Morgunblaðið - 26.07.1992, Blaðsíða 10

rr
ío
tnnn l.iúi .as! iiUDAdUMwua! chcíajumuuhom
MORGUNBLADIÐ SUNNUDAGUR 26. JÚLÍ 1992
Torfustöðum 1. júní 1992
Opið bréf til
hr. dómsmálaráðherra,
Þorsteins Pálssonar
eftir Drífu
Kristjánsdóttur
Fiyrir hönd skjólstæðings
míns og með hennar sam-
þykki, ætla ég að koma
sögu hennar á framfæri
við þig og geri það í þeirri
von, að það verði til þess að opna
augu yfirvalda og löggjáfarvaldsins
fyrir því hve staða hennar er herfi-
leg gagnvart því, að geta komið
málum sínum á framfæri við yfír-
völd og yfirleitt að fá þá áheyrn
og þá málsmeðferð sem getur talist
sanngjörn fyrir hvern þann, sem
hefur lent í því sem hún hefur gert.
Hún bjó með foreldrum og systk-
inum fram til 10 ára aldurs en þá
skildu foreldrar hennar.
Frá því að hún var fjögurra ára
gömul hafði hún verið misnotuð
kynferðislega af föður sínum og
hann hefur verið slíkur meinvætt-
ur að hann fékk í lið með sér eldri
bróður stúlkunnar og gerði hann
að bandamanni sínum, með því að
láta hann segja sér til, ef einhver
kæmi inn, og þá var móðirin auðvit-
að mesti ógnvaldur föður. Þannig
lærir stúlkan að fyrirlíta móður
sína, Ijúga að henni og setur allt
sitt traust á föður og elsta bróður
(sem á þessum tíma er reyndar
bara bam líka, 8 árum eldri).
Ég vil benda á í þessu sam-
hengi, að forsenda þess að sifja-
spell geti átt sér stað er að faðir
nái þannig tökum á bami sínu að
hann haldi fullkomnu trausti. Hann
kennir baminu að ljúga og fela þá
hluti sem em að gerast. Því er það
vandi þessara bama að geta gert
sig nógu trúverðug þegar þau segja
satt.
Heimilisaðstæður fjölskyldunnar
vom þær að þau bjuggu öll við stöð-
ugt líkamlegt ofbeldi föður nema
dóttirin, hún var sjaldnast lamin
en auðvitað sá hún og fann ofbeld-
ið og var oft mjög hrædd og rugluð
en fékk þó alltaf þau skilaboð frá
föður, að móðir hennar væri alveg
ómöguleg manneskja, sem móðir,
kona, eiginkona, fyrirvinna o.s.frv.
en hann væri sá sem elskaði dóttur
sína og hún skyldi treysta honum.
Hún lærði að misvirða móður
sína og tengsl þeirra mæðgna urðu
mjög slæm og brengluð. Móðirin
skildi að sjálfsögðu ekkert í því
hvemig á því stóð að allt fór meira
og minna úrskeiðis í uppeldi bama
sinna, enda vissi hún ekki, að í fjöl-
skyldunni var meinvættur, sem
stöðugt skemmdi fyrir henni, eyði-
lagði allar hennar ákvarðanir og
kenndi bömunum bakvið tjöldin að
misvirða móður sína.
Þessu til áréttingar ætla ég að
Ieyfa mér að setja hér fyrir neðan
frásögn stúlkunnar sjálfrar um
þennan tíma. Frásögnina vann hún
hjá okkur, á þeim tíma sem hún
var að leyfa sér að takast á við
eigin fortíð.
Þetta er frásögn um líf mitt
og þá aðstöðu sem ég hef verið
í síðan eftirtaldir atburðir áttu
sér stað.
„Faðir minn notaði mig kynferð-
islega í 7 ár, hann byijaði að káfa
á mér þegar ég var 4 ára. Hann
var með fínguma á sér upp í kyn-
fæmnum mínum, og hann lét mig
káfa á kynfærunum sínum og lét
mig fróá sér. Hann sagðist alltaf
halda mest upp á mig, hann gekk
mjög mikið í skrokk á móður minni,
og líka tveim eldri bræðmm mínum.
Hann lagði ekki hendur á mig nema
nokkrum sinnum. Hann sagði við
mig að notkun hans á mér væri
leyndarmál á milli okkar. Hann
niðurlægði móður mína ofsalega.
Ég var það mikið andlega tengd
honum að hann var í uppáhaldi hjá
mér, ég trúði öllu sem hann sagði
við mig. Hann hafði fyrst samfarir
við mig þegar ég var 7 ára, hann
tróð kynfæri sínu upp í mín, það
kom mikið blóð hjá mér. Hann sagði
alltaf við mig að þetta mætti ég
engum segja. Hann notaði mig
kynferðislega þar til ég var 14 ára,
hann sagði í eitt skipti elsta bróður
mínum X að hann ætti líka að hafa
samfarir við mig eins og hann, þá
var ég 13 ára gömul. X bróðir minn
notaði mig líka, og lét mig fá vín
og fíkniefni í staðinn, eða það gerðu
þeir reyndar báðir. Pabbi varð allt-
af hræddari og hræddari eftir því
sem ég eltist að ég mundi segja frá
öllu.
Svo voru þeir búnir að koma
mér út í neyslu á áfengi og fíkniefn-
um, ég missti mjög mikið úr skóla
og þeir voru líka búnir að kenna
mér að hata móður mína, stjúpföð-
ur minn, móðurömmu mína og fleiri
úr fjölskyldu minni, og sögðu svo
að þeir væru bestir, svo að þannig
var ég mikið með þeim og lítið
heima hjá mér.
Ég var byijuð að vera með pönk-
urum og öðrum eins lýð. Ég gjör-
samlega þoldi móður mína ekki,
mér fannst hún ógeðsleg á alla
kanta. X bróðir minn tók nektar-
myndir af mér, hafði samfarir við
mig mjög oft og gaf mér eins og
áður sagði úín og dóp og leyfði
öðrum vinum sínum að nota mig
kynferðislega þegar ég var orðin
nógu dópuð og hann búinn að fá
sinn skammt hvert kvöld eða nótt.
Pabbi var farinn að gefa mér óvenju
mikla upphæð af peningum, ailtaf
þegar hann kyssti mig bless, þá
kyssti hann mig blauta kossa. Á
endanum var ég send á Unglinga-
geðdeildina á Dalbraut í meðferð.
Pabbi var orðinn drulluhræddur og
hringdi mjög oft í mig á Dalbraut.
Svo var honum bannað að koma á
Dalbraut eða hringja. Svo var ég
spurð að því á Dalbraut hvort þeir
hefðu notað mig, ég sagði bara frá
pabba. Samt var ég ennþá mjög
mikið andlega tengd honum þama.
Ég fór í mjög erfíðar og langar
yfirheyrslur hjá RLR. Þeir trúðu
mér ekki. Eftir þetta hafði ég ekki
meira samband við pabba minn.
Svo var ég send á Meðferðarheimil-
ið á Torfastöðum, sem ég er núna,
og ég fór aftur í yfírheyrslur hjá
RLR og ennþá voru þeir hjá RLR
jafn kvikindislegir. Svo náðu móðir
mín og hjónin héma á Torfastöðum,
Ólafur og Drífa, þessu með X bróð-
ur minn uppúr mér. Núna er mjög
mikið búið að hjálpa mér hér á
Torfastöðum, ég sé allt í öðru ljósi.
Mér finnst móðir mín yndisleg, ég
er hætt að neyta áfengis og fíkni-
efna, búin að sjá hvað pabbi minn
og bróðir eru búnir að vera ógeðs-.
legir við mig, ljúga að mér að ég
sé best og þeir elski mig og allt það.
Hvaða heilbrigður faðir myndi
segja við dóttur sína að hann elsk-
aði hana og að hún væri best og á
sama tíma misnota hana kynferðis-
lega og gefa henni fíkniefni og
áfengi? Eða bróðir manns?
Sem betur fer á ég góða fjöl-
skyldu að og Ólaf og Drífu annars
veit ég ekki hvar eða hvernig ég
væri stödd í dag. Ég ætla að halda
því áfram og gefast ekki upp.“
Hún kom hingað á Torfastaði
eftir að hafa verið á Unglingageð-
deildinni á Dalbraut en þar hafði
uppgötvast að hún hafði verið mis-
notuð kynferðislega af föður sínum
í mörg ár.
Málið var kært til Rannsóknar-
lögreglu ríkisins en þar fékk það
mjög skrýtna meðferð, lélega rann-
sókn og hæga afgreiðslu.
Loks náðist þó að fá málið sent
til saksóknara en hann sendi það
aftur til lögreglunnar enda vantaði
læknisvottorð um stúlkuna og
eflaust margt annað sem saksókn-
ari vildi fá, til þess að geta tekið
málið til meðferðar hjá sér. Þannig
hafði liðið langurtími frá því að
fyrstu yfirheyrslur höfðu átt sér
stað, þangað til að saksóknari fékk
málið, en hann sendi það fljótlega
aftur til föðurhúsanna með þeim
orðum að hann vildi að rannsókn
yrði ýtarlegri og meiri.
Hér var stúlkan búin að dvelja
í u.þ.b. 2 mánuði þegar hún var
kölluð afturtil yfirheyrslu hjá
Rannsóknarlögreglu ríkisins í nóv.
19XX. Ég fylgdi henni í yfírheyrsl-
una og varð þar fyrir slíkri reynslu
að ég ákvað að taka málið upp við
lögregluna og óska eftir þvi að yfír-
heyrslan yfír stúlkunni yrði gerð
ógild og að hún yrði endurtekin og
þá af fólki sem gæti talist hæft til
starfans. Meðfylgjandi er útdráttur
úr bréfí sem ég sendi lögreglunni
en ég hef strikað yfír nafn stúlk-
unnar, dagsetningar og ártöl.
Til rannsóknarlögreglu ríkisins.
I nóvember... kom ég ásamt
skjólstæðingi mínum til yfírheyrslu
hjá Rannsóknarlögregtu ríkisins.
Ég hef ýmislegt við yfirheyrslu
þessa að athuga og því vil ég koma
eftirfarandi á framfæri:
Það er afar sérstakt að sá sem
stjórnar yfírheyrslu yfír unglingi
skuli ekki taka mið af því við hvern
hann er að tala, heldur tali við
unglinginn eins og hann sé fullorð-
inn maður, eða kona. Það var gert
í hennar tilfelli. Hún hefði þurft að
vera mjög skelegg og örugg til að
koma skoðunum sínum og málflutn-
ingi öllum til skila, því velvild var
alls ekki fyrir hendi, af hálfu
skýrslutakans, heldur þvert í móti
varð oftar en einu sinni vart við
beina andúð í hennar garð og væn-
hæfni hans í að vinna sem hlutlaus
aðili í sinni skýrsluvinnu.
Á einum stað í yfirheyrslunni
þurfti stúlkan að lýsa íbúð þeirri
sem atburðurinn átti sér stað í. Þá
Iagði lögreglumaðurinn fram flatar-
málsteikningu af umræddu húsi.
Síðan skyldi hún lýsa húsakynnun-
um. Greinilegt var strax, að þessi
teikning ruglaði stúlkuna. Hún leit
strax af henni og fór að hugsa eft-
ir sínum eigin leiðum hvernig húsa-
skipanin hafði verið. Ég óskaði þá
eftir, að X fengi að standa upp og
lýsa þessu eftir eigin leiðum og án
teikninganna, en þá varð umræddur
lögreglumaður erfiður og sagði eitt-
hvað á þá leið að það gæti ekki
verið til einfaldari aðferð fyrir stúlk-
una, en að horfa á teikninguna og
lýsa húsaskipaninni. Þama var ég
honum alveg ósammála, enda eru
unglingar mjög lítið vanir að horfa
á teikningar af íbúðum, hvað þá
að þurfa að lýsa staðsetningu og
skipan herbergja eftir þeirri teikn-
ingu. Aftur á móti hentar þessi
vinnuaðferð fullorðnu fólki mjög
vel, enda er það ofast búið að skoða
slíkar teikningar margoft. Lög-
reglumaðurinn sagði mér að skipta
mér ekki af þessu, mér kæmi ekki
við hvernig hann ynni.
Þarna í yfirheyrslunum urðu mik-
il átök milli mín og lögreglumanns-
ins og andúð hans á viðfangsefninu
var greinileg. Svonalagað litar, að
mínu mati, allt of mikið yfirheyrsl-
una og kemur sér afar illa fyrir
þann sem er yfirheyrður.
Ásdís Rafnar, lögmaður X, var
auk okkar viðstödd yfirheyrsluna,
en varð sökum tímaleysis að yfír-
gefa okkur um kl. 15.30. Éggat
ekki varist því að hafa áhyggjur
af því að hún færi, en X var mikið
í mun að þessu yrði lokið svo við
ákváðum að ljúka þessu þótt við
yrðum bara tvær, án lögmanns. Þá
átti eftir að sýna X skýrslu föður
síns. Það var gert. En eryfirheyrsl-
an yfir X um skýrsluna fór fram,
sagði lögreglumaðurinn við X: „Þú
verður að gera þér grein fyrir að
þetta er alvarlegt má!“ og var þá
að höfða til þess að hún væri að
kæra föður sinn. Þessi setning, með
þeirri áherslu er lögreglumaðurinn
setti í hana, átti alls ekki heima í
þessari skýrslutöku og beinlínis gaf
ti! kynna álit hans á X og því sem
hún væri að gera föður sínum að
mati umrædds lögreglumanns. Ég
tók eftir því að hann setti aldrei
fram samskonar setningu um það
að það væri alvarlegt mál ef faðir
hennar hefði misnotað hana kyn-
ferðislega í mörg ár, en það ákærir
X föður sinn um að hafa gert. Það
var því greinilegt að það, að kæra
föður sinn fyrir kynferðislega mis-
notkun, er alvarlegra mál í augum
umrædds lögreglumanns en að fað-
ir hafi hugsanlega misnotað dóttur
sína kynferðislega síðan hún var
fjögurra ára gömul.
Stuttu seinna ruglast umræddur
lögreglumaður í ríminu, og í staðinn
fyrir að yfirheyra X um hreinar
staðreyndir fer hann að spyija hana
hvað henni hafi eiginlega gengið
til, 14 ára gamalli, þegar hún segir
við föður sinn í símann eitthvað á
þá leið að hún biðji hann fyrirgefn-
ingar o.s.frv. í öðru símtali þeirra.
Faðir hennar gerir það að umræðu-
efni í sinni skýrslu. X svaraði lög-
reglumanninum því að hún hafí
verið í algjöru sjokki, en hann vill
ekki heyra þá skýringu hennar held-
ur spyr hana aftur, hvað hún sé
eiginlega að meina, en þá stoppaði
ég hann. Ég stoppaði hann, því
hennar svör tók hann ekki góð og
gild, heldur vildi fá aðrar skýringar
en hún lét í té...
Vegna þess sem að framan er
sagt fer ég fram á það að þessi
yfírheyrsla yfír X verði gerð ógild
og að Dóra Hlín lögreglumaður eða
önnur hæf kona verði látin taka
skýrslu af stúlkunni. Sifjaspellsmál
eru mjög viðkvæm og vandmeðfar-
in, o g sem fagmaður í sálarkreppum
fólks verð ég að segja að aðstæður
X voru með öllu óviðunandi í
skýrslutöku þeirri sem átti sér stað
umræddan föstudag.
Viðbrögð við bréfi mínu urðu
þau, að yfirmaður RLR, Bogi Nils-
son, óskaði eftir viðtali við mig og
ég hélt í barnaskap mínum að hann
ætlaði að taka málið upp aftur eða
gera annað það er mætti vera skjól-