Tíminn - 17.06.1951, Side 8

TÍMINN, suanudaginn 17. júní 1951
4UKABLAÐ
8
Húsfreyjan í Sæluvík
Framh. af 7. siðu
„Ajá, þeim hefði tæplega
verið stætt úti á nesinu, geml
ingunum frá Álfaseli.
Þá er Þórlaug var hálf-
fertug, varð formaður hjá
henni maður rúmlega þrítug-
ur, Eyfellingur að ætt og upp-
runa. Hann hét Steinmóður.
Hann hafði róið margar ver-
tíðir í ýmsum verstöðvum
syðra og verið fimm sumur
formaður á Austfjörðum.
Hann var meðalmaður á all-
an vöxt, þreklegur, snarlegur
og stillilegur. Hann var skol-
leitur á hár, gráeygur og skir-
eygur, smáger í andliti, en þó
karlmannlegur. Hann var fá-
látur hversdagslega, en þó
glaðlegur. Hann var hóglátur
í tali við menn sína, en skar
þó úr fast og afdráttarlaust,
þegar taka skyldi ákvörðun,
og gat verið þungmáll til víta,
þó að hann væri stuttorður.
Hann var maður ókvæntur.
Steinmóður aflaði vel og
sótti sjó af kappi, svo að ekki
höfðu aðrir formenn Þórlaug-
ar verið slíkir sjósóknarar.
Þegar hvasst var til hafsins,
stundaði hann haukalóð og
handfæraveiðar á vikinni. Þó
fór hann ekki á sjó suma
daga, þótt hægviðri væri inn-
an nesja. Hann lét þá menn
sina gera að lóðum og öðrum
veiðarfærum, og ef sjósókn
haföi venð hörð, áður en kom
til landlegu, leyfði hann þeim
að hvílast í náðum.
Lengi vel lét Þórlaug af-
skiptalausa sjósókn Stein-
móðs. Hún kom annað veifið
og leit á aflann, og stundum
gekk hún um fiskhús og veið-
arfærageymslu, leit á stakka
og hugaði að lóðum og uppi-
höldum. En ekkert sagði hún.
Þau Steinmóður töluðust lít-
ið við, en stöku sinnum brosti
hún við honum svo sem af ó-
sjálfráðri hlýju.
Þá var það dag einn í stilli-
logni og sólskini, að Stein-
móður fór ekki á sjó. Mikið
hey var undir í Sæluvík, eftir
langvarandi óþurrka — og
upp úr hádeginu fór Stein-
móður heim með menn sína,
og gengu þeir að heyþurrkun
og hirðingu allt til kvölds.
Næsta dag fór Steinmóður
til haukalóðar og á handfæri
á víkinni, en ekki voru þeir
félagar við þau störf nema
fram að hádegi. Enn var tals-
vert hey úti í Sæluvík, og um
nónbil kom sendimaður frá
húsfreyju með þau boð, að
hún.óskaði þess, að þeir Stein-
móður kæmu heim og hjálp-
uðu til við heyið .Steinmóður
bað hann segja húsfreyju, að
þeir félagar mundu ekki
koma. Þeir væru ekki ráðnir
til heyanna, og yrði húsfreyja
að koma af þeim störfum án
daglegrar aðstoðar frá þeim.
Nú liðu nokkrir dagar, án
þess að Steinmóður reri á haf
út, og afli var nauðalítill á
víkinni. Svo var það, að Þór-
laug húsfreyja kom ofan eftir
dag nokkurn um miðaftans-
bil. Hún fór nokkrum orðum
um það, hve rólega daga þeir
ættu, sjómennirnir, og sagði
hún, að sú mundi náttúra
Sunnlendinga, að þeir yrðu
þeim stundum fegnastir, þá
er þeim gæfist tækifæri til að
Æofa mestan hluta sólarhrings
ins, en ganga. að ýmsu dútli
þess á milli. Steinmóður ans-
aði engu til, en þegar hús-
freyja sýndi á sér fararsnið,
sagði hann, að hann vildi
gjarna, að hún kæmi ofan eft-
ir upp úr hádeginu næsta dag
og ræddi frekar við hann þessi
mál. Kvað hún ekki skyldu
standa á sér.
Hún kom til sjávar á þeim
tima, sem Steinmóður hafði
til tekið. Stóð þá báturinn í
flæðarmáli, og voru í honum
beittar lóðir. Steinmóður og
menn hans stóðu í fjöru og
voru búnir til sjóferðar. Voru
það allt ungir og röskir menn
og vanir sjóvolki.
Það lyftist brúnin á Þórlaugu
húsfreyju, og heilsaði hún
sjómönnunum glaðlega. Stein
móður bað menn sína að
hrinda bátnum á flot, en
kvaðst þurfa að tala nokkur
orð við húsfreyju. Hann vék
sér síðan að Þórlaugu og
mælti:
„Nú er sama veður í dag og
undanfarna daga. Var það
ekki rétt skilið hjá mér, hús-
freyja, að þú teldir fært að
róa — að minnsta kosti á
grunnmið hér út af Víkinni?“
„Jú, ég tel það að minnsta
kosti reynandi.“
„En þess ber að gæta, að
það er stórstreymi — og
straumar eru hér harðir.“
Húsfreyja þagði andartak,
en síðan hnykkti hún til höfði
og mælti:
„Það er alltaf hægt að finna
afsakanir, Steinmóður. Einu
sinni hafði ég kaupamann,
sem sagði, að hann þyldi ekki
að standa við slátt í rigningu.
Hann þyldi ekki að vökna.“
Steinmóður leit hvasst á
húsfreyju, en sagði því næst,
að nú væri rétt að reyna,
hvort konur eystra þyldu bet-
ur vosbúð en karlmenn af
Suðurlandi. Hann þreif síðan
húsfreyju í fang sér, bar hana
að bátnum og lét hana upp í
barkann. Svo fór hann upp í
bátinn, og því næst var ýtt
undan landi og setzt undir
árar.
Þórlaug húsfreyja sat flöt-
um beinum í barkanum og
mælti ekki orð af vörum, enda
var ekki á hana yrt. Skipverj-
ar reru rösklega, og skreið
báturinn ört út víkina. Þegar
komið var út undir víkur-
mynnið, fór að leggja inn
krappa báru, þó að enn væri
logn, og brátt tók að leika
loftsvali um bátinn. Steinmóð
ur formaður reri á tvær árar
í austurrúma. Nú lagði hann
upp, færði sig aftur í skutinn
og setti stýrið fyrir. Vind-
hviður lagði af nyrðra nesinu
inn og suður víkina, og skip-
aði Steinmóður mönnum sín-
um að tréreisa. Síðan var
dregið upp segl. Brátt var
kominn samfelldur vindur, og
jókst nú mjög skriður.nn á
fleytunni. Lagðist hún á
slettilista, og nú tók að
skvetta yfir barkann. Stein-
móður kaliaði:
„Við munum ekki fara í
hlífarnar í þessum róðri, Þóf-
laug húsfreyja, og mun ég þvi
ekki bjóða þér hlífar, en hvort
mundir þú ekki vilja flytja
þig til mín aftur í skutinn?
Það er einna votsamast í bark
anum.“
Húsfreyja hafði vikið sér
við, og horfði nú til hafs. Hún
svaraði ekki einu orði.
Vindurinn harðnaði, og bár
an jókst. Straumur var harð-
ur, og voru sjóarnir krappir,
og öðruhverju þeyttust sól-
glitaðar löðurtungur yfir bát-
skelina, þá er hún sigldi af
sér áleitnustu öldurnar. Brátt
varð maöur að standa í austri,
og allir skipverjar voru orðnir
meira og minna votir, en sjór-
inn draup af Þórlaugu hús-
freyju, sem lá á hnjánum og
studdi hnúum á súð bátsins.
Steinmóður lét fella segl og
siglu, kippti frá stýrinu og
skipaði tveimur mönnum sin-
um að leggja út árar og and-
æfa. Síðan kallaði hann það
hátt, að húsfreyja mátti
heyra:
„Nú tel ég óþarft að halda
lengra, því að við erum hér
komnir á fiskislóð. Ekki tel ég
mig heldur þurfa að kasta í
sjóinn lóðum þínum, Þórlaug,
þó að ekki væri það nema
maklegt, og mun ég láta
nægja, að við rennum hér
færum. Hyggst húsfreyjan
máske reyna fiskni sína?“
Það var steinshljóð.
Það sýndi sig fljótlega, að
tveir menn höfðu ekki áfram
i andófinu, og skipaði þá
Steinmóður þeim tveimur,
sem rennt höfðu færum, á-
samt honum, að setjast einnig
undir árar. Þeir gerðu það, og
tókst nú að halda bátnum upp
í vindinn.
Steinmóður sleit upp þrjá,
fjóra fiska, en fljótlega hafði
gefið svo á bátinn, að nauður
rak til að ausa. Steinmóður
dró þá upp færi sitt og sagði
síðan hátt: *•
„Ekki nenni ég að standa í
austri, húsfreyja. Það er ekki
formannsins verk, og sunn-
lenzkir formenn vilja gjarna
komast hjá þeim störfum, sem
ekki ber nauðsyn til að þeir
vinni. Er þá ekki annað að
gera en halda til lands eða
sigla á haf út, unz húsfreyj-
unni þykir úr því skorið.
hvernig sunnlenzkir sjómenn
þoli vosbúðina, en sú er vand-
hæfni á þeirri siglingu, að
vafi getur á því leikið, hvai
við náum háttunum, svc
kröpp sem hún er, báran, hér
úti fyrir.“
Húsfreyja var þögul sem
fyrr, og fór þá Steinmóö-
ur fram í barkann. Hann tók
í herðar húsfreyju og sneri
henni við. Var hún náföl i
framan, og drjúpandi vott
andlitið var sem stirðnað.
Steinmóður þreif hana í fang
sér, og skyndilega fékk hann
högg í höfuöið. Hann hló við
og mælti:
„Linlega slær þú nú, Þór-
laug húsfreyja.“
Hann fór síðan með hana
aftur í skutinn og lagði
hana þar ofan á lóðabaia.
Hún hvessti á hann augun og
benti til hafs, en fékk ekki
komið upp orði. Síðan sagði
Steinmóður:
„Leggið upp, piltar. Við
skulum setja upp seglið og
hætta þessari vitleysu!“
Nú sá Steinmóður, að grett-
ur komu í andlit húsfreyju,
og var auðsætt, að hún reyndi
að segja eitthvað. En hún gat
varla bært varirnar. Hún reis
þá upp til hálfs, og þegar bát-
urinn snerist í áttina til lantís.
og tók skriðinn, fór hún á
fjóra fætur’, og ’nu kóm eitt-
hvert hvískur út yfir varir
henni. Steinmóður, sem setzt-
pr var við stjórn, sá haiia
steyta hnefa, og hann beygði
sig eins og hann gat og lagö'i
eyrun við. Þá heyrði hanri, að
hún hvíslaði:
„Nei,nei,nei!“
Steinmóður hri&ti höfuðið
og sagði:,
„Nei, segir hún, nei, segir
hún , piltar.“
Þá skellihló Björn, sá yngsti
af hásetunum, en Steinmóð-
ur hjó fram í gráðið og svo
sem glefsaði í áttina til hans:
„Þegiðu, asninn þinn!“
Og Björn þagnaði, því að
Steinmóður var ekki vanur að
hreyta slíkúm orðum að há-
setum sínum.
.... Ferðin til lands gekk
fljótt og slysalaust, og þegar
inn kom á víkina, var sama
lognið og áður. En Þórlaug
hreyfði hvorki legg né lið, og
þegar báturinn var lentur,
þaut Steinmóður út úr, óð aft
ur með skutnum, tók hús-
freyju i fangið og bar hana
heim að bænum. Á hlaðinu
mætti hann systkinunum,
börnum hennar, sextán ára
stúlku og piltum tólf og fjórt-
án ára. Þau horfðu á hann og
móður sína agndofa, en hann
þaut fram hjá þeim inn í hús-
ið og staðnæmdist ekki fyrr
en í svefnherbergi húsfreyju.
Þegar þangað kom, opnaði
hún augun, og í sömu svipan
komu börnin i dyrnar. Stein-
móður mælti:
„Hún móðir ykkar getur nú
sagt ykkur það, hvernig sjó-
veðrið er hérna úti fyrir vik-
inni.“
Daginn eftir fóru þeir* fé-
laga^ ekki á sjó. Fyrir hádeg-
ið var þeim færð vökvun
heiman frá Sæluvik. Það var
ein af vinnukonunum, sem
uppi i rúmi sínu og las í bók,
þeggir virmukonan . koip inn.
Hann Ieit ekkí úpp, en tók þó
undir, þegar stúlkan kastaði
kveðju á þá félaga. Hann
spurði ekki neins ,en þá er
stúlk^n gekk tjl dyra, sagði
einn af hásetunum:
„Hvað segirðu okkur af
blessaðri húsfreýjunni?“
„Hún var komin á fætur
fyrir góðri stundu, þegar ég
fór ofan eftir.“
Hásetinn hló, og nú horfðu
allir sjómennirnir á stúlkuna.
„Svo hún fór þá eitthvað
seinna á fætur en vano.lega?“
„Já, hún vakti fram eftir
öllu í nótt.“
„Ha —vakti hún?“
„Já, ég hugsa, að hepni hafi
fundizt hún þurfa að bæta.
upp þann tima, sem fór í sjó-
ferðina.“
Svo fór þá stúlkan heim.
Hásetarnir tóku til matar
síns, en formaðurinn hélt á-
fram lestrinum. Allt i einu
stóð hann á fætur, varp önd.-
inni, blístraði lagstúf og fór
út.
Hann gekk til bæjar og
gerði boð fyrir húsfreyju.
Honum var vísað til gesta-
stofu. Húsfreyja kom eftir
stutta stund. Hún var litið
eitt fölvari en hún átti vanda
til, en ekki var neinn vand-
ræðasvipur á andlitinu. Hún
festi gráblá augun á Stein-
móði formanni og tók kveðju
hans blátt áfram. Svo brosti
hún og mælti:
„Viltu fá mig á sjóinn með
þér i dag?“
Hann svaraði:
„Heldurðu við rúmumst til
lengdar í sama báti?“
„Ætli það ekki. Það fór víst
ekki sérlega mikið fyrir mér
þarna í skutnum hjá þér í
gær.“
„Þú reyndir heldur ekkert
að færa þig aftur að stýrinu.“
„Ætli maður mundi nokkuð
reyna það, þegar maður
treystir þeim, sem viö stýr-
iö er?“
Gústav VI. Adolf Svíakonungur og Karí Gústav
krónprins sonarsonur hans.