Tíminn - 27.03.1960, Side 9

tJwi N N, sunnudaginn 27. marz 1960.
9

a
M477
a
r~' .. ................ "s
Hlnn 6. marz s. I. birtist hér
laSlnu þáttur eftir Ludvig C.
iagnússon, skrifstofustjóra, um
buru-strandið viS Skagaströnd
þnn dag fyrir hálfri öld. Var
þr sagt frá aSdraganda og
•randinu sjálfu, svo og björgun
lanna, og þar frá horfiS, sem
ilk var heilt komiS á land. Hér
irtist nú síSari hluti þessa grein
rgóSa þáttar Ludvigs og segir
þr frá fólkinu eftir landtökuna,
tiraunum björgunarskipsins j
feirs til aS ná Lauru á flot og i
feiru. Þó er nokkru sleppt úr I
jœttinum, þar sem segir frá
sranduppboSinu.
V.__________________________________t

HöfSakaupstaSur. — Myndin tekin upp úr siSustu aldamótum.
Umhverfis gnífði illúðlegt náttmyrkrið
Tmhverfis vörina, sem við höfð-
um lent í, voru háir bakkar, og
hégu snjóskaflar framan í þeim.
Va ekki auðhlaupið að því að
koaast upp úr vörinni. Loks kom-
ustþó alhr upp á bakkann, hver
mð annars aðstoð, en erfiðleikum
vai það bundið ag koma upp fyr'ix
skflinn sumum þeim, er lasburða
voir og helkaldir, eftir setuna í
bjirgunarbátnum.
Ir upp á bakkann kom, var
oklur öllum boðið heim að Hóla-
neá og tók húsfreyjan þar,
frú Steinunn, kona C. Berndsens
kaipmanns, á móti okkur og færði
inr í hlýja stofu. Held ég, að allir
haí þá orðið ylnum fegnir, bæði
þein yl, er arineldurinn breiddi
útum stofuna, og eigi síður hin-
uil er einkenndi allar móttökur
hú-freyjunnar.
Iresstust nú flestir furðu fljótt
og vel, og er undir borðum var
setð, rifjuðust upp ýmis atvik frá
þvf er óvænlegast horfði. Þóttu
sim þeirra ærið spaugileg, eins
oí lítillega sést af því, sem áður
e,* ritað.
En nú bar nýjan vanda að hönd
un. Kaupmaðurinn, sem um dag-
iin hafði verið að heiman, kom nú
hiim, og hafði tekið að sér að
hjsa yfirmennina af skipinu. Var
þ\í ekki um annað að gera fyrir
oktur, er fyrir vorum, en að leita
náitstaðar annars staðar.
Kunnugir menn voru fengnir
til þess að telja upp alla bæi þar
í nágrenninu og húsráðendur, ef
ske kynni, að við skipbrotsmenn
þekktum einhverja þeirra. Jafn-
framt var gerð áætlun um það,
hvafi marga mundi vera hægt að
hýsa á þeim bæjum, er líklegastir
þóttu ti-1 að bera niður á. Því
næst. var farið út í hríðina og
náttmyrkrið, og hélt hver, eftir
tilvísun, til þess bæjar, er hann
skyldi leita griðastaðar á.
Móðir mín og vig systkinin héld
um heim að bæ þeim, er Lækur
heitir, og er hann sem næst miðja
vegu milli Hólaness og Höfða-
kaupstaðar.
Gangurinn sóttist mjög seint,
því að ófærð var mikil, og lýj-
andi að kafa snjóinn. Náðum við
bænum og gerðum boð eftir hús-
ráðendum, Birni Björassyni og
Ingibjörgu Hannesdóttur. Komu
þau óðara fram í bæjardyr og
könnuðust þær þá strax hvor við
aðra, Ingibjörg og móðir mín,
höfðu áður kynnzt lítilsháttar á
Sauðárkróki. Og nú varð biðin á
hlaðinu ekki löng.
Húsráðendur kváðu velkomið,
að við værum þar, og nytum þess,
er þáu gætu veitt okkur. Bjugg-
um við hjá þeim þá daga, sem
við vorum á Skagaströnd, og voru
þau mjög samtaka um að gera
Sí'Sari þáttur Ludvigs C. Magaússonar um
Lauru-strandiS 6. marz 1910
dvölina þar sem ánægjulegasta
fyrir okkur, og marga aðra skip-
brotsmenn, er komu sér til á-
nægju á heimili þeirra, meðan
beðið var eftir skipsferð.
Hinir aðrir skipbrotsmenn náðu
líka allir bæjum, og var víðast
vel tekið. Skipverjum, öðrum en
yfinnönnum, var komið fyrir í
barnaskólahúsinu, ásamt nokkrum
farþegum.
Björgunarskipið Geir kemur
á strandstaðinn
Þegar eftir að skipbrotsmenn
höfðu náfj landi, var hraðboði
sendur til Blönduóss með sím-
skeyti til björgunarskipsins Geirs
um að koma norður, en hann lá
þá á Reykjavíkurhöfn. Brá Geir
strax við, lagði af stað um kvöldið
og kom ag strandinu á föstudags-
1 nótt. Var Laura þá enn óbrotin,
: enda hafði veður verið sæmilegt
1 daginn áður, og þá unnið lítils-
háttar að því að flytja á land far-
angur farþega og skipverja.
Hóf nú Geir undirbúning að
því ag ná Lauru á flot og vora
i þá taldar miklar líkur á því, að
i það mundi takast. Var unnið all-
, an föstudaginn við að létta skipið
og vörur úr því fluttar á land, en
þó einkum yfir i björgunarskipið.
En enginn fær umflúið sinn
skapadóm.
A laugardagsnótt spilltist veð-
ur með vestan stormi og brim-
gangi miklum. Þá nótt kastaðist
Laura af skerinu, er hún hafði
strandað á, og rak vestanstorm-
urinn hana nær landi og braut
botn hennar, svo að sjór féll inn.
En björgunarskipið leitaði sér
skjóls vestur undir Vatnsnesi.
Mátti nú sjá, að það gat bragð-
takaveður, að öllum var það ljóst,
að lagt væri út í fulla tvísýnu.
Þegar búið var ag koma far-
angrinum fyrir í bátnum, tóku
tveir bátsmanna sig út úr hópn-
um og ræddu saman um stund.
Voru það formaðurinn og Björn
Björnsson frá Læk. Síðan komu
þeir til okkar, þar sem við bið-
um á klöppunum, o" okkur
frekar fararinnar. áðgazt
um þetta í rokinu þ„. , klöpp-
unum, en ekkert af okkur gat
sætt sig við þá tilhugsun, að verða
eftir af skipinu, sem við höfð-
um nú lengi vænzt eftir að flytja
mundi okkur nær markinu, jafn
vel þótt ekki væri annað fyrir-
sjáanlegt, en farið væri út í op-
inn dauðann. Gat þá formaður
inn þess, ag allir bátsmenn væru
reiðubúnir að freista þess, að
brjótast út í skipið, en um leið
tók hann það fram, að hver sá,
er með bátnum færi, gerði það
á eigin ábyrgð, því að hann gæti
ekki ábyrgzt, hversu fara mundi.
Var nú fólkinu komið fyrir í
bátnum og lagt af stað.
Þegar var auðsætt, að ferðin
iiiuvidi -sækjas-t mjög seint. f byr’j
un miðaði samt nokkuð áfram,
izt til beggja vona, hvort hægt
yrði að bjarga Lauru.
Samt hélt Geir áfram björgun
artilraunum sínum, og jafnframt
var unnið að því að ná vöram á
land, en þær voru miklar í Lauru
til kaupstaðanna við Húnaflóa og
á Vestfjörðum. Vörumar, sem
björguðust, voru yfirleitt taldar
litilsvirði, sökum skemmda. Óveð-
ur voru alltaf mikil á köflum, og
var því aðstaðan við björgunina
hin versta.
Fimmtudaginn 24. marz gafst
Geir loks upp við að ná Lauru
út, og hafði hann þá verið að
reyna að bjarga henni í sex daga.
Var hún þá líka svo mikið brotin,
að vonlaust var, að hún næðist á
flot.
Ævilok Lauru urðu því þau, að
hún liðaðist sundur á strandstaðn-
um.
Og er minnzt var á örlög henn-
ar, rifjuðust upp fyrir mörgum
ævilok annars skips, póstskipsins
Phönix. Laura var sem sé smíðuð
til þess að taka við póstferðum
hér við land, þegar Phönix fórst,
eftir mikla hrakninga, í nær ó-
stæðu ofviðri með feikna frost 1
hör’ku, hinn 31. janúar 1881, á
skerjaflúðum suður og fram und-
an Syðra-Skógamesi í Miklaholts-
hreppi. Átti hún líka að bera
beinin í brimgarðinum við strend
ur landsins, eins og skipið, sem
hún kom í stað'inn fyrir.
Laura var ag stærð 1049 brúttó
lestir, og var smíði hennar lokið
haustið 1882. Var hún smíðuð
með íslandsferðir fyrir augum og
því vel til hennar vandað. Hóf
hún ferðir sínar hingað til lands
1883 og var jafnan síðan í íslands
ferðum, þar til er hún strandaði
1910 eins og fyrr var sagt.
Sjópróf vora haldin þessa dag
ana á Skagaströnd út af strand-
inu. Hélt þau sýslumaður Hún- unz komið var alllangt út með
vetninga, Gísli ísleifsson, en eigi
hefur mér gefizt kostur á að
kynna mér, hvað þar hefur verið
upplýst um or'sakirnar að strandi
Lauru.
Skagaströnd kvödd
höfðanum. Var þá sem veðrið
færðist enn í aukana, að minnsta
kosti varð nú hafrótig ennþá
meira. Ölduraar risu fjallháar,
hver af annarri, eins og þær ætl-
uðu að sleypast yfir bátinn, og
án þess nokkuð yrði að gert byrj-
Þegar Geir hætti björgunarfil- j ajöi batinn að reka út á bakborða.
raunum sínum, eins og fyrr segir,
færði hann sig af strandstaðnum
og inn á Höfðakaupstaðarhöfn.
Var það nokkra eftir miðjan dag,
Áttu bátsmenn fullt í fangi að
verja hann áföllum. Rak nú bát-
inn óðfluga í áttina til eyjarinn-
ar. Allt í einu heyrðum við ó-
ag hann kom á höfnina. — Voru venjumikið og greinilegt brimsog

Laura á strandstaðnum nokkru eftir strandið. Utar er björgunarskipið
Geir, sem er að dæla sjó úr Lauruí því skyni að ná henni á flot.
nú boð látin ganga út um það,
að hann færi suður um kvöldið,
og skipbrotsmenn gætu fengið
að fljóta með. Yrði komið við á
ísafirði og Patreksfirði á leið til
Reykjavíkur.
Eins og nærri má geta, urðu
allir fegnir því, að fá nú að halda
áfram sjóferðinni, en galli var
það á gjöf Njarðar, að bráðhvasst
var orðið af suðvestri og sjór úf-
inn. Stóð beint upp á vörina fyrir
neðan Höfðakaupstað, en þaðan
var fólkið og farangur þess flutt
út í Geir.
Það gat orðið spauglaust að
komast útúr Höfðakaupstaðarvör,
yfir sundið og út í skip á höfn-
inni, er vindur blés af suðvestri,
en þó reyndi fyrst verulega á hug
og djörfung hinna fræknu sjó-
manna, sem jafnan hafa verið á
Skagaströnd, þegar fara þurfti
leið þessa, er ofsarok var skoll-
ið á.
Vörin var mjög þröng og
bryggja engin, heldur vora bát-
og andartaki síðar sáum vig ólg-
andi brimboðana og mótaði fyrir
kolsvörtum kollum skerjanna í
útsogunum. Stefndi báturinn
þangað með vaxandi hraða.
Var nú öllum þegar ljóst í
hvert óefni var komið. Var ekki
annað sýnna en ag okkur mundi
á örstuttri stund reka upp á sker-
in, og þá var vandalaust úr því
að ráða, hver örlög okkar yrðu.
Báturinn mundi á svipstundu
brotna í spón og engum verða
lífs auðið.
Nú voru skjót ráð díri og r’eyn-
ir ekki á kappann, fyrr en á hólm
inn er komið.
Formaðurinn lét heldur ekki á
sér standa. Hrópar hann hárri
raustu tíl ræðaranna, svo að yfir-
gnæfir- brimsog og storm, og heit-
ir á þá, með ákveðnum orðum
hins vana stjóraara að duga nú
vel, því um líf eð'a dauða sé að
tefla. Var því boði svikalaust
hlýtt.
Nú liðu nokkur andartök, allir
ar fermdir og affermdir við klapp- stu®u á öndinni, lostnir skelfingu,
irnar. Þegar vörinni sleppti, tók j meðan úr því var skorið, hvort
við sundið, er takmarkaðist af j hættunni yrði afstýrt. En þau and
Spákonufellshöfða að norðvestan j a[tök munu flestum hafa orðið
og Spákonufellseyju að suðaust- töng.
an. Er öldu lagði inn sundið,' Enginn nema sá, er reynt hef-
mynduðust á því straumköst, sem ur> getur gert sér fyllilega grein
stöfuðu af útsogi, annars vegar | tyrir hugarástandi þeirra manna.
frá höfðanum, hins vegar frá eyj- sem ber'jast upp á líf eða dauða
unni_ vjð öfl Ægis. Ög þó er, ef til vill
Er nú ólíku saman að jafna, að enn verra að setja sig inn í hug-
stöðunni áður fyrr og eftir að arástand þeirra, sem eru hluttak-
hafnarmannvirki komu þar. Þykir, andi í baráttunni, berast nær hætt
því hlýða að skýra nokkuð náið unni °2 geta ekkert að gert, nema
frá þessari hættuför um sundið,
Flutningurinn um borð í Geir
gekk mjög seint, sérstaklega er
horfzt varnarlausir og aðgerðar-
lausir í augu vig ógæfuna.
Ég geri ráð fyrir því, að þessi
rökkva tók, enda var flutnings- stund hafi nokkuð oft hvarflað í
báturinn nokkug stór og þungur. j huga þeirra, er sátu þarna í bátn-
En á hinn bóginn reyndust allir!um-
bátsmennirnir, en þeir áítu heima I Báturinn hentist til og frá á
á Skagaströnd, bæði formaður- öldunum, eins og leiksoppur. Ým-
inn, Sigurður Jónasson og ræðar- ist hófst hann upp með öldu-
arnir sex, hinir vöskustu sjómenn, j hryggjunum, eða stakkst niður í
eins og nú verður frá skýrt. ! öldudalina, og jafnt og þétt þeytt-
Móðir mín og við systkinin lent- ist særokið yfir okkur, svo að
um i síðustu ferð bátsins, ásamt'hvergi var þurr þráður eftir Og
■tíu öðrum strandmönnum 'iar þá umhverfis grúfði náttmyrkrið,
skollið á náttmyrkur f- (Framhald á 15. síðu).