Tíminn - 13.09.1960, Síða 8

8
TÍMINN, þriðjudaginn 13. september 1960.
Garðshorn verður að vernda
Kristmann Guðmundsson í garði sínum.
•J Strax og það vitnaðist, að til
*■ gæti staðið sala á fasteign
Kristmanns Guðmundssonar
rithöfundar í Hveragerði, vakn-
J, aði áhugi fjölmargra fjær og
■* nær fyrir því, hvað verða
l’ myndi um Garðshorn. Vitað var
■I um land allt — og þó víðar —
•* að skáldið hafði'í hartnær tvo
1» áratugi lagt fé og fyrirhöfn,
V hugkvæmni og lærdóm, í það
I* að skapa þennan athyg’isverða
“■ og einstaeða gróðurreit, sem
■I vakið hefur undrun og hrifn-
I* ingu fjölda merkra manna, inn-
lendra ag erlendra. Það er þess
Ij vegna ekkert að furða, þótt
*■ bara venjulegu, heilbrigðu og
•* hugsandi fólki standi engan
!■ veginn á sama um, hver örlög
V bíða þeirra margháttuðu verð-
■* mæta, sem Garðshorn geymir
*■ innan jébanda sinna. Ekki sízt
■I eru þeir þó áhugasamir í þessu
!■ máli, sem sjálfir telja sér ómet-
V anlegan ávinning og EKKI „lít-
■* inn ynd:sarð að annast blómgv-
“■ aðan jurtagarð“. Þeir vilja
■; líka gjaina, að HÓPUR manna
!* í stofnun, hrepps- eða bæjar-
;I félagi, jafnvel þjóðfélagið sjálft,
■| eigi og starfræki Sinn jurta-
',■ garð — og sjái í því sóma sinn,
■: heilbrigða menningu og mann-
U* dóm, er verða mætti einstak-
;■ lingunum til fyrirmyndar og
■| hvatningar í viðleitni þeirra.
Upp úr þessu almennings-
■J áliti, sem vikið hefur verið að,
J‘ hafa svo að undanförnu sprottið
allmargar blaðagreinar í flest-
um dagblöðunum, sem allar
'■ hníga í eina og sömu átt: ÞAÐ
■; VERÐUR AÐ BJARGA GARÐS-
!■ HORNI. Rökin eru mörg fyrir
því, að það megi ekki koma
=; fyrir, að hið frábæra brautryðj-
’*■ andastarf Kristmanns eyðilegg-
:st og reimi út í sandinn vegna
•; þess, að enginn ábyrgur aðili
;. taki við því úr hans hendi og
■J sjái því borgið framvegis. Allir
í; sjá, að að þvf hlaut að draga,
■I að hinn viðfrægi rithöfundur
I; gæti ekki fylgt eftir og sinnt
;■ þörfum allra lífvera sinna í
■; Garðshorni persónulega með
í; eigin hendi. Það er því algert
aukaatriði- hvort Garðshorn
I; „Iosnaði úr ábúð“ árinu fyrr
;■ eða seinna. En nú er þetta skeð
■; — Garðshorn er laust — og þá
;■ er að GERA ÞAÐ, SEM GERA
;í ÞARF, og GERA ÞAÐ STRAX;
í; sjá lífi og framhaldsþroskaskil-
;. yrðum þess sérstæða gróðurs,
■; sem er i Garðshorni, borgið.
:• En með hvaða hætti má það
verða?
;■ Auðviíað geta verið skiptar
skoðanir um þetta. Nokkrir
J' telja eðlílegast, að hreppsfé-
;J lagið, sem Garðshorn er í
ív.v.v.v.v.v.v.’.v.v.v.v.
kaupi það. Aðrir telja þetta of-
vaxið Hvergerðingum einum
a. m. k. og benda á ýms rök
fyrir þvi, að Reykjavíkurbær
eða ríkið gerist hér beinn aðili
um kaup.
Sá, scm þetta ritar, vill bcnda
á, hvort það getúr ekki í senn
verið skynsamlegt og skemmti-
legt, að ALLIR nefndir aðilar
kaupi Garðshorn SAMAN og
feli daglega forsjá þess Garð-
yrkjuskóla ríkisins í Hvera-
gerði. Sýnist þá fleiri en tvæp
flugur vera slegnar i einu og
sama höggi: kaupin yrðu létt-
bær mjög og vel fallin til af-
sökunar við þá hávelbornu
skattþegna, sem sæu ofsjónum
yfir þeim aurum, er varið yrði
til slíks „óþarfa“ að þeirra
dómi —heimabyggð Garðshorns
yrði tryggð tvöföld íhlutun um
rekstur Kristmanns-garðs —
nemendur garðyrkjuskólans
öðluðust stóraukið náms- og
reynslusvið og nýjan grundvöll
til margbáttaðra vísindalegra
rannsókna og athugana, og
þannig halda áfram mjög at
... til þess að
hyglisverðu starfi Kristmanns
og taka við meðan ennþá et ;í
tími til þtirri dýrmætu reynslu, ■;
sem hann áreiðanlega býr yfir ;■
og á í sjálfum sér og plöggum v
sínum — og, síðast, en* ekki I'
sízt; orðið yrði við óskum V
þeirra, sem bezt vita, vilja og ■;
sjá í þessu máli. Áhættan er ;■
því engiu, jafnvel ekki fyrir þá, 'J
sem persónulega og pólitískt I;
hafa þörí fyrir lipra siglingu ;.
milli skers og báru í vitund ■;
háttvirira kjósenda. ;■
En nú dugar ekki hangs og ■!
hik. Málið er aðkailandi. Vilja I;
nú ekki viðkomandi ráðamenn ;■
vera svo góðir að bregða skjótt ■;
við og taka upp samninga við J*
Kristmam: Guðmundsson um ;.
káup og yfirtöku á Garðshorni? .;
í þessum ennþá ilmandi lundi ;■
bíða uú þúsundir viðkvæmra ■;
jurta myrkurs og kulda hausts- /
ins í fullkominni óvissu um, ■!
hversu að þeim verður búið og .;
hvort það verður gert í TÆKA ;■
TÍÐ. Látam þær ekki — sjálfra ■;
okkar vegna — verða fyrir von- í"
brigðuni! B. Þ. V
skilyrðum hins |i
sérstæða gróðurs sé borgið j*
BÓKMENNTIR
NJÁLSSAGA, ensk þýðing
gerð af Hermanni Pálssyni og
Magnúsi Magnússyni, gefin út
af Penguin-forlaginu.
Eitt simn á námsárum mínum í
Bretlandi greip ég í enska bók-
menntasögu hjá félaga mínum,
sem lagði stund á enskar bók-
menntir. Framan til í bókinni var
rætt um norrænar og fornenskar
bókmenntir og þar á meðal var
ein blaðsiða eða svo helguð ís-
lenzkum fornsögum. Mér er þessi
blaðsíða minnisstæð. Svo sem
ætla má af lengdinni var þama
þó ekki að finna ítarlega eða
innihaldsríka túlkun á íslenzkum
sögum og ljóðum. Hitt veldur, að
borið var slíkt lof á gamlar bók-
menntir okkar, að ég minnist þess
var'la að hafa séð þvílíkt. Höfund-
ur notaði óspart sterkustu og á-
hrifaríkustu lýsingarorð til að
lýsa ágæti þeirra og taldi þær, ef
ég man rétt, að minnsta kosti jafn
góðar og þó líklega merkari sígild-
um bókmenntum Grikkja og Róm-
verja, þótt ólíkar væru.
Þetta atvik rifjaðist upp fyrir
mér, er ég fyrir nofekru féfek í
önnur hliðstæð, mér fannst þýð-
ingin létt og lipur aflestrar, frá-
sögnin naut sín og hélt aihygli
minni án þess að íslenzki textím*
træði sér stöðugt fram í hug minn.
Ef til vill veldur hér nokkur, að ég
er ekki gjörkunnugur Njálssögu.
Hitt held ég þó nær sanni, að í
þessu felist veigamikil vísbending
um að þýðingin sé ágætlega af
hendi leyst og þrautunnin.
Til gamans las ég nokkuð þær
tvær þýðingar á ensku, sem áður
hafa verið gerðar af sögunni, þýð-
ingu Sir George W. Dasents, sem
áður getur og þýðingu þeirra C.
E. Bayerschmidts og L. M. Hol-
landers, sem út kom í New York
1955. Það var yfirlýst markmið
Sir George að gera þýðingu sína
sem ná'kvæmasta og orðréttasta.
Þessi gamla þýðing er að aUra
dómi hin ágætasta og mikið af-
reksverk á sinni tíð. Þó virðist
mér sums staðar að nákvæmnin
hafi ieitt Dasent á villigötur. Auk
þess seildist hann vísvitandi til
eldra ensks bófemáls. Á síðustu 100
árum hafa lífea orðið ekki svo litlar
breytingar á venjulegu ensku máli.
Það er því auðsætt ,að þýðing Da-
NJÁLA á ensku
hendur nýútkomna Njálssögu í
þýðingu þeirra Hermanns Pálsson-
ar lektors í Edinborg og Magnúsar
Magnússonar magisters. Mér þótti
sem hin sterkyrta, en í rauninni
innihaldslitla blaðsíða í bók-
menntasögunni gæfi góða mynd af
afstöðu erlendra manna til ís-
lenzkra bókmennta, efcfei sízt í
hinum ensfcumælandi heimi.
Fræðimenn vissu eða héldu sig
vita, að um frábær ritverk væri
að ræða, en jafnvel öllum þorra
þeiira sjálfra voru sögurnar dauð-
ur bókstafur. Víst ber þó að viður-
kenna, að í hinum enskumælandi
heirni hafa jafnan verið menn,
sem báru ágætt skyn á þessar bók-
menntir, unnu þeim, nutu þeirra
og störfuðu að kynningu þeirra.
Einn slíkra manna var Sir George
Webbe Dasent, sem fyrstur þýddi
Njálssögu á enska tungu árið 1861.
Einmitt af þessum sökum þótti
mér ánægjulegt að sjá Njálu
komna í vandaðri en ódýrri, enskri
útgáfu, þýdda af mönnum, sem
sökum menntunar og annarra að-
stæðna, voru líklegir til að hafa
leyst verfcið af hendi með miklum
ágætum.
Það er augljóslega stórmikill
vandi að þýða fslendingasögur á
erlend mál. Veldur því fyrst og
frem-st sjálfur frásagnarhátturinn,
en einnig orðatiltæki svo ramm-
íslenzk, að erfitt er eða ókleift
með öílu að finna jafngóða hlið-
stæðu þeirra á hinni erlendu
tungu, en bein þýðing vill verða
bragðíaus eða jafnvel hálfgerð
endaleysa. Einnig er erfitt að
finna mannanöfnum og staðaheit-
um búning, sem ekki orkax annk-
analega og traflandi á lesanda,
sem ekkert skyn ber á íslenzkt
mál. Það er mikil vandi að þræða
heppilegan meðalveg, vera hvorki
svo bundinn af nákvæmri þýðingu
að stirt verði eða jafnvel fáránlegt
né heldur fai'a út í hinar öfgarnar
að þýða svo lauslega að blær sög-
unnar á frummálinu týnist að
verulegu leyti.
Þegar ég las Njálssögu í hinni
nýju þýðingu, virtist mér þeim
Hermanni og Magnúsi hefði tekizt
sérlega vel með þessi atriði og
sents er tetoin að fyrnast aMmajög
og því óþarflega tyrfin og stirfin
aflestrar fyrir nútíma lesendur.
Við samanburð á einstöfcum köfl-
um eða setningum virtist mér
þýðing þeirra Hermanns og Magn-
úsar yfirleitt betri. Lauslega leit
ég á þýðingu Bayerschmidts og
Hollaoders. Mér virtiist að þ*r
væri um of gengið í andstæða átt
frá útleggingu Dasents, þ.e.a.s.
óþarflega mikið notað hversdags-
legt nútímamál, svo að hinn kjarn-
yrti blær frummálsins nýtur sín
miður.
Þess má geta, að þýðing Her-
manns og Magnúsar er geið eftir
útgáfu Fornritafélag'sins frá 1954.
Miklar rannsóknir hafa á síðustu
áratugum verið gerðar á handrit-
um Njálssögu og öðru, sem lýtur
að skilningi og túlkun sögunnar.
íslenzka_ útgáfan frá 1954, sem
Einar Ólafur Sveinsson próf. sá
um, byggir á niðurstöðum þeirra
rannsókna. Það eitt að þýðing
Hermanns og Magnúsar er gerð
eftir þessari vönduðu útgáfu Foro-
ritafélagsins, gefur henni aukiU
gildi, enda hafa þeir félagar til-
einkað Einar Ólafi Sveinssyni pró-
fessor, þýðinguna.
Formáli Magnúsar Magnússonai
er ágætur bókarauki. Efeki skal ég
leggja dóm á fræðilegt gildi hans,
en hann er vel ritaður og ágætur
leiðarvísir fyrir erlenda lesendur
til skilnings á sögunni. Er þar
ekki aðeins rakið efni sögunnar,
heldur íslenzks þjóðfélags til
forna.
Enn er þess að geta, að þýðingin
hefur verið gefin út af Penguin-
forlaginu heimskunna í flofcki ó-
dýrra, klassískra bóka. Er því von
til að sagan nái nofekurri út-
breiðslu meðal bókmenintamanna í
hinum enskumælandi heimi. Er þá
vel og eins hitt, að til þeirrar út-
gáfu hefur valizt þýðing, sem vafa-
laust er svo vel úr garði gerð, að
varla mun von mikilla endurbóta
í því efni fyrst um sinn. Tel ég, að
þeir Hermann Pálsson og Magnús
Magnússon hafi unnið ágætt verk,
sem þeim beri heiður og þökk
fyrir.
Jónas Pálsson.