Tíminn - 20.09.1960, Blaðsíða 9

TÍMINN, þriðjudaginn 20. september 1960.
9
geirsey upp á Hvolsvöll, sum
arið 1934. Sama ár beitti fé-
lagið sér fyrir, að hafnir yrðu
mjólkurflutningar úr austur-
hluta sýslunnar til Mjólkur-
bús Flóamanna, en það stór
bætti hag bænda á þessum
erfiðu tímum kreppuáranna.
Félagið sá um flutningama
austan Rangár fram til 1946,
að mjólkurbúið sá sig tilneytt
að taka þessa flutninga í eig
in hendur, — en það er önnur
saga. ■
1 byrjun stríðsins tók
byggð að vaxa á Hvolsvelli og
félagið hóf þá að færa út
rekstur sinn. Árið 1939 reisti
félagið frystihús að Hvols-
velli, sem þá var fyrsta frysti-
hús í sýslunni, en það brann
1944. Vélaverkstæði var sett
á stofn 1942 og hefur það ver
ið starfrækt síðan. Og með
bættri afkomu manna al-
mennt á stríðsárunum marg
faldaðist viðskiptavelta heim
ilanna. Árið 1948 byggði fé-
lagið starfsmannahús, þar
Sama ár voru einnig byggðar
tvær stórar vöruskemmur og
benzínafgreiðsla.
Samvinnumenn í héraði
urðu ásáttir um að sameina
Kaupfélag Rangæinga að
Rauðalæk og Kaupfélag Hall
geirseyjar, Hvolsvelli í eitt fé-
lag og var það gert 1. júlí 1948.
Kaupfélag Rangæinga á
Rauðalæk var stofnað 1930
og var Helgi Hannesson aðal-
forgöngumaður og fram
kvæmdastjóri þess félags. Á
Rauðalæk hefur verzlunar-
húsið verið endurbætt, þar
hefur einnig verið byggð
vöruskemma og komið upp
vélaverkstæði. Árið 1959 var
byggt starfsmannahús á
Rauðalæk og er í því staðsett
samvinnuþvottahús. Sams
konar þvottahús hefur einn-
ig verið rekið á Hvolsvelli síð
an 1952 og orðið mjög vin-
sælt.
Og að lokum, — hvað viltu
segja okkur um framtíðarfyr-
irætlanir félagsins?
Hvolsvöllur er fallegt og vel byggt kauptún og ríklr þar myndarbragur í flestum efnum.
lagi Suðurlands. Verður það
m. a. geymsla á matvælum
fyrir félagsmenn og aðstaða
til geymslu á fiski og kjöti,
sem félagið sér um dreifingu
á til sinna viðskiptamanna.
Félagið hefur unnið mikið
og á síðustu tíu árum hefur
Orðið er frjálst
Stöðhestar og
næturheimsókn
Trésmíðaverkstæði Kaupfélags Rangæinga á Hvolsvelll.
sem rekin var greiðasala. Ár-
ið 1951 flutti bifreiðaverkstæð
ið í nýtt hús, sem jafnframt
var vísir að trésmíðaverk-
stæði, en í það hafa nú verið
keyptar nýjar og fullkomnar
vélar og hefur það flutt í ný
húsakynni. Árið 1955 var haf-
in bygging á nýju verzlunar-
húsi, en það hafði um langan
tíma verið aðkallandi. Hin
nýja kaupfélagsbygging var
tekin í notkun í apríl 1957.
Um framtíðina vil ég engu'
spá. Bn eins og nú horfir við
er einsýnt að framkvæmdir
allar verða að fara hægar,
uppbyggingin getur ekki orðið
eins ör næstu ár. En öflugt
samvinnustarf, sem er rekið
á heilbrigðum grundvelli
skortir aldrei verkefni. Það
er nú ákveðið að reisa hér
stórt og myndarlegt frysti-
hús í sameign með Sláturfé-
öll aðstaða, bæði hvað tæki
og húsbúnað snertir gjör-
breytast. Þetta gengi sitt a'fé-
lagið að þakka dugnaði Rang
æinga og trú þeirra á fram-
tíð félagsins. Enginn sannnr
íslendingur getur trúað á
framtíð þjóðarinnar án blóm
legs landbúnaðar, en hann á
ótæmandi nýja möguleika
með vaxandi tækni og þekk-
ingu.
Bifreiðar eru einu vöruflutningatæki félagsins og félagsmanna. Góð hleðslutæknl er mikil nauðsyn, og svona er
þægilegt að blaða bíla áburði, sementi eða annarri sekkjavöru.
Um mánaðarmótin júlí-ág-
úst í sumar var hafizt handa
um leit að stóðhestum á milli
Blöndu og Héraðsvatna. Upp
í þá ferð lögðu nokkrir ævin-
týramenn, sem héldu fram
Eyvindarstaðaheiði. En ekki
fóru þeir lengra en að Ströngu
kvísl, þótt vitað sé, að hross-
in halda sig meira framan
við kvíslina um þetta leyti
sumars.
Fyrrnefndir greppar fundu
8stóðhesta,sem þeir ráku ofan
í Skagafjörð og létu selja þar
síðar. Voru hestarnir úr Skaga
fjarðar- og Húnavatnssýsl-
um og urðu eigendur þeirra
að greiða talsvert sektarfé.
— Þá hafa menn og verið
sendir um heimalönd á fyrr-
nefndu svæði og hestaeigend-
um fyrirskipað að taka stóð
hesta í girðingar. Hafa allar
þessar aðferðir mælzt illa fyr
ir, svo ekki sé fastar að orði
kveðið, ekki sízt vegna þess
ónæðis, sem afréttarpening-
ur hefur orðið fyrir.
Eg spurðist fyrir um það
hjá búfjárræktarráðunaut
okkar Húnvetninga, Sigfúsi
Þorsteinssyni', hvort ekki yrði
farin slík för á heiðarnar
vestan Blöndu. Kvað hann
það óvíst. Þar eiga þó aðal-
hrossasveitir Austur-Húna-
vatnssýslu hlut að máli og
mun óhætt að fullyrða, að
stóðhestarnir skipta mörgum
I tugum þar. Nú leyfi ég mér
| því að spyrja: Hvers vegna er
lögunum beitt svo harðskeytt
| lega gegn sumum hrossabænd
! um, en aðrir ekki látnir sæta
neinum óþægindum, þótt
jafn sekir séu, eða jafnvel
meira?
Annars mætti margt segja
um búfjárræktarlögin í heild,
þótt hér verði aðeins vikið að
því, sem snýr að hrossunum.
Fyrst vil ég vitna í um-
mæli hins þjóðkunna manns,
Ásgeirs Jónssonar frá Gottorp,
sem gleggstur er allra manna
á hross og þeim kunnu /astur,
þeirra, sem ég hefi kynnst.
Hann heldur því fram að síð
an farið var að fást við hrossa
i rækt, hafi góðhestunum hrak
að. Eg vil taka undir það.
Eitt dæmi um þess löggjöi
er það, að ef henni er fram-
fylgt, er útilokað að reka
bessa búgrein: Það er hrossa
eign, með hagnaði. Því að
markmið hrossaræktarfélag-
anna er að hafa hryssurnar
margar saman í girðingum,
en jafnhliða mjög takmark-
aðan folakost. Reynsla mín á
fyrri árum var sú, að ef svo
var aðfarið kom allt að því
önnur hver hryssa geld úr
girðingunum. Eftir að ég fór
hins vegar að hafa stóðhesta
sjálfur, hefur útkoman orðið
allt önnur og betri. Síðan tel
ég að hrossin hafi gefið mér
bezta raun af þeim bústofni,
sem ég hef undir höndum og
það jafnvel þótt miðað sé við
sláturhross. En rétt er að taka
fram, að lífhrossasala er og
alltaf nokkur og er hún mun
arðbærari. Mín tillaga er því
sú, að svokallaðir áhugamenn
í hrossarækt eigi að vera sér
í hópi með sínar aðferðir. En
þeir, sem ekki vilja aðhyllast
þeirra ræktunarmáta, fái að
stunda hjSrðbúskap á þessu
sviði', svo sem lengst af hefur
tðkast hérlendis. En að sjálf
sögðu skulu þeir hafa það hug
fast að nota aðeins góða hesta
til undaneldis og engu síður
ber þeim að leggja áherzlu á,
að velja vel hryssurnar. Það
hafa aftur hrossaræktunar-
félögin vanrækt undanfarið.
Aðfaranótt 4. sept. s.l., eftir
að fjöllin voru sofnuð, heim-
sóttu mig sex menn og ekki
af lakara taginu. Var þar í
fararbroddi Gunnar Bjarna-
son,^ hrossaræktarráðunautur
B. f. Fylgdu honum fast á
hæla þeir ráðunautarnir Sig-
fús Þorsteinsson og Egill
Bjamason. Síðan ráku þeir
lestina: Sveinn Guðmundsson
Agnar Guðmundsson og Pétur
á Hjaltastöðum. Allt eru þetta
raktir og valinkunnir heiðurs
menn og komu hér líka fram
af þeirri kurteisi og prýði,
sem gagnmenntuðum mönn-
um sæmir.
Erindi sexmenninganna
(Framhadd á 13. síðu).