Tíminn - 24.03.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN, föstndaginn 24. marz 1961.
7
IMG
Athugaöir veröi möguleikar á
að reisa vita á Eldeyjarboða
Yrði mikilsverð öryggisráðstöfun fyrir sjófarendur.
Viti á Eldeyjarborða yrði nýr mikilvægur
grunnlínupunktur að landhelginni.
Þingsályktimartillaga Jóns Skaftasonar
Jón Skaftason flytur tíl-
lögu til þingsályktunar um
athugun á möguleikum til
vitagerðar á Eldeyj arboöa. —
Tillagan er svohljóðandi
■I
, I
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að láta frarn
fara ýtarlega rœnnsókn á því,
livort unnt sé að koma upp
vitabyggingu á Eldeyjarboða. j
Skail rannsókn þessi einnig
taka til þess að fá upplýsing
ar um, úr hvaða bergtegund
um Eldeyjarboði sé og styrk
1 eika hugsanlegrar undir-
stöðu.“
í greinargerð með tillög-
unni segir:
Eldeyjarboði er um 17,5 sjó
mílur til suðvesturs frá Geir
fugladrang, og er talið, að
hann hafi að nokkru leyti
myndazt við eldsumbrot árið
1783, sbr. Landskjálftar á ís
landi, Þorv. Tlioroddsen, bls.
254. í fyrstu myndaðist þar
eyja, sem konungur sló eign
sinni á, sbr. Lovsamling for
Island IV., bls. 744, en eyjan
hvarf aftur í djúpið. Sam-
kvæmt því, sem segir í „Den
islandske lods“, frá 1903, er
Eldeyjarboða lýst á þann hátt
að hann sé gamall ,gígur um
einn þriðji úr sjómílu að um
máli og komi þrír tindar hans
úr sjó við stórstraumsfjöru.
Vitabygging á Eldeyjarboða
er mikilsverð öryggisráðstöf
un fyrir sjófarendur, en auk
þess hefur dr. Gunnlaugur
Þórðarson bent á það m.a.
í grein í Tímanum 21. þ.m.,
að yrði byggður viti þarna,
fengist þar nýr mikilvægur
grurinlínupunktur.
Af þessum ástæðum verður
að telja fyllilega réttmætt að
nokkru fé sé varið til þess að
framkvæma þá rannsókn, er
tillagan fjallar um.
Bjarni vill ekki leita
álits Hæstaréttar
Ólafur Jóhannesson flutti
í efri deild breytingatillögu
|Við frumvarp ríkisstjórnarinn
ar um saksóknara og fjölgun
sakadómaraembætta um að
leita skuli álits Hæstaréttar
um hæfni umsækjenda í em-
bættið. Breytingartillagan var
svohljóðandi:
„kður en embœtti sak-
sóknara er veitt, skal leita-
umsagnar Hœstaréttar um
umsœkjendur, cg má eng-
um mann-i veita embœttið,
nema Hœstiréttur hafi' lát-
ið i Ijós álit, að hann sé til
þess hœfur.
Tillögu þessa felldi stjórnár
liðið við atkvæðagreiðslu um
frumvarpið eftir 2. umr. í
efri deild í gær.
Hraða verður undirbúningi
löggjafar um framkvæmda-
og framleiðsluáætlanir
Fjárveitinganefnd klofnaði
um afgreiðslu þingsályktunar
tillögu Framsóknarmanna um
undirbúning löggjafar um
framleiðslu og framkvæmda
áætlun þjóðarinnar. Leggur
merihluti nefndarinnar til að
málinu verði vísað til ílíkis
stjórnarinnar. Minnihlutinn
leggur hins vegar á það á
herzlu að tillagan verði sam
þykkt þegar á þessu þingi. Fer
hér á eftir nefndarálit minni
hlutans:
Tillaga þessi var til með-
ferðar í fjárveitinganefnd.
Nefndin ræddi málið nokkuð,
en gat ekki orðið á eitt sátt
um afgreiðslu þess. Stuðnings
menn ríkisstjórnarinnar
leggja til að málinu verði vís
að til ríkisstjórnarinnar. En
við undirritaðir nefndarmenn
getum ekki á þá afgreiðslu
fallizt, ekki sízt þegar það er
haft í huga, að samdráttur í
framkvæmdum, en ekki skipu
legar framkvæmdir, virðast
vera stefna núverandi ríkis-
stjórnar. Þess vegna leggjum
við til, að tillagan verði sam
þykkt óbreytt.
Tillaga þessi gerir ráð fyrir
Viðskipti Axels í Rafha og fjár-
málaráðuneytisins rannsökuð
Þeir Geir Gunnarsson og
Karl Guðjónsson hafa lagt
fram tzllögu til þingsályktun
ar í neðri deild Alþingis um
skipun 5 manna rannsóknar
nefndar samkv. 39. gr. stjórn |
arskrárinnar til þess að rann
saka viðskipti f jármáaráðu
nevtisins og Axels Kristjánss. J
í Hafnarfirði og hlutaféiags
ins Ásfjalls í sambandi við
ríkisábyrgð, sem heimiluð var
á 22. gr. fjárlaga 1959, svo og
útgerð Axels Kristjánssonar í
ábyrgð ríkissjóðs á togaranum
Brimnesi. — Skal nefndin
hafa rétt til að heimta skýrsl
ur, skriflegar og ^munnlegar,
bæði af embættismönnum og
einstökum aðilum.
í greinargerð með tillögunni j
se°ir meðal annars:
.
A 22. gr. fjárlaga fyrir árið
1959 er ríkisstjórninni heim-
ilað, svo sem þar segir: „Að
ábyrgjast fyrir Axel Kristjáns
son eða væntanlegt hlutafé-
lag í Hafnarfirði, gegn þeim
tryggingum, sem hún metur
gildar, allt aö 4320000 kr lán
til kaupa á togara frá Vestur
Þ'-kalandi, þó ekki yfir 80%
af kaupverði skipsins."
Axel Kristjánsson stofnaði
síðan fyrirtækið Ásfjall h.f.,
sem hafði yfir að ráða inn-1
borguðu hlutafé að upphæð
kr. 100000.00. Það félag flutti
Tillaga Geirs Gunnarssonar og Karls Guðjóns-
sonar um skipun 5 manna rannsóknarnefndar
inn togarann Keili, sem smíð |
aður var árið 1950. Ábyrgð
ríkissjóðs fyrir kr. 4320000.00
var siöan veitt í árslok 1959
og gengiö út frá því, að endan
legt kaupverð togarans næmi
nákvæmlega því, aö 80% þess
svaraði til hámarksupphæðar
innar, sem þannig var notuð
að fullu.
Samkvæmt upplýsingum i
forsvarsmanns fyrlrtækisins, j
í Alþýðublaðinu 19. jan. 1960, |
nam kaupverðið þó eigi nema i
nál. kr. 2880000.00, en viðgei’ð!
ir fóru fram á skipinu erlend i
is, og virðast þær hafa kostað
álíka mikið og skipið sjálft,
eða nál. kr. 2520000.00, og rík
isábyrgð einnig verið veitt
veena þeirra.
Þegar fyrstu greiðslur
vegna láns bessa féliu í gjald
daga, varð ríkissjóður að ann
ast þær, og lauk útgerð tog-
arans Keilis í janúar s.l., er
honum var lagt vegna
^reiðsluÞrots fyrirtækisins Ás
fia.lls h.f.
Nauðungaruppboð fór fram
á togaranum hinn 2. marz s.l.
og keypti ríkissjóður skipið
á kr. l^OOOnoloO, en á því hvíla
skuldir að upphæð krónur
9300000.00, þar af kr. 7000000.
00 með ríkisábyrgð, en skipið
talið þannig á sig komið, að
aðalvél þess sé allt að því ó-
nothæf, en Ijósavélar hafa
verið starfsræktar með und-l
anþáguheimildum, frá því að^
skipið kom til landsins. Kostn |
aður við að skipta um vél er
talin nema um 8—10 millj. kr.1
Snemma á árinu 1959 var
togarinn Brimnes, sem verið
hafði •! eigu Seyðisfjaírðar-
kaupstaðar, tekinn af kaup-
staðnum vegna vanskila á
ríkistryggðum lánum. Ríkið
tók skipið í sína vörzlu og
ákvað að fela Axel Kristjáns
■syni forstjóra í Hafnarfirði
að hafa með höndum rekstur
skipsins.
í þessu sambandi aflaði rik
tsstjómin sér heimildar Al-
þingis á fjárlögum fyrir árið
1959, þar sem henni var heim
ilaö: „Að annast og ábyrgj-
ast rekstur togarans Brimnes
fyrir SeyðMjarðarkaupstað
til 1. sept. n.k. með það fyrir
augum, að afla skipsins veröi
landað sem mest á Seyðis-
firði, þó þannig, að rekstrar
afkomu þess sé ekkl stefnt í
hættu með löndun aflans þar.
Enn fremur að innleysa gegn
veði í skipinu áhvílandi sjó-
veðs- og fjárnámskröfur.“
Ráðstafanir þessar voru
gerðar af stjórn Alþýðuflokks
ins, sem sat á árinu 1959, og
voru framkvæmdar í aðalat
riðum á eftirfarandi hátt:
Guðmundur í. Guðmunds-
son fól Axel Kristj ánssyni
rekstur skipsins. Ríkissjóður
mun í upphafi hafa lagt fram
2,5 millj. kr. Rekstur skipsins
var með þeim hætti, að það
lagði aldrei upp neinn afla
í heimahöfn sinni, Seyðisfirði
eins og Alþingi hafði þó gert
ráð fyrir. Talsverður hlnti af
afla skipsins mun hafa verið
lagður upp til vinnslu í frysti
húsi Axels.
Nálægt miðju ári 1960 stöðv
aðist útgerð togarans Brim-
ness vegna taprekstrar, og hef
ur skipið síðan legið 1 Reykja
víkurhöfn. Engar upplýsingar
hafa opinberlega komið fram
um það, hve mikið tap ríkis
sjóður hefur haft af þessum
rekstri togarans Brimness.
Þessi rekstur togarans
Brimness á ábyrgð ríkissjóðs
fór að verulegu leyti fram á
sama tíma og Axel Kristjáns
son hafði sjálfur með hönd- I
um rekstur togarans Keilis, ]
sem áður er minnzt á.
i að sett verði löggjöf, sem
framkvæmda- og framleiðslu
áætlanir byggist á.
Eins og tekið hefur verið
fram í greinargerð þingsálykt
unartillögunnar og i ræðu
I fyrsta flutningsmanns, er
hann gerði grein fyrir tillög-
unni af hálfu flutnings-
manna, hafa verið gerðar hér
á landi áætlanir um ýmsar
framkvæmdir, svo sem raf-
orkuáætlun og fleira, og jafn
vel hafa verið gerðar tilraun
ir til heildaráætlana um ein
! hver takmörkuð tímabil, án
i þess þó að um faífmótaðar
. stefnur hafi verið að ræða,
heldur ákvörðun ríkisstiórna
I á hverjum tíma. Hér er hins
J vegar lagt til að setja lög-
. gjöf, sem gerð þessara áætl
ana verði byggð á. Mundi þá
skapast festa um áætlana-
gerðir, auk þess sem það yrði
til tryggingar uppbvgeingu
í þióðfélaeinu, sem mun
verða ör, ef rétt er á haldið.
Kemur þar hvort tveggja til:
fiöleun bióðarinnar og mikil
börf fyrir örari uonbvggingu
vegna framleiðsbiaukninear
oe óleystra verkefna. fslenzka
þ.ióðin á mörg óleyst verkefni
sem hún þarf að levsa í ná-
inni framt.íð á skinnleean
hátt. Af þeirri ástæðu og"
beim öðrum, sem við höfum
hér gert erein- fvrir, telium
við börf á sambvkkt bessarar
bine'áiirktnnartiilöeu.
Alþingi, 21. marz 1961
Halldór E. Sigurðsson,
frsm.
Halldór Áserímsson
Ingvar Gíslason
Karl Guðjónsson.
Flest vilja þeir
drepa
Nefndin hefur athugað til-
löguna og sent hana til um-
sagnar rannsóknarráði ríkis-
ins og Félagi íd. iðnrekenda,
og mæltu báðir þessir aðilar
með samþykkt hennar.
Nefndin gat samt ekki orö
ið sammála um afgreiðslu til
lögunnar. Meiri hlutinn vill
vísa henni til ríkisstjórnarinn
ar, en við undirritaðir leggj
um til, að hún verði samþykkt
með eftirfarandi breytingu:
Á eftir fyrri málslið 1. tölu
lið komi nýr málsliður, svo-
hljóðandi:
Framangreindar stofnanir
hafi um framkvæmd máls-
ins náið samstarf við Félag
íslenzkra iðnrekenda og
Landssamband iðnaðar-
manna.
Alþingi, 21. marz 1961.
Halldór Ásgrímsson,
frsm.
Halldór E. Sigurðsson
Ingvar Gíslason
Karl Guðjónsson
/