Tíminn - 26.08.1961, Blaðsíða 8

<sf'
MED BALDRI SUDUR VFIR
TI M I N N, laugardaginn 26. ágöst 1961.
inn
Eftir aS hafa skotizt á
yfir Kleifaheiði og
bíi Það er undui fagurt við Vatns-
um fjörð á blíðum sumardegi. Fegurra
. . , var þó á fyrri tíð. Melarnir innan
hina sumarfriðu Barðasfrond, Brjánslæk segja sína sögu um
stóðum við, nokkrir ferðalang- gróðureyðingu og uppblástur.
ar, á tóttum Hrafna-Flóka við Birkikjarr hefur bersýnilega
Vatnsfjörð, fimmtudaginn 13. skreytt þá fram eftir öldum, en
.. „ er nu horfið langleiðina xnn til
juli i sumar, og skimuðum jjej]U) eygibýiis fyiir botni Vatns-
suðuryfir. Við áttum þess von, fjarðar. Á kjarrinu hafa unnið,
að skip sigldi vesturyfir f jörð- mannskepnan, sauðkindin og norð-
inn — eins og forðum.

Ekki víkingaskip, skarað skjöld-
unx með sldnandi trjónu á stafni,
skipað víkingum með alvæpni og
öðru fornaldar föruneyti. Nei,
ekki var það svo ævintýralegt.
Heldur var nú beðið eftir flóabátn ... „
um Baldri. Að vísu ráða víkingar féla_® Barðsteendxnga
fyrir því skipi, tveir' breiðfirzkir
sævíkingar, Lárus Guðmundisson
skipstjóri i Stykkishólmi og Jón
D. Ágústsson stýrimaður, en alveg
óvopnaðir og fara hvergi með ó-
friði. Baldur er aufúsugestur í
hverri breiðfirzkri höfn.
— Meii'a og fríðara skip er Bald
ur en það, sem Flóki sigldi um ís-
ar. næðingar, sem oft eru kaldir
og þrálátir á norðurströnd Breiða-
fjarðar . En við Hellu skín
birkiskógurinn í allri sinni dýi'ð,
fegurstur skóga. — Eru nú allar
horfur á því, að auðninni og kyrrð
inni á Hellu sé lokið, en vonandi
ekki tilveru skógarins. Átthaga-
í Reykjavík
er að láta reisa þar sumargistihús,
og er ég ílla svikinn, ef þar verð-
ur ekki húsfyllir hvern dag, þegar
Barðstrendingafélagið hefur búizt
þar svo um, sem fyrirhugað er. —
Ekki gáfum við okkur tíma til að
skreppa þangað inneftir að sinni.
Það verður að bíða betri tíma.
Fyrir botni Vatnsfjarðar gnæfir
landshaf fyrir nær ellefu hundruð Bónfell, fjalla hæst á^ þessum slóð-
árum. Og mikið skip á Breiðafirði um (752 m). Af því sést norður
hefði hann þótt fyrir 40—50 ár- á Djúp og á fleiri Vestfirði. Það
um, svo smástígar voru framfar- er hugboð kunnugra manna, að á
irnar fram að þeim tíma. En nú Lónfelli hafi Flóki staðið, þegar
breytast timamir ört. Og vissu- bann gaf landinu nafn. ijCkkert er
lega hæfði Lárusi skipstjóra líklegra.
stærra og fríðara skip en hann Flókatóttir geymast enn furðu friðlýstar. Ekki er líklegt, að þaina
stýrir nú og Breiðfirðingum rýmri vel á grundinni við Vatnsfjörð, og sé eftir fjármunum að grafa, en
farkostur. bíða síns vitjunartíma. Segja elztu ljósa hugmynd mætti fá um híbýla
kost fyrsta Breiðfirðingsins, þeg-
ar hugkvæmi þjóðminjavörður
skyldi enn ekki hafa komið því í
verk, að iata grafa upp og rann-
saka þessar elztu húsarústir nor-
rænna manna á Vesturlandi. Veit
ég ekki með vissu, hvort þær eru

Stuðlaberg I Hergilsey.
Veðrið var svo gott, sem það menn á þessum slóðum
bezt getur verið. Heiðskír himinn, hafi ekkert gengið um
sjórinn eins og spegilgler, hvergi
örlaði við stein. Það eru ekki að
jafnaði margir dagar svo kyrrir
og fríðir í Breiðafirði, þó að um
hásumar sé.
— Meðal þeirra, sem biðu á
jafnvel hundruð ára
inn er svo harður, að aldrei munu
þær síga meir en orðið er, en
hætta gæti þeim verið búin af
uppblæstri, ef óvarlega væri búið
að sendnum sverðinum í námunda
ítsrikline
It i iil
Flókatóttum við Lækjarsjó þennan við þær. Ekki mun samt hætta á
sólbjarta dag, voru vestfirzk hjón, því, meðan núverandi bænda nýt-
Þórarinn Egilsson sjómaður á ur við á Brjánslæk. — Undraði
Patreksfirði og kona hans. Var nú alla, er þarna voru staddir, að okk-
ekki við annað komandi en að
setjast að máltíð hjá þeim heiðurs
hjónum meðan beðið var. Reiddar
voru fram hinar dýrustu krásir,
svo sem Vestfirðinga er háttur,
þegar þeir bjóða mönnum
Reyktur rauðmagi, steinbítsriklin
ur, smurðar flatkökur og saltkjöt
ómagurt, á eftir kaffi og pönnu-
köku með púðuisykri. Minna mátti
r.ú gagn gera. Þó voru þessu öllu
gerð' hin beztu skil, og þurfti ég
lítið að borða næstu tvo dagana
Hlýtur að hafa verið lítið eftir í
mal þeirra hjóna, þegar staðið var
upp úr grasinu á Flókatóttum —
enda svo tii ætlazt. Og víst þurftu
þau hjón engu að kvíða. Þau voru
á leið í Breiðafjarðareyjar. Friðrik
og Jónína i Platey áttu þeirra von
um kvöldið. Hjá þeim fer enginn
svangur í háttinn. Síðan veizla i
öllum inneyjum. Að vísu er orðið
strjálbýlt í Breiðafjarðareyjum,
en höfðingjar búa þar sem búið er.
ar komið væri til botns í rústun-
um og búið að fægja undirstöður.
Iíæmi mér ekki á óvart, að ófá-
um núlifandi Breiðfirðingum þætti
gaman að virða fyrir sér fyrstu
handarvikm, sem urmin i')uoi,tr'‘:>í'
firðinum. Raunar færi 'Vel á' þVi,r
að átthagafélögin breiðfirzku ynnu
þetta verk undir umsjón þjóðminja
varðar.
— Nú kom Baldur. Voru þá
felldar niður allar fornfræðahug-
leiðingar, og hófst nú sigling um
Breiðafjörð
Þórarinn sjómaður hafði gert
ferð sína til að skoða eyjar á
Breiðafirði, og vildi helzt ekkert
annað sjá,- Til að auðvelda sér
könnunina, hafði hann í fórum sín-
um forkunnargóðan kíki, og var
hann óspart. notaður, meðan við
vorum saman.
Skammt undan landi á Brjáns-
læk er allstór eyja og grösug.
Hún heitir Engey. Fyrrum var
að á þær hún talinn fóturinn undir hinu
tugi eða 1 góðkunna prestssetri. Nú mun hún!
Grundvöllur- ekki svo dýrt metin og vegur
hennar vera minni. Það tók því,
varla, að beina kíkinum að henni/
Samt þótti mér gaman að sjá lund-
ann á klettabríkum eyjarinnar í
þéttum fylkingum. Hann sómir sér
hvarvetna vel, prófasturinn.
Fyrst var kíkinum að marki
beint að vænum eyjum, háum úr
sjó, er blasa við á stjórnborða,
Frá Hergilsey.
Flatey á Breiðafirði.
þegar siglt er frá Brjánslæk til
Flateyjar. Þar höfum við Sauðeyj-
ar. Bæjarey, Háey, Skarfsey og
Þórisey trúi ég þær heiti, sem
mest ber á. Kiðhólmar lengra til
vesturs. Einhver nefndi Glænef.
Það mun vera blindboði vestur af
Sauðeyjum. — Ekki hefur Jón
Thoroddsen þurft að leita langt,
til að fá það smellna auknefni á
eina persónu sína í Manni og konu.
Hann fann það flest í heimahög-
unum, sem honum gafst bezt. — í
Sauðeyjum höfum við fyrst sagnir
af Ingjaldi Sauðeyjagoða, „hann
var auðugur maður og mikill fyrir
sér.“ Löngu seinna Eggerti Ólafs-
syni, áður en hann endurreisti
byggð í Hergilsey. Seinast mun
hafa búið í Sauðeyjum Árni smið-
ur Einarsson, nú í Flatey. Eyjarn-
ar hafa legið í auðn um nær 30
ára skeið.
Fiamundan á bakborða eru
margar eyjar: Reykey, Oddleifs-
ey, Hrauneyjar, Böðvarsklettar og
ótal hólmar. Einu nafni Hergils-
eyjarlönd. Nær landi og austar
hólmar og sker undan Hjarðarnesi.
Ambáttarsker heitir eitt. — Milli
Hergilseyjar og Hjarðarness sjá-
um við þau „sund“ „þar háskinn
og Gísli áttu tvísýnan leik“ á flótt-
anum frá Hergilsey undan Berki
digra. — Óðum ber okkur að
Hergilsey. Höfum hana skammt
undan á bakborða. Eg held, að
Þórarinn ætli að kippa henni að
sér með augunum, svo fast starir
hann í kíkinn. En Hergilsey hefur
verið litin aðdáunaraugum fyrr,
og ekki bifazt á sínum grunni. Eyj
an er sviptigin, því verður ekki
neitað. Vaðsteinabjargið er næst
okkur og glampar í sólskininu. Af
því er frábært útsýni til lands og
eyja. En nú stóð enginn á „hamr-
inum“ og svipaðist um eftir skipa-
ferðum. Lítið er orðið eftir af
fornri frægð Hergilseyjar. En
horfnar hetjur svífa fyrir sjónir,
þegar horft er upp til eyjarinnar:
Ingjaídur í Hergilsey, Eggert Ól-
afsson, Snæbjörn Kristjánsson —
Hergilsey hefur þegar hlotið sömu
örlög og Sáuðeyjar.
Langt í vestrf ber við hafsbrún
Oddbjarnarsker — Hól Oddbjarn-
ar. Eitt sinn var á því sendna út-
skeri ein mesta verstöð í Breiða-
fuði — og þótt: góð. Nú mundi
enginn svo hart leikinn. að hann
vildi róa þar. Samt ber enn við,
að Oddbjarnarsker seiði ti] sín
'°rðamenn
Nær eru Skjaldmeyjareyjar Þar
■ó í fyrndinni fræg huldukona —
3 býr kannski enn. þó að engar
gur fari nú af henni.
Svo taka við Flateyjarlönd. Ein
eyjan af annarri og er skammt í
milli: Skeley, Diskæðarsker
(aldrei hef ég stigið fæti á það
sker, en kunnugir segja mér, að
þar sé hrafntinnu að finna), Stykk
iseyjar, Langey, Feigsey, Sýrey og
margir klettar, sem allir skína af
skarfaskít og ritu. Og loks er Flat-
ey sjálf. — Lengra til austurs sér
til byggða i Svefneyjum og Hval-
‘ látrum.
í Flatey er enn allveruleg
byggð. íbúðarhæfni sumra hús-
anna mundi þó ekki standast nú-
tímakröfur, samt minna þau á
forna reisn eyjarinnar. Nú er þar
lítið um að vera. Máski á þáð eftir
að lagast. En til lítils er að stara
á Flatey eina, og ætla að reisa
þar stórvirki. Þar mun tæplega
þrífast blómleg byggð, nema að
nærliggjandi eyjar rísi úr rúst
samtímis. En fögur er Flatey, og
mestum kostum búin allra breið-
firzkra eyja.
Stungið var við stafni í Flatey,
afgreiddur póstur og þar stökk
Þórarinn í land með kíkinn og sína
ágætu frú. Friðrik tók á móti
honum á bryggjunni.
— Nú verður lengra á milli
eyja. Baldur hættír að skríða um
hrægiunn og örmjó eyjasund. þar
sem kasta mætti steini í land.
væri hann til um borð. Er nú sigld
stórskipaleið, vestan Álaskerja.
djúpt af Stagley og Bjarneyjum
Samt sér þar vel til lands oi
kunnugir geta áttað sig á stað-
háttum og landslagi: Búðey, Heima
ey, Hvanneyjar. Vogurinn á milli
þeirra glampar í sólskininu. on
seiðir ekki til sín vermenn leng-
ur, enda mun nú fáfiski á Bjarn-
eyjarmiðum
Allar eru Bjarneyjar þaktar ver
búðarústum. grónum fiskreitum.
jarðsignuro nau^tum og hrundum
varaveggjum Öll bera þau mann-
v rki vott um mikið athafnalíf á
sínum tíma. Og víst er um það.
að mikil saga hefur gerzt í Bjarn-
eyjum. allt frá því. að Þorvaldur
og Þjóstólfur áttust þar illt við
02 þangað til að byggð lagðist þar
niöur, á 5. tug þessarar aldar. —
Dökkgrænt grasið fellur nú eins
og líkklæði að jarðsiginni sögu
þessara fallegu eyja. —
Austur af Bjarneyjum, hillir
uppi margar eyjar. allt að Gils-
fjarðarbotni: Rúgeyjar, Rauðseyj-
ar, Ólafseyjar og Akureyjar eru
helztar. — Til vesturs er opið haf.
Litlu sunnar en Bjarneyjar er
Stagley. Fram undir lok 18. aldar
mun hafa verið búið þar, en ekki
síðan. Enda er þar ekki byggilegt.
Varla tekur því, að nefna Gassa-
sker, en þau höfum við alllangt
undan á hakborða, þegar siglt er
suður yfir flóann frá Bjarneyjum.
Að vísu var urðaður þar fyrir
tFramhaid a 13. síðuj, ,