Tíminn - 26.08.1961, Blaðsíða 13

X í MIN N, laugardaginn 26. ágúst 1961.
13
Grein séra Gunnars
(Framhald aí 7 síðu i
hangir um háls vorn, þegar vér
erum að leitast við að brjótast
upp úr feninu. Hvað sem líður
öllum góðvilja einstaklinganna,
getur hann ekki bætt úr þessum
grundvallar ,„vanda“.
Það verður að færa grunn þjóð-
félagsins af samkeppninni yfir á
samvinnuna. Dawson hefur rétt að
inæla, þegar hann segir, að „valið
er ekki á milli mannúðlegrar ein-
staklingshyggju og eins konar sam
hyggju, heldur óblandinnar vél-
rænnar samhyggju og andlegrar
samhyg,gju“. Valið er með öðrum
orðum á milli efnishyggjubundins
og guðlauss kommúnisma og Guðs-
ríkis hér á jörð“. (Bls. 17).
Ég verð að láta þessu ívitnun
nægja til að undirstrika, að hvað
sem segja má um stjórnmálavið-
horf Stanley Jones, þá eru áreið-
anlega flestir ábyrgir kristnileið-
togar þeirrar skoðunar, að engin
stjórnarkierfi né pólitískar efna-
hagsstefnur túlka „hreinan og klár
an“ kristindóm. Og einni.g undir
guðlausri stjórn og innan fjand-
samlegs stjórnarkerfis í garð kirkj
unnar getur þrifizt meiii og minni
kristindómur bæði í brjóstum ein-
staklinga og í þjóðfélagslegum um-
bótum o. fl.
Stanley Jones mælir einnig þung
alvöru og áminningarorð til kirkj-
unnar. Ég vil taka þess hér líka
eitt dæmi:
„Sé samkeppnin úr gildi gengin
sem alheimslegt stefnuskráratriði,
þá er ekki síður margt í kirkjulíf-
inu úrelt með tilliti til heimsmál-
anna. Rússneskum kommúnistum
var ljóst, að mótmælendakirkjun-
um í Rússlandi óx þar óðfluga fylgi
rétt eftir byltinguna, því að hug-
sjónir þeirra komu vel heim við|
margt í hihni nýju stjórnarstefnu.!
Þær komu á fót samvinnufélögum J,
og helguðu sig almennum þjóðfé-
lagsumbótum, unz á öndverðum j
byltingartímanum var tekið upp á
að benda ungkommúnistum á að
taka sér þetta fólk til fyrirmyndar.1
Það skaut kommúnistum skelk í
bringu — þetta var háskalegt. Þeir
harðbönnuðu kirkjunni að eiga
minnstu aðild að þjóðfélagslegri
endurreisn á nokkurn hátt. Menn
máttu halda guðsþjónustur, það
var allt og sumt. Menn vissu, að
þannig gátu þeir gert kirkjuna
óskaðlega. En oss leyfist ekki að
hallmæla kommúnistum freklega í
þessu máli, þvi að auðvaldsrikin
hafa í reyndinni kiafizt þess sama
af kirkjunni. Láttu stjórnmálin og
efnahagsmálin eiga sig. Kaupskap-
ur er kaupskapur! Þau hafa viljað
gera kirkjuna óskaðlega með þvi
að hneppa hana í þann stakk, að
vera eingöngu dýrkunarstofnun.
Mikið af starfsemi kirkjunnar nú
á dögum nálgast það ískyggilega
að vera lítilsverðir smámunir. Sag-
an hermir, að 1917 hafi á sam-
kundu rétttrúárkirkjunnar í Rúss-
landi verið deilt um það, hvort-
nota skyldi hvítt eða gult rikkilínl
á vissum stöðum í messunni. Á
sama tíma var verið að skjóta gagn
byltingarmenn niður í sex húsa
fjarlægð. Menn kappræddu um
hvíta eða gula litinn á rikkilíninu
á meðan fæðingarhríðir nýs þjóð-
skipulags stóðu yfir í Rússlandi!
Þessi mynd mætti gjarnan ásækja
mörg þing og nefndarstefnur vor-
ar, þar sem vér fjöllum um hreina (
smámuni eða nákvæmni í trúarleg-
um íburði, þegar heimurinn riðar
að grunni. Margir Braminar undr-
uðust það nýlega, í jarðskjálfta,
sem varð á Indlandi, að hin helga
Benaresborg skyldi riða sem ann-
að. Þeim hafði sem sé verið kennt,
að þessi helga borg stæði ekki í
neinum tengslum við hinn synduga
heim. En sú þjóðfélagslega endur-
sk'öpun, sem nú gengur sem bylgja
yfir heiminn, lætur ekkert óhreyft
— ekki einu sinni helgidóma
vora“. (Bls. 31 n).
Mér þótti skylt að drepa á þetta,
svo að mér yrði ekki borið á brýn,
að ég hefði með öllu gleymt orð-
um meistarans um flísina í auga
bróðurins og bjálkann i eigin auga.
Kirkjan þarf áreiðanlega að vera
þeirra m a. minnug á þessum ör-
lagatímum.
Síðar géf:í ef ti) v!': einhvers
staðar rúm og tími til að ræða þau
atriði nánar, sem héi hata verið
nefnd. Og þörf væri að víkja að
fjölmörgu öðru í þessu máli. Þáð
er heldur ekk ólíklegt að marsir
prestar telji sér skylt að grípa til
; vopna. þegar þeir sjá, hversu ílla
! ég geng fram að dómi Morgun-
| blaðsins. Kirkjuritið mun ljá þeim
rúm eftir föngum, öllum, og þeim
mun fúsar, sem þeir eru skeleggari
og Kristi bundnari — óháðir öðru
en því að vilja tala máli hans,
hverjir, sem í hlut eiga og sem
mest í hans anda: Anda bræðra-
lagsins, sannleikans og réttlætis-
ins.
Ég játa það enn — ekki tilknúð-
ur, heldur af glöðu geði, að ég tel
kristinni kirkju stafa geigvænlega
hættu af guðleysisáróðri rúss-
neskra valdhafa.
En þeir verða ekki barðir niður
með orðum einum og óvíst hvort
þeir verða heldur sóttir né sigraðir
með vopnum. Eina ráðið er, að vér
í hinum vestræna og lýðfrjálsa
heimi sýnum og sönnum allrí al-
þýðu nógu rækilega, að vér höfum
ólíkt betra að bjóða á helzt öllum
sviðum. Kristindómurinn gefur oss
að minum dómi og margra annarra
eina færið til þess. En svo kald-
hæðnislega vill til, að honum staf-
ar mest hætta hérlendis af trúar-
legu andvara- og kæruleysi. Morg-
unblaðið hefur sýnt skilning á því
með því að undirstrika ummæli
prófessors Jóhanns Hannessonar
um afkristnunina. En það er ekki
sjálfu sér samkvæmt í málinu. Það
gætir þe«s ekki, að það verður
fljótlega hlegið að þeirri. „speki",
að Gagarin og Titov hafi komizt
bænarlaust til himna án þess að
finna Guð. Þeir þurftu hvorki svo
langt, né völdu hina réttu aðferð.
Því að Guðs er fyrst og fremst að
leita í vorri eigin sál, þótt hann sé
raunar „allt í öllu“ að trú vorri.
Hins vegar stafar oss trúarveik-
um íslendingum miklu meiri háski
af því, að almenningsálitið virðist
vera það, að menn eins og Indriði
Einarsson hafi mikið til síns máls.
Stjórnmálamennirnir gætu valdið
hér tímamótum. Ef þeir vildu nú
ganga á undan og fara að „nota oss
prestana" ekki til að herja á Rúss-
um, heldur til að hlusta á oss í
kirkjunum, ræða við oss sem sálu-
sorgara — ég tala nú ekki um, ef
þeir sjálfir skara fram úr í kristi-
legu líferni — þá yrðu langþráð
siðaskipti í landinu. Mér finnst það
skipta mestu máli. Því er ég enn
fagnandi yfir því, að hafa mér
raunar að óvörum hleypt af stað
þessum umræðum. Það ætti að
vera óhugsandi að úr því mönnum
virðist voðinn auðsær, sem ógnar
kirkju og kristnilífi voru, haldi
þeir áfram að hanga með hendur í |
vösum og horfa á það, að illgresið
vaxi æ meira upp yfir hveitið. 1
Morgunblaðið hefur svo brýnt
mig, að mér leyfist ef til vill að
skora ofurlítið á það góðum mál-;
stað til framdráttar.
I UiH Brei(5afjör íJ
Framnaid a! 8 siðu
'mörgum óldum Maga-Björn — íll-
ræðismaður á Sturlungaöld — en
beinum hans mun á buitu skolað
fyrir langa löngu. Útselurinn einn
heldur nú vörð um þessi óskalönd
sín. —
— Nú bauð kokkurinn kaffi.
Jafnan sr gestrisinn kokkur -á
Baldri. og ber honum þó engin
skylda til að afgreiða kaffi til far-
þega. Á meðan kaffið var drukkið,
skreið Baldur dijúgum suður yfir
jflóann í kvöklblíðunni. Og nálg-
uðumst við nú óðum Suðureyjar.
Að kaffinu var ekki lengi setið.
Kaffi má alls staðar og alltaf
drekka. en útsýn álíka og sú, sem
blasti við í Breiðafirði þetta kvöld,
er ekki gripin upp þegar hver
vill. — Varð nú ekki hjá því kom-
izt, um leið og hausnum var
stungið upp úr lúkarskappanum,
að lyfta augunum andartak frá
eyjunum og renna þeim yfir Snæ-
fellsnesið norðanvert, sem baðaði
sig skjallhreint í kvöldsólargeisl-j
unum. Hvergi sýnilegur þoku-i
hnoðri í fjallsbrún. Þetta hrika-!
fagra, litríka fjallasafn, með Jökul
inn silfurhvítan yzt við haf, á ekki
sinn líka hér á landi og óviða ann-
ars staðar, að sögn víðförulla
manna. Og örnefnin á þessu nesi
eru perlur í íslenzku máli: Ljósu-
f.iöll. Jötunfell. Helgrindur, Hregg-
nesi. Bárðarkista. Gufuskálar Orð-|
hagir menn og málvandir hafa
þeir verið Snæfellingarnir, sem
gáfu þessi örnefni Eimir enn eftir
af orðkynngi og karlmannlegum
þrótti í málfari þeirra. —
En ekkj tjóar, að láta „vont
fólk“ bera sig um of af réttri leið.
Er nú komið undir Elliðaey. þessa
sérkennilegu hamraborg. Hún er
nærri á stjórnborða, þegar siglt
er af flóanum upp á Fagureyjar-
sund á leið til Stykkishólms. EÍl-
iðaey á engan sinn líka meðal
breiðfirzkra eyja. Að norðan girt
gráum og grettum kíettum og
bjorgurfíjen að sunnanverðu vaxin
safaríkum .gróðri í hlésælum
hvömmum. Mætti segja, að hún
væri fallega ljót. Þar var útræði
til forna og mannabyggð fram á
síðustu ár Nú vakir þar vitinn
einn. Mun h„.is gætt úr Stykkis-
hólmi.
Á bakborða og skammt undan
er Fagurey. Lág eyja úr sjó og
lítil, en leynir bitum, gerólík syst-
ur sinni, Elliðaey. — Allar eyjar
á Breiðafirði, sem bera nafnið
Fagurey, eni lágar, grösugar og
auðveldar til ræktunar. Þær hafa
fornmönnum þótt fegurstar eyja
og nytsamlegastar, og líklega rækt
að í þeim öllum korn eða aðrar
sáðtegundir.
Bíldsey, Arney, Fremri-Langey!
og Efri-Langey, liggja allar frá
Fagurey til lands undir Klofningi.
Milli þeirra eru mjó sund, sem
•X *X *X«V*-
Hús á Akranesi til niðurrifs
Húsið nr. 98 við Suðurgötu á Akranesi auglýsist
til niðurrifs. Upplýsinga um húsið og söluskil-
mála rná vitja í skrifstofu verksmiðjunnar á Akra-
nesi.
Sementsverksmiðja ríkisins
Frá húsmæðraskólanum á Löngumýri
í Skagafirði
Húsmæðraskólinn á Löngumýri mun verða settur
1. október n. k. í sambandi við húsmæðraskólann
verða starfrækt námskeið fyrir ungar stúlkur í
saumum, vefnaði og matargerð. Nemendur nám-
skeiðanna eiga kost á að hlýða á fyrirlestra um
bókmenntir og þroskaleiðir mannsandans og um
ýmislegt er lýtur að húslegum fræðum.
Forstöðukona
•VV»V »V •
k-V'V.V »v •v^vv*
BYGGINGAVÖRUR
ávallt fyrirliggjandi
Mótatimbur
Steypustyrktarjárn
Cempexo-málning
Krossviður
Tarkett-flísar og Iím
Sorplúgur
Útihurðir, margar tegundir á lager
Innihurðir, spónlagðar — Eik,
Teak, Mahogany
— Oliven-askur
Þyljur, spónlagðar o. fl.
Samband ísl. byggingafélaga
Sími 3 64 85
•.•V*VV*V>V-v*v.vv •VVVV.VVV-V*VVV«V*VV.V«V‘VVV
Einhvern tima hefði það þótt.þótti meitlað og hitta vel í mark,
varla Verða greind” af skipsfjöl sa§a 111 næsta bæjar, að hvergi1 sem vænta mátti. Og þó. Það rýk-
en fara má um á bátum af kunn’ sæist hvítt tjald > eyju um Þetta ur enn 1 nokkrum eyjum — og
ugum mönnum. Úr Efri-Langey leyti árs- Hvergi maður við slátt rýkur vel. Og þó að svo færi —
verður ^engt til lands um hverja a lundaha>a Hvergi kona við rakst sem vonandi ekki verður — að
fjöru. Áður voru þessi eylönd fjöl- ur- HverSi bólstur, engin ljá.jhvergi ryki í Breiðafjarðareyjum,
setin dugnaðarbændum og sió- HverSi talleS skekkta á sjó. Nú
sóknurum, nú mun þar hvergi undrar það engan kunnugan. Allt
búið.
Austar og sunnar er urmull eyja
og hólma, sem loka fyrir okkur
þá gæti verið ærin ástæða til að
gera för sína þangað. Þar er
margt að skoða, á láði, legi og í
lofti. Og hvort mundi ekki eins
slíkt tilheyrir sögu þessara eyja,
og verður ekki endurvakið. nema'
í minningum gamalla eyjamanna. auðvelt, að stunda „sjóstanga-
— Furðu fáir farþegar voru með: veiði“ inni á milli eyja á Breiða-
MUli þeirr- verða harðastir strauni Baldri að þessu sinni' Fólk vil1, fir3i. sem frá Vestmaiinaeyjura og
„ s V Y.erða naIðt strtt , nú heldur kreppast í bílum hálfa Reykjavík? Vera má, að nú sé
ar a Breiðafirði. Við þau iðukost hpil, bá1fPerð„m veS- ekki eins fisldsælt í Breiðafirði og
í Faxaflóa og við Vestmannaeyj-
ar, en það skiptir líklega ekki
Ég skora á það að beita sér fyrir
vakningu innan kirkjunnar á ís-
landi — stórum aukinni kirkjusókn
og strangari kröfum um kristilegt
uppeldi og kristilegt hugarfar og
líferni á öllum sviðum. Ekki að-
eins næstu daga, heldur óþrotlega
í framtíðinni. Ég trúi því ekki, að
vér prestarnir munum skerast úr
leik að fagna þeirri baráttu og
styðja hana. hvar í flokki sem vér
stöndum á stjórnmálasviðinu.
Og ég veit. að fátt getur orðið
til meiri þjóðþrifa og guðleysi
kommúnismans til fullkomnara
niðurdreps. Gunnar Árnason.
búa enn nokkrir rausnarbændur.
Það væri efni í annan pistil að
þræða þá strauma, en verður að
bíða.
og heila daga, á hálfgerðum veg-
leysum, kringum firði og flóa. en
að sitja stutta stund í bát yfir
þvera firði. En mig dreymir um, öllu í því sambandi. Og vera má,
að þetta eigi eftir að breytast. — !að stundum kæmi marhnútur eða
— Um stund hefur verið stefnt Breiðafjörður verður einhvern annar ódráttur á færið. Það getur
á Súgandisey, háa stuðlabergseyju tíma eftirsóttari af ferðamönnum alls staðar skeð En það gæti líka
við hafnarmynnið í Stykkishólmi. en hann er nú. Sportmenn og nátt oiðið stærri og fegurri fiskur, sem
Og er nú komið suður yfir Breiða- úruskoðarar eiga eftir að uppgötva biti á krókinn. Eða hvort mætti
fjörð. Baldur beygir fyrir vestur- auðlegð hans og fjölbreytta nátt- ekki éins gorta af því, að draga
enda Súgandiseyjar og leggst við úrufegurð. spræka spröku úr djúpinu, sem
bryggju í hinni öruggu Stykkis- Ágætur Breiðfirðingur, sem yfir að slysa hálfdauðum laxi á land
hólmshöfn Það er miðnætti. Dag- gaf blómlega eyjabyggð og flutt- úr hálfþurri ársprænu?
leiðin á enda. isl til Reykjavíkur, var spurður Vantar ekki einungis hraðskreið
Hér hefur aðeins verið drepið að því, eftir nokkurra ára dvöl í ar vel útbúnar „trillur" og dálítið
nokkrum orðum á þær eyjar. sem höfuðstaðnum hvers vegna hann auglýsingaskrum til þess að gera
næstar eru venjulegri siglingaleið heimsækti svo sjaldan eyjarnar Breiðafjarðareyjar að eftirsóttum
milli Brjánslækja og Stykkishólms Hann svaraði: — „Hvað á ég að sumardvaiarstað fyrir bjargálna
— og þó í nokkurri fjarlægð gera heim á Breiðafjörð? Það rýk- bæjarbúa?
sumar. ur ekki í nokkurri ey.“ Svarið B. Sk.