Tíminn - 04.02.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason. Frétta-
ritstjóri: Indríði G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Egill Bjarnason. Ritstjórnarskrifstof-
ur í Edduhúsinu; afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur
Bankastræti 7 Simar: 18300 — 18305 Auglýsingasími 19523 —
Afgreiðslusími 12323. — Prentsmiðjan Edda h.f —
Áskriftargjald kr 55 á mán innan lands. í lausasölu kr. 3 eint.
Hvað er á seyði?
Aðvaranir hafa komið erlendis frá um að fjárfesting
sé orðin hér allt of lítil síðan „viðreisnin“ hófst. Flestir
eru samdóma um það, að æskilegast og farsælast sé að
fjárfesting í atvinnufyrirtækjum sé sem jöfnust og stöð-
ugust og fylgi a’ukinni tækni,, framleiðni og fólksfjölgun.
Síðan „viðreisnin“ hófst hefur komizt kyrkingur í fram-
leiðslufjárfestingu, enda er lánsfé fryst, vaxtaokri beitt
o. fl. til að hefta framtak einstaklinga og" félaga. Nú er
þegar búið að frysti 300 milljónir af sparifé landsmanna
í Seðlabankanum og af tóninum í stjórnarblöðunum að
dæma verður ekkert lát á þeirri frystingu í næstu fram-
tíö.
En kosningar eru ekki ýkja langt undan og stjórnar-
flokkarnir eru teknir að búa sig undir þær. Skal nú beita
nýjum blekkingum til að fá þjóðina til að trúa því að
leiðin til bættra lífskjara sé að kjósa Sjálfstæðisflokkinn.
Ný loforðaskrá, sem kölluð er framkvæmdaáætun, er í
smíðum. Það á að reyna að sefa hina megnu óánægju
með ,,viðreisnina“ með því að tala um dýrð, sem verið
sé að leggja grunninn að.
Hvernig er hægt að koma því heim og saman, að sam-
tímis og flokkur, sem hefur talið sig andvígan ríkisaf-
skiptum af framleiðslu og fjárfestingu og sagst hafa
óheft einstaklingsframtak á oddinum. hefur í smíðum
framkvæmdaáætlun, sem hann gumar mjög af og lof-
syngur án þess þó að láta nokkuð uppi um það á hvern
veg hin nýja fjárfesting skuli verða, beitir sér fyrir því,
að mönnum er í stórhópum neitað um lán, m. a. til að
auka framleiðni með aukinni tækni og hagnýtingu og
til að efla framleiðslu og iðnað. Þessi flokkur tekur mörg
hundruð milljónir af fjármagni þjóðarinnar úr umferð
og frystir í Seðabankanum, heldur uppi stórfelldri skatt-
heimtu til að halda þessu fé óvirku og neitar að lána það
í ný arðbær framleiðslufyrirtæki, en leggur svo höfuð
áherzlu á í áróðri sínum, að þjóðin verði að fjárfesta
meira og semur framkvæmdaáætlun til að undirstrika
það, og heimtar erlent fjármagn inn í landið, því að ís-
lendingar hafi of lítið eigið fjármagn, sem er rétt.
Handa hverjum er verið að safna þessum hundruðum
milljóna króna af sparifé landsmanna og frysta í Seðla-
bankanum?
Til hvers og fyrir hverja er þessi framkvæmdaáætlun,
þegar álitið er stórhættulegt að lána krónu út til nýs at-
vinnureksturs einstaklinga — og þetta er álit flokks,
sem þykist berjast fyrir einstaklingsframtaki.
Er Sjálftæðisflokkurinn kannske farinn að trúa á al-
ræði ríkisvalds í fjárfestingar- og íramleiðslumálum? —
Sá flokkur hefur nú aldeilis talið sig á móti síkum
„kommúnisma“.
Er nema von, að illan beyg setji að mönnum, þegar
þessum spurningum fæst ekki svarað.
Það skyldi þó ekki vera, að hin nvja framkvæmdaáætl-
un sé eingöngu hugsuð fyrir fáa útvalda gæðinga Sjálf-
stæðisflokksins?
Er verið að frysta hundruð milljóna 1 Seðlabankanum
svo að á sínum tíma — eftir næstu kosningar — verði
nóg fé handbært til að lána Kveldúifsfólkinu, Einari ríka,
Sigurði Ágústssyni og fl. áhrifamönnum Sjálfstæðis-
flokksins? Er verið að tryggja nógu stórar fúlgur hand-
bærar handa þessum dánumönnum, þegar að því kemur
að farið verður að semja við útlendíngana um nýju fyr-
irtækin skv. framkvæmdaáætluninni. Ætli hið almenna.
íslenzka einstaklingsframtak eigi að fá að koma þar
nærri?
Það er ekki nema von að menn spyrji svona, því hvað
er eiginlega á seyði?
TÍMINN, suniiudaginn 4. febriiar 1962
Trond Hegna, stórþingsmaður:
Noregur og norrænar nmræð-
ur um Efnahagsbandalagið
Með greinum sínum í 11. og
14. hefti þessa tímarits á liðnu
ári hafa þeir Gustaf Petr’én dó
sent og Ole Björn Kraft, fyrr-
verandi utanríkisráðherra, varp
að nýju ljósi á ýmis norræn
vandamál í sambandi við þær
tilraunir, sem gerðar hafa ver-
ið undanfarið ár til stjórnmála-
legrar- og efnahagslegrar saní-
einingar Mið- og Vestur-Evrópu
og enn eru á döfinni. f þessari
grein ætla ég að ræða aðrar
hliðar vandamálsins en þeir
gerðu, einkum með hliðsjón af
hinum norsku umræðum um
Efnahagsbandalag Evrópu.
Sumt af því, sem ágreiningi
veldur, þegar um þessi mál er
fjallað, á skylt við eðli og mark
mið þeirra sjónarmiða, sem gert
er ráð fyrir að liggi að baki
viðleitninnar til stjórnmálalegr-
ar og efnahagslegrar sameining-
ar. Eg mun þvi fyrst fara nokkr
um orðum um þessa hlið máls-
ins.
Að mínu viti er það rangt og
villandi, að tala um sameiningu
Evrópu í sambandi við Evrópu-
bandalagið. Bandalagið er
miklu fi'emur staðfesting þeirr-
ar óeiningar í Evrópu, sem nú
er við líði, en sameining henn-
ar.
Þetta ber ekki að skilja svo,
að ég vilji gera lítið úr fjár-
hagslegri- eða stjórnmálalegri
þýðingu þess, sem fram fer á
grundvelli Rómarsamningsins.
Þau sex ríki, sem þegar hafa
skipulagt stjórnmálalega og
fjárhagslega samvinnu sína sam
kvæmt samningnum. eru þýð-
ingarmikill hluti Vestur-Ev-
rópu. Þrjú þeirra, Frakkland,
Vestur-Þýzkaland og Ítalía, eru
fyrrverandi stórveldi. Á þess-
ari öld hafa öll þessi sex ríki
orðið að reyna sömu. hörmu-
legu örlögin, áðeins með mis-
munandi hætti. Hernám og ó-
sigur í stríði eru sams konar
reynsla. Öil hafa þessi ríki orð
ið fyrir stórkostlegu tjóni, bæði
á verðmætum og mannslífum,
og mikil nýlenduveldi eru glöt-
uð með öllu. Stjórnmálalegt
öngþveiti — bæði máttvana lýð
veldi og fasismi og nazismi —
hafa sett svip sinn á þjóðfélags-
þróunina í þeim ríkjum, sem
mestu ráða.
Það er ekkert undarlegt, þó
að þjóðirnar á þessu svæði séu
áfjáðar í að koma fram áform-
um um stjórnmálalega og efna-
hagslega samvinnu, sem ef til
vill gæti komið í veg fyrir ný
slys. Hin sameiginlegu illu ör-
lög þessara óhamingjusömu
þjóða leiða eðlilega af sér til-
hneigingu til að sameinast gegn
illum heimi, efla styrk sinn
með nánari samskiptum sín á
milli og einangrun frá öðrum.
Gömul söguleg reynsla, sama
eðlis, heíur lagt sameiginlegan
félagslegan grundvöll. Annars
vegar eru leifar hinnar miklu
stéttaskiptingar, sem nútíminn
hefur aukið á með tilkomu stór
auðugrar yfirstéttar, mjög fjár
sterkum fyrirtækjasamsteypum.
sterk og valdamikii embættis-
mannastétt og sterk kaþólsk
kirkja. Hins vegar er svo mjög
fjölnrenn,-en illa skipulögð og
stjórnmálalega vanmáttug
verkamannastétt
Vel getur svo farið, að sam-
Umræðurnar um Efna
Hagsbandalag Evrópu
fara fram í Noregi
ekki síður en annars
sfaðar. Hér víkur
norski stórþingsmað-
urinn Trond Hegna að
þessu máli, en hann
er formaður f jármála-
og tollanefndar
norska stórþingsins og
hefur mjög kvnnt sér
markaðsmál Evrópu.
— Greinin birtist í
tímaritinu Nordisk
kontakt.
vinna á grundvelli Rómarsamn-
ingsins geti — á löngum tíma
— leitt til lausnar sumra þeirra
fjárhagslegu og stjórnmálalegu
vandamála, sem þessi hluti V.-
og Mið-Evrópu hefur átt við að
stríða á þessari öld. Ef til vill
geta þessar þjóðir losað sig við
stórveldisdrauma og yfirráða-
löngunina, leyst drottnunar-
heimspeki sína af hólmi með fé
lagslegum áformum, sem stefna
að minni stéttamun, stjórnmála-
legu lýðræði og efnalegri vel-
ferð allra þegna. Það væri mik
ils virði, ef þetta gæti orðið,
bæði fyrir Evrópu og umheim-
inn. En þjóðirnar verða að gera
þetta sjálfar. Þessa stundina
eru horfur á að það muni taka
mjög langan tíma. Fyrst um
sinn er varhugavert að loka aug
unum fyrir því, að stórveldis-
draumar og héfndarfýsn geta
auðveldlega orðið eins þung á
metunum og hin jákvæðari við
Ieitni.
Þetta verður að hafa í huga
þegar rædd eru þau vandamál,
sem Norðurlönd eiga við að
stríða í sambandi við Evrópu-
bandalagið.
Hæst ber tvö atriði:
Annað er, hvort þjóðfélög
Norðurlanda eigi að breytast
eftir fyrirmyndum frá Mið-
Suður- og Vestur-Evrópu ,um
leið og þau ganga inn í félags-
skapinn.
Hitt er, hvort Norðurlöndisn
geti komizt af án þess að ganga
í bandalagið, jafn mikil og við-
skiptatengsl þeirra hvers um
si'g eru við bandalagsríkin.
Vegna hinna miklu viðskipta
tengsla Norðurlandanna við
bandalagsríkin hafa umræðurn
ar varpað nýju og sterku Ijósi
á þann mun, sem er á Norð-
urlöndunum innbyrðis. Þarna
er um að ræða mun á fjár-
hagslegri uppbyggingu, utan-
ríkisverzlun, þjóðfélagslegum
sérkennum, og mun á staðsetn
ingu gagnvart þjóðasamtökun-
um tveimur, sem við eigast.
annars vegar undir forustu
Bandaríkjanna og hins vegar
forustu Sóvétríkjanna. Þetta
hefur leitt til svo djúpstæðs
ágreinings á Norðurlöndunum.
að leita verður mjög langt aft-
ur í fortíðina ef finna á þess
hliðstæðu á friðartímum.
Finnland og Danmörk eru
sitt á hvorum jaðri. Við vit-
um öll, hvaða öfl það eru, sem
valda afstöðu þessara þjóða
Hin Norðurlöndin eru svó
þama í milli. Svíþjóð hefur
tekið forustuna með ósk um
viðræður um þátttöku í banda-
laginu með sérsamningum. ís-
land og Noregur hafa ekki enn
tekið afstöðu. Ég mun ekki
ræða nánar um afstöðu hinna
Norðurlandanna, en fara í
þess s-tað nokkrum orðuim um
umræðurnar hér í Noregi.
Það hefur vakið athygli, að
Noregur hefur ekki enn tekið
beina áfstöðu til þess viðhorfs.
sem upp kom þegar England
óskaði eftir ingöngu í Evrópu
bandalagið og Danmörk fylgdi
í fótspor þess. Þess var getið
á ráðstefnu í Brussel, að á
hverri stundu væri von á inn-
göngubeiðni frá Noregi. Frétt-
in var að vísu ekki staðfest
en samt sem áður hlaut hún að
leiða til útbreiðslu þeirrar skoð
unar, að líða myndu í hæsta
lagi einn eða tveir mánuðir
áður en inngöngubeiðni bærist
frá Noregi, jafnvel aðeins
nokkrar vikur. Óviðkomandi
maður, sem ekki hafði annað
að fara eftir en umsagnir leið-
andi manna í blöðum, opin-
berar yfirlýsingar verzlunar-
og utanrikisráðuneytanna og
hinna ýmsu atvinnusamtaka.
gat varla vænzt annars. Og
greinar þeirra Petrén dósents
og Krafts, fyrrverandi utan-
ríkisráðtoerra, styrktu þenna
skilning, hver á sinn hátt..
En veruleikinn er annar. Það
er fyrst í síðari hluta febrúar
að vænta má stjórnmálavið
burða ,sem kunna að skýra af
stöðu Noregs. f næsta mánitV
þar á eftir eru svo fyrstu mögu
leikar á ákvörðun um, hvort
Noregur eigi að sækja um inn-
göngu, þátttöku með sérsamn-
ihgi, eða ef til vill að bíða
átekta, a.m.k. þar til í ljós kem
ur árangurinn af samningum
Englendinga við Bandalagið
Jafnvel þó að það verði niður-
staðan, þegar fram á vorið
kemur, að norsk yfirvöld
óski eftir viðræðum við Banda
lagið með inngöngu fyrir aug-
um, þá kemur aldrei til endan-
legrar þátttöku fyrri en að und
angengnum kosningum eða
þj óðaratkvæðagreiðslu.
Hver er ástæðan til þess. að
málið hefur tekið allt aðra
stefnu í Noregi en vænzt var
í upphafi? Og hvers vegna er
sú stefna allt önnur- en stefna
Danmerkur til dæmis?
Norðmenn hafa á því fullan
skilning, að lega Danmerkur
veldur alveg sérstökum þrýst-
ingi frá meginlandsríkjum Mið-
Evrópu. Danmörk hefur aldrei
átt auðvelt með að koma á fót
verulegri andstöðu gegn þess-
um þrýstingi, enda engan veg-
inn einfalt mál. J>ví má heldur
ekki gleyma, hve stómiikla
þýðingu útflutningur landbún-
aðarafurða hefur í utanríkis
verzlun Dana, eða þeirri stað
reynd, að bandalagsríkin kaupa
80—90% þessara afurða. Að
mínu viti er það fullkomlega
heilbrigt og eðlilegt, að Danir
hafi meiri áhuga á útflutningi
Framhalrt a ift siðu