Tíminn - 04.02.1962, Blaðsíða 12

RITSTJORI HALLUR SIMONARSON
Iþrdttir hafa alltaf verið iðkaðar á
,JL.íkamsíþróttir hafa alltaf
▼erið iðkaðar hér á landi,
meir og minna, frá landnáms-
tíð. Á víkingaöldinni æfðu
menn íþróttir og vopnaburð
til að verða ávallt viðbúnir á-
rásum óvinanna, — hvaðan
sem þær kæmu. Þeim var lífs-
nauðsyn að vera alltaf í fullri
þjálfun, — sterkari og stælt-
ari en áður — og creta be'tt af
kunnáttu og kænsku þeim
vopnum, sem þá tíðkuðust.
Ekkert mátti í þeim efnum
koma þeim á óvart, — það
gat orðið þeirra bani. Þeir
urðu að vita, að hin breiðu
spjótin tíðkuðust enn
Þegar víkingaöldinni lauk,
iðkuðu menn íþróttir til þess
að verða sem hraustastir og
hæfastir í lífsbaráttunni við
náttúruöflin, bæði til sjávar
og sveíta. Til þess að verða
sem harðeerðastir að lifa. í
okkar oft svo harðbýla landi
— og strjálbyggða. Þeir trúðu
á mátt sinn og megin í bar-
áttunni við hina óblíðu nátt-
úru. En íþróttirnar voru þeim
líka til gagns og gleði. Skyn-
samlega iðkaðar íþróttir eru
gagnlegar og nytsamlegar;
auk þess sem þær auka lífs-1
gleðina I landinu. Og margar
þeirra eru lífsnauðsynlegar,;
eins og t d. sundkunnátta,
skauta- og skíðaferðir í snjóa
héruðum landsins. Þá lærðu
menn og af íþróttunum gildi
samtakanna, — gildi sam-
takamáttarins, þegar svo bar
undir; — og hefur það oft
komið fagurlega í ljós hin síð
ari árin, — eftir að flokka-
íþróttum fjölgaðí; en einkum
er vér íslendingar sigruðum í!
Norrænu sundkeppninni 1951,
þar sem fjórði hluti þjóðar-!
innar var þátttakandi — og
vakti sú þátttaka heimsat-
hygli á vorri fámennu þjóð.
Líklega hefur aldrei verið
almennari áhugi fyrir líkams
iþrótum hér á landi sem
upp úr síðustu aldamótum.
Þá er hvert íþrótta- og ung-
mennafélagið stofnað á fæt-
ur öðru. Og almenn félagsleg
vakning hefst. T:1 þess tíma
má segja, að vér höfum verið
athafnalitlir um listir og
líkamsmenningu yfirleitt; —
þrátt fyrir hinar góðu og
glæsilegu frásagnir íslend-
inga-sagnanna, um afreks-
verk forfeðranna, — sem svo
oft leituðu sér fjár og frama
erlendis
Ungir menn og mannvæn-
legir hafa alltaf kunnað vel
að meta frásagnir um afrek
fornkappa vorra, eins og
Gunnars á Hlíðarenda sem
stökk hæð sína í öllum her-
klæðum: — Skarpþéðins
Njálssonar. sem stökk tólf
álnir yfir Markarfljót — á
milli skara —. og glotti við
tönn á banadægr:': eða Grett
is hins sterka, sem svam úr
Drannrev til lands — sOft,i
þann eld, — íþróttaeld,
sem enn þá brennur og lýsir
r r
- Ræða Benedikts G. Waage, forseta ISI á hátíðasýningu í
Þjóðleikhíisinu síðastliðinn sunnudag
æskumönnum landsins — og
mun lýsa um aldir. — Um
þetta sundafrek Grettis sagði
skáldið Stehpan G. Stephans
son: „Mörg er sagt, að sigling
glæst, / sjást frá Drangey
mundi — / þó ber Grettis
höfuð hæst, / úr hafi á
Reykjasundi.“
í dag minnumst vér þess,
að rétt fimmtíu ár eru liðin
frá stofnun /þróttasambands
íslands, — en það var stofnað
hér í höfuðstaðnum, sunnu-
daginn 28. janúar 1912 í sam
komuhúsrnu Bárubúð, sem
stóð hér sunnan við Vonar-
stræti. Stofnfélögin voru að-
eins tólf,,— þrjú á Norður-
landi, en níu af Suðurlandi,
með um 800 félagsmenn. —
Frumherji að stofnun ÍSÍ var
Sigurjón sterki Pétursson,
glímukappi. Hann fékk í lið
með sér nokkra afbragðs-
menn, eins og Axel V. Túlin-
íus, fyrrv. sýslumann, sem
kjörinn var fyrsti forseti ÍSÍ;
Guðmund Björnsson, land-
lækni, dr. Björn Bjarnason
frá Viðfirði; Hallgrím Bene-
diktsson. glímukappa: Matt-
hías Einarsson, hinn þjóð-
fræga skurðlækni — og
nokkra fleiri íþróttamenn og
íþróttakennara.
íþróttasamband íslands var
stofnað með því höfuðmarki:
— að efla líkamlega og and-
lega orku hinnar íslenzku
þjóðar, — að sameina alla
íþróttamenn og íþróttafélög í
eitt landssamband áhuga-
manna og aö kenna æsku-.
mönnum, konum og körlum,
íþróttir og að keppa í þeim á
drengilegan hátt, — og eftir
réttum kapprauna-lögum,
jafnt innanlands sem utan.
Allir íþróttamenn áttu
þannig að lúta sömu lögum
og le'kreglum, hvar sem þeir
byggju í landinu. íþróttirnar
áttu að kenna æskumannin-
um fagra framkomu og prúð
mennsku; efla drengskap
hans í leik og starfi, — jafnt
innan sem utan leikvangsins.
— Þá átti íþróttamaðurinn
og að verá bindindissamur og
hófsamur, — og m’’nnast þess
jafnan, að áfengi og íþróttir
geta aldrei átt samleið. Mótin
sem afreksmaðurinn sótti og
metin, sem hann setti áttu
að varða og vísa almenningi
veginn. íþróttamaðurinn átti
þannig að bera boðberi h'nna
fornu dyggða þjóðarinnar,
um leið og hann væri merkis-
beri íþróttanna á vettvangi
hins daglega lífs — á leik-
velli lífsins, — þar senrmestu
máli skipt:r. hvernig sam-
skiptin verðe við saiviforíia.
mennina. — fþróttamað^rinn
átti þannig í daglegu starfi
að sýna að hann vildi rækja
þessar dyggðir, um leið
BENEDiKT G. WAAGE
og hann drýgði dáðir á leik-
vellinum. Hinn sanni íþrótta-
maður átti, eins og skátinn,
ávallt að vera reiðubúinn að
veita lið, — og rétta fram
bróðurhönd, þegar þess var
þörf. Þess vegna eiga nú-
tímaíþróttamenn að gefa
blóð' í Blóðbankann þegar
svo ber undir. Þar með er ekki
sagt, að þeir burfi jnd '<3'Ta
að gera það fyrir keppni eða
kappmót, svo að þeir verði
miður sín; — heldur í sam-
ráði við íþróttalækninn eða
Blóðbankastj órann.
Það er skemmtilegt að
veita því athygli, að * hinu fé
lagslega starfi er gert ráð fyr
ir, að íþróttamaðurinn sé
líka málverndunar og mál-
hreinsunarmaður — og með
því styrkja og styðja vort
fagra, sterka, rökrétta og
þróttmikla mál. Þar átti
hann líka að vera á varð-
bergi, samfara þvi, að fá sem
flesta til aö læra einhverja
holla og nytsama íbrótt við
s’tt hæfi
Fylgi ÍSÍ og íþró.ttanna
iókst á' frá ári; almevníngur
fór að iðka ýmsar íbróttir,
f"'nkum eftir að iþrót.tamann
v'rkjum fjölgaði — Þá höfðu
og Sautjánda júní-mótin,
mikla þjóðernislega þýðingu,
— til að vekja þjóðina og sam
eina um hina mikilsverðu þýð
ingu þjóðhátíðardagsins, fyr-
ir fullvalda þjóð. Þessa þjóð-
ernis-skyldu hafa ÍSÍ og í-
þróttamenn rækt í áratugi —
og gera enn. Þannig hefur
hin þjóðlega íþróttahreyf-
ing — undir forystu ÍSÍ —-
verið sterkur þáttur f sjálf-
stæðisbaráttunni, þar sem
heilbrigð, hraust og þjóðholl
æska styður þjóð:na i barátt-
unni fyrir frelsi og fullveldi.
Fyrsta heimsókn erlendra
íþróttamanna hingað til lands
ins var árið 1919. Þá komu
hingað — • á vegum ÍSÍ —
danskir knattspyrnumenn.
frá Akademisk Boldklub í
Kaupmannahöfn — Næsta
heimsóknin var frá Noregi
1921, — voru það fimleika-
menn frá Osló Turnforening,
sem íþróttamenn vorir hafa
land. — Báðar þessar heim-
sóknir tókust giftusamlega —
og komu að miklum notum
fyrir íþróttamenn vora, og þá
sérstaklega fyrir þá. sem þess
ar íþróttir iðkuðu — Síðan
rak hver heimsóknin aðra
—■ og skömmu síðar hófust
utanfarir íþróttamanna og
-flokka, er höfðu mikla þýð-
ingu fyrir ÍSÍ og íþróttahreyf
inguna, sem hafði þá litla
! keppnis-reynslu. Þó er það
ekki fyrr en hin síðari árin,
sem íþróttamenn vorir hafa
fengið þá keppnisreynslu og
samkeppni við aðrar þjóðir,
sem sýna þeim, hvað þeir
hafa náð langt í íþrótt sinni.
Á fyrsta áratug ÍSÍ sendi
Sambandsstjórnin frá sér
nokkur „Opin bréf“ til þjóð-
arinnar, þar sem hún var
hvött til íþrótta-iðkana og
vakin athygli á gagnsemi og
hollustu íþróttanna fyrir ein
staklinginn og þjóðarheild-
ina. Jafnframt var skorað á
löggjafann — háttvirt Al-
þingi —, að gera fimleika,
glímuna okkar og sund að
| skyldunámsgreinum í skólum
landsins. — Árin liðu, — og
margir fundir voru haldnir
um þessi menningarmál, sem
mörgum þótti gangá grátlega
seint, — og ekki tekið undir
'þessi tilmæli ÍSÍ sem skyldi.
— En öll góð og gagnleg mál-
efni sigra um síðir, — og svo
var um þessi nytsömii menn-
ingarmál.
íþróttalögm voru sam-
þykkt á Alþingi, þann 12 febr
úar 1940, eftir nokkrar deil-
ur; en þau marka tímamót í
sögu íþróttanna hér á landi;
einkum hvað viðkemur í-
þróttakennslu í skólum, svo
og um byggingu íþrótta-
mannvirkja. — Nú eru til
dæmis yfir 80 sundlaugar og
sundhallir í landinu, enda al-
menn sundskylda til ómetan
legs gagns og gleði fyrir lands
menn. — Það ea’ uppeldis-
gildi íþrótttanna, sern mestu
máli skiptir — og hefur
mesta þýðingu fyrir þjóðina.
Þá var ekki lítil baráttan
um byggingu Sundhallar hér
í höfuðstaönum, þar sem
flestir landsmenn búa. ÍSÍ
hafi borið málið fram og
meðal annars haldið tvo
borgara-fundi um máliö —
1925 og 1926, þar sem nokkrir
þjóðkunnir menn tóku til
máls og hvöttu til athafna og
fi’amkvæmda — og eru nokkr
ir þeirra staddir hér 1 dag —
Það yrð: of langt mál að fara
hér aö rekja sögu sundhall-
armálsins, enda óþarft par
sem flestum er sú saga kunn.
— En góðs viti var það fyrir
sundmennt landsmanna beg
ar Sundhöllin var loksíns
vígð — þann 23 marz 1937,
— að allir flokkar vildu
þakka sér framkvæmdimar,
þrátt fyrir baráttu ÍSÍ og
bprgarafundi um málið En
svo var Sundhallarmáliö þá
orðið vinsælt að lokum. — Já,
fundirnir voru orðnir margir
um SundhöIIina, — þessa
heilsulind höfuðstaðai’búa —
og önnur áhus-amál ÍSÍ sem
of langt yrði að fara að rekja
hér á þeim stutta tíma sem
mér er ætlaður. En til fróð-
leiks skal bess getið, að stjórn
endur ÍSÍ hafa á þessum
fimmtíu árum haldið yfir tvö
(Framhald á 15. síðu).
T.7m IN N, sunnudaginn 4. fcbrúar 1962
12