Tíminn - 24.01.1964, Blaðsíða 8

RÆÐA FRAMBJÓÐENDA C-USTANS Á KOSNINGAFUNDIIDJU í GÆRKVÖLDI:
Hannes Jónsson, formannsefni C-listans:
VEITUMIÐJUSTJÓRN AUK-
IÐ AÐHALD MEÐ ÞVÍAÐ
STYÐJA C-USTAFÓLKIÐ
Góðir félagar
Senn er liðið eitt ár frá síð-
ustu Iðjukosningum. Á þessu
tímabili hafa orðið miklar
breytingar á gildandi kaup- og
kjarasamningum. En því miður
verður ekki talið að hlutfallið
á milli kaupgjalds og verðlags
sé hagstæðara lægst launuðu
stéttunum nú en þá. Svo sem
ykkur er kunnugt var sam-
þykkt á fundi, sem haldinn var
hér í félaginu í haust, tillaga
frá stjórn og trúnaðarráði um
að krefjast 43% kauphækkun-
ar til leiðréttingar á því mis-
ræmi, sem skapazt hafði og var
það af ýmsum talið stórt stökk,
en af engum að það væri ósann-
gjarnt. Svipaðar voru og kröf-
ur annarra verkalýðsfélaga,
Þegar ljóst var orðið að
hverju stefndi og vinnustöðv-
anir fyrirsjáanlegar vöknuðu
stýrimenn þjóðarskútunnar við
vondan draum, sögðu að skútan
myndi nálega sökkva ef að
þessu væri gengið. Þetta kom
ýmsum á óvart, sem voru minn
ugir þess, að skömmu áður
höfðu opinberir starfsmenn
fengið káuphækkanir, sem
námu 25—90%, án þess að
minnzt væri á nokkra hættu í
þessu sambandi.
Því var það ráð tekið af rík-
isstjórninni að flytja tillögu
um að binda kaupið með lög-
um fram yfir áramót, hvað
svo skyldi taka við vissi eng-
inn. En það varð ekki af kaup-
bindingu, sennilega helzt vegna
þess hve almenningur lét and-
úð sína berlega í ljós. Og einn
ig vegna þess að ákveðið var
að fresta framkvæmd vinnu-
stöðvananna um 1 mánuð til
að reyna að ná samkomulagi,
ef mögulegt væri, án verk-
falls.
En það tókst ekki, því miður.
Og svo hófst verkfall 10. des.
eins og boðað hafði verið. —
Þetta verkfall stóð í 10 daga ög
þá samdi Iðja upp á 14% kaup
hækkun og þótti mörgum lítið
miðað við kröfurnar. Og þeir
samningar eru til 1 árs.
Eg ætla mér ekki að gagn-
rýna stjórn Iðju fyrir það, að
hún samdi upp á 14% hækkun
þegar önnur félög sömdu um
15% hækkun, vegna þess, að
innan félagsins fóru að heyr-
ast raddir fljótlega eftir að
verkfallið hófst, um að það
yrði að fara að semja sem
fyrst. En að sjálfsögðu var öll
um ljóst að efnahagur margra
félagsmanna var ekki með
þeim hætti, að þeir mættu neitt
missa, eftir 4 ára „viðreisn“.
Þar við bættist að þessi mán-
uður er hjá flestum tekjumest-
ur, en jafnframt útgjaldahæst-
ur.
Svo að ekki verður talið ó-
eðlilegt, þó margur væri ugg-
andi um, að jólahald yrði dauft
hjá sér og sínum. ef ekki rætt-
ist úr. Og létu það í ljós.
Svo að þetta atriði ásamt
fíeiri hefur ef til vill ýtt und-
HANNES JÓNSSON
ir samninganefnd Iðju um að
semja fyrr en ella.
En nú vil ég víkja að gildis-
tíma samningsins. Eg álít að
hann sé okkur tvímælalaust ó-
hagstæður, sérstaklega ef mið-
að er við þá reynslu, sem við
höfum hlotið undangengin
missiri af þeim miklu verð-
hækkunum, sem stöðugt hafa
dunið yfir, og enginn minnsti
vottur þess sjáanlegur, að þeim
færi að linna.
Heldur var því lýst yfir af
talsmönnum ríkisstjórnarinn-
ar, að fyrirsjáanlegar væru
hækkanir á næstunni. Og því
hefði verið réttara að reyna að
hafa gildistíma hans 6 mánuði,
eins og varð hjá öðrum félög-
um.
Eg mun ekki ræða um ákvæð
isvinnutaxtana, sem samið var
um, að sinni, vegna þess að það
verður rætt af öðrum hér á
eftir.
En þessir samningar eru að-
eins bráðabirgðalausn, aðeins
áfangi, að því marki, sem við
hljótum að keppa að. Það er
að geta lifað af 8 stunda vinnu-
degi, á þeim kauptöxtum, sem
félag okkar semur um.
En hvernig getum við náð
því marki?
Með ákvæðisvinnu hafa í
mörgum fyrirtækjum verið
gerðar tilraunir sem gefið hafa
góða raun og virðast eindregið
mæla með því að ákvæðisvinna
verði tekin upp víðar. Og verði
svo, • að ákvæðisvinna fari vax
andi hjá samningsaðilum Iðju,
þá hlýtur það að verða eitt af
meginverkefnum félagsins í
framtíðinni að samræma ákvæð
isvinnutaxtana og koma að
öðru leyti sem beztu skipulagi
á þá. Eitt af því, sem ég held
að verði að meta meir en margt
annað í slíkum samningum er,
að allir, ungir og gamlir hafi
sömu möguleika til tekjuaukn-
ingar innan hvers fyrirtækis.
Svo er enn eitt atriði, sem er
þýðingarmikið að dómi þeirra,
er reynt hafa. Það eru svonefnd
ar samstarfsnefndir launþega
og vinnuveitenda á hverjum
vinnustað. Á því er ekki nokk-
ur vafi, að slíkar nefndir geta
stórbætt afkomumöguleika
launþega og fyrirtækja, ef rétt
er á haldið. Það er yfirleitt svo
á flestum vinnustöðum hér, að
það er ótrúlega margt, sem
hægt er að lagfæra ef eftir þvi
er leitað og þeir, sem bezt
þekkja slíka agnúa, eru ein-
mitt verkafólkið, sem vinnur
störfin og veit líka bezt hvern-
ig má um bæta. Svo er það
vinnuveitandans að skilja þýð-
ingu þess að þó slíkar lagfær-
ingar kosti peninga um stundar
sakir, þá vinnst það aftur með
snurðulausari framleiðslurás.
Og starfsmáðurinn hlýtur það
það að launum, að hann verð-
ur ánægðari við vinnu sína. Og
hefur um leið búið í haginn
fyrir frekari launahækkanir.
Það hefur oft verið minnzt
á það, í sambandi við iðnaðinn,
hversu erfið samkeppnisað-
staða hans er gagnvart erlend
um iðnvarningi. Þetta er að
sjálfsögðu mjög eðlilegt, ef það
er athugað að hér eru engin
þau stórfyrirtæki, sem geta til-
einkað sér þann vélakost, sem
nauðsynlegur er fyrir slíka sam
keppnl.
En hins vegar miðar okkur
í þá átt smátt og smátt, en á
meðan við höfum ekki náð því
marki, hlýtur það að vera krafa
okkar til þeirra, sem með völd
in fara hverju sinni, að þeir
búi þannig að iðnaðinum í
landinu, að hann sé fær um að
veita þeim sem honum tilheyra
mannsæmandi lífskjör og hon
um sjálfum vaxtarmöguleika,
því að iðnaðurinn er sennilega
sú atvinnugrein, sem á í fram-
tíðinni að veita viðtöku stærst-
Framhald á 13. sfðu.
Góðir félagar.
ÉG HEF hugsað mér að gera
hér lítillega að umræðuefni líf-
eyrissjóð Iðju. Það virðist ekki
hafa verið samstaða innan fé-
lagsins um þetta mál.
Stjórn Iðju bar fram tillögu
um lífeyrissjóð félagsins í sam
ræmi við samninga, sem gerðir
voru við F.F.Í. En þá skeði
það, að vissir tnenn innan fé-
lagsins beittu sér fyrir því, að
hún var felld í þeirri mynd, er
stjórnin bar hana fram. Þessi
breyting var í því fólgin, að
mönnum var ekki gert að
skyldu að vera í sjóðnum. —
Mun þetta veikja sjóðinn tilfinn
anlega, þar sem að þessi sjóð-
ur gæti verið ein mesta lyfti
stöng fyrir húsbyggjendur og
NIELS HAUKSSON
Níels Hauksson, frambjóðandi C-lista:
Lííeyríssjéðurínn er
mikií hagsmunamái
aðra, sem vilja eignast íbúð,
ekki síður en þeim, sem njóta
lífeyris úr sjóðnum, þar sem að
úr þessum sjóði er heimilt að
lána félögunum eins og lána-
kjorum er háttað í dag. Menn
hafa sjaldan mikla peninga
niilli handa eða aðstöðu til að
fá þá lánaða. En ef þessi sjóður
væri almennur, yrði hann öflug
ur og þar af leiðandi öllum fé-
lögur til mikillar hagsbóta.
Tekjur þessa sjða eru þessar
, 10% af mánaðarlaunum félaga,
sem greiðast í þessu hlutfalli;
félagar greiða 4% af sinum
launum, en atvinnurekendur
leggja fram 6%. Ef við tækjum
t.l dæmis 2000 félaga með 100
þús. hvern í árslaun, yrðu tekj-
ur sjóðsins 20 milljónir. Af
þeim mætti ef til vill lána 10
milljónir. Þá gætu 100 menn
fengið 100 þús. króna lán. Yrði
það þá 1 af hverjum 20 félags-
manna, sem miðað er við í
þessu dæmi. Þótt þetta yrði
nokkru lægra, yrði þetta samt
rrikill munur fyrir þá félaga,
sem erfiðast ættu. Af þessu
dæmi mætti vera ljóst hversu
mikið hagsmunaimál þetta er
félögum félagsins. Þeir menn,
sem voru á móti uppbyggingu
sjóðsins í þessari mynd, að öll-
um yrði gert skylt að vera í
sjóðnum, bentu réttilega á það,
að rýrnun peninga væri mikil
í þessari dýrtíð, sem nú væri,
og að sjóðnum yrði af þeim
sökum ógjörningur að standa
við Skuldbindingar sínar.
Þetta mun vera rétt, ef öll-
ntn félögum er ekki gert skylt
að vera í sjóðnum. Ef öllum
félögum yrði gert skilt að vera
í sjóðnum, yrði útkoman miklu
betri, þar sem tíð mannaskipti
eru í félaginu og þá framlag
vmnuveitanda eftir í sjóðnum,
þótt félagar gangi úr félaginu.
Eo þeir félagar, sem úr félag-
inu ganga, fá aftur á móti sitt
framlag endurgreitt með vöxt-
um og hafa þar af leiðandi ekki
sicaðazt neitt á að vera í sjóðn-
um, þótt í skamman tíma sé.
Mitt álit er það, að þeir menn,
sem stóðu að því að þetta á-
Framhald á 13 síðu.
Alda Þórðardóttir, varaformannsefni C-listans:
Verkfallsrétturinn er
dýrmætasta eign okkar
Síðan stjórnarkosning fór
fram í Iðju fyrir tæpu ári, hef-
ur það sögulegast gerzt í starfi
félagsins, að háð var nokkurra
daga verkfall fyrir jólin í vetur
til þess að knýja fram hóflega
kauphækkun. Ríkisstjórnin ætl-
aði fyrst að festa kaupið ó-
breytt, þótt ýmsar tekjuhærri
stéttir væru búnar að fá veru-
legar kauphækkanir, en síðar
bauð hún 7%- kauphækkun.
Þetta var minna en hægt var
að sætta sig við og sýnir við-
horf ríkisstjórnarinnar til lág-
launafólks. Það var því óhjá-
kvæmilegt að grípa til verkfalls
og mun enginn áfellast núver-
andi stjórn Iðju eða trúnaðar-
ráð fyrir þá ákvörðun. Niður-
staðan varð líka sú, að það
ALDA ÞÓRÐARDÓTTIR
fékkst fram helmingi meiri
kauphækkun en ríkisstjórnin
hafði boðið. Þetta sýnir að
verkfallsrétturinn er okkur
nauðsynlegur, þótt honum beri
að sjálfsögðu af beita með mik-
illi varfærni og ekki grípa til
hans, nema þegar ýtrasta þörf
krefur. En þess vegna verðum
við lika að halda góðan vörð
um hann og láta ekki taka hann
af okkur. Þetta er ekki sagt
að tilefnislausu, þar sem alls
konar bollaleggingar eru nú
uppi um afnám eða skerðingu
verkfallsréttarins.
í sambandi við kaupsamn-
inga, ber okkur að hafa það
hugfast, að ekki er nóg að
knýja fram hátt kaup, heldur
TÍMINN, föstudaginn 24. janúar 1964 —