Alþýðublaðið - 24.12.1952, Blaðsíða 10

FYRSTA FLIJGIÐ YFiR NORÐURPOLINN
ÞAÐ VAR EINU S'ÍNNI norsk-
ur drengur. Barn að aldri las hann
ógrynnin öll af frásögnum um ís-
hafsfara. Meöal þeirra var írásögnin
um hetjudáðir Sir John Franklins
og félaga hans, sem eitt sinn lifðu
vikupa saman á beinum, sern þeir af
tilviljun fundu í yi'irgefnum Eski-
móahreysum. Og þegar beinin voru.
þrotin, drógu þeir fram 'ífið með því
að leggja skófatnað smn sér til
munns. Hann heitstrengcli. að verða
öllum söguhetjum sínum fremri í að
þola hvers konar harðræði. Hann
var fátalaður og einrænn í æsku,
talaði ekki upphátt um fyrirætlanir
sinar, en hugleiddi þeim mun meir,
hvernig hann gæti komið þeim í
íramkvæmd. Hann beitti líkama
sinn hreinum pínslum af hlífðar-
lausri harðneskju, hafandi aldrei
neitt annað í huga en að koma á-
setningi sínum fram. í grennd við
heimkynni hans var ijallgarður.
Aldrei hafði neinum manni komið
til hugar, að hætta lífi sínu með því
að ferðast yfir þennan fjallgarð að
vetrarlagi. Þegar þessi horski piltur
var tuttugu og' eins árs að aldri,
lagði hann á fjalllð í janúarmánuði.
Ilann komst yfir Við illan leik. Hálf-
dauður af sulti og vosbúð náði hann
til bæja hinum megin íjallgarðsins.
Hann hafði af ásettu ráði ekk'ert
nesti h'aft meðferðis, og Það þótti
ganga kraftaverki næst, lwersu lengi
Iiönn hafði þolað hungríð og haldið
þó nægum kröftum til þess að sigr-
ast á hörkugaddi og veðurofsa. Að
vísu haíði hurö skollið nærri hæl.
um. Eitt sinn hafði hann lagzt til
svefns í kaldri klettagjá og látið
fenna yfir sig. Þegar hann vaknaði,
var hann í bókstaflegri merkingu
frosinn niður og þurfti að rífa íöt.
sín upp úr hörðu svellinu til bess að
losna.
Úsveigjaniegur tiieinkaöi hann ser
alla þá þekkingu af vísindalegri ná-
kvæmni, sem he.imskautafara er
nauðsynleg. Hann lagði stund á haf-
i'ræði, veðurfræði pg að.rar þær
greinar náttúruvísinda, sem minpsta
ástæða var til að æ.tla að orðið gætu
lipnum að liði í þessu efni. Að
skyldunámi loknu gerðíst hann sjó-
maður á eríiðustu siglingaleiðum,
lærðj að stjórna stór.um og smáum
skipum og aflaði sér reynslu í að
ferðast yfir úthafsísbreiður. Mánuð-
um saman dvaldist hann úti á ísn-
um einn síns liðs, kaldur, hungraður
og stundum meiddur. Hann varð með
aldrinum kaldrifjaður, þögull og al-
varlegur. En. þekking hans og marg-
háttuð líísreynsla var ekki síður vel
geymd en verðbréf í eldtraustu
bankahólfi. Hann virtist engar til-
finningar bera í brjósti til annarra
manna og trúði á ekkert nema mátt
sinn og megin.
Af litlum eigin efnum, en af þeim
mun meira harðfylgi við að afla sér
lánsfjár og styrkja, tókst honum að
afla fjármuna til þess að útbúa
meiri háttar heimskautsleiðangur.
Hann réð ekki á garðinn þar sem
hann var lægstur. Hann liugðist fara
Sap eftSr Lion Feuchfwanger
/ f . *
sjóleiðina norðveslur yfir frá bafi
til hafs, nánar til tekið norður með
Grænlandi vestanverðu, norður fyr-
ir Kanada og vestur yfir til Kyrra-
hafs. Margir • í'yrirrennarar hans
höfðu reynt þetta á undan honum,
en engum tekizt, og sumir höfðu
látið lífið á þessu ferðaiagi á sorg-
legasta hátt, þeirra á meðal Sir John
Franklin, sá, sem áður getur. En
hann sigraði alla erl'iðleika. og
komst a leiðarenda. Gervailur heim-
urinn klappaði honuni lof í lófa Qg
dáði afrek hans. En eriginn dáði það
rneira en sjálfur hann. Af óþreytan-
legri elju lýsti hann aíreksverkum
sínum og félaga sinna og útskýrði í
smáatriðum, í hverju sú staðreynd
væri fólgin, að honum og þeim hefði
tekizt að framkvæma það, sem allir
aðrir höfðu ýmist gefizt upp við eða
látið lífið við að öðrum kosti.
Örvaður af náðum árangri hófst
hann handa um að komast til norð-
urpólsins fyrstur manna. En annað
mikiímenni varð fyrra til. Iíann
hætti því við áform sitt og leitaði í
huganum að verðugu viðfang'sefni.
Honum varð hugsað til suðurpólsins.
Já, því ekki að verða fyrstur til þess
að komast á suðurpólinn? Hann á.
kvað að reyna það. Hann varð þess
bráðlega áskynja, að annar heina-
skautafari var búinn til slíkrar
ferðar. Æðislegt kapphlaup hófst.
Norðmaðurinn tók á öllu síriu, marg.
háttaðri reynslu sinni og harðfengi-
legri þjálfpn. Hann kynnti sér eftir
föngum áætlanir og útbúnað keppi-
nautarins, reyndi að finna þar veil-
ur, sem sjálfur hann gæíi forðazt í
undirbúningnum. Hann fann eina,
þessa einu. Hinn hafði tekið með
sér hesta. Sjálfur ætlaöi hann að
hafa hunda og éta af þeirn kjötið,
þegar hann hefði ekki lengur þörf
fýrir þá til dráttar. Hann vissi, að
hundakjöt hefur tvo meginkosti: Það
er næringarríkt og það íjytur ekki
einungis sig sjálft, heldur er það
fyrirtaks ílutningatæki í líki drátt-
arhundá. — Það er skemmst af að
segja, að hinn fórst á leiðinni, en
Norðmaðurinn hrósaði sigri. Norð-
maðurinn lét hinn manninn njóta
sannmælis og mat hann í sannleika
mikils, svo sem vera bar. En hann
íor ekki dult með orsök þess, að
honum rnisheppnaðist, Og orsökiri
var sú, að liami hafði tekið með sér