Alþýðublaðið - 24.12.1952, Qupperneq 21

hver munur sé á hinum gamla
,,idealisma“ og hinum nýja „real-
isma“. Um realismann íarast honum
svo orð:

„ „Realisme" er það, að skoða.
hlutina og lífið eins og það er, og
má af því sjá, hvað l.ióit það er að
vérá ,,realisti“, þ. e. að vera sam-
kvæmúr því sanha. Svö 'fór brátt, að
allir hínir beztu rithöfundar snerust
að „realisme” (mætti ekki kalla það
feersögli?) og fylgja honum nú, en á
„,ldealistum“ ber líti.ð.“
Síðan.mmnist höfundur á nokkra
hina helztú realista meðal Dana og
Norðmánna og getur þess, að forvíg-
ismaður bókmenntastefnu þessarar
sé Georg Rrandcs, „einn' hinn skarp-
•tísti' fagurfræðingur og ritdómari,
sem nú er uppi. Aðaistefná hans og
Riargra ,„realista“ er að berjast fyrir
hugsunarfrelsinu og persónurétti
manna hvers gagnvart öðrum, án
tilljts til stéttamismunar og ættern-
isréttar, að ræta upp gamla, rót-
gróna hieypidóma og heimsku, og
*ý.na fram á rotnunina í þjóðfélag-
inu.“
Snýr höfúhdur sér síðan að „Verð-
andi“ og kveðst ætla, að ræða efni
hennar ítarlega, þar eð hann ha.fi
þegar orðið þess.var, að ýmsir mis-
skilji ritið og stefnu þá, sém þar
komi fram.
„Kæiieikslaeimilið“ eftir Gest
Pálsson telur höí. „eitt. hið bezta,
sem samið liefur verið á íslenzka
(ungu í þá átt (þ. e. af sögum), og
luð bezta i ,kverinu.“ Hins vegar
segir hann, að saga Einars Hjörleifs-
.sonar sé víöa mishepprújð, en þar
megi þó firma afbragðsgóðar lýsing-
,ár,. ei*. bendí til þess, að höfundur
geti. gert betur. Þá fer ritdómarinn
.. mi.klum lofsýrðum um levæöi Hann-
esar Hafstein,. einkum „Skarpliéð-
inn ,í breimumn“, þár 'sem .„fornald-
arh.etj.an með fyrirlitning sinni fýrir
dauðanum stendur hér e.ins og mál-
verk eða standmynd fyrir hugskots-
sjónum lesarans. .... Það er sama
bvar Hannes ber niður á iýsingum
eða lietj uskaparanda, þar er hann
ágætur. En þegar hann tekur fyrir
.tilfiniiinguna, verður það allt öðru-
.yisi. Tilfinningm er utan við hann,
og . í þeim kvæðum er ekkert 'hljóð
eiginlega hlerað frá tilfinninganæmu
bjarla.“ .
JÓLAHELGIN
Rertel fær mjög harða ádrepu hjá
ritdómara „Þjóðólis". Er honum
brugðið um margvíslegar smekk-
leysur og að lokum klykkt út með
þeim orðum, að hann skyldi hætta
að yrkja. Sízt af ölíu ætti hann að
„géfa. út kvæði sín með þessum
mönnmn, þvi að bæöi spillir það
'fyrir. þeim, og syo ber svo fjarska-
lega' mikið á þvi, hvað langt hann
cr fyrir ne'ðan þá.“
Ilarmcs líafstein um tvítugt.
Jónas Jónasson lýkur ritdómi
sínum með þeim orðum, að „Verð-
andi“ sé að sínu állti „hið bezta
fagurfræðilega rilsafn, sem nú hef-
ur lengi út. -komið. og héfur það til
síns ágætis, að þaö heí'ur í heild
sinni íasta stefnu hins. nýja tíma."
Segisl hann „bæði óska og vona, að
iandar vorir taki vel á móti þessari
vovkveðju liinna uugu sona íslands
hínum mégin hafsins.“
.. ’r' ' ' . 7.... ., ' ..... .
Þess. var að .vænta, að eítthvert
hljoð. kæmi, úr horni hinna cldri.
skaidá eða annarra fylgjeuda róm.an-
tíÉkú stefnunnar. eigi sízt eftir hinn
] ofs.am leg a vi tdórp Jónas.-n* .Tó'rias-
. sonar, þar sem liin eldri skáldskap-
arsteína .fékk margar Iinútur. Var
það Bénedikt. Grönda], séin nú óð
J'rain á rityöllinn. Uafði skilgreiiiing
Jónasar á ró.mantík 'og lealisma esp-
að liann til Jiarðvítugra andmæla.
1 grein í „Ísaíold" 10. og 15. júlí
gagnrýnir hann harðlega útskýring-
ar Jónasar á hugtökunum „róman-
tík“, „idealismi“ og' „realismi“. Seg-
ir Gröndal í grein sinni:
„Hvað er þessi reali.smus frá 1870?
Ekkert annað en materialjsmus, at-
heismus, sérgæðingsskapur,. hljóm-
andi 'málmúr, og hvellandi bjalla, ef
hanri annars verður dæmdur á
heimspekilegan mælikvarða, •— Það
er énginn vandi að vera svona real-
isti; það er enginn vandi að neita
öllu, það er enginn vandi að neita
guði, eriginn vandi' að segjast einn
víta allt — enginn vandi annar en
að vera hugmyndalaus.”
Grein þessari svaraði Jónás Jón-.
asson í ,.Þjóðólfi“ 1. ágúst, þar sem
ha.nn gerir enn rækilegri grein fyrir
stefnu realista, eins og hún er að
hans dómi. Er hér ekki rúny til að
endurségja röksérndir hans. Enn
syaraði Gröndal með stuttri grein í
ísafold, þar sem hann brá á leik,
eins og honum ér éiginlegt: „Ann-
ars nenni ég ekki að eiga við menn,
sem ekki þekkja annað en danskar
skruddur, og yfir höfuð er ekki til
neins að rífast í blöðúnum við þá
rirenn, sem ekkert vit haía á því,
sem þeir eru að tala um. „Dit præker
i en Lygte,“ sagði Holborg; það mún
hentast að bregða fyrir sig dönsk-
un.ni, þegar svoná sténdur á! Ég vil
e.kki óská ,,fagurfræðing.inum“ ann-
árs en góðs. ég óska að hann darisi
„Skarþhéðins-Galopade“ ,,gleitend“
ofan eftir Parnassus í „Storminum“
á ,,æsþetisku“ húrrandi og hririgj-
andi með Ibsen. Biörnson. KjellamL
Ebers, Hev.se oa Giellcrun.“
8.
Matthfas Jochumson ritaði um
„Verðándi'1 í blaðið. „Fróða“ á Ak-
ureyri. Fagnaði hann ritinu og J.auk
lófsorði á liiria' arigu menn, sem að
þvi'slóðú. Var hann þó engan veg-
irin realisti í skoðunum, on víðsýni
hans og vimburðarlyndi var slíkt, að
hanngát ritað af.skilnirigi og velvild
um nýju Skáldin, þótt hann felldi
..,sjg ekki alls koslar við stefnu þeirra.
Matthías segir:
...i æskunni, á moirgöi iífsiiis, sjá
nienn ekki háli'a sjón f.yi'ir ofbirtu,
cin-s og vrienn i eilinni sjá erinþá
ininna sakk sjódeprunnar. En æsk-
an þarf eiiki svo mjög að sjá, tii-