Tíminn - 10.10.1964, Blaðsíða 7

Otgetandi: FRAMSOKNARFLOKKURiNN
Pramkvæmda.stión Kristián Benediktsson Kitst.iórar: Þórarinn
Þórarinsson 'áh> Andrós Kristiánsson .lón Hel?ason og IndrifSi
G Þnrsteinsson Pulltrúi rit.st.iórnar Tómas Karlsson Frétta
stióri Jónas Kristiánsson Auglýsingastt. Steingrtmur Gislason
Ritstiórnarskritstotui > Eddu núsinu simar 18300— 18305 Sknt
stofur Bankastr ? Afsr slmi 12323 Augl stmt 10523 Afirai
skrifstofur. sim) 18300 Askriftargiald kr 90.00 a mán innan
lands — t lausasölu kr 5.00 eint - Prentsmið.ian EDDA h.l
Fyrsta verk þingsins
Alþingi kemur saman til fundar í dag. Þess
bíða að venju mörg og mikilvæg storf, en eitt verkefni
verður þar öðru fremur aðkallandi. og eftir aðgerðum
Alþingis í því máli bíður fólkið 1 iandinu. Óhætt er pví
að kalla þetta fyrsta verk Alþingis.
Þetta starf er lækkun álagðra opinberra gjalda á þessu
ári. Málgagn ríkisstjórnarinnar, Alþýðublaðið, segir í
gær um fyrstu verkefni þingsins: „Skattamál verða —
eftir viðburði sumarsins — það mál, sem almenningur
tekur hvað mest eftir“. Þetta er hárrétt, og til þess bggja
augljósar ástæður.
Stjórnarvöldum og meirihluta Alþingis hafa orðið mis-
lagðar hendur um margt á þessu ári, en ekkert hefur þó
gengið eins úr skaftinu og álagning opinberra gjalda.
Skattránið tók út yfir allan þjófabálk, og lagðisí mið
þeim reginþunga á almenning síðari hluta ársins, að það
stoínaði þúsundum íslenzkra heimila í geigvænlegan
fjárhagsvanda. Þetta urðu efndir á margföldum loforð-
um stjórnarinnar um skattalækkun, Stjórnin hafnaði
r.ieð þjósti tillögum Framsóknarmanna þá þegar um sam-
starfsnefnd til leitar að úrbótaráðum í þessum bráða
vanua. En almenningsálitið var svo samdóma nm þetta
gerræði, að stjórnin og málgögn hennar kiknuðu, viður-
kenndu gerræðið og báðust griða. Þegar iaunþegasam-
tökin komu á fund stjórnarinnar, hét hún að eiga þátt í
athugun á lækkun þessa árs skatta. Siðan hefur stjórnin
þagað þunnu hljóði, en fólkið í landinu, sem sér á eftir
meginhluta launa sinna í skattránshítina, mun ekki láta
sér þá þögn lynda.
Upptök þessa ófarnaðar, sem orðinn er í þessu máli,
eru hjá Alþingi í skattalagabreytingunni, og þvi er það
eðlileg krafa, að það verði fyrsta verk þingsins að leita
úrbóta þegar í stað. Margir fulltrúar og málgögn stjórn-
arflokkanna hafa þegar viðurkent glapræðið, svo að
óhugsandi verður að teljast, að skattheimta þessa árs
eigi sér nú meiri hluta á Alþingi.
Fyrsta verk Alþingis að þessu sinni hlýtur því að verða
að lækka hina álögðu skatta og færa þá til samræmis við
getu skattborgaranna. í öðru lagi þarf svo að gera ráð-
stafanir til athugunar á skattaframtölunum sem aidrei
hafa virzt gallaðri en nú. í þriðja lagi þarf svo að nefj-
ast handa um setningu nýrra skattalaga, þar sem engum
getur komið til hugar að búa áfram við þau skattalög,
sem stjórnin setti á seinasta þingi.
Islenzkt seinlæti,
norsk framhleypni
Norðmenn eru ekki af baki dottmr í því efni að eigna
sér Leif Eiríksson og hafa úti sérstök spjói á Leifsdegi
Bandaríkjamanna. Litla smekkvísi og litla virðingu við
nafn Leifs má það kalla að senda fulltrúa með afbökuðu
nafni hans á fund ráðherra í Washington Norðmenn
verða að beygja sig fyrir því, að Leifur var tslendingur.
Þeir ættu að hætta þessu barnalega þrálæti, sem sæmir
þeim illa.
Hins vegar er þess ,að minnast, að íslendingar hafa
sýnt allt of mikið seinlæti og deyfð við rannsóknir þess-
ara mála, en Norðmenn mikinn dugnað. sem leitt heíur
ta þeirra viðurkenningar, sem nú er fengin.
«, tesgardagmn TO. október 1964 —

NOKKRU ÁÐUR en ég kom til
Leningrad, hafði ég lesið þau
ummæli, sem Johnson forseti
lét þýzkt blað hafa eftir sér, að
Þjóðverjar yrðu að gera sér
ljóst, að Rússar hefðu fullgild.
ar sögulegar ástæður til að
óttast þá. Ég skildi þessi um-
mæli vel, þegar ég var staddur
í hinum stóra grafreiti í Lenin-
grad, þar sem þeij- bera beinin,
sem létust í Leningrad meðan
borgin var í umsátri á stríðs-
árunum. Þau skipta hundruð-
um þúsunda, sem þarna liggja,
konur og karlar á öllum aldri.
Sumir féllu fyrir sprengjum og
skotum umsátursmanna, aðrir
af völdum skorts og sjúkdóma,
er leiddu af umsátinni. í þess-
um mikla grafreiti sjást engar
grafir, því að þess var enginn
kostur, heldur skiptast hér á
fögur blómabeð, lágvaxnir runn
ar, sléttar grundir og látlaus
minnismerki. Leningradhúum
er þetta helgur staður og þó
einkum þeim, sem dvöldu í
borginni á stríðsárunum.
Umsátin um Leningrad stóð í
900 daga eða frá því í ágúst
1941, þangað til í janúar
1944. Nær allan þann tíma var
borgin umkringd af her Þjóð-
verja og Finna. Allar flutn-
ingaleiðir til borgarinnar voru
lokaðar, nema yfir Ladogavatn
á vetrum, þegar það var ísi
lagt. Þjóðverjar gerðu margar
tilraunir til að taka borgina,
því að það hefði orðið Rússum
mikill hnekkir, ef óvinirnir
hefðu náð hinni fomu og
frægu höfuðborg þeirra. Þús-
undir bygginga voru lagðar í
rústir, enn fleiri meira og
minna eyðiiagðar. Hvers konar
skortur og sjúkdómar þjáðu
borgarbúa. En Leningradbúar
gáfust ekki upp. Þeir stóðú ör-
ugglega við hlið hermannanna
í vörn borgarinnar. Án úthalds
og hugrekkis þeirra hefði borg-
in ekki verið varin. Á þennan
veg skráðu þeir einn aðdáunar.
verðasta kaflann í sögu styrj-
aldarinnar.
Þess sjást ekki í dag mörg
merki, að Leningrad hafi fyrir
réttum 20 árum losnað úr einni
mestu umsát sögunnar. Gamla
borgin hefur verið endurbyggð
að mestu í fyrri stíl. Aðal
kjarni hennar er látinn haldast
óbreyttur. En í úthverfunum
rísa nú hvarvetna miklar stór-
byggingar, enda fjölgar íbúun.
um óðum og munu brátt verða
fjórar milljónir. Mest ber á
nýjum íbúðabyggingum, en
tónum opinberu byggingum er
ekki gleymt, eins og sést á hin-
um nýja íþróttaleikvangi, þar
sem eru sæti fyrir um 100 þús.
manns. Annar litlu minni var
þó fyrir. Leningradbúar geta
því verið stoltir af borg sinni
bæði að fornu og nýju. Og á
reiðanlega óska þeir einskis
frekar en að hún eyðist ekki i
nýrri styrjöld. Þeir þekkja öðr.
um betur hvað styrjöld er, og
þó var styrjöldin 1939—45 að-
eins barnaleikur hjá því, er
næsta styrjöld myndi verða.
LENINGRAD er eln af
yngstu stórborgum Evrópu og
ber þess einnig glögg merki,
því að skipulag hennar ber
langt af því, sem sést annars
staðar. Henni var líka ætiað
frá upphafi að verða höfuð
borg, og sá maður, sem grund
vallaði hana, var allt annað
fremur en að vera smár í snið-
um. Það var Pétur mikli Rússa-
keisari, einhver fjölhæfasti og
stórbrotnasti hugsjónamaður
og grófgerðasti ribbaldi, sem
uppi hefur verið. Borgarstæðið
virtist ekki sérlega álitlegt eða
óshólmar og bakkar Nevufljóts,
þar sem það fellur til síávar
eftir að hafa runnið ekki langa
leið úr Ladogavatni. Hins vegar
var þetta góður staður sem
miðstöð fyrir samgörigur og
ýmis góð skilyrði fil vamar.
Fyrr á öldum hafði þetta lands-
svæði heyrt undir Garðaríki
hið forna eða fyrsta ríkið í
Rússlandi og síðan verið oftast
rússneskt, unz Svíar náðu því
í byrjun 17. aldar. Karl tólfti
missti það í hendur Rússa
upphafi 18. aldar, en þótt það
félli ekki formlega undir Rússa
fyrr en við friðarsamningana
1721, hóf Pétur að reisa þarna
borg sína 1703 og gerði hana að
höfuðborg 1712. , Við borgar-
smíðina var ekkert skorið við
nögl, eins og sést á því, að
strax á öðru ári unnu þar um
40 þús. verkamenn. Að sjálf-
sögðu voru fengnir hinir fær-
ustu húsameistarar til að skipu
leggja og byggja borgina. Hún
bar því af öðrum borgum, göt-
ur voru breiðari og beinni,
torg og garðar stærri og fleiri,
og byggingar meira í stíl og
samræmi en annars staðar
þekktist. Keisararnir, sem tóku
við af Pétri, heldur þessu starfi
áfram. Það gaf borginni sér-
kennilegan svip og glæsilegri,
að hún var byggð á bökkum og
hólmum stórfljóts. Af þessum
ástæðum m.a. nutu ýmsar stó”-
byggingar sín betur en ella og
borgin varð rýmri og stórbrotn-
ari. Leningrad hefur tvímæla-
laust á mesta blómatíma sínum
verið glæsilegasta höfuðborg
Evrópu, enda heldur hfin því
enn í dag að vera talin ein
glæsilegasta stórborg heimsins.
Ógetið er þess, að það réði
mestu um, að Pétur valdi borg
sinni stað á þessum slóðum, að
hann vildi efla tengsli Rúss-
lands við VeStur-Evrópu. Hann
var hrifinn af menningu Vest-
ur-Evrópu og vildi láta Rússa
læra af henni. í þessum til-
gangi flutti hann stjómarsetrið
frá Moskvu til hinnar nýju
borgar. Þá vildi hann og gera
Rússa að siglingaþjóð. Tengsl-
in við Vestur-Evrópu báru m.a.
þann árangur, ■ að Leningrad
varð vestrænust allra rúss-
neskra borga og heldur því yfir
bragði enn í dag.
LENINGRAD náði fljótt því
marki að verða mikil stórborg.
Eftir að keisarinn settist þar
að, reistu helztu aðalmenn
landsins sér þar einnig hallir.
Jafnframt reis þar svo upp
helzti iðnaður landsins. Allar
helztu vísindastofnanir lands-
ins voru staðsettar þar. Lenin-
grad bar á ýmsan hátt merki
meiri auðlegðar og velgengni
en flestar eða allar aðrar borg
ir á þessum tíma. En þetta var
aðeins önnur hliðin. Hinn mikli
auður keisaranna og aðalsins
byggðust á því, að allur fjöld-
inn var undirokaður og bjó við
sárari fátækt en yfirleitt þekkt.
Framhald á bls. 13.
Þættir frá Sovátríkjumim