Tíminn - 24.11.1964, Qupperneq 5

ÞRIÐJUDAGUR 24. nóvember 1964
TÍMINN
r

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Hitstjórar: í-órarmn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Ir.driði
G. Þorsteinsson. Fulltnii ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur • Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti ; Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar sknístofur,
simu 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Ásókn hrundið
T>:ið er ekki ósjaldan, serri íhaldsöflin hafa reynt að
v að verkalýðssamtökunum og ná tökum á þeim með
ei m og öðrum hætti. Þau gera sér ljóst, að fátt
myndi styrkja afturhaldið betur í sessi en ef því tækist
að eiga fulltrúa í stjórn verkalýðssamtakanna- Þess vegna
hefur fátt verið látið ógert í þeim efnum.
Sjaldan hefur þó íhaldið gert lubbalegri tilraun til
að brjótast til valda í verkalýðsfélögunum en á síðasta
þingi Alþýðusambandsins- Það er viðurkennt af öllum,
að samtökin þurfa aukin fjárráð, og að skipulagi þeirra
þurfi að breyta í samræmi við breyttar aðstæður. Þetta
hafa íhaldsmenn viðurkennt engu síður en aðrir. Um
þessi mál hefði þó átt að geta náðst fullkomin samstaða á
þingi Alþýðusambandsins, án tillits til annara mála. En
svo varþ ekki. íhaldsflokkarnir settu sitt ákveðna skil-
yrði: Við samþykkjum engar breytingar á skipulagi
Alþýðusambandsins, og við treystum sama og ekkert
fjárhagsafstöðu þess, nema við fáum öfluga
áhrifaaðstöðu í stjórn samtakanna. íhaldsflokkarnir hög-
uðu sér hér líkt og þjófurinn, sem segir: Peningana
eða lífið.
Verkalýðssinnar á þingi Alþýðusambandsins afgreiddu
þessa tilraun íhaldsaflanna til að ná tökum á verka-
lýðshreyfingunni eins og vera bar. Þeir létu ekki kúgast.
Alþýðusamtökin standa sterkari eftir en áður.eins og
endranær, þegar þau hafa hrundið íhaldsöflunum af
höndum sér.
Verkalýðssamtökin eiga harða baráttu framundan
Það verður að knýja fram, að tekjur 7—8 klst. vinnudags
nægi til viðunandi afkomu. Þetta mun því aðeins nást
fram, að verkalýðshreyfingin sýni, að hún sé sterk og
láti hvorki beygja sig með hótunum eða gvlliboðum.
Þetta getur því aðeins orðið, að innan æðstu stjórnar
verkalýðssamtakanna séu ekki menn, sem ganga þar
erinda kjaraskerðingarflokkanna og reyna á allan hátt
að deyfa baráttuáhugann og kjarkinn. Engin vígi eru
sterk, ef andstæðingunum tekst að eiga laumumenn
innan virkisveggjanna.
Það breytir þessu engu, þótt hægt sé að benda á
verkalýðssinna innan stjórnarflokkanna. Meðan þessir
menn sýna ekki í verki, að þeir vilja berjast gegn kjara-
skerðingarstefnunni, geta samtökin ekki treyst þeim til
forystu. Þessir menn þurfa að ganga undir próf áður en
þeim verður treyst. Þetta próf munu þeir m.a. ganga
undir á komandi vori.
Merkilegt þing
Stjórnarblöðin segja nú, að Framsóknarmenn hafi
ráðið stefnunni á nýloknu þingi Alþýðusambandsins.
Það er Framsóknarmönnum til sóma, að stjórnar-
blöðin skuli þakka þeim, að fulltrúum íhaldsins var ekki
hleypt inn í stjórn verkalýðssamtakanna. Verkalýðs-
hreyfingin þarf ekki síður að gæta þess, að andstæðing-
arnir vinni hana ekki innan frá en utan frá. Seinasta Al-
þýðusambandsþing verður lengi talið merkilegt þing
vegna þess að það gerði sér þetta nægilega ljóst-
En rétt er að geta þess, að Framsóknarmenn eiga ekki
einir þennan heiður skilið. Fjöldi annara verkalýðs-
sinna, m. a. úr stjórnarflokkunum, var á sama máli, eða
yfirleitt allir þeir, sem ekki vilja tjóðra verkalýðshreyf-
inguna við íhaldsstaur kjaraskerðingastefnunnar-
JÓN SKAFTASON, aSþm.
Er tveggja flokka
kerfi nauösynlegt
Menn deila hér eins og í
öðrum lýðræðislöndum, um
kosti og galla tveggja flokka
kerfisins. Rökin fyrir kostum
þess og göllum eru flesturo
kunn og skulu ekki rakin hér.
en aðeins bent -í tvær stað-
reyndir, sem segja meira um
þetta deilumál en mörg orð
fá gert:
f fyrsta lagi er það stað
^eynd, að engin lýðræðisþióð,
sem í reynd býr við tveggja
flokka kerfi vill frá þvi hverfa.
f öðru lagi hefir gætt ein-
dreginnar viðleitni í mörgum
löndum, þar sem flokkafiöidinn
er hvað mestur, til þess að
fækka flokkum mcð samein
ingu skyldra flokka. Síðasta
dæmi þessa er frá Svíþjóð.
Þaðan berast fréttir um aS
fyrir dyrum standi að efna til
mjög náinnar samvinnu þjóð-
flokksins og Hægriflokksins,
sem bjóða eigi Miðflokknum að
ild að.
Viðbrögð þessara sænsku
flokka eru skiljanleg ef stjórn
málaástandið þar er skoðað.
Um áratuga skeið hafa Jafn-
aðarmenn verið alls, eða mestu
ráðandi í ríkisstjórnunum þar
í landi. Þeir liafn «íðustu árin
ýmist haft cinir breinan þing-
meirihluta eða hafi á það short,
átt auðveldan möguleika á að
ná samvinnu við Miðflokkinn
um ríkisstjóm undir forsæti
jafnaðairmanns þar sem þeir
réðu að mestu stjórnarstefnu.
Andstæðingar jafnaðarmanna
í Hægri flokknum og Þjóð-
flokknum eru nrSnir langþ-eytt
ir á áhrifaleysinu í sæntkum
stjórnmálum. Þeir vilja að
sjálfsögðu geta markað stiórn'
arstefnuna í sínum anda, en
sjá, æ fleiri, að til þess að svo
geti orðið, þurfa þeir að taka
upp mjög nána samvinnu eða
jafnvel sameiningu flokkanna.
Þetta dæmi er nefnt hér„
vegna þess að hliðstæður þess
má finna að nokkru leyti. hér
á landi.
í Svíþjóð eru vinstri öflin
sameinuð að langstærstum
hluta í jafnaðarmannaflokkn-
um en, hægri öflin skiptast á
milli 2—3 flokka. Á íslandi
eru, aftur á móti, hægri öflin
sameinuð í Sjálfstæðisflokkn
um en vinstri öflin skiptast í
3-4 flokka.
Hið sameiginlega við stjórn
málaástandið í báðum löndun-
Jón Skaftason
um er svo það, að stærstu ílokk
arnir ráða stjórnarmyndunum.
Jafnaðarmannafl. Sænski
ræður þessu nú í krafti eigin
meirihluta en Sjálfstæðisflokk
urinn vegna þess. að núverandi
forysta Alþýðuflokksins hefir
í eitt skipti fyrir öll gert það
upp við sig að vinna með Sjálf-
stæðisflokknum svo lengi sem
hann á þess nokkurn kost.
Sjálfstæðisflokkurinn ei nú
ein-i flokkurinn í landinu, sem
myndað getur meirihlutastjórn,
með hváða öðrum flokki einum
sem er. Hann á því valið sam-
kvæmt venjulegum þingræðis-
reglum og cðlilegt er, að hann
kjósi smæsta og veikasta flokk-
inn til samstarfsins, þótt ekki
væri fyrir annað en það, að
þannig getur hann gert stefnu
sína meir gildandi í stjórnar-
samvinnunni en væri, ef unnið
væri með sterkari flokkum.
Að ýmsu leyti er þessi að-
staða betri fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn en að hafa hreinan
flokksmcirihluta á Alþingi, því
að flokkur, sem rekur henti-
stefnu og tækifærisstefnu í jafn
ríkum mæli og hann og telur
sig sjálfkjörinn forystuaðila
allra þjóðfélagsstéttanna, þarf
oft óhjákvæmiíega „að hafa
syndahafur" til að friða og
halda ólíkum hagsmunastéttum
innan vébanda flokksins og til
þessa er Alþýðuflokkurinn m.
a. notaður í þessu stjómarsam-
starfi.
Áratuga löng rcynsla hægri
manna í Svílijóð hefur knúið
þá, nauðuga viljuga, til nán-
ara samstarfs i kosningum til
þess að vega á móti ofurvaldi
sænskra jafnaðarmanna.
Lýðræðissinnuðuin íhaldsand
stæðingum á íslandi mun fyrr
eða síðar lærast hið sama.
Þeim mun skiljast, að vonlaust
er fyrir þá að ganga fram í
þrem eða fjórum fylkingum
gegn andstæðingunum samein-
uðum í einum flokki. Þeir ættu
því sem fyrst að gera hlé á bar-
daganum, athuga vígstöðuna og
fylkja liði á ný á breiðum
grundvelli. Minniháttar ágrein-
ingur um dægurmálin má ekki
lengur standa í vegi þess, að
lýðræðissinnaðir íhaldsandstæð
ingar fylki sér um einn flokk.
Úrslit síðustu Alþingiskosn-
inga benda eindregið til þess,
að skilningur kjósenda hnígi
mjög í þessa stefnu.
Framsóknarflokkurinn, sem
er lang öflugasti andstöðuflokk
ur íhaldsins, varð sigurvegari
í þeim. Fylgisaukning hans varð
hlutfallslega rúmlega helmingi
meiri en hjá Sjálfstæðisflokkn-
um.
Framsóknarflokkurinn náði
einn í þeim kosningum nærri
sama atkvæðamagni og Al-
þýðubandalagið, Alþýðuflokk-
urinn og Þjóðvarnarflokkurinn
samanlagt og varð næst stærsti
flokkurinn í kaupstöðum lands-
ins, þar sem liann hafði áður
verið hva ðveikastur. Mest
varð fylgisaukning hans á þétt-
býlissvæðinu í Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi, sem er
ákaflega þýðingarmikið atriði.
Á nýafstöðnu Alþýðusam-
bandsþingi átti Framsóknar-
flokkurinn nærri því jafn
marga fulltrúa og Alþýðuflokk-
urinn og Sjálfstæðisflokkurinn,
hvor um sig, og hafði meira en
tífaldað fulltrúatölu sína þar á
fáum árum.
Þessar staðreyndir og fleiri
benda til þess. sem kemur hér
á landi. Sú stund nálgast, að
stjómmálabaráttan verður ein-
vígi á milli Sjálfstæðisflokks-
ins og Framsóknarflokksins, á
milli íhaldsflokks og frjálslynds
flokks, svo sem er í ýmsum
lýðræðisríkjum fyrir austan
okkur og vestan.
Því fyrr sem þetta verður
því betra fyrir þjóðina.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
FE-Reykjavík, 20. nóv.
Á fundi Stúdentaráðs Háskóla
íslands með blaðamönnum nú fyr-
ir skömmu var skýrt frá gangi
félágsheimilismáls, en fyrirhugað
er að reisa félagsheimili fyrir
stúdenta. Auk þess var skýrt frá
starfi svonefndrar hjónagarðs-
nefndar, sem að undanförnu hef-
■ir unnið að skýrslugerð um
ástand í húsnæðismálum stúdénta
og þá sér í lagi þeirra, sem stofn-
að hafa heimili.
■ Um byggingu félagsheimilis er
það að segja, að á síðustu fjár-
lögum voru lagðar fram 500 þús.
kr. til byggingar félagsheimilis
stúdenta, og á frumvarpi til fjár-
laga fyrir þetta ár er gert ráð
fyrir 1 milljón kr. til sömu fram-
kvæmda. Þá bárust félagsheimilis-
Félagsheimili stúdenta
nefnd 100 þúsund kr. á fundi 16.
júní í sumar, og var þar um að
ræða minningargjöf um Guðmund
Jónasson frá Flatey, en hann
tók virkan þátt í starfsemi stúd-
enta á námsárum sínum, og er
gert ráð fyrir að minningarfjöf-
inní sé varið til þess að búa út
húsakynni stúdentaráðs í félags-
heimilinu.
Jóni Haraldssyni arkitekt hef-
ur verið falið að gera teikningu
að félagsheimilinu, og í tillögu-
teikningu arkitektsins er gert ráð
fyrir, að félagsheimilið verði við-
bygging við Gamla Garð, en end-
anleg ákvörðun hefur þó ekki ver-
ið tekin ennþá. Með því að heim-
ilið verði viðbygging við Garð
mætti bæta aðstöðu stúdenta á
vetrum, því að þar yrði matsala,
og um leið Hótel Garður á sumr-
um, að því er Stúdentaráð tjáði
blaðamönnum. í Félagsheimilis-
nefnd eru tveir fulltrúar úr Há-
skólaráði, tveir úr Stúdentaráði,
en formaður nefndarinnar er Stef-
án Hilmarsson, bankastjóri, skip-
aður af menntamálaráðherra.
Um störf hjónagarðsnefndar er
það að segja, að hún hefur nú
Framhald á 14. síðu.