Vísir - 24.12.1934, Qupperneq 6

VÍSIR
*
i.
Eg hafði lítil kynni haft af Þorvaldi frænda mín-
um síöustu árin. —— Tími æsku og samvista var
löngu liðinn. ViÖ íundum það báðir þegar á unga
aldri, að við áttum ekki samleið, en þó var með
okkur hin kærasta vinátta.
Hann var þéttur i lund, seintekinn, hljóðlátur og.
þögull. Skiftí sjaldan skapi, heimatryggur, vinnu-
góður og framsýnn. — Eg var lausgeðja og reik-
ull, flæktist viða, leitaði og' fann ekki.
Þorvaldur var árinu eldri, burðameiri og líklegri
til frama.
Milli fermingar og tvítugs vorum við vetur hvern
látnir „ganga suður“ í Garð eða Grindavík til sjó-
róðra.
I verstöðunum var margt manna sarnan komið —
misjafn söfnuður, eins og gengur. Og surnir þess-
ara manna voru ærið drykkfeldir og svakalegir við
vín.
Það 1>ar við einn landlégudaginn, fyrsta veturinn
okkar syðra, að sveitungi okkar einn og kunningi,
Björn að nafni, mæltist til þess allfreklega, að hann
fengi að segja okkur ofurlitið til í drykkjuskapar-
listinni. —■ Hann drakk ekki að jafnaði, en væri
hann ölvaður, réði hann ekki við fjör sitt og kát-
ínu. Hann var kvæðamaður í besta lagi, raddmikill
og snjall, en hafði mest yndi af sóðalegum vísutn.
Hann var og hagorður nokkuð og lagði einkum
stund á klámvísnagerð. 1— Þótti mörgum gott á að
hlýða, er hann fór með góðgætið, einkum þeim, er
við skál voru. En flestum þótti þó nóg utn, er til
lengdar lét. Það varð því ottast svo, er Björn hafði
kyrjað lengi dags, að menn íóru að tínast úr búð,
einn og einn, uns enginn var eftir. En svo brá við
jafnan, er Björn hafði enga áheyrendur, að hann
lét aí öllurn hávaða og fór að sofa.
Björn hafði stundum haft orð á því við okkur
Þorvald, að engin mynd væri á ])ví, að við brögð-
uðum ekki vín. — Vínið væri ein helsta náðargjöfin.
En menn ætti ekki að drekka frá sér vitið. Það
hefði hann altaf sagt og við það ætlaði hann að
standa með guðs hjálp. — Menn eiga að drekka
í hófi — sjaldan og í hófi. Það geri eg. — Eg
elska tvent í heimi, drengir minir — bara tvent:
Brennivínið og konuna! — Og svei mér ef eg veit,
án hvors eg vildi heldur vera. — Nei — eg veit
það ekki, strákar! — Eg veit bara það, að báðar
eru þær ómissandi, stúlkan og flaskan. — En eitt
veit eg: — Langi mann í stúlku, blóð-langi, en
þori ekki, þá er eina ráðið að grípa til flöskunnar.
— Eftir einn sopa finnur maður ofurlitla breytingu
— yl og notalegheit og svoleiðis — eftir tvo sopa
— það ver'ða náttúrlega að vera gúlsopar — leggur
hikið á flótta og héraskapurinn — eftir þrjá sopa
er maður fær í allan sjó og lífið eins og glarnp-
andi paradís. -— Og áður en varir er maður orð-
inn herra jarðarinnar — ósigrandi — almáttugur.
— Svo dásamlegt er brennivínið, strákar! — Og
þá verður manni ekki mikið fyrir því, að ávarpa
stúlku — taka utan um hana —- kyssa hana — gera
hvað sem vera skal -— —.
Skömmu síðar tilkynti Björn okkur frændum, að
nú yrðum við að ganga undir prófið i dag. — Og
hérna er cg nú með pottflösku af brennivíni. —
Sjái ]úð nú til, strákar! — Nú sýp eg fyrsta sop-
ann. — Svona! — Og hann setti flöskuna á munn
sér og drakk vænan tcyg. — Já — þetta er ósvik-
ið og yndislegt í magann. Og nú drekkur ])ú, Valdi
minn, því að ])ú ert eldri.
— Nei, eg geri það ekki, svaraði Þorvaldur.
— Jæja — svo að þú ert að hugsa um að óhlýðn-
ast! — Þú ert að hugsa um að neita að súpa á
henni. Jæja — við sjáum nú til. — Og Björn set-
ur flöskuna á munninn og sýpur enn vænan sopa.
------Eg verð þá liklega að kenna þér mannasið-
ina, greyið. Og veistu hvernig eg ætla að fara að
því ? ■—■ Nei —• þú veist það ekki. — Eg tek þig,
skal eg segja þér, legg þig á bakið, opna ginið á
þér, sting flöskustútinum í kjaftvikið og helli
ofan í ])ig, eins og kálf! — Svona fer eg að þvi.
Og eg held að það sé vissara fyrir ])ig, að IViða
ckki eftir þessari kenslu-aðferÖihni. Hún er skramb-
ans-óþægileg. Og svo getur altaf eitthvað farið til
spillis. — En ])að er einatt sárt að glutra niður bless-
aðri lögginni, eins og þú ættir að geta skilið, mað-
urinn kominn á þennan aldur. — — Þú ert ein-
hvern veginn utan við heiminn, greyið. Það verð-
ur að breytast. Eg ætla að kippa þér inn í rnann-
lega tilvéru. Og þér líka, Bjarni minn. Ekki geri eg
mér mannamuninn! Fæ mig ekki til þess, því að
báðir eru þið sveitungar mínir og vinir. Og báðir
eru þið sauðir og hengilmænur og þurfið að fá til-
sögn.------En nú er best að eg hressi hann Bjössa
minn svo litið betur, því að hver er sjálfum sér
næstur, eins og skrifað stendur. — Þið kannist við
það úr barnalærdóminum. — Ó-já -— ekki her á
öðru og þar mundi það nú standa. •— — Og enn
setti þessi glaði og áhyggjulausi spilagosi flöskuna
á munn sér. — Það væri svona eins og heldur lag-
legra, finst mér, ef þið skylduð nú drukna i næsta
róðri, að geta sagt Pétri, þegar þið komiÖ í hlað-
ið, að ])ið hafið þó bragðað á guðaveigum jarðar-
innar. Mér er sagt að hann kunni þvi betur, Pét-
ur kariinn, að menn sé ekki aldeilis eins og álfar
út úr hól í þeim sökum. — Ójá — það kynni nú
að vera, að honum þætti það eins og laglegra, að
menn hefði ekki vanrækt neitt og glaðst með glöð-
um hér í táradalnum.---------Jæja drengir! ■— Þá
er eg orðinn mátulegur og nú skulurn við byrja í
herrans nafni. — Og sýndu nú, að þú sér rnaður
með mönnum, Þorvaldur, og kunnir þig eitthvað
ofurlítið. — Þú ert ekki Norðlendingur, ef þú „for-
smáir“ guðsblessanina.
— Eg drekk ekki áfengi, segir Þorvaldur með
hægð.
— Við sjáurn nú til. Og eg segi þér alveg satt,
Valdi minn, að eg geri þetta af einskærri mannást
— engu nema mannást. —■ Þú ert altaf utan við
þig, vesalingur. Þér leiðist. Þú ])arft að komast inn
í veröldina. — Þú stendur fyrir utan gleðidyrnar
— stendur þar eins og hungrað kvikindi og þorir
ekki inn. — Hérna er flaskan og dreyptu nú á henni.
En mundu mig um þetta: smáa sopa fyrst — einn
— tvo. — Þá kemur ylurinn — hægt og notalega.
— Þá birtir. — Þá fríkkar öll tilveran. — Svo kem-
ur þriðji sopinn. —• Og þú finnur að þú ert orðinn
maður með mönnurn — að(þú eigir þegnrétt í heirni
gleðinnar. Við fjórða og fimta sopann stígur þú inn
i sjálfan helgidóminn. Þá e'rtu orðinn góð-glaður
— jafnvel drukkinn. — Og þú att alla veröldina
og talar viÖ guð almáttugan eins og jafningja þinn.
— Eg er búinn að. segja. þér, að eg drekk ekki
áfengi.
— Og hvers vegna —• viltu segja mér það?
— Eg ætla ekki a'Ö drekka áíengi né gera neitt
annað, sem eg þarf að bera kinnroða fyrir, vegna
þess .... vegna þess, að eg á móður, sem elskar
mig og treystir mér---------
— Blessaður óvitinn! — Þú ert svo mikið barn,
\'aldi minn, að eg get ekki fengið af mér að atyrða
þig. — Þarna ertu þá á vegi staddur — svona skamt
ertu kominn!--------En nú skal eg segja þér eitt:
—• Þessi góða, elskulega mamma situr við hlóðirnar
norður i landi og blæs í eldinn. — Hvað veit hún
um það — og hyað varðar hana um þa'Ö — þó að
drengurinn hennar bragði vín hér suður með sjó og
gleðjist með glöðum?
— Það sitja víst rnargar þreyttar mæður við hlóÖ-
arsteininn, blása í glæðurnar og hugsa um dreng-
ina sína í verinu.------Og svo eru aðrar mæður,
Bjössi minn — þær, sem farnar eru úr þessurn
heirni. — Hver veit nerna þeim gefi sýn hingað yfir
í verbúðirnar. — Plver veit nenia mamma þín sjái
alt, scm hér gerist, og ]>jáist allar stuiidir. — Hver
veit nema hún sé hér á þessu augnabliki? — Hver
veit nema hún standi við hlið þína full örvæntingar.
Björn þagði lengi og leit í kringum sig. Og þaö
var eins og alt vín rynni af honum.
— Heldurðu að það geti verið ? —
Svo stóð hann upp og helti úr flöskunni út fyrir
búðardyrnar.
II.
Leiðirnar skildu.
Þorvaldur misti föður sinn nokkurum árum sið-
ar og bjó með móður sinni um hríð. Svo kvæntist
hann, vart þrítugur að aldri, og eignaðist góða konu.
— Hann skrifaði mér um ])að leyti og sagöist aldrei
hafa elskað neina konu aðra. Og hann kvaðst vona
að hamingja þeirra yrði mikil.
En búskapurinn varð ekki allskostar hægtir. Gamla
konan, móðir hans, lagðist rúmföst og andaðist eftir
langa legu og miklar þjáningar. — Og smám saman
varð ómegðm til þyngsla — fimm dætur, sín á
hverju árinu. Þorvaldur var hinn starfsamasti mað-
ur og vann nótt með degi. En hann varð fyrir tjóni
á skepnum sínum oftar en einu sinni hin fyrstu
árin og misti í fönn bæði fé og hross. — Síðari
árin blessaðist alt 1)etur og nágrannarnir höföu orð
á því, að engu væri líkara, en að hann vissi alt fyrir/
■ £n þá bilaði heilsan og hann tók ekki á heilum
sér upp frá því.
Hann hafði vitjað læknis og fengið skipan um
])að, aö leggja ekki mjög að sér. Hann þyldi ekki
erfiða vinnu. En haún fór ekki að því, og vann sem
áður. Og. hann slitnaði fyrir aldur fram.
Eg var óhneigður tiÞbúsýslu og staðfestist ekki
nyrðra. — Eg mun ekki hafa þótt við eina fjöl feld-
ur. Og kæmi það fyrir, að eg léti hugann dvelja
við það stund og stund, hvar eg mundi á vegi stadd-
ur, þá varð niðurstaðan æíinlega sú, að í raun réttri
værí eg hálfgerður auðnuleysingi. -— Eg var hneigð-
ur til ásta, en ])reklaus og hverflyndur í þvi sem
öðru. Um eitt skeið var eg staðráðinn í því að
kvongast, ef eg fyndi einhverja stúlku, sem eg gæti
elskað að staðaldri. En það vildi ekki blessast. Þær
fölnuðu allar við nánari kynni.
Tíminn leið. Og nú höfðu engin bréf farið milli
okkar Þorvalds svo að árum skifti. Stundum rakst
eg á gamla sveitunga og spurði um hann. Fæstir
vissu neitt að ráði eða þóttust vita. En surnir létu
þess getið, að hann væri orðinn býsna einrænn.
Hann bæri og glögg merki þess, að hann gengi
ekki heill til skógar.
Eg hugsaði með sjálfum mér, að eg gerði líklega
ekki annað þarfara, en að fara norður og vera hjá
honurn urn sláttinn. Eg átti dálitla peningafúlgu í
banka, svo að það gerði ekkert til, þó að eg ynni
kauplaust sumarlangt.
En ekkert varð úr þessu, annað en ráðagerðin.
Svo kom haustið. Og þá fékk eg bréf frá þess-
um fornvini mínum og félaga.
Það var stutt og laggott. Hann bað mig að koma
norður og finna sig. Erindið væri brýnt og eg yrði
að véra kominn fyrir jól. — Viku fyrir jól — hvorki
degi fyr né síðar. Efnið var ekkert annað en ])etta.
En kveðjan var hlýleg og gamanyrði íylgdu. Eg
kannaðist við þau frá mörgum samverústundum.
Hvorki degi fyr né .siðar! En hvað þetta var likt
honurn — ])essi nákvæmni. Og tónninn enn hinn
saini. Hans var að skipa fyrir — mitt að hlýða.
Svona hafði það alt af verið.
Mér þótti undarlega vænt um þetta fáorða bréf.
— Einkum kveðjuorðin. — Þau voru eins og ljúf-
ur ómur horfinnar tíöar. Þau knýttu saman þráð-
inn, sem tíminn hafði tcygt og slitið að mestu. —
— Eg hefði átt að vera farinn norður fyrir löngu.
Eg fann það núna, að eg hafði alla stund verið gest-
ur, síðan er eg fór að heiman. Gestur hjá sjálfum
mér og öðr’um. — Ög allar minningar liðins tima
urðu duft og aska, nema þær, sem hjartað geymdi
frá æskudögunum.
Eg skrifaði Þorvaldi samstundis og sagðist mundu
koma.
Mér gekk illa að sofna um kveldið. Eg kveið
lörigum haustmánuðum — kveið seinagangi tímans.
— Það var svo langt til jóla.
III.
Sá hafði verið háttur minn síðustu árin, að liggja
í leti og ómensku frá haustnóttum til vertíðar. Það
voru rólegir dagar og áhyggjulausir. Heilsan í besta
lagi, peningar í banka, engar áhyggjur — ekkert
stríð við kvenfólk.
En nú hafði eg fengið bréf írá gömlum vini.
Það kom rétt í það mund, er eg var vanur að leggj-
ast í dvalann. Og mér fanst einhvern veginn, að eg
mundi ekki geta komist í vetrarskorðurnar.
Dagarnir liðu. Þeir seigluðust áfram hægt og
hægt. Og myrkrið lagðist yfir, þungt og þreytandi.
Það kom fyrr í dag en í gær og fór síðar að morgni.
— Þetta var leiðinlegur tími. — En að eg reyndi
að fá mér einhverja vinnu? — Það myndi stytta
hinn stutta dag og vonandi yrði andvökunæturnar
færri. ef eg hefði eitthvað fyrir staíni. Sannleik-
urinn var sá, að eg fékk ekki sofið urn nætur, en
því var ekki vatit. — — Hvað kom að Þorvaldi
að fara að skrifa mér? — Og hann segir, að erind-
ið sé mikilvægt. — Hvaða erindi getur hann, ráð-
settur bóndinn, átt við mig — auðnuleysingjann ?
— l\ifj;t upp forn kynni ? — Hugsanlegt væri það.
— Kannske óhöpp hafi steðjað að heimilinu? —
Það getur meira en verið, ])ó að eg viti það ekki.
— — Og að nú ætlist hann til þess, að eg rétti
hjálparhönd — láni honum peninga. — Nei. — Þor-
valdur hefir verið óhneig'Öur fyrir ])að um dagana,
a'Ö lifa á bónbjörgum. — En eitthvert erindi á hann
við mig — um það er ekki að villast. — Tala rnilli
hjónanna? — En sú vitleysa! -— Best aÖ hugsa ekki
um þetta og bíða átekta.
En svefninn vildi ekki koma og andvakan níddist
á mér. — — Heimþráin er komin yfir mig. Eg
er farinn að hlakka til jólanna heima, eins og litið
barn. — Jólin hafa svikist um að koma til mín hér
í Reykjavík — nenta hitt sé heldur, að sökin sé mín.
— Eg hafi svikist um að veita jólafögnuðinum
viðtöku. — —
Eg dríf mig á fætur fyrir allar aldir. Best að
fara út í bæ og vita hvort ekki muni vera hægt að
fá eitthvað að gera. — Eg veit að líknarhendur
vinnunnar eru ]tað eina, sem eg þarfnast i bráð. —
Þá kemur svefninn. — Og þaÖ er svo yndislegt
að koma heim eftir larigan vinnudag og vita með
sjálfum sér, að maður verðskuldar hvíld og fagra
drauma.
Eftir dálitla snúninga frarn undir hádegis fæ eg
vinnu, sent endist mér fram á jólaföstu. Kaupið
er ckki ntikið, en ])að skiftir líka minstu máli. Mig
hefir aldrei langaÖ til þess, að safna auði. Og eg
ætla að verja öllu kaupinu, sem eg fæ þenna tínia,
i jólagjafir handa börnunum í Giljaseli. Eg geri
ekki ráð fyrir, að þau hafi áður fengið jólagjafir,
sem keypfar hafa verið hér i Reykjavík. Og ]>au
verða áreiðanlega glöð, blessuð börnin. — Best að
kaupa nógu mikið. — Mér ])ótti langlíklegast, að
Þorvaldur ’nefði ekki látið staðar numið við þessar
fimm telpur. — Hann mundi vera sami kappsmað-
urinn í barneignum sem öðrunl. — — En að eg
keypti eitthvað handa konunni? — Skúfhólk? ■—
Stokkabelti ? Henni rnundi vafalaust þykja fallegt
stokkabelti rnikill fengur. — En þá er sjálfur hús-
bóndinn eftir. — Ætti cg ekki að gefa honum eitt-
hvað? •—- Eg veit ekki. — Þorvaldur er hálfgerð-
ur sérvitringur og hefir líklega ekki gaman af neínu.
— Það væri þá kannske helst neftóbaksbití, en nú
veit eg ekki hvort Þorvaldur tekur í nefið. Það
væri svo sem rétt eftir honurn, áð hafa andstygð á
öllu tóbaki! — En hvað um það! Það sakar ekki
þó að eg kaupi bitann, þvi aÖ mörg eru tóbaks-
nefin til sveita.
Eg vann daglega frarn í byrjun jólaföstu. —
Næstu dagarnir fóru í það, að kaupa jólagjafir
handa fólkinu í Giljaseli.
Svo legg eg af stað með nesti og nýja skó og
jólagjafirnar á bakinu. Eg hefi timann fyrir mér.
— Fer gangandi og einn ntins liðs. Lendi í jaganda-
hríðúm og þæfingi og dagleiðirnar eru stuttar.
Gámati verður að koma heim í sveitina, þó að
margir sé fallnir í valinn, þeir er mér voru kærir.
— Og hugurinn fer bæ frá bæ, utn allan dalinn,
meðári eg er að paufast í ófærð og brota sunn-
an heiðar. •—-
IV.
Þá er eg kominn á leiðarenda. Og sannast að segja
er eg orðinn þreyttur. Eg er óvanur langri göngu
og byrðin hefir verið til tafar.
Eg nem staðar á leitinu hjá Giljaseli. —• Veðrið
er gott, lognkyrð yfir öllu og frost i lofti. — Bæja-
reykirnir standa þráðbeint upp í loftið, en mjallar-
breiða er yfir ölltt landi. — I nótt hefir snjóað
í logni ofan á garnla gaddinn — sett niðttr mikla
lausafönn. Það er eins og hvítt helgilín hafi verið
þanið um allan dalinn.
Maður einn kentur með lantbahóp neðan túnfót-
inn. Hann hefir 'verið að vatna þeim í læknum.
Þau skvetta sér upp — hoppa og kankast á, hlaupa,
stangast í góðu og leika sér. — Það er bersýnilegt,
að lömbin eru vel fóðruð. — Aumingjarnir litlu!
Eg ætla að skoða ykkur á morgun — ]>reifa á baki
og bringu, athuga hornahlaupin. —-------Jæja — svo
að Þorvaldur hefir ])á vetrarmann, segi eg við sjálf-
an mig. Kannske vinnumann alt árið. — Það er
ágætt. Hann mundi ekki leggja í þann kostnað, ef
hann væri illa stæður. — l3etta er gamall maður,
alskeggjaður, lotinn í herðum. Flann staulast áfram
])reytulega og hefir prik í hendi. Hann fylgir ekki
lambahópnum, heldúr dundar á eftir. —
Eg hefi rneira gaman af löntbunum en mannin-
ttm, og því er það, að eg veiti honum litla athygli.
Húsið stendur opið og lömbin troðast inn hvert af
öðru. — Þaríia ryðjast tvö samtímis og festast
í dyrunum, en hið Jtriðja stekkur upp á þau og
steðjar inn fyrir. — Þarna er líf og fjör og æska
og áhyggjuleysi. — Eklcert til nerna stundin sem
líður ■— augnablikið. -— Nú verður nokkur bið,
]>ví að dyrnar eru teptar. Og lömbin snúast hvert
um annað á húsahlaðinu. Þeint er uðsjáanlega kalt
á fótunum. Þau hafa vaðið i læknutn og nú bítur
frostið í kjúkurnar. — Jæja — þarna greiðist ])á
úr vandanunt. Og bráðlega er alt ungviðið komið
undir þak.
Öldungurinn nernur staðar, þegar hann kemur að
húsahólnunt. Ég giska á að hann sé að kasta mæð-
inni. Hann er líklega brjóstveikur og mæðinn, aum-
ingja karlinn!
Eg ætla að lita inn í húsið — ög doka við eftir
karlinum. — Og á næsta andartaki er eg kominn
inn að garðahöfði. Þar er lamb fyrir. Það hrekkur
írá, en festir annað horni'Ö undir garðabandinu.
Eg losa það með hægð og ])að skýst út í horn. —
Mér er dimt fyrir augum og sé ekki handáskil, en
eg heyri hvernig lömbin úðra i heyinu. Við og. við
skreppur fótur af steini í garðinum og sumstaðar
er troðist. En inst í annari krónni ryntur í götnl-
um bekra. Flann er geðillur og lernttr jötustokkinn.
Sjálfsagt króaður af og bundinn. — Þa'ð er svo
sem engin furðá, þó að hann sé dálítið ergilegur.
Strútóttur rakki haf'ði seti'Ö heima á hlaði og span-
gólað. Hann hóf sönginn þegar 'hann sá mig á leit-
intt og það var'gestahljóð í honum. — Honttm hefir
])ótt vissara að líta eftir þessuin óboðna gesti, því
að nú er hann kominn og fer snuðraridi um húsa-
hlaðið. — Loks finnur hann sporin mín og lætur
sér skiljast, að eg muni hafa fari'Ö inn í lambhúsið.
lionum þykir þetta alt ^grunsamlegt og er hvergi
nærri ósmeykur. — Samt herðir hann sig upp, stíg-
ur framlöppunum á þröskuldinn, litur inn í húsið
og geltir. Þá hrekkur alt ungviðið af garðanttm.
ryðst hvað um annað og allir munnar hætta a'Ö
tyggja. Rakkinn heldur áfram að gelta, lætur ófrið-
lega, reisir kamb eftir öllu bakinu. — En alt í einu
er hastað á hann og eg kenni rödd Þorvalds frænda
mins.
— Er nokkur þar? — Þorvaldur styður höndum
á dyragrindina og lítur inn i húsið.
Eg játa því og vind mér út úr liúsinu. Kve'ðj-
urnar eru orðfáar og innilegar.
— Eg sá ekki til þín og bjóst ekki heldur við
þér fyrr en í jnyrkri. — En nú ertu kominn, Bjarni
rninn, og lof sé góðurn gttði.
Þorvaldur loka'ði húsinu vandlcga, tróð gar'ðaló
me'ð stöfum og skaraði snjó að þröskuldinum. —
Eg stóð yfir honum og mælti ekki orð frá vörum.
— Það var ekki hinn vasklegi æskuvinur minn, sem
bograði þarna við dyrnar. — Þetta var lúinn maður,
farinn að öllu, slitinn fyrir aldur fram. — Eg sagði
í huganum: Hefir'Öu drepið ])ig á vinnu, Þorvald-
ur, eða ertu fársjúkur og að bana kominn? — En
eg tók þann kostinn að þegja. — Eg vissi lika, að
eg rnundi ekki finna nein orð við hæfi.
Svo gengum við heirn að bænum.
V.
Bærinn i Giljaseli var óreisulegtir á að hta, en
inni fyrir var alt hreint og þokkalegt. — Stofuhús
líti'Ö var framnti í bænutn og vissi timburgafl fram
á hlaðið. ■— Baðstofan var lítil, þrjú stafgólf, og
lágt undir súð.
Húsfreyja tók á móti okkur í baðstofunni. Hún
sat á hjónarúminu og prjónaði, en telpurnar fitnnt
röðuðu sér í kring um hana. Hún var að segja þeim
sögur eða æfintýr. —
— Hér er kominn æskufélagi minn, frændi og
vinur, sag'ði Þorvaldur bóndi. Og hann ætlar a'ð
dveljast hér nteð okkur fram yfir jólin. ■—- Hús-
freyja.reis úr sæti sínu og fagna'Öi mér hi'ð besta.
En telpurnar horfðtt á ntig forvitni-augum. -—
Minsta krílið stakk fingri í munn sér, laumaðist
aftur fyrir mömmu sína, fól andlitið í pilsum henn-
ar og gæg'ðist annað veifið. — Hinar telpumar
voru nokkuru djarfari, en fóru þó allar hjá sér.
Og vissara þótti þeim að haldast í hendur og sneiða
sent mest hjá þessum bráð-ókunnuga manni. ■— Þeg-
ar húsfreyja gekk frani, fór allur hópurinn á eftir
henni. Yngsta telpan leit við í dyrununt, rjóð og
feirnin, en skoppaði svo á eftir hinum fram göngin.
Við Þorvaldur tókum okkur sæti. Hann sagði:
Það liggur við, að eg hafi samvisku af því, að vera
a'Ö kvabba þetta á þér. Eg get því nærri, að þér
muni bregða vi'ð að koma hingað í fásinnið og snjó-
kistuna. —• — Það er eitthvað annað en glaumur-
inn og glaðværðin í höfuðstaðnum. — Hér kernur
varla nokkur ntaður. Eg skifti mér líti'ð af nágrönn-
untim og þeir gera ekki tíðreist hingað. — Ónei.
—■ Vi'ð erum svona nokkttrn veginn ein og út af
fyrir okkttr. —■ En ekki máttu skilja ])etta svo, að
þústur sé milli bæjanna. — Það er öðru riær. —
------En eg var farinn að sakna þín. Og svo datt
það í ntig einhverntíma i haust, að gaman væri a'Ö
íá þig norður hingað. Eg hugsaði um þetta viku-
tíma. Og smám saman varð mér Ijóst, a'Ö eg muridi
ekki líta gla'ðan dag, fyrr en þú værir kominn hing-
a'Ö. — Þér finst þetta kannske undarlegt og það
cr ekki við því að búast, að þú skiljir 'það enn sent
komið er. — — — Mér hefir alla tíð þótt vænt
um þig, ]tó að eg hafi ekki sýnt ]>að í neinu. Og
eg fór að hugsa um það, hvort þú mundir ekki
— ef á reyndi — vera santi trygðavinurinn og
forðunt daga, þegar við vöktum yfir vellinum, sát-
tim yfir ánttm hérna í fjallinu og áttum alt í sant-
einingu. — -—- -— Eg gat ekki soíið fyrir þessttm
hugsunum. Og eina nóttina rauk eg fram úr rúm-
inu og fór að skrifa þér bréf. Eg held að konunni
minni hafi þótt það nokkuð kynlegt atferli. Eg er
ekki vanur þvi, að fást við bréfagerðir, og allra
síst um miðjar nætur. Við höfurn annað þarfara
að sýsla, einyrkjarnir. — — Eg þóttist vita, að
þú mundir konta, ef þú værir heill heilsu. Samt
vár eg órólegur, uns svarið, var komið, ])ví að margt
getur brug'ðist — líka það er sist varir.-------En
nú ertu kominn, vinur minn, og eg vona að þér
leiðist ekki hjá okkur. — Eg er að vísu sami
drumburinn og eg hefi alt af verið — eða kann-
ske verri — en konan niín á engan sinn líka, ])ví
að með henni býr kærleikurinn sjálfur, Og bless-
aðir litlu englarnir okkar ver'ða þér áreiðanlega til
ánægju. — —
Þorvaldur bóndi var íastheldinn á gamlar venjur.
Meðal annars las hann húslestur á hverjtt kveldi
að vetrinum. Hann sagðist ekki kunna vi'Ö annað.
— Það væri líka sko'ðun sín, a'ð góðar verur og
vættir fylti bæinn, ef guðsorð væri um hönd haft
og httgurinn stiltur til ákalls og bænar.
Eg veitti því athygli, ])egar fyrsta kveldið, að hann
átti bágt með að lesa. Hann ])agnaði stundum í
miðju kafi og þjáningarsvipur fór um andlitið. Og
konan hans horf'ði á hann áhyggjusamlega. En hún
lét ekki á neinu bera og þakkaði lesturinn nteð kossi.
Litlu stúlkurnar voru sofnaðar löngu áður en vi'Ö
fórurn a'ð hátta. Húsfreyja kvaðst óttast, að mér
mundi vérða kalt framrni í stofunni og bar þang-
að ósköpin öll af sængurfötum. En Þorvaldur hélt
að hann vorkendi mér ekki. Eg væri enginn hvit-
voðungur og hann væri að hugsa um að sofa hjá
mér á sjálfa jólanóttina.