Morgunblaðið - 14.12.1930, Side 13

Smmudaginn 14. desember 1930.
13
i
Leirbrennsla
Buðmunöar Einarssonar.
Frá sýningTinm. (Fyriir miðju standmynd úr grásteini).
Eftir langa og margþætta bai'- við Skólavörðu. Hann hefir nú
áttu hefir Guðm. Einarssyni frá haldið opinni sýningu á munum
Miðdal tekist að koma sjer upp sínum. Almenningi hafa fallið þeir
fullkominni leirbrenslustöð, til vel í geð.
þess að gera leirker og aðra hús- j Um leirbrennsluna, rannsóknir
muni úr íslenskum leir. Er með og undirbuning undir hana, hefir
því stigið mjög eftirtektarvert Mgbl. spurt Guðm. Einarsson, og
spor fyrir Lslenskan iðnað, listiðn-' hefir hann sagt frá á þessa leið:
að, híbýlaprýði og húsagerð. j Þegar jeg var unglingur gerði
Prá því Eggert ölafsson og þeir jeg það oft að gamni mínu, að jeg
fjelagar gerðu hinar stórmerki- mótaði goðajjjyndir úr leir og herti
legu rannsóknir á náttúru lands þær síðan við eld. Þá þóttist jeg
vors, hafa menn vitað, að hjer á fullviss um, að íslenskur leir væri
landi voru hæfar leirtegundir til ^nothæfur til brennslu.
margskonar nota. í ferðabók hans Því var það að jeg gaf mig að
er getið um rannsóknir þeirra og leirkerasmíð á námsárum mínum
athuganir á þeim efnum, og minst i Miinchen. Þar kyntist jeg full-
á, að erlendis hafi íslenskur leir komnustu leirbrenslu verkstœðum
verið notaður til skartgripagerðar. Þýskalands, og aá jafnframt, hvaða
En það var svo margt af uppá þýðingu þau hafa fyrir þjóðina,
stungum, bendingum og fyrirætl- fyrir list hennar og daglegt líf.
unum Eggerts og samverkamanna í Miinchen naut jeg tilsagnar
hans, er lognaðist iitaf í harðind-1 ágætustu kennara í „keramik' ‘ og
unum á síðari hluta 18. aldarinnar, ^ kalkmálningu. Þeir lögðu sjer-
og í þeim móðuharðindum, sem (staka áherslu á að kenna mjer,
langvinnari voru, er drógu úr unglingnum frá „landi norðurljós-
ttiönnum alla trú á möguleikum ^anna'1, er væri svo aumlega statt,
þeim og lífsvegum, er land vort á að engin væri þar leirbrensla —
En nú var eftir að fá leirinn
rannsakaðan. Pyrst er jeg leitaði
, styrks í þeim efnum, var því fá-
lega tekið, og bar sú tilraun eigi
árangur. Jeg varð því að halda
áfram upp á eigin spýtur, og
senda sýnishom af leirtegundun-
iim til Þýskalands til rannsókna.
Þetta kostaði mig mikið fje, en
liefði þó kostað meira, ef kennarar
mínir í Miinchen hefðu ekki stutt
m ig á ýmsan hátt.
Er fullyrt var, að rannsóknir
leiddu í ljós fullkomið nothæfi
hinna íslensku leirtegunda, tók jeg
mig upp og fór til Múnchen, til
þess að vera þar, við fullnaðar-
rannsóknir og brenslntilraunir á
Iiinum íslenska leir, kynnast því
ai' eigin raun, hvernig hann þolir
brenslu, þenslu og þurk án þess
að springa.
í fyrra kom jeg hingað heim
út þeirri ferð. Þá tók jeg að und-
irbúa leirbrenslustöðina. Þá fekk
jeg Listvinahúsið á Skólavörðuhæð
hjá bænum til afnota, og naut að-
stoðar margra góðra manna. — Á
siðasta þingi voru mjer og veittar
5000 krónur til fyrirtækisins.
En að engu mátti flaustra. Alt
varð að vera vel undir búið. Það
tók því langan tíma, uns leir-
brenslan gat byrjað.
Til leirbrenslunnar þarf fyrst
og fremst brensluofn, vjel til að
hreinsa leirinn, aðra til að elta
hann, þá enn til að hnoða hann;
ennfremur rennibekk til að renna
ker og kringlótta mnni, þurkofn, ^
til að þurka munina í með heitu! J
lofti, ýms áhöld sem nota þarf yið 3 J
málning rannanna o. <1.
og hefir átt frá upphafi.
engin leirsmíðalist.
í hvert sinn, sem einhverjum , Er heim kom varð jeg að byrja
manni tekst með þrautseigju og á byrjunni, og finna nothæfar leir-
trú á sigur, að láta reynsluna námur. Á ferðalögum mínum síð-
sanna, að íslensk náttúra geymi ustu 5 árin hefi jeg safnað leir-
möguleika, sem enn hafa eigi verið tegundum af alskonar gerð. Kom-
uotaðir, en líklegir eru til þess að(ið liefir fyrir, að „velviljað fólk“
verða þjóð vorri til frama, er það er sjeð hefir til ferða minna, hefir
þess vert, að eftir því sje tekið, og talið það viðsjárvert að sjá mig
þeim framtaksmöxuium, sje sómi róta í leirbökkum og giljum, eins
sýndur. og sagt er að umskiftingar hafi
Að málefni þetta, íslensk leir-,iðkað til forna.
brensla, hefir legið svona lengi í
láginni, stafar vitaskuld m. a. af
því, hve aumlega íslenskum hátt-
úruvísindum enn er áfátt, rann-
sóknir jarðvegs t. d. mjög skamt
á veg komnar. Pundur postulíns-
jarðvegs í Kollafirði vestra og
á Reykjanesi hefir elrki getað skap
að örugga trú mauna á það, að
hjer væri grundvöllur fyrir arð-
berandi vinnslu. — Þrátt fyrir
nærfelt 200 ára gamla fullvissu
Eggerts Ólafssonar, og bendingar
síðari tíma í sömu átt, hefir
»ii trú niðurlægmgartímanna verið
rikjandi, að hjer á landi væri ekki
nothæfur leir til brennslu — og
hjer yrði aldrei leirbrennsla.
Nýlt tnal
Nýir liiir
Ný iognn
Nýtt verð
Ný fyilisgaraðferð
MOHT
mmc
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
••••••<
ABDULLA
cigar^ttur
eru heimsfráegar fyr-
ir gæði.
Virginia,
Tyrkneskar,
Egypskar. •
10 stykkja, 20 stykkja, 25 stykkja og 100 stykkia !
öskjur. |
:
Á jólunum ættu allir að reykja
ABDULLA
!:
Stofnkostnaður leirbrenslunnar (
hefir samtals orðið 15 þús. kr., JI
fyrir utan vinnu þá, sem jeg hefi
í hana lagt.
Enn naut jeg aðstoðar kennara * *
minna í Múnchen. Þeir ábyrgðust | *
greiðslu á vjelum þeim, er jeg J J
fekk, gagnvart verksmiðjunum. j J
Þeir sáu um að bygging brenslu-
ofnsins væri í lagi, og önnuðust
um, að það sem jeg fengi til leir-
brenslunnar, væri af fullkomnustu
og bestu gerð. »
Yerkstæði mitt er nú útbúið
með öllum nýjustu og bestu tækj-
um, og vjelar knúðar með raf-
magni. Ofninn, sem bygður er •
fyrir 1200 gráðu hita, er kvntur. J
Virginia cigarettan
AJDCLLA
No. 70, 20 stk.
hefir í hverjum
pakka gullfallega
íslenska landslags-
mynd.
Russian Blend
í 100 stk. og 25 stk.,
én munnstykkis.
Abætlrinn með iólamatnum: |
Nucaís.
Ananasís.
Vanillak. !
Búinn til í hinni einu fullkomnu „Icecream“-verksmiðju hjer-
lendis, af lærðum fagmanni, þar af leiðandi sá besti, en samt
sem áður ódýrt. Pæst í eins, tveggja og þriggja lít.ra formum.
Pantið í síma 930.
njólhnrfjelag Beykjavilmr.
:
Kjöt oq fishmeti
niðursoðið, beet og ódýrast hjá
Síðan í vor heflr Guðm. Emtus-
m sfeirilrækt Wrb*æan.slu»tö? sS»-*
Frá sýn4»»« Q. B. f Itistvi*ahúri*«.
Jes Zimsen.