Morgunblaðið - 15.09.1944, Blaðsíða 7

Föstudagur 15. sept. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
7,
Jóhann Sæmundsson:
ð og athafnir
1. Umburðarlyndi
náttúrunnar.
HERRA BJÖRN L. JÓNS-
SON veðurfræðingur ritar
grein í Morgunblaðið 3. ágúst,
er hann nefnir: Aumingja Jó-
hann. Tilefnið er ritdómur eft-
ir mig um bókina Matur og
megin eftir Are Waerland, og
birtist hann í Heilbrigðu lífi.
Björn L. Jónsson hafði íslensk
að bókina, en Náttúrulækn-
ingafjelag Islands gaf han% út.
I grein sinni telur Björn það
fullkominn tilbúning minn og
ranghermi, að Waerland bann-
færi mjólkurost og telji hann
skaðræðisfæðu á borð við kjtít,
fisk og egg. Það er óþarft að
geta þess, að aðfinslur mínar
að bókinni beindust nær ein-
göngu gegn fordæmingu höf-
undar á öllum þessum- ágætu
eggjahvítugjöfum, en fordæm-
ing þeirra er rauði þráðurinn
í bókinni. Þetta er kjarni máls
ins, og jeg tel mjer skylt, al-
mennings vegna, að svara
greininni, þótt það hafi dreg-
ist lengi, vegna fjarvistar
minnar úr bænum.
Áhugi fólks á jnanneldismál
um er þegar töluverður og
vaknandi. Fjöldi lækna og
matreiðslukvenna hafa*stuðlað
að því í ræðu og riti. Meðal
þeirra lækna, er ótrauðast hafa
barist fyrir bættu mataræði
þjóðarinnar, hika jeg ekki við
að telja Jónas Kristjánsson
fremstan, þótt jeg leyni því
ekki, að mjer þyki hann stund-
um hin síðari árin ganga feti
lengra en full rök eru fyrir.
Með stofnun Náttúrulækn-
ingafjelagsins hefir Jónas
Kristjánsson gert tilraun til að
gera fólkið sjálft, allan almenn
ing, að áhugastímum og virk-
um þátttakendum í baráttunni
fyrir hollu mataræði fyrst og
fremst, og þar með bættri heil-
brigði. Tilgangurinn er því
heilsuverndarstarfsemi. En til
þess að fólkið geti orðið lið-
tækt í slíkri starfsemi, bæði
sjer og öðrum til gagns, þarf
að fræða það. Það þarf að vita
Og skilja, til þess að það taki
rjetta stefnu.
Með hinu talaða og ritaða
orði, með fræðslunni, reyna
forvígismenn Náttúrulækn-
ingafjelagsins að móta stefnu
almennings í manneldismál-
um, en í athöfnunum, þ. e.
framkvæmdum fjeiagsins, birt
íst stefnan í verki. Sú
,,fræðsla“, sem bókin Matur og
megin veitir, er með þeim
hætti, að við sumu af því varð
ekki þagað. Fordæming eggja-
hvítuefnanna, einkum úr dýra-
ríkinu, var of alvarlegt mál,
ekki aðeins af heilbrigðis-
ástæðum, heldur einnig af
Jjjóðhagsástæðum. Ef hún væri
á rökum reist, hlaut þjóðin að
stefna að því, að útrýma kjöti,
fiski, eggjum og mjólkurosti úr
viðurværi sínu. Ennfremur
hlaut hún að hætta að selja
þessar vörur öðrum þjóðum,
ef þær vóru eitur og orsök
krabbameins. Það var siðferði-
leg skylda. En væri kenningin
Svar til Björns L Jónssonar
1. grein
röng, eins og hún er, var jafn-
sjálfsagt að vinna gegn því, að
þessari fæðu yrði hafnað af
þjóðinni. Það er margsannað
mál, að eggjahvítuefnin eru
lífsnauðsynleg, bæði börnum
og fullorðnum.
í meltingarfærunum leysist
eggjahvítan sundur, fyrir á-
hrif meltingarsafanna, í ein-
faldari sambönd, sem nefnd
eru amínó-sýrur. Menn þekkja
um 22 slíkar sýrur og af þeim
eru 10 ýmist lífsnauðsynlegar
til viðhalds líkamanum, eða
ómissandi til þess, að vöxtur
ungviðis geti farið fram.
Amínó-sýrurnar eru efniviður
I hverri frumu líkamans, í
j hverju einasta líffæri. Þær
, endurbæta slit vefjanna við
j starfið og eru líka efniviður-
inn við nýsköpun frumna,
meðan vöxturinn fer fram.
Þær eru nauðsynlegar til þess,
að sjálfir meltingarsafarnir
geti myndast, sem eiga að
melta fæðuna og gera líkam-
anum kleift að hagnýta hana.
Eggjahvítan úr dýraríkinu er
yfirleitt enn fullkomnari og
hentugri til þessara þarfa en
eggjahvítan úr jurtaríkinu. Þó
er eggjahvítan í kartöflum,
blómkáli og ýmissi jurtafæðu
einnig góð og gild.
Rannsóknir hafa sýnt, að í
mjólkurosti og auðvitað í ost-
efni mjólkurinnar, og skyri,
eru hvorki meira nje minna en
20 amínósýrur, og meðal þeirra.
allar þær, sem ómissandi eru.
Hjer er ekki rúm til að rekja
þetta mál nánar, en jeg vil
benda áhugasömum lesendum
á grein, er jeg ritaði í Andvara
1940 um næringarþörf manna,
og er flest af því, sem þar er
sagt, enn i gildi, svo langt, sem
það nær.
Það er væntanlega augljóst
hverjum manni, að ,,fræðsla“
eins og þessar kenningar
Waerlands, getur stofnað til
heilsutjóns og vanþrifa, ef
mark væri á henni tekið. Og
það er. til auðtrúa fólk í öll-
um löndum, er fer eftir kenn-
ingum, sem barðar eru blákalt
fram með ofstæki og nýtísku
áróðurstækni, hvað sem öllum
rökum líður, enda hafa margir
heittrúarmenn i þessum efnum
sýkst af eggjahvítuskorti er-
lendis, með svipuðum einkenn
um og algeng voru t. d. í Þýska
landi og Austurríki í styrjöld-
inni 1914-—1918, og orsökuð
voru af eggjahvítuskorti og
ljelegri fæðu.
Fullyrðingar Waerlands um
þessi atriði í Matur og megin,
og raunar fjölmargt annað, eru
settar fram með óskammfeilnu
ofstæki og stórmenskubrjálæði
í senn. Hann fullyrðir, að hann
geti trygt hverjum manni full-
komna heilbrigði — 100% heil-
brigði — til hárrar elli, ef regl-
um hans um mataræði sje
fylgt. Menn, sefn þannig tala,
eru hættir að leita, hættir að
knýja á og leita sannleikans,
því að þeir þykjast þegar hafa
höndlað hann. Er frekari fram
fara að vænta, ef allir menn
tryðu því, að fullkomnuninni
væri þegar náð, lengra yrði
ekki komist? Nei, kyrrstaða
yrði afleiðingin og raunar aft-
urför, því að lífið í kringum
manninn heldur áfram að þró-
ast, og manninum ríður á að
aðhæfa sig þróuninni af
fremsta megni, ef hann á ekki
að verða undir í baráttunni.
Waerland telur sig hafa lyk-
ilinn að fullkominni heilbrigði
í höndum sjer. Honum liggur
þungt hugur til manna eins og
Pasteurs, því að „með honum
kom gerilsneyðingaræði8“ (bls.
70), sem þó hefir bjargað
miljónum manna frá tauga-
veiki, berklum, barnaveiki,
blóðsótt og Öðrum sjúkdómum,
sem geta borist með mjólk.
,,Jeg hefi sýnt fram á, að ger-
ilsneyðing hefir í för með sjer
krabbamein", segir eitt vitnið
(bls. 136). Waerland skopast
að vonum að öllum, sem „dútla
við hlægilegar tilraunir“, af
því að þeir hafa ekki öðlast al-
visku hans. Ekki hefði hann
eytt tíma í að finna súlfalyfin,
sem reynast svo vel við lungna
bólgu óg mörgum öðrum sjúk-
dómum, eða penicillin, sem gef
ur svo góð fyrirheit, þótt
reynslan sje enn ekki mikil.
Ekki hefði hann fundið K-
bætiefnið, sem getur bjargað
ungbörnum frá blæðingar-
dauða eða ævilangri örorku og
hindrað lífshættulegar blæð-
ingar í ákveðnum tilfellum.
Síst hefði hann fundið það í
fiskimjtíli, afurð þeírrar for-
dæmdu skepnu, sem er aðal-
orsök krabbameins. Ekki hefði
mjöl úr ’ lúsernum (alfalfa)
komist til virðingar fyrir hans
tilstilli sem Öflugur K-bætiefn-
isgjafi og mjög mikilvæg
heilsuverndarfæða fyrir t. d.
vanfærar konur, til þess að
koma í veg fyrir ungbarnagulu
og blæðingar hjá ungbörnum,
sem oft geta orðið hættulegar.
Ekki hefði hann leitað þessa
bætiefnis í eggjarauðu, sem er
auðug að því, en hann i;eynir
hins vegar að fæla fólk frá að
neyta eggja, með því að ráð-
leggja lesendum sínum að láta
egg liggja í nokkrar vikur eða
mánuði og athuga, hvað gerist.
Og sjá: „ódaunninn og við-
bjóðslegt útlit eggsins er verk
rotnunargerlanna“ (bls. 24).
Nýfædd börn búa í fyrstu ein-
göngu að þeim forða af þessu
bætiefni, sem þau liafa hlotið
frá móðurinni og geymist í lifr
inni, að talið er. Þessi forði
barnsins fer minkandi, þrátt
fyrir móðurmjólkina, þangað
veðurfræðings
til venjulegur gerlagróður hef
ir myndast í þörmum þess, en
þá tekur bætiefnið að mynd-
ast þar.
Og það eru gerlar, sem búa
það til með starfsemi sinni,
ekki „sýrugerlar“, heldur
„rotnunargerlar“.
Jeg hefi rakið þessa sögu til
að sýna, að jaínvel „rotnunar-
gerlar“ hafa heilsuverndarhlut
verki að gegna. og vinna starf,
sem stuðlar að því, að fleyta
ungbarninu yfir örðugasta
hjallann og tryggja þannig
framhald mannlífsins.
Þetta þrent: Sulfalyfin, peni-
cillin og K-bætifnið hefir
mönnum tekist að uppgötva
eftir að Waerland öðlaðist al-
viskuna og væri ófundið enn,
ef allir hefðu trúað honum í
blindni og hætt að leita.
Náttúran er ekki ofstækis-
full. Hún lætur sýrugerla og
rotnunargerla lifa hlið við hlið,
bæði í innyflum manna og
dýra og í jarðveginum, þar
sem þeir breyta lífrænum leyf-
um jurta og dýra þannig, að
þær geti orðið hráefni í nýtt
líf, haldið lífinu við.
Hún er svo umburðarlynd.
að liún lofar mannöpunum,
dý’rum hins „mikla innvortis-
hreinleika", sem Waerland er
að reyna að stæla, að smakka
egg, fuglaunga og skordýr, já,
meira að segja flær, sem geta
verið úttroðnar af svartadauða
bakterium.
Hún er jafnvel náðug Bac-
illus Welchii og lofar honum
að lifa í innyflum grasbita,
þótt hvorki jeti þeir kjöt eða
fisk, nje ræni fuglaeggjum.
Það er nærri víst, að hún lofar
„Bacillus Welchii“ að haldast
við í kálgarðinum hjá Waer-
land og skreppa snögga ferð
ofan í hann sjálfan með hrá-
um, óskrældum kartöflum og
hráum matjurtum, þótt hvorki
borði hann kjö't, fisk nje egg.
Þessi gerill, sem Waerland
ljisir svo hryllilega, lifir sem
sje í venjulegum jarðvegi, sem
er hið eðlilega heimkynni
hans, að talið er. Hann finst
því oft í mjólk, vatni, ryki og
innyflum manna og dýra.
Hann veldur ekki innyflasjúk-
dómum, svo að kunnugt sje, og
það er ástæðulaust fyrir fólk
að óttast ósoðið grænmeti, sem
er miklu hollara en soðið. þótt
það viti, að hann kunni að
slæðast með. *
Með útgáfu bókarinnar Mat-
ur og megin hefir Náttúru-
lækningafjelagið boðað almenn
ingi ofstækisfullar kenningar
um fæðutegundir, sem ís-
lenska þjóðin hefir neytt í rík-
um mæli frá upphafi og átt
hægast með að framleiða. Þess
ar kenningar styðjast ekki við
rök, en eru barðar fram með
blekkingum og fáránlegum
fullyrðingum. Þótt heilsuvernd
artilgangur fjelagsins sje lofs-
verður, helgar hann ekki að
beitt sje slíkum meðulum
gagnvart almenningi, sem
stendur varnarlítill gegn •öllu
slíku. Fjelagið getur notið
sannmælis og viðurkenningar
fyrir það, sem það gerir vel
og miðar til góðs, en jafnsjálf-
sagt er að víta opinberlega
það, sem miður fer.
Þeir, sem ekki þekkja ann-
að til fjelagsins og starfs þess
en þessa bók Waerlands, líta
svo á, að hún boði stefnu fje-
lagsins, og er það að vonum.
En þegar stefna fjelagsins birt-
ist í athtífnum þess, hafnar
það með tíllu þeim kenningura
Waerlands, er jeg vítti í rit—
dómi mínum.
45 ára verður í dag frú Re-
bekka Þorsteinsdóttir, Lágholts-
veg 2.
iMiiiiiiiiiiHiiiiHiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMttiiiiim
= m
= Fleiri og fleiri húsmæður =§í
nota
I Steril \Jaób i
= Gísli Halldórsson h.f. ií
= =l
1 Austurstræti 14. Sími 4477. a
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiih
Það er vegna þess að þessi
fæða er svo holl, og örðugt
me.n að fá aðra kornvöru
sem byggir jafn vel upp
líkamann. Og það er áreið-
anlegt að engin kornvara
hefir jafn gott bragð nje
jafn góðan keim eins og
3-mínútna hafraflögurnar.
3-minute
OAT FLAKES