Morgunblaðið - 13.01.1952, Side 2

2
MORGUNBLAÐÍÐ
Sunnudagur 13.janúar 1952
Siáninpr Re^ykjavíkurbæjar
viii ræktunaríramkvæmilir
1 Greinargerð (rá ræklunarráSunaul.
"VEGNA SKRIFA tveggja dag-jið verið ákveðið 100 krónur og
blaða í Reykjavík um þær breyt- getur því í nokkrum tilfellum
ingar, sem gerðar hafa verið áj verið um 900% hækkun að ræða,
gjaldskrá lyrir leigugarðlönd sem stafar þá af því að áfgjald-
Baejarsjóðs, þykir mér rétt aðj ið var lítið sem ekkert áður. Auk
-skýra það mál nánar og gefa j þeirrar verðhækkunar, sem orðið
J>ær upplýsingar, sem þessum | hefir á bókstaflega öllum sviðum
blöðum þótti ekki ástæða til að
afla sér eða bifta. Fór hér serri
oftast vill verða, að þar sem
-stjérnmál og flokkadrættir eru
annars vegar hjá þessum mál-
gögnum, er ekki hlífst við að
-skýra villandi frá staðreyndum,! sam'oandi við þessa ræktun, svo
,segja söguna aðeins hálfa, sleppa j sem úðun gegn sjúkdómum í
.grundvallaratriðum eða koma -görðunum að minnsta kosti tvisv-
jneð rangfærslur sem miða að ar á sumri hverju, viðhald girð-
J>ví að gera viðkomandi mál tor-j inga og vega og nýbyggingar í
tryggilegt í augum almennings,! því efni, og siðast en ekki sízt,
æf ske kynni að slíkt gæti orðið j ný landnám fyrir garðyrkjuna,
pólitískur ávinningur hjá þeim, * sem verður kostnaðarsamari eft-,
-sem ætlað er að leggja trúnað.ir því sem bærinn stækkar, og
.á málflutning þessara aðila. lönd þau, er fást til slíkrar rækt-
Síðan bæjarráð samþykkti hina unar verða erfiðari viðfangs. Allt
mýju gjaldskrá, hefi ég ekki orð-jþetta hefir valdið bæjarsjóði
íð var við óánægju þeirra, sem ærnum útgjöldum, sem fara stöð-
garðlönd hafa á leigu, en hinsveg, ugt vaxandi.
ar fengið margvíslegar fyrir- Niðurstaðan verður því sú, að
.spurnir frá þeim og öðrum varð-j bærinn bæri fremur að gagnrýna
andi þetta mál, eftir að skrif um fyrir, að hafa ekki hækkað leigu-
J>au birtust. Fyrst og fremst afgjöld af garðlöndum löngu fyrr,
síðan 1935 eða .1940, þá er nú
önnur megin orsök íyrir um-
greindum verðbreytingum á garð
leigunni að bærinn hefir undan-
farin ár, og mun framvegis inna
af hendi ýmiskonar þjónustu í
1 -dacs verðua’
FORNÖLDIN
ÞJÓÐMINJASAFNINU
þeirra vegna tel ég mér skylt að
lcynna nokkuð þróun þessara
mála, sérstaklega því garðyrkju-
rfólki, sem minna er kunnugt á
pessu sviði, en tekur staðreynd-
ir fram yfir rakalausar ádeilur.
Reykjavikurbær hefir um lang-
an aldur leitast við að glæða og
-auka ræktunaráhuga almennings.
eða látið þau fylgjast með verð-
breytingum síðari ára. En þá
væri þau mun hærri, en ákveðið
hefir verið. Bæjarráð mun hins-
vegar hafa litið þannig á að
styrkja bæri hina efnaminni,
metið skyldi að verðleikum það
framleiðslustarf, sem unnið er í
garðlöndunum og þá sjálfsbjarg-
-Stórt spor var stigið í þá átt árið arviðleitni, sem þar birtist. Þvi
1933, þégar tæpir 50 ha. lands
var tekið til ræktunar í þessU
-•skyni í Kringlumýri og úthlut-
að til ‘einstaklinga á árunum
1933—1940. Á þessum árum var
meira og minna atvinnuleysi, sem
kunnugt ér, og þótti því rétt að
_gefa fjölskyldum kost á stærri
landspildum en síðar hefir verið
Ti'thlutað til garðræktar, svo að
mönnum væri fært að rækta eigi
aðeíns til heimilisþarfa, heldur og
-til þess að selja og sköpuðu þann
ig sér sjálfum atvinnu þótt í
.smáum st.íl væri.
Eí'tir 1940 breyttist þétta við-
_horf vegna aúkinnar atvinnu og
þeír, sem mesta höfðu þörfina
iyrir garðlönd á kreppuárunum
"hættu að míklu eða öllu leyti við
ræktun sína. Af þessum orsökum
voru hin nýrri garðlönd yfirleitt
minkuð með tilliti til þess, að þau
væru aðeins hagnýtt til heimilis-
Jiarfa en ekki til framleiðslu sem
«ett væri á markað.
Leigugjald fyrir hin stærri
garðlönd (um 1000 m2) var árið
1935 kr. 25,00 og þótti það ekki
-ósanngjarnt verð, þegar þess er
gætt, að bæjarsjóður sá um
íramræslu landsins, lét leggja
vegi um það, og setja upp nauð-
syniegar girðingar leigutökum að
kostnaðarlausu.
Síðan hafa stórkostlegar verð-
breytingar orðið, sem kunnugt er.
Þá kostaði kartöflupokinn 10 kr:
á móti 100 til 120 kr. í dag eða
_sem svarar 1000% hækkunar.
Kaupgjald verkamanna 1935 var
kr. 1,36 á tímann en nemur nú
kr. 12,20, eða hefir hækkað um
300%, svo að eitthvað sé nefnt
og sýnt í %-reikningi, sem svo
tamur er ýmsum blaðamönnum.
Sú garðleiga, sem árið 1935 var
25 -krónur, verður nú hækkuð
■upp í 125 krónur, . það er að
segja um 27%. Ótalin er nokkur
gaiðsvæði, sem sama máli gegn-
ir um og fyrr greinir. Um gróð-
urstöðvar og Aldam.ótagarðana
gegnir nokkru öðru máli, þar
-sem þau garðsvæði eru að mestu
leyti unnin af leigutökum sjálf-
um frá fyrstu tíð og leigan ætíð
-verið eingöngu sem svarar til
skrásetningargjalds, þannig að
fylgjast mætti með notkun garð-
anna og hirðingu. Vegna legu
J?£aiíi garðsvæðis hefir leigugjald
að borgarbúum er ekki svo lítil
búbót af því sem garðlönd í
Reykjavík gefa af sér, sem ekki
er lítill liður í þjóðarbúskapn-
um, þegar þess er gætt að Reyk
víkingar framleiða í frístundum
sínum garðyrkjuafurðir fyrir um
4—5 milljónir króna miðað við
meðal uppskeru og núverandi
verðlag.
E. B. Malmquist.
Mikill skipspóslur
ÞEGAR Goðafoss kom á föstu-
dagir.n frá höfnum á meginland-
inu og Bretlandi, flutti hann mjög
mikið af pósti. Voru póstsekkirn-
ir 313 alls. Var þáð Þýzkalands-
póstur, Danmerkur er sendur var
til Hamborg í veg fyrir skipið,
l Brctlandspóstur og Ameriku.
I Evrópupóstsendingarnar voru
I allt frá 18. des. en Ameríkupóst-
ur var eidri.
Xvikmyndin
„Belinda" vekur
mikla ðthygli
KVÍKMYNDIN Belinda, sem nú
er sýnd í Austurbæjarbíói, hefir
hlotið mjög miklar vinsældir hér,
eins og annarsStaðar, þar sem
hún hefir verið sýnd.
Kvikmyndahúsgestir fylgjast frá
upphafi til enda af mikilli at-
hygli með hinni dumdaufu en
fögru stúlku Belindu, sem fer
ekki varhluta af vonsku mann-
anne. En hún á einnig að mæta
skilningi, ást og umönnun.
Efni myndarinnar er fögur hug
vekja og göfgandi. En leikurinn
gerir hana enn áhrifameiri. Hann
er í stuttu máli frábær, sem sjá
má af því að Jane Wyman hlaut
Oscar-verðlaunin 1949 fyrir fram
lag sitt.
SÍÐAN 'í SUMAR hefir verið
unnið látlaust að því að koma
Þjóðminjasafninu iyrir í hinum
nýju húsakynnum þess. Er það
geisimikið verk, því að ekki er
nóg að setja gripina inn í stof-
urnar, heídur verður að búa um
þá þar, hreinsa þá og lágfæra
það, sem úr sér er gengið á ein-
hvern hátt, smíða skápa og hyll-
ur og sýningarkassa eftir því sem
hentar.. Og ótal margt fleira
kemur til greina, svo sem eins og
að skrifa upplýsingar méð hverj-
urn hlut.
Hinar ýmsu deildir safnsins
eru misjafnlega langt á veg
komnar, en kl. 1 í dag verða
tvær deildirnar opnaðar og til
sýnis fyrir almenning. Er það
Fornöldin og "Norska safnið, sem
gefið var hingað.
Þegar komið er inn í safnhús-
ið er fyrst gengið inn í forsal
og er þar myndasafn. Dyr eru
á miðjum vegg og öðrum megin
við þær er mynd af Sigurði Guð-
mundssyni málara en hinum meg
iu máluð mynd af séra Helga
Sigurðssyni á Jörfa. Hefir Örlyg-
ur Sigurðsson málað hana éftir
ljósmynd.
Innan við þessar dyr er svo
allstór salur, þar sem Fornöldin
er til húsa. Eru þarna til sýnis
allir hinir elztu munir safnsins,
sem ætla má að sé frá söguöld,
eða enn eldri.
Þarna eru út af fyrir sig ýmsir
kumlafundir, svo sem fur.durinn
hjá Baldursheimi við Mývatn,
haugfundur hjá Sílastöðum í
Eyjafirði, fundurinn hjá Úlfljóts-
vatni og dysjafundir frá Hafur-
bjarnarstöðum á Miðnesi. Mun
mörgum þykja mikið til hans
koma. Fyrir löngu fundust dysj-
ar hjá Haíurbjarnarstöðum og í
þeim nokkrir gripir, sem eru
þarna efst á vegg. Fyrir 2 árum
fóru þeir Kristján Eidjárn þjóð-
minjavörður og Jón Jóhannesson
þangað suður eftir til að athuga
staðinn nánar. Voru þeir þá svo
heppnir að finna alveg óhreyfða
dys og í henni ýmsa muni og
heila beinagrind. Þarna í skápn-
um í Þjóðminjasafninu hniprar
nú beinagrindin sig milli steina,
og eru þeir steinar úr dysinni,
og eins skeljasandur, sem þar
var og hefir stuðlað að því að
beinagiindin hefir haldizt óíúin
síðan á söguöid. Þarna er líka
forláta sverð og hafa hjöltun ver-
ið silfurbúin, en brandurinn bæði
langur og bitur. Sverð þetta er
ekki norskt að uppruna, heldur
mun það komið frá Eystrasalts-
löndum.
Þá er þarna í einum kassa
safn af öllum hinum smærri mun
um, er fundizt hafa á Bergþórs
Til vinstri fjalir úr skála á Möðrufelli í Eyjafirði, til hægri fjal-
ir úr skála i Flatatungu. Allar útskornar. Á gólfinu sjást nokkur
steinkei. —
þeir, er fundust á Stöng í Þjórs- snœldarsnúðar, lýsiskolur, pótt»
árdal og þar eru ennfremur á-' ar o. s. frv. Hefir mikið verið
gætar myndir af bæarrústunum.' flutt inn af slíkum tálgusteini.
Þarna er einnig safn af mun-
um er sýna élzta iðnað á íslandi,
rauðablásturinn. Þar er hráefnið,
mýrarauði, viðarkol, gjall, járn-
klumpar og stórar járntengur,
er menn hafa notað við rauða-
blásturinn.
Dysiu frá Hafurbjarnarstöðum
á Miðnesi. Neðst er beh agrind-
in, á miðjum vegg hið mikla og
lagra sverð.
Enn er þarna fjöldi spjótsodda
og örvarbrodda frá söguöld.,
Segja fundarstaðirnir nokkuð til
um aldur sumra þeirra, t. d. er
þarna öx og spjót sem fannst
skammt frá Tröllaskógi hinum
forna í Rangárvallasýslu, og örv-
aroddur, sem fannst þar sem
hvoli, allt frá „skyrinu" hans j1JBárðardal
Sigurðar Vigfússonar til þeirra
muna er Kristján ’EIdjárn 'far,n
stóð um míðja 10. öld.
Innfluttir gripir eru þarna
þar í sumar. Er þar á meðal' nokkrir, svo scrn brýni og klé-
bi-unninn viður. | berg, og ýmsir munir, sem úr
í næsta skáp eru svo mur.ir, klébergi eru gerðir, svo sem

Kengúrurnar drápust.
SYDNEY — Margar kengúrur
flýðu nýlega undan skógareldum
í Biáfjöllum vestan Sydney í
Ástralíu. Korau þær á veg, sem
slökkviiiðsmenn fóru um í þung
um vögnum, urðu íyrir bílunum
íog drápust.
sumt frá Noregi, en sumt er
máske frá Grænlandi.
Á vegg eru margar fjalir fra
Möðrufelli í Eyjafirði, og er
sennilegt að þær séu úr skála
frá 11. öld, eftir því sem útskurð*
ur á þeim segir til. Þá eru og
þarna fjalir úr skála í Flatatungu
í Skagafirði og er mælt að Þórð-
ur hreða hafi smíðað þann skála.
Á fjalir þessar eru ristar ýmsar
myndir, forkunnar vel og má á
handbragðinu sjá ,að þar hefir
listamaður um fjallað.
Á miðju gólfi er kassi með alls-
konar gangsilfri og myntum,
sem komnar eru úr fólgnurrt
sjóðum. Þar eru hinar fornu róm*
versku myntir, og auk þeirra
myntir frá ýmsum þjóðum og
misjafnlega gamlar, en þó allar
íornar.
Of langt mál væri að telja upp
allt sem þarna er, og þó finnst
rnanni það furðu lítið sem forn-
öldin hefir skilað oss af munum.
Það virðist fara enn minna fyrir
því í þessum góðu húsakynnum,
heldur en í þrengslunum undir
súðinni á háalofti Safnahússins
áður. En hér er miklu betra að
glöggva sig á því.
Hér má sjá hvernig forfeður
vorir bjuggu sig út í lífsbarátt-
una, alvopnaðir og gráir fyrir
járnum. Hér má líta húsakynni
þeirra og hin fátæklegu áhöld!
formæðra vorra, er þær notuðu
til að koma mjólk í mat og ulí
í fat. Hér gefst kostur á að skiija
bétur en áður lífskjör þeirra
manna, er fornsögur v'orar segja
frá.
Á veggjum eru nokkrar fróð-.
leiksmyndir. Sýnir ein hvar þing-
staðir voru hér á landi á sögu-
öld, önnur sýnir þá staði þar1
sem heiðnar grafir hafa fundizt.,
og hin þriðja hvar bæir mécS
nöfnunum Hof og Hofstaðir. hafa
verið (og eru). Þá er þarna
grunnmynd áf hofinu á Hofstöð-
um við Mývatn og önnur a£
Stöng í Þjórsárdal. Enn er þar
mynd af búðatóftum hjá Garði
í Hegranesi, þar sem Hegranes-
þing var háð.-------
----o---
Smám saman iíður nú að þvf
að hinar aðrar deildir Þjóð-
minjasafnsins verði opnaðar að
nýju. Næst kemur miðaldadeild-
in og verður í tveimur stórunn
söium innar af Fornöldinni. Og
svo kemur Kirkjusafnið í saí,
sem er eins og hringgangur og lyk;
ur um miðaidasalinn.
Spjótsoddar, líklega flcstir f:ú siiguöld, fcrot úr stcinkatli, kven-
í skart úr haugum o. fi.
PAltíSARBÖRG — Nylega konii
til árekstra mllli fyigismanna de
Gaulies og kommúnista í hjarta
Barísarborgar. Særðust ig>
inanns, 4 þeirra hættulega. ,