Morgunblaðið - 27.01.1952, Blaðsíða 7

► Sunnudagur 27. jan. 1952
MORGUNBLAÐIÐ
IWíiVi' a i'íWt's fnvu

l«t CivM tt.1 Btt 1» ;
. « . l'tt.4 t.titn«t»*
tWwrt* ít

>. *AvWiK$ >fc >.■» >»>:•»<» ** m -x<- ->í
Truman, forseti, hefur nú lagt fram fjárhagsáætlu n Bandaríkjanna fyrir þetta ár, og fékk það æði
misjafnar undirtekir meðal almennings. Uppdráttar sá, er forsetinn hefur hér fyrir framan sig, sýnir
í stórum dráttum tekju- og útgjaldaliði áætlunarinnar. 32% af tekjunum eru skattar fyrirtækja og
36% skattar einstaklinga. Útgjöld til landvarna er stærri iiður en alíir aðrir útgjaldaliðir tll samans
eða 60%. Með Truman á myndinni er Frederick J. Lawton.
ISýtl Stórþing •- nýtt fjárlagafrv.
NÝJA Stórþingið kom saman til
að kjósa sér forseta 11. jariúar
og daginn eftir fór fram hin hátíð-
lega setning þess, með allri þeirri
ytri' prýði, sem venjuleg er við
það tækifæri, gjallandi lúðrum og j
skrúðgöngu lífvarðarins. Þeir sem
eru staddir í Stúdentalundinum
þegar lífvörðurinn þrammar frá i
konungshöllinni að Stórþingshús- i
inu komast ósjálfrátt í annarlegt
skap, því að það er svo óvenju-1
legt að sjá þessháttar sýningar í
Osló.
Natvig Petersen var cndurkos-
inn í virðulegasta embætti þjóð-
arinnar, næst konungsembættinu.
Hefir hann verið Stórþingsfor-
seti síðan C. J. Hambro fór frá.
HÁSÆTISRÆÐA
KONUNGS
Hásætisræða konungs var að
venju stutt yfirlit um helstu
stjórnmálaviðburði liðins árs og
vm það sem koma skal. Sumir
höfðu búist við að einhverjar þjóð-
nýtingaraðgeiðir yrðu booaðar í'
hásætisræðunni til að undirstrika,
að Gerliardsen væri farinn frá og
Tcrp tekinn við stjóminni, en svo
reyndist ekki.
í hásætisræðunni var drepið á,
að Jiernaðarástandi miili Noregs
og Þýzkalands væri nú lokið og
að Stórþingið mundi verða beðið
uin að lögfesta friðarsamningana
við Japan. „Noregur mun veita
starfi Sameinuðu þjóðanna fullan
stuðning til að draga úr viðsjám
í heiminum, takmaika vígbúnað
og veita þjóðum, sem dregist hafa
aftur úr, tæknilega og fjárhags-
lega aðstoð. Noregur viil efla nor-
ræna samvinnu i öllum þeim grein-
um, sem lientugar aðstæður eru til.
FREMSTA SKYLDAN AÐ
TRYGGJA SJÁLFSTÆÐI
LANDSINS
Stjórnin telur það frcmstu
skyldu sína að tryggja sjálfstæði
landsins. Hún vill beita scr fyrir
því að Noregur, sem aðili að
Atlantshafssáttmálanum, taki á
sig hlutfallslegar byrðar til að
tiyggjá sameiginlegar Vamir lýð-
rtcúislandanna, sem miða að því að
fyrirbyggja stríð og tryggja frið
og frelsi. Undir eins og tækifæri
er til verður ásetlun um cflingu
heivarna Noregs fram íil ársins
Norepbréf frá Skúla Skúlasyni
1954 lögð fyrir Stórþingið.....
Áætlunin um hinar auknu her-
varnir leggur þungar fjárhags-
byrðar á þjóðina, en stjórnin tel-
ur að bati sá sem orðið hefir í
fjárhagsmálunum geri Jdeift n.fi
halda áfram fjárfcstingur.i ' iík-
um mæli og undanfarin ú: og ! :y"l
nokkra aukr.ingu á uey.duvcrum
almennings.
Þá var drepið á að byrjað mundi
að vinna að framkvæmdum í
Norður-Noregi, samkvæmt við-
reisnaráætluninni frá í haust,
þegar á þessu ári, og að reynt
yrði að byggja sem flestar íbúðir,
en þó ekki stærri en nú er leyft
(85 fermetra). Landbúnaðurinn
fékk ioforð um að stutt yrði að
nýrækt, cinkum að stækkun býla,
með tilliti til aukinnar kornrækt-
ar, og ennfremur að kapp yrði
lagt á skógræktina vestaníjalls.
FJÁRHAGSMÁLIN
Um 700 milljón krónum skal var-
ið til niðurgreiðslu á vörum til al-
menningsþarfa og er það álíka
mikið og siðasta ár. En annars
var iítið á fjárhagsmál minnst í
hásætisræðunni, en því betur í
ræðu hin-s nýja fjármálaráðlTerra,
Trygve Bretteli, tveim dögum síð-
ar, er har.n lagði fyrir þingið
fjáriagafrurnvarpið fyrir næsta
fjárhagsár, 1. júlí 1952 til jafn-
lengdar 1953.
Það eftirtektarverðasta við betta
fjárlagafrumvarp er, að rekstur-
tekjurnar eru áætlaðar 496 :nillj.
krónum moiri en gjöldin, eða 3735
miiljón krónur. Þessi hækkun r.taf-
ar þó að litlu leyti af því, aS
nýir skattar sju í uppsiglingu
heldur af því að með vaxandi dýr-
tíð og hækkuðu kaupi hækka stofn-
amir sem skattar cru goldnir nf.
Hér er sundurliðun á ríkistekj-
unum, eins og þær ei-u áætlaðar a
næsta fjárhagstímabili:
Tekju- og eignaskattur 1.216 xnillj.
10% söluskattur 975 jnillj.
Áfengi, tóbak, súkkulaði, bensín
o. fl. 927 rnillj.
Tollar og vitagjöld 270 millj.'
Farmgjaidstollur 120 millj.
Aðrar tekjur 227 millj.
Alls verða þetta SÍ.735 milljón
.
krónur. Skattarnir verða í aðal-
atriðum þeir sömu og áður, en í
einum lið, farmgjaldatollituim
hafa verið gei*ðar rniklar breyting-
ar, svo að hann hækkar úr 30 upp
í 120 milljónir. Það er siglinga-
góðæri síðasta árs, sem þessu veld-
ur.
En gjaldaliðirnir hafa hækkað
líka, einkum af sömu ástæðunni
og tekjuliðirnir, sem sé dýrtíðinni,
því að ailar launagreiðslur ríkis-
ins hlíta henni. Gjöld viðvíkjandi
félagsmálaráðuneytinu hækka um
80 milljónir, kirkjumálaráðuneyt-
inu 26 milljónir og oamgöngu-
málaráðuneytinu um 22 milljór.ir.
Og til hervarnanna cru áætlaðar
900 milljónir, í stað; 786 á yfir-
standandi fjárhagsári, og senni-
legt að sú upphæð nægi ekki.
Tekjuafgang-urinn á reksturs-
reikningi n.cmur eins og áður seg-
ir 456 milljón krónum og á hann
að gera betur en að nægja fyrir
opinberum fjárfestingum á árinu
og afborgunum á ríkisskuldunum,
sem verða 253 miiljón krónur,
þannig að um raunverulegan tekju
afgang verður að ræða. Alls námu
erlendar ríkisskuldir 1521 milljón
í byrjun og 1609 milljón krónum
í lok síðásta árs. Höfðu tvö ný
lán, 171 millj. kr. verið tekin á
árinu en 83 milljónir verið greidd-
ar af cldri lánum.
Til rafstöðva eru áætlaðar 93
milljónir krónur á árinu og eru
það tvær stöðvai' sem gleypa mest
| af þeirri f járveitingu, nfl. Aura
| 52.6 millj. og Rössaga 34.5 millj.
1 Fyrri stöðin á að framleiða 168
þús. kw. þegar hún er fullgerð
en sú síðari 111.200.
, Til vegaraála cru .áætlaðar 131
i milljónir, sem er aðeins 6 millj.
msira en á gildandi fjárlögum.
, Þar af 49 milljónir íil nýrra vega
' og 75 milijónir til viðhalds. Ráð-
, gcrt cr r.l hækka alla jámbrauta-
! taxta um 15% frá 1. júlí næst-
: kornandi, en þeir voru lika stór-
i hækkaðir á siðasta ári. Samt er
áætlað að reksturehalli brautanna
verði .58 milljónir. Flugferðir inn-
anlands verða auknar nokkuð og
eru 13.8 milljón krónur veittar til
Framh. á bls. 11
— r ra ötoKKseyn verða gerð-
ir út á komandi vertíð 5 vélbátar
eða jafnmargir og í fyrra, sagði
Asgeir. Vertíð byrjar hjá okkur
síðari hluta febrúarmánaðar eða
í byrjun marz og er veitt á línu
framan af, en síðan í net. Á önd-
verðri vertíð róa bátar jafnan á
miðin vestur frá Stokkseyri, en
undanfai'in tvö ár hefur talsvert
verið róið á eystri miðin siðia
vertíðar, og í hitteðfýrra fengu
Stokkseyrarbátar aðalaíla sinn á
þeim sióðum. Var það í fyrsta
sinn, sern Veruiegur afli fékkst
þar, enda haiði nauinast verið
róið neitt að ráði á þau mið fyrr.
Aflinn verður lagður á land á
Slokkseyri til frystingar og sölt-
nnar.
3 Stokkseyrarbátar stur.duðu
síldveiðar á s.l. hausti frá Grinda
vík, en ekkert hefur verið farið
á sjó frá Stokkseyri að undan-
cörnU.
KOSTNAÐARSAMIR
FLUTNINGAR
— Er ekki kostnaðarsamt að
koma fiskinum í skip til útflutn-
ings?
— Jú, við höfum jafnan orðið
að flytja fiskinn suður á bifreið-
um og er það í sjálfu sér nógu
bagalegt, þar sem enginn kostur
er að ferma hann á Stokkseyri,
en hitt er þó meira áhyggjuefni,
að ekki hefur tekizt að íá aflann
fluttan suður fyrr en eftir að færð j
spillist á haustin. Verður þá að
fara mun lengri leið, sem er fast|
að því helmingi dýrari auk þess
sem siíkir vetrarfiutningar eru
oft mjög torsóttir og seinlegir.
Enn hefur ekki tekizt að koma á
framfæri við rétta aðila í Reykja
vík, þeim saltfiski sem veiddist
í vertíðinni í fyrra og hleðst að
sjálfsögðu talsverður kostnaður
ú hann við geymslu.
I nýju fiskþurrkunarhúsi eru
aú um 70Ö skippund fisks, sem •
bíða útflutnings.
Vonir standa þó til að úr þessuj
verði bætt og þetta getur einnig
breytzt til aukins hagræðis fyrirj
Stokkseyringa jafnskjótt sem
hafnarskilyrði í Þorlákshöfn korn
ast í það horf sem sýslubúar óska.
HAFNARBÆTUR OG AÐRAR
FRAMKVÆMDIR
— Hvað líður hafnarbóíum á
Stokkseyri?
— Undanfarin sumur hefur ver
ið uijriið að dýpkun Sundsins svo
kallaða, en það er innsiglingin til
Stokkseyrar. Verkið sækist nokk
uð seint að vonum, þar sem ýms-
ir tæknilegir örðugleikar eru á
neðasjávarsprengingum, sem þar
þarf að framkvæma. Þrátt fyrir
það er mikil bót að því sem á-
unnizt hefur og verkinu verður
haldið áfram. Gert er ráð fyrir
50 þús. króna framlagi til þess-
ara framkvæmda á íjárlcgum
þessa árs.
—- Aðrar "ramkvæmdir?
— Lokið er nú að leggja lok-
ræsi úr Löngudæl í sjó niður í
því skyni að þurrka landið. Hef-
ur vatnselgur oft valdið spjöll-
um í húsakjöllurum og heyhlcð-
um bænda einkum í leysingum á
vetrum. Lá það og oft á túnum
og skemmdi grassvörð. Þegar er
byrjað að leggja annað slíkt lok-
ræsi og er áformað að því verki
Ásgeir Eiríksson,
kaupmaður á Stokkseyri.
ir, sem kostaðar eru af ríkinu.
Þá hefur á undanförnum árum
verið unnið að talsverðri nýrækt
í heiðinni norðan og austan við
þorpið, og lokið er smíði nýs
barnaskólahúss og kennarabú-
staðar. Var skólahúsið tekið til
afnota í fvrra, en þar eru, auk
skólans, lækningastofa og bóka-
safn hreppsins. Skólahúsið er hið
veglegasta og að því hinn mesti
menningarauki fyrir hreppsfé-
lagið.
í þessu sambandi minntist Ás-
geiv á, að nú væri verið að skrá
scgu Stokkseyrar og annast
Guðni Jónsson skólastjóri það
verk. Guðni er sjálfur fæddur og
uppalinn á þessum slóðum og
þekkir vel til staðhátta og sögu
sveitarinnar.
ATVINNUMÁL
— Eru ekki aðrir atvinnumögu
leikar á Stokkseyri en við út-
gerð?
— Jú, Stokkseyringar hafa
jafnan stundað landbúnað og út-
gerð jöfnum höndum og þá lagt
höfuðáherzlu á mjólkurfram-
leiðslu og kai tcflurækt. Eins og
kunnugt er, er nú fjárlaust 4
þessum slóðum, en fjárstofnimx
var reyndar lítill orðinn eða rétt
tii heimilisþarfa. Naumast getur
talizt, að um annan atvinnurekst-
ur sé að ræða á staðnum, en hins
vegar hafa allmargir Stokkseyr-
ingar atvinnu á Selfossi og ferð-
ast á milli kvölds og morgna. I
frystihúsinu vinna að jafnaði um
30 manns, þegar það starfar og
er að sjálfsögðu að því mikil at-
vinnubót. Á sumrin helga menn.
sig að mestu landbúnaðinum en-
ungir menn fara þá gjarnan í
vegavinnu.
— Hvernig hefur færð verið i
vetur?
— Það má heita að jafnan hafi
verið bílfært að Selfossi í vetur
og mjólkurflutningar hafa ekki
stöðvast nema 1 eða 2 daga, það
sem af er.
EYRARBAKKI OG
ÞORLÁKSHÖFN
— Hvað líður úígerð á Eyrar-
bakka?
— Þaðan verða gerðir út á
þessari vertið 5 vélbátar og virð-
ast Eyrbekkingar vera að sækja
í sig veðrið. Hefur þeim nýlega
bætzt bátur og verður nú meiri
útgerð þaðan en verið hefur að
undanförnu.
— Og Þorlákshöfn?
— Þaðan verða einnig gerðir
út 5 bátar og e. t. v. nokkrir opn-
ir bátar.
Árnes- og Rangárvallasýsla
Framh. á bla. II.
>o ti
15 bátar gerðir úf frá ver-
stodyum austan r ja
ilætt við AsneÍB* Eiríksson
FRÉTTAMAÐUR Mbl. hitti Ás-
geir Eiríksson kaupmann á
Stokkseyri að máli, er hann var
á ferð hér fyrir skömmu, og innti
hairn tíðinda xrá verstöðvunum
austan Fjalls.
Þaðan verða gerðir út samtals
15 vélbátar og nokkrir opnir bát-
ar á komandi vertíð. Fyrirhuguð
2r lenging hafnargarðsins í Þor-
lákshöfn í sumar og haldið verð-
ur áfram dýpkun innsiglingar-
innár á Stokkseyri.
Ijúki í vor. Vinnast við þetta ný
slægjulönd. Búnaðarfélag íslands
hefur séð um þessar íramkvænul
5 BÁTAR FRÁ STGKKSETRI