Morgunblaðið - 28.08.1953, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. ágúst 1953
^JJeimiíiÁ
í sumarleyfi
I>AÐ var mikið líf og fjör fyrir
norðan, á Raufarhöfn, í júlímán-
uði s.l. á meðan stóra síldarhrot-
an stóð þar yfir. Það var rétt eins
og það var bezf hér á miklu
síldarárunum, þegar skipin komu
að landi með fullfermi af sprikl-
andi síld dag eftir dag og viku
eftir viku og síldarstúlkurnar
unnu nótt með degi við söltunina.
hí var féií af ölium stéttum
en á pfarámi urðu allir jafnir,
— segir ungfrú Pálína Þórðardóltir
ENGIN VINNA
SKEMMTILEGRI
„Já það er stundum erfitt á
síldarplaninu — en enga vinnu
þekki ég skemmtilegri en síldar-
söltun, þegar vel veiðist“, sagði
ein síldarstúlkan frá Raufarhöfn
við mig hér á dögunum, er ég
bað hana að spjalla dálítið við
okkur um starf síldarstúlkunnar.
Hún heitir Páíína Þórarinsdóttir
og brá sér norður til Raufarhafn-
ar í sumarleyfinu sínu ásamt
systur sinni sem, eins og hún
vinnur við afgreiðslu í verzlun í
Hafnarfirði.
— Þetta var ef til vill ekki bein
línis hvíld í sjálfu sér — segir
Pálína — að öðru leyti en því,
að þessi hálfi mánuðttr á síldar-
planinu var dásamleg tilbreyting
— hvíld frá búðarstörfunum og
inniverunni.
— Höfðuð þér verið á síld áð-
ur?
í ÁTTUNDA SKIPTIÐ
Á SÍLD
— Já, þetta var í áttunda skipt-
ið, sem ég hefi verið fyrir norðan
á síld oftast á Siglufirði — ég
var þar í miklu síldarsumrunum
1942 og ’43.
— Og hvernig líður vinnudag-
urinn á síldarplaninu?
r— Það er ákaflega misjafnt,
eftir því, hvort mikið berst á land
af síld eða ekki. Þegar veiðin er
góð eru allar hendur á lofti, plan-
ið allt á flugi og ferð. Vinnudag-
urinn er oft æði langur í síldar-
í síldarsöltun — allar hendur á lofíi
hrotunum, þegar stöðugur
straumur er af síldarskipum í
höfn, Þá erum vlð oft „ræstar“
i)m hánótt, ef til vill rétt eftir að
gengið var til náða.
j.Viss maður, hinn svokallaði
„ræsari“ er á vakt alla nóttina á
planinu til að vekja stúlkurnar,
ef- skip kemur ínn með síld —
engin töf má verða á að salta úr
skipinu.
HVERNIG SÖLTUNIN
FER FRAM
— Gætuð þér lýst í stórum
dfáttum, hvernig sjálf söltunin
feí- fram?
1— Það er að réttu lagi um þrjár
aáferðir að ræða, hin algengasta
þ'éirra og sú, sem næstum ein-
göngu hefir verið notuð í sumar
et þannig, að síldin er hausskor-
in og slógdregin, áður en hún er
söltuð.
— Hvað gera karlmennirnir
meðan þið saltið?
— Þeir sá um saltið, bera
það í bjóðin, færa okkur tómar
tunnur og aka þeim frá okkur
þegar þær eru fullsaltaðar. Þeir
aka þeim burt í svo nefndum
,,trillum“, þ. e. grindum á hjólum
sem falla utan um tunnurnar.
Þeim er svo staflað upp á öðrum
stað ofar á planinu, þegar
búið er að slá þær til og loka
þeim. Tunnufjöldinn er oft mikill
að kvöldi góðs söltunardags.
Pálína Þórarinsdóttir
Fyrst landa skipsmennirnir
síldinni í stóra kassa á planinu,
þar taka stúlkurnar við henni,
hausskera hana fyrst og slægja,
henda henni í stamp, síðan í stórt
bjóð, sem er tyískipt þar.nig, að
síldin er öðru megin í því en salt-
ið hinurn megin. Hefst svo sjálf
söltunin. Hverri síld er velt upp
úr saltinu og svo er raðað í tunn-
una, scm er fyrir aftan bjóðið.
380—400 í IIVERJA TUNNU
Rcðun síidarinnar í tunnuna
verður að vera með sérstökum
hætti, þannig, að sporðarnir all-
ir viti inn á við, að miðjunni. Að
jafnaði komast um 380-—400 síld-
ar í tunnuna, þó fer það mikið
eftir því hvort síldin er stór eða
smá. Raufarhafnarsíldin í sumar
var prýðisróð, svo féit. að maður
náði varla utan um hana.
— Og hve margar tunnur salt-
ið þið á klukkutímanum?
KAPP OG METNAííUR
— Það er nú æði misjafnt. Með
alafköst munu vera um tvær til
þrjár tunnur á tímann. Sumar af-
kasta meiru en aðrar minna. Það
er mest und’r æfingunni komið,
og svo er það einnig mjög mis-
jafnt hve fólk er duglegt og metn
aðargjarnt — metnaðuinn og
kappið er oft gífurlegt. —
Tóma tunnu, vantar salt! er ekki
alltaf sagt með þíðri röddu. Mis-
munandi stærð og gæðí síldar-
innar hafa líka eðlilega mikil
áhrif á tunnufjöldann.
HVER VIÐ SITT VERK
Svo eru alltaf nokkrir umsjón-
armenn og verkstjórar á planinu,
sem sjá um, að ekki standi á
neinu, sem með þarf og allt fari
fram sem vera ber. Hver hefir
sínu sérstaka verki að gegna og
kappkostað er að vanda sem bezt
til síldarsöltunarinnar.
— Og allt er þetta ákvæðis-
vinna — er það ekki?
Hjá stúlkunum er það þannig.
Eftir hverja tunnu, sem þær hafa
fyllt, fá þær merki, sem þær
stinga í vasann eða stígvélið. Svo
framvísum við merkjunum þeg-
ar söltun lýkur og hver ber úr
bítum í samræmi við afköst sín.
Karlmennirnir vinna hins vegar
fyrir vissu tímakaupi.
— Hvað um ,,síldargallann“ —
allar hervæddar á sama hátt?
—. Já flestar stúlkurnar eru
eins búnar. Þær leggja sér til
sjálfar allt, sem til þarf: olíupils,
gúmmistígvél, hanzka — og ekki
má gleyma hnífnum. Þ>að ríður
ekki lítið á, að hann sé góður með
bitið í lagi. Hverfisteinar eru á!
planinu þar sem hægt er að |
leggja þá á og stundum eru karl-
mennirnir — þegar vel liggur á
þeim — okkur hjálplegir með að
brýna þá.
— Hittuð þér margar stúlkur á
Raufarhöfn, sem voru þar í sum-
arleyfinu sínu eins og þér?
— Já, töluvert margar. Þarna
var alls konar fólk af öllum stétt
um, en allir urðu jafnir á síldar-
planinu — þar kom ekkert mann-
greiningarálit til greina. Sam-
komulagið prýðilegt, allir glaðir
og skemmtilegir, allt iðandi af
lífi og starfi.
Já, sumarleyfið á Raufarhöfn
var í eitt og allt Ijómandi — seg-
ir Pálína að lokum. — Það er
skemmtilegt að reyna sem flest
og kynnast sem flestu.
sib.
NOKKRAR ATHUGASEMDIR
Allir ostar ættu að vera fer-
hyrndir. Þá er engin hætta á því
að lenda á hálfkringlóttu stykki,
sem ómögulegt er að skera heið-
arlegar sneiðar úr.
—o—
Plastmálningin er mjög góð á
veggi innanhúss. Ekki þarf ann-
að en strjúka hana með blautum
klút og engir blettir eða ský koma
á eftir.
—o—
Það er ákaflega mikilsvert fyr-
ir húsmóðurina að eiga góðan
eldhúshníf og beittan og það barg
ar sig að kaupa sér slíkan þótt
þeir séu dýrari.
Nú líður að því, að farið verði að hugsa fyrir samkvæmiskjól
vetrarins. Það er alltaf nokkur vandi að finna út hvernig eigi að
velja hann þannig, að hann sé í senn fallegur og ekki ofvaxinn
fjárhagnum. Hálfsíðir samkvæmiskjólar eru mjög í tízku um
þessar mundir en þó er alsíður kjóll nauðsynlegur við ýmis tæki-
færi. Að ofan er sýnt, hvernig leysa má þetta vandamál á mjög
einfaldan hátt. Tveir kjólar eru búnir til úr einum. Til vinstn
er hálfsíður kjóll með víðu plisseruðu tjullpilsi og þröngri flauels
blússu. í hálsmálið, sem er hjartalagaið, er komið fyrir plissering-
um úr sama efni og pilsið. Til hægri er hálfsíði kjóllinn orðinn
að glæsilegum síðum samkvæmiskjól. Það hefir orðið með þeim
hætti, að innanundir hann hefir stúlkan farið í sítt pils, sem hún
áður notaði við blússu, — sem samkvæmisklæðnað.
Tjullið hefir verið tekið úr hálsmálinu og blóm sett í staðinn.
— Tveir nýir kjólar úr einum.
Rúgbrauð fyrir
Sætar smákökur þykja jafnan til
prýðis á kaffiborðinu, en það má
líka bera fram rúgbrauð með
osti og agúrkum þannig, að það
gefi ekki smákökunum eftir hvað
útlitið snertir og enginn vafi er á
hollustumuninum.
Skerio nokkrar rúgbrauðsskíf-
ur út með glasi og smyrjið þær
með hrærðu smjöri. Leggið síðan
ofan á þykka agúrkusneið, sem
þér hafið tekið miðkjarnana úr.
í gatið sem af því hefur myndazt
látið þér eina tekseið af rifnum
osti, hrærðum út í dálítið af
rjóma og stráið síðan ofurlitlu af
graslauki yfir. — Fallegt á borð-
inu — ljúffengt á bragðið.
Nýjasia nýfi
Síðasta nýjung í handsnyrtingu
er sú, að nú er aftur í tízku að
skilja eftir ólakkaðan mána við
nöglina, eins og gert var hér áður
fyrr. Nöglin verður með þessu
móti bæði fallegri og lengri — er
sagt — sé hún lökkuð af ná-
kvæmni og vandvirkni. —• Við-
búið er, að ætla þurfi handsnyrt-
ingunni fimm mínútum lengri
tíma fyrir bragðið.
Blámkál eneð
osiajafningi
NÚ er tíminn til að nota sér af
öllu hinu Ijúffenga grænmeti í
verzlununum. Nú er það ódýrt
og hollari mat er vart að finna.
Blómkál er auðvitað ágætt soð-
ið og borðað með köldu smjöri
en ef yður langar til að fá til-
breytingu, þá er hér góð hug-
mynd.
Stórt blómkálshöfuð eða tvö
minni (handa fjórum) soðið vel
og lagt í eldfast mót.
% líter af mjólk soðin og jöfr,-
uð með hveiti. Salt, pipar og
sinnep og svolítill laukur settuv
út í. Tekið af eldavélinni og rifn-
um ost bætt út í. Ostasósunni
hellt yfir kálið og það sett í ofn-
inn til að halda því heitu. Ef þér
hafið ekki ofn, má líka hella
sósunni heitri yfir kálið og bera
það þá strax fram.
Erfðafræðingar við háskólann
í Missouris hafa komizt að þeirri
niðurstcðu eftir alllangar rann-
sóknir, að það sé ekki rétt, sern
almennt er álitið í Ameríku, að
möguleikar kvenna til að eignast
syni fari minnkandi eftir því sern
þær eldast. Þeir staðhæfa, að það
sé þvert á móti aldur föðursins,
sem hér ráði mestu. Yngri menn
hafi meiri möguleika á að eignast
syni heldur en eldri feður.
Skýrslur hafa verið gerðar yfi:
allar fæðingar í Ameríku á ár-
unum 1947, 48 og 49 þar sem ald-
ur allra feðra og mæðra er til-
greindur. Samanburður hefur
verið gerður á lituðum mönnum
og hvítum í þessu tilliti og niður-
staðan orðið sú sama: að hinir
yngri feður eignast oftar syni,
hinir eldri dætur.
—Ef þér hafið
verið að skera lauk eða hreinsu
síld og viljið Josna við hina
sterku lykt af höndunum skuluð
þér nudda þær með kaffikorg
og skola síðan úr köldu vatni. —