Morgunblaðið - 04.09.1953, Side 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 4. sept. 1953
Á FIIMNS
VIÐ komum heim með góðar
endurminningar um ánægjulegt
samstarf á fundi hinna norrænu
bændasamtaka, NBC, sem hald-
inn var að þessu sinni í Helsing-
fors í Finnlandi. Þá berum við
og í brjósti hlýjar minningar um
hina dugmiklu og framtakssömu
finnsku þjóð, sem sýndi fulltrú-
um ráðstefnunnar frábæra gest-
risni og okkur íslendingum alveg
sérstakan vinarhug, sagði Pétur
Ottesen, alþingismaður, er Mbl.
átti samtal við hann í gær.
Norrænu bændaráðstefnuna í
Helsingfors sátu fulltrúar frá ís-
landi, Danmörku, Noregi, Sví-
þjóð og Finnlandi.
Þessir voru fulltrúar frá Is-
landi á ráðstefnunni: Bjarni Ás-
geirsson, sendiherra, Guðmundur
Jónsson, Hvítárbakka, Bjarni Sig
urðsson, Vigur, Ásgeir Bjarna-
son, alþm., Jónatan Benedikts-
son, kaupfélagsstj., Sæmundur
Friðriksson, framkvæmdastjóri,
Pétur Ottesen, alþm., Jón Bergs,
lögfr., Sveinbjörn Högnason,
prófastur, og Sveinn Tryggvason,
*'framkv.stjóri Stéttarsambands
bænda, og var hann fararstjóri.
— Auk þess voru með í förinni
tvær konur, frú Ásta Jónsdóttir,
kona Bjarna Ásgeirssonar, og frú
Ragnheiður Magnúsdóttir, kona
Guðmundar á Hvítárbakka.
BÆNDARAÐSTEFNA
— Bændaráðstefnan var hald-
in í Helsingfors dagana 24. og 25.
ágúst, sagði Pétur Ottesen. —
Hana sátu 8 Norðmenn, 12 Danir,
68 Finnar og 12 Svíar, auk okkar
Islendinganna. Konur allmargra
fulltrúa frá þessum löndum sátu
fundinn ásamt mönnum sínum.
Voru á fundinum rædd ýmis
. sameiginleg áhugamál norrænna
bænda, s. s. framleiðsluhættir og
. söluhorfur landbúnaðarafurða.
Þá voru og flutt á fundinum er-
indi um hagfræðileg efni, er
landbúnaðinn varða. Þar á meðal
flutti Sveinn Tryggvason erindi
úm lánastarfsemi landbúnaðarins
hér á landi.
Bændaráðstefnunni var slitið
með veglegu hófi á skemmtistað
í útjaðri höfuðborgarinnar. Voru
þar mættir auk fulltrúanna ýms-
ir gestir, þar á meðal landbúnað-
arráðherrann finnski. Höfðum
við áður setið kaffiboð hjá ráð-
herranum í glæsilegum salar-
kynnum í höll einni í höfuðborg-
inni. Flutti ráðherrann þar ræðu
á finnsku, en skrifstofustjóri
hans las að henni lokinni þýðingu
á henni á sænsku. I kaffiboði
þessu voru engar vínveitingar.
TVEGGJA DAGA FERÐ
HM FINNLAND
— Kynntust þið finnskum land
búnaði?
í — Að fundinum loknum var
;fulltrúum boðið í tveggja daga
ferðalag um Finnland. Var ferð
’jþessi farin í bílum og ferjum á
ivötnunúm, og aðaltilgangur
‘hennar var að kynna gestunum
iaðstöðu hins finnska landbúnað-
ar og framleiðsluhætti.
Við komum heim á tvö stór-
,:býli. Á öðru þeirra sátu fulltrú-
arnir veizlu. Voru þar fram-
:reiddir við mikla rausn finnskir
iþjóðréttir. Þiátt fyrir það þótt
Iveizlugestir væru nokkuð á ann-
að hundrað, voru húsakynni svo
þúmgóð, að allir gátu setið að
snæðingi samtímis á stofuhæð
hússins og notið hinnar gómsætu
Jcjarnafæðu, er á borð var borin.
■Á.ð lokinni máltíð komu fram á
.’sjónarsviðið tvær leikkonur, er
lásu upp af mikilli list hiuta af
hinum finnska þjóðkvæðabálki
Kalevala. Auk þess var leikið á
strengjahljóðfæri, sem er sér-
stætt fyrir Finnland. Var að öllu
þessu hin bezta skemmtun.
Þá var í þessari ferð um land-
ið komið á annað stórbýli, sem
mjög líktist því fyrr um getna að
'húsrými, rausn og myndarbrag í
hvívetna. Er á stórbýlum sem
Pétur Gtteserc, alþm. segir frá norrænu
bændaráðstefiiunni í IfieEsingfors stg
kynnum sínum af finnskum landbúnaði
þessum rekinn umfangsmikill og
fjölþættur búrekstur, margvís-
legt gripahald auk mikillar korn-
ræktar og skógarhöggs, en þetta
tvennt einkennir mest finnskan
landbúnað.
HIN MÖRGU NÝBILI
Finnar hafa á síðustu árum
reist mikið af nýbýlum, einkum
nú eftir stríðið. Á landsvæði því
nyrst í Finnlandi, sem Rússar
tóku af þeim í stríðslokin, bjó
tíundi hluti þjóðarinnar, 400 þús.
manns. Allt þetta fólk varð að
yfirgefa eignir sínar þar og flytja
burtu á tilsettum tíma. Var það
mikið þjóðfélagsvandamál að sjá
fólki þessu fyrir verustað í öðr-
um hlutum landsins. Er það
skýrt dæmi um dugnað og mann-
dóm hinnar finnsku þjóðar, að á
sama tíma og þeir urðu að greiða
Rússum hundruð milljóna króna
verðmæti í stríðsskaðabætur
reisa þeir nýbýli í sveit yfir lang
samlega flest af öllu þessu fólki.
Til þess varð ríkið að taka mikil
lönd af stórbýlum handa nýbýla-
mönnum. Olli þetta nokkrum á-
tökum í bili við hina stóru land-
eigendur, en eigi átti það djúpar
rætur og jafnaðist þegar frá
leið.
Viðskilnaður fólksins við
þessar jarðir sínar lýsir vel hug-
arfari finnskra bænda. Fólkið
sópaði allt og prýddi utan húss
og innan, skildi jafnvel eftir blóm
í gluggum, þegar það hvarf á
brott, slyppt og snautt, en svona
var umgengnin úti og inni á þeim
býlum, sem við komum á.
Allir þessir nýbýlamenn eru
sjálfseignarbændur. Ríkið seldi
þeim landið með góðum kjörum
auk þess sem þeir nutu hag-
kvæmra lána í sparisjóðum og
öðrum peningastofnunum, en
sparisjóðsstarfsemin er mjög víð-
tæk, einkum í landbúnaðinum. •—
Er þess stranglega gætt, að spari-
fé bænda sé ekki iánað til annars
en þess, er landbúnaðinn varðar,
hvort sem um er að ræða lán til
að standa straum af stofnkostn-
aði eða venjuleg rekstrarlán. Er
í þessum sterku samtökum fólg-
inn mikill styrkur fyrir landbún-
aðinn, sem er höfuðatvinnuvegur
þjóðarinnar.
I ferð þesari komum við heim
á þrjú nýbýli. Var landsstærð
þeirra hvers um sig um 30 ha.
Þar af % ræktað land, grasrækt,
kornrækt og garðrækt. Hitt skóg-
lendi. Gripaeign á býlum þessum
var 5—6 kýr, 1 kind, 1 hestur og
13—20 hænur. Innréttingu á íbúð
arhúsum á býlum þessum var
mjög haganlega fyrir komið, og
er það mjög til athugunar fyrir
okkur Islendinga. iÞrifnaður sýni-
lega mikill og umgengni öll góð.
Fólkið var mjög alúðlegt og virt-
ist það hafa góða afkomu og líða
vel. Var á einu af býlum þessum
á borð borið fyrir gestina gnægð
ávaxta, mikið af allskonar brauði
og heimagerður svaladrykkur.
Hvar sem bar að garði sagði gest-
risnin og hinar vingjarnlegu mót-
tökur til sín.
HEIMSÓKNIR
f BÚNAÐARSKÓLA
— Skoðuðuð þið fleiri land-
búnaðarstofnanir?
— Við heimsóttum meðal ann-
ars rýreistan búnaðarskóla, sem
auk annars hafði yfir miklu land-;
rými að ráða og rekinn var á
stórbúskapur. Þar var kennsla
bæði bókleg og verkleg. Var
kennslan og kennslutíminn nokk
uð mismunandi eftir því hvort
nemandi hugðist að reisa bú
f •vi'-. ...
Pétur Ottesen.
þessum, að ekki heyrist mannsins
sjálfur eða starfa hjá öðrum. —
Verklega kennslan var mjög víð-
tæk. Auk verklegs náms í jarð-
rækt og gripameðferð voru þar
kenndar smíðar, járn og tré, véla-
viðgerðir, skósmíðar, söðlasmíði
og fleira. Veitti þessi iðnfræðsla
réttindi til vinnu í sveitum og
smærri þorpum, en ekki í kaup-
stöðum eða borgum. Ein slík land
búnaðarstofnun sá munaðarlaus-
um unglingum, sem misst höfðu
foreldra sína í stríðinu, fyrir
fræðslu, og þar unnu öryrkjar og
nokkur störf. Er það eitt af mörg-
um erfiðleikum, er Finnum hefur
tekizt að sigrast á, að sjá urmul af
slíku fólki farborða eftir stríðið.
Við komum í skógræktarstöð
mjög stóra, sem er í einkaeign á
greifasetri. Fórum við langar
leiðir um stöð þessi. Þar hafa
um áratugi verið gerðar tilraunir
með ræktun trjáa, sem fengin eru
að víðsvegar úr heiminum í þeim
tilgangi að finna kjörvið, er komi
að notum í Finnlandi. Skógurinn
þar er nokkuð misjafn að gæðum.
Þessi tré eru mörg orðin himinhá
og nokkuð hafnar kynbætur á
skóginum á grundvelli fenginnar
reynslu í stöð þessari. í Finnlandi
er jafnan plantaður nýr skógur
jafnóðum og höggvið er. Það er
mjög ábærilegt, að gengið hefur
verið á skóginn næst vegunum,
sem ekki er heldur undarlegt, svo
mikils sem hefur við þurft til að
létta af oki stríðsskaðabótanna og
verja hefir þurft til hinnar miklu
uppbyggingar í sambandi við
fólksflutningana, auk alls annars.
Þá skoðuðum við eitt mjólkur-
bú í bænum Lahti, sem er 120
km norður af Helsingfors, en þar
gistum við á ferðalaginu. Er bú
þetta á stærð við Flóabúið, tekur
á móti um 22 millj. lítra á ári.
Virtist mjólkurstöð þessi ekki
taka neitt fram tæknilega séð
beztu búunum hér. Eru slíkar
mjólkurstöðvar yfirleitt reknar á
samvinnugrundvelli í Finnlandi.
En þar er samvinnufélagsskapur-
inn hjá bændum mjög gamall, og
taldi prófessor einn finnskur,
sem urh þetta ræddi á fundinum,
að hann hefði orðið landbúnað-
inum mjög til styrktar.
STÓRIÐNAÐUR í SVEIT
Þá kynntumst við og í ferðinni
nokkuð iðnaði Finna. Timbur og
timburafurðir eru höfuðútflutn-
ingsvörur landsins. Iðnaðurinn í
þessari grein er því mjög stór-
felldur. Einkum er pappírsfram-
leiðslan mikil. Komum við í
eina pappírsverksmiðju, sem m.
a. selur mikið af blaðapappír til
Islands. Eru vinnubrögðin þar
myndarleg og afköstin eftir því.
Eftir að timbrið, sem til pappírs-
gerðarinnar er notað, einkum
greinar og ungviði, hefur verið
breytt í trjákvoðu, er það sett
vatnsblandið í annan enda á
meira en 100 metra langri véla-
samstæðu og gengur þar um ótal
valsa unz það kemur sem full-
unninn pappír úr hinum endan-
um, vafið upp á mismunandi stór
ar rúllur. Voru tvær slíkar véla-
samstæður í verksmiðju þessari.
Er slíkur hamagangur í vélum
mál. Þá eru og í verksmiðju þess-
ari unnar þilplötur, þar sem
blandað er saman gipsi og trjá-
trefjum. Ber það eins að, efnið
flýtur inn í vélarnar, en þær skila
plötunum hörðum og gljáfægð-
um úr hinum endanum, þar sem
lengjan er höggvin í sundur í mis
munandi stærðir. En í öðrum vél-
um eru höggvin þétt smágöt á
plötur þessar, sem þá eru notaðar
til klæðningar í hús til að útrýma
bergmáli í stærri sölum.
— Þá sáum við, segir Pétur, —
fleytingu trjáviðar í ám.Eru árn-
ar notaðar svo sem hægt er í
þessu augnamiði og fer sá
flutningur fram um óra-
leiðir. — Á einum stað
var fjöldi fólks á flekum úti á
stórfljóti, þar sem safnazt höfðu
saman kynstrin öll af timbri. —
Var verið að draga timbur þetta
í nokkurs konar dilka eftir
merkjúm sem á því voru. En það
er venja að merkja timbrið áður
en því er varpað í árnar, því að
margir eru eigendurnir. Hamað-
ist fólkið, bæði karlar og konur,
með krókstjaka við það að skipta
timbrinu eftir þessum merkjum,
sem það sjáanlega kunni full skíl
á. Minnti þetta á sundurdrátt á
fé í réttum á íslandi.
FINNSKUR LANDBÚNAÐUR
— Hvernig'kemur þér finnskur
landbúnaður fyrir sjónir?
— Það er margþætt atvinnu-
grein. Auk þess sem gripahaldið
er stór liður í landbúnaðinum er
kornrækt mikil svo og garðrækt
margs konar og síðast en ekki
sízt er skógarhöggið. Skógarnir
I eru hin stóru auðæfi landsins,
I enda taka skógarnir yfir 60% af
, stærð landsins. Hvað útflutning
j snertir grundvallast hinn finnski
; landbúnaður á skógarhöggi, timb
j ursölu og margþættum timbur-
j iðnaði. Það eru eins og fyrr segir
aðalútflutningsvörurnar. Þá er
og nokkur útflutningur á smjöri
og ostum. Hefur smjörútflutning-
urinn þó farið minnkandi.
Finnar rækta sykurrófur og
búa til úr þeim sykur til eigin
nota. Segja þeir, að í Finnlandi
séu nyrstu svæðin sem sykurróf-
urnar eru ræktaðar í.
— Á ekki finnski landbúnað-
urínn við örðugleika að stríða?
— Fjárfesting hefur verið og
er enn, að því er okkur var sagt,
mikil í sveitum, sem í bæjum og
borgum.
Ef dæma má af viðskiptalífinu
í Helsingfors, eins og það kom
okkur fyrir sjónir, er kaupgeta
mikil. Allar búðir fullar af vör-
um og óslitin ös í stærstu verzl-
unum, en þar eru, að annarra
stórborga hætti, risavaxin verzl-
unarfyrirtæki, sem verzla með
allt milli himins og jarðar. — En
verðfallið, sem orðið hefur á
timbri og timburafurðum á er-
lendum markaði, kemur að sjálf-
sögðu hart niður á landbúnaðin-
um og þjóðinni allri. E ida hefur
viðskiptaaðstaðan versnað mikið
út á við síðan verðfallið skall á.
Hefur þetta ástand sett mark sitt
á hið pólitíska ástand í lanainu,
sem meðal annars kemur fram í
því, að ekki er starfhæfur meiri-
hluti á þinginu, eins og nú stend-
ur. Er nokkur ótti um það að
dregið geti til gengisskerðingar
til þess að jafna metin út á við.
Vexðiag í landihu er mjög hátt.
LÍTIÐ UM FISKVEIÐAR
— Hvað er að segja um fisk-
veiðar Ehnna?
— Þeir stunda ekki fiskveiðar
til útflutniags, aðeins til eiein
nota. Á fiskmarkaðinum í Hels-
ingfors sá ég ekkert af þeim
fisktegundum, sem hér eru al-
gengastar.
Laxveiði er allmikil í nyrðri
hluta landsins. Við átum lax í
Finnlandi, en hann er ekki líkt
því eins góður og sá lax, sem hér
veiðist, mikiu strembnari og
bragðminni. í hinurn mörgu vötn-
um þúsund vatna landsins, eins
og það er kallað, en einn af
hinum finnsku fylgdarmönnum
okkar sagði að réttara væri að
kalla hundrað þúsund vatna land
ið, er allmikil veiði af urriða og
fleiri vatnafiskum.
— Hvernig voru vegirnir, sem
þið fóruð um?
, — Þeir voru góðir. Út frá Hels-
ingfors eru malbikaðir vegir á
25 km svæði, en úr því einungis
malbornir. Miklar rigningar hafa
verið í Finnlandi í sumar, var
því skammt á veg komið með
kornuppskeruna. En ekki sá
þetta á vegunum, þeii voru alls
staðar harðir og góðir.
FINNSKA ÞINGIB
— Kynntust þið nokkuð að-
stöðu finnskra þingmanna?
— Tveir finnskir_, þingmenn
voru fulltrúar á fundinum. Ég
átti tal við þá báða. Þeir voru úr
sænska þjóðflokknum. — Annar
þeirra sýndi okkur þinghúsið.
Það er mjög stór og glæsileg
bygging, byggð um 1930. Á þingi
Finna eiga sæti 200 fulltrúar og
er þingíð ein málstofa. í þinghús-
inu er fjöldi nefndarherbergja,
sum mjög stór. Eru þau einnij
notuð fyrir milliþinganefndir. —
Þá eru og einkaskrifstofur fyrir
þingmenn og eru fjórir um hve:
Iheíbergi. í þinghúsinu eru og
stórir mat- og kaffisalir.
j Sex stjórnmálaf okk&r eig.r
' fulitrúa á þinginu. Bændaflokk-
urinn og sænski þjóðflokkurin i
fara með stjórnina, er það minni-
hlutastjórn, hafa samanlagt 63
þingsæti af 200. í þinginu er töl-
uð bæði finnska og sænska, verð-
ur því að hafa túlk þegar hvor-
n»ir skilur annan. Tíundi hluii
þjóðarinnar talar sænsku, hinir
allir finnsku. Atkvæði greið i
i, gmenn rrieð því að styðja á
hnapp í borðinu.
..iveinig ieizt ykkur á Hels-
ingfors, höfuðborg landsins?
— Við noíöum nokkurt tæki-
I færi til þess að sjá okkur um í
hinni fögru og tilkomumiklu
borg. Þar eru margar gamla”,
stórfenglegar og forkunnar fagrar
byggingar, sem setja sinn svip á
. borgina. Þá er þai' og fjöldi nýrr i
stílhreinna stórbygginga, enda
i eru finnskir húsameistarar við-
urkenndir og eftirsótfir víðsveg;..'
um heim.
| — Eins og ég minntist á í upp-
j hafi, segir Pétur að lokum, - -
| hurfum við heim frá Finnlandi
með góðar og hugstæðar endur-
minningar frá dvöl okkar þar o :
þakklæti fyrir þá miklu rausn o *
framúrskarandi vinsemd, sem við
íslendingarnir urðum aðnjótanc.i
í hvívetna.
DJAKARTA, 3. sept. — í ágúst
var gerð að því gangskör, að út-
I rýma hermdarverkamönnum á
I nm-ni ,Töfu. Voru 350 þeirra felld-
ir þar í mánuðinum.
I 1 áhlaupi á tvö þorp pm s.l.
helgi, drápu hermdarverkamenn
| tuttugu og þrjá menn, en 200 hús
brunnu. —Reuter—NTB