Morgunblaðið - 04.09.1953, Page 11

Föstudagur 4. sept. 1953
MORGVNBLAÐIÐ
11
Guðrún Þ. SkúladóttIs*:
F
borg listanna
HOFUÐSTAÐUK hins forna her-
togadæmis, Toscana, er ýmist
kallaður Firenze eða Florenz úti
um heim. í ít.i'u er hann alltaf
nefndur Firenrre, en hins vegar
eru íbúarnir kallaðir Fiorentm-
ar, En Florenz þýðir blómaborg.
J’að nafn ber fcorgin ekki með
rentu, því að það er allt annað
tn blómskrúð, sem lifir í endur-
ninningu þess, sem komið hefir
í hina miklu listaborg á Arno-
bökkum.
Við héldum til Firenze frá
venezia, félagar minir og ég. —
Milli þessara borga er nákvæm-
lega 400 kílómetra leið, og við
höfðum kviðið fyrir jámbraut-
arferðinni í öl’um hitanum, en
það rættist furðanlega úr því.
ítölsku brautarvagnarnir eru
býsna góðir, — við fengum mjúk
og rúmgóð sæti þó við værum
á III. farrými, og í hraðlest er
alltaf hægt að láta dragsúg gusta
um sig með því að opna glugga.
Fyrst um sinn eftir að við fór-
um frá Venezia nutum við fagurs
útsýnis í ríkum mæli, yfir flat-
lendi með olíuviðar- og vínvið-
arekrum. En rétt um það bil sem
við fórum að náigast Apenníba-
fjöll byrjuðu truflanirnar. Þegar
við vorum að dást sem allra mest
að landslaginu var allt í einu
„bundið fyrir augun“ á okkur —■
lestin var þotin inn í jarðgöng.
$ -i e
utI'sb

íörg Dantes 02; leffstaður
C U D
lir* v 1
w.á e..am®elos,
ti.
Galileis og Maechia'
annnar
/s.
Dómkirkjan í Florem
borga í ítalíu. Þessar stöðvar eru
margar hverjar nýjar, reistar á
Og áður en augun höfðu vanist veldistima Mussolinis, sem þrátt
sólinni eftir dimmuna í þeim fyrir allt má njóta sannmælis um
fyrstu, var maður kominn inn í að hann bætti mjög samgöngurn-
dimmuna aftur. Þett.a var eins og or í ftal.u, sem voru í ömurlegu
verst er á Bergensbrautinni í ástandi. En brautarstöðin í Róm
Noregi. Sumstaðar fengum við cr nýjust þeirra ailra og var
þó að sjá í svipsýn til fjalla á fullgerð í : yrra.
báðar hliðar, fjalla sem eru ljós- j UmhVerfis Firenze er hið feg-
mórauð eins og Móskarðshnúk- Uj.sta> ásar og hæðir allt í kring;
arnir, og við sáum bæi uppi í rieð aldingörðum, einstaklings-
hlíðunum og gömul virki og hallir ,húsum og sumsstaðar eru allstór
þorp, Fljótið Arno rennur um
frammi á klettabrúnum hér og
þar. Þetta var eins og skugga-
myndasýning, cn hér var ómögu-
legt að biðja um að loía manni
að horfa á myndina dálítið leng-
fcorgina, en meii'i hluti hennar
og sá rnerkasti er norðan árinn-
Margar iagrar brýr eru á
fljótinu, en oerkust þeirra er
ur, ef hún var sérstaklega falleg. ponte Vecchio, sem var fullgerð
Hraðlestin hefur cngan tíma til árið 1345_ Þessi brú er Ö11 yflr.
þess að hægjá ferðina eða hinkra byggð og á brúnni sjálfri eru
! gullsmíðaverzlanir hiið við hlið
! á báðar hliðar umferðarbraut-
ALLIR VILJA SELJA
í Firenze er enn meiri götu-
verzlun en í Venezia. Á sumum
götunum var söluborð við sölu-
borð á gangstéttinni og á mörg-
um torgum var þetta eins. Röð
jr, svo sem Mantua, Modena og af borðum, kúfuð allskonar
, , . . , , ’ , Vccchiobruna voru svo umturn-
cinQor on oirlri ottt Wolnrfno corn
aðar af sprengjugígjum, en ekki
var hægt að aka yfir brúna.
arinnar. Ponte Vecchio var eina
brúin sem Þjóðverjar hlífðu á
Við hofðum hvergi staðið við , , , . .
, ;J(._. ____________________unctanhaldmu i siðari heimsstyrj-
öldinni. Hinar brýrnar sprengdu
þeir og göturnar báðumegin við
KOMID TIL KORGARINNAR
á leiðinni, svo nokkru næmi, en
þó ekið um ýmsar merkar borg-
síðast en ekki sízt Bologna, sem
telur það til s'ns ágætis að eiga
elsta háskóla Ítalíu (1088) og
skákar Pisa með því að eiga
Við vorum svo lerðlúin þegar
einn galli á því, og hann er sá
að mann þyrstir meira á eftir.
Þess vegna var það, að þegar ég
kom heim á stúdentagarðinn, sem
við dvöldum á, Villa Fabricotti,
dirfðist ég að drekka vatn, í
fyrsta skifti á Ítalíu. Þrátt fyrir
allar aðvaranir og óheillaspár
varð mér ekkert meint af því,
þvert á móti óx mér svo ásmegin
að ég fór í skemmtigarð um
kvöldið — einskonar Tivoli. Þar
var meðal annars keppni í sund-
knattleik framundir miðnætti.
En þó að komið væri svo langt
yfir sólarlag, stóðum við norður-
hyggjar þarna kófsveittir við
sundlaugina og sáröfunduðum
leikmennina, se>« fengu að
svamla í vatni, þó að það muni
varla hafa verið kaldara en í
Sundhöllinni heima.
Ég tók eftir þvi þetta kvöld,
1 eins og svo oft endranær, hve
Eh áður en varði vorum við krakkarnir fá að vera lengi úti
orðin svo heilluð af Firenze að á kvöldin. Þau virtust vera „í
við gleymdum alveg okkar fyrri fuilum gangi" þó klukkan væri
dvalarstað í Adríahafinu. Við oröin ellefu, en að jafnaði voru
vorum fljót að sjá, að í Firenze þau með foreldrum sínum, og
hefur hestvagninn svipað hlut- j það var alls ekki sjaldgæft að
verk og gondólinn hefur í Ven- sja mömmu eða pabba með
ezia. En þó held ég að veslings ^ yngsta króann sofandi á hand-
hesturinn sé ekki eins hátt sett- j leggnum. Flest börnin, sem ég
ur, þrátt fyrir fjaðraskúfinn, sem j sá) fannst mér ótrúlega falleg,
stendur upp úr höfuðleðrinú, j hrein og þokkaleg, en vitanlega
aftanvert á milli eyrnanna, og j voru sum á gagnstæða veginn.
aktýgin, sem eru mjög skautleg. Fyrsta daginn sem ég var í borg-
Það virðist líða langt á milli þess! inni varð mér gengið fram hjá
að hestvagnarnir gengi að flytja I lítilli fjölskyldu, sem var að
ferðafólk um borgina. Því að flest I borða miðdegismatinn sinn, sitj-
ir kusu heldur að nota eldgömlu, j andi flötum beinum á óhreinni
grænu sporvagnana eða þá gangstéttinni. Dóttir þeirra kom
hlaupandi og spurði hvað klukk-
strætisbílana, sem virtust nokkru 1
yngri ásýndum.
varningi, og hér var hægt að fá
keypt margt fallegt, ef buddan
hefði leyft. Sérstaklega getur
Firenze boðið margt fallegt úr
an væri, — en sú var ekki ný-
þvegin, veslingurinn. Þá fjðra
daga, sem við dvöldum í Firenze
sáum við oft einstaklega sóða-
legar mæður og illa til fara, með
engu hreinni króa í fanginu, •—
og mæðurnar báðu um skilding
handa barninu.
PARADÍS LISTARINNAR
í Firenze er fjöldinn allur af
tilkomumiklum kirkjum og höll-
um, ekki þó eins íburðarmiklum
og þeim, sem við sáum í Ven-
ekki einn heldur tvo ska.kka við komum til Firenze að við leðri og skinni; líka er þar mikið
turna. Annar þeirra er um 100 lögðum ekki upp að fara að skoða 1 úrval af höfuðfötum og töskum ezia, en hið ytra með línum sem
metra hár og var fullgerður árið söln og kirkjur strax. I staðinn ! úr strái og margir höfðu ísaum- eru hreinni og njóta sín betur.
Og innan veggja þessara stór-
hýsa eru geymd listaverk, sem
verka eins og segull á alla list-
unnendur veraldar. Firenze var
höfuðból „renaissancen“ — end-
urfæðingartímabilsins, og er enn
í dag listaborg meiri en flestar
borgir heims, ef ekki allar. Því
að Firenze er engin stórborg á
alþjóðavísu, íbúarnir eru 400.000,
1119. Hinn er frá 1110 en varð ráfuðum við um göturnar án
aldrei nema 47’/2 m hár. Þá var þess að ætla okkur nokkuð sér-
hætt við hann í miðju kafi. stakt, skoðuðum Florentínana og
Við komum til Firenze um búðagluggana og horfðum á um-
miðjan dag og fyrsta bygging- ferðina. Og við hugsuðum hlý-
in, s m við fengum tækifæri til lega til Venezia, þeirrar bless-
að dáðst að í borginni, var járn- uðu borgar, sem var laus við alla
brautarstöðin, sem er mjög falleg bíla, mótorhjól oa göturyk, og lá
bygging, eins og flestar aðal við að óska að við værum komin
brautarstöðvar hinna stærri þangað aftur.
aða dúka á boðstólum. En þó
versluðu langflestir með ýmis-
konar skartgripi og minjagripi
allskonar. Og handbragðið var
fallegt, því að Firenze er ekki
aðeins listaborg heldur líka
listiðnaðar.
Sá sem vill verzla þarna verð-
ur helst að hafa nægan tíma.
Því að allir verða að reyna að
prútta. Þú getur reynt að bjóða
helming þess, sem upp er sett
fyrst í stað. Að vísu geturðu átt
J von á að kaupmaðurinn eða kaup
J konan verði fokvond eða þá hlæi
! upp í opið geðið á þér fyrst, en
oftast nær mætist kaupandi og
seljandi á miðri leið að lokum.
Svo sagði samferðafólkið mér að
minnsta kosti, en ég hef ekki ver-
ið lagin, enda leiðist mér að
prútta, og alltaf fór það svo að
ég hafði borgað hærra verð en
aðrir fyrir sama gripinn, þegar
við fórum að bera okkur saman
eftir á. Samt urðum við nú þurr
í kverkunum af öllu prúttinu,
svo að fæturnir báru okkur ó-
sjálfrátt að veitingastað á gang-
stéttinni, og þar smökkuðum við
fyrsta vínið í Firenze, sem var
bæði gott og ódýrt. Það er aðeins
eða tæpur fjórðungur Rómaborg-
ar. Og í Róm kemur svo margt
annað til greina, sem dreifir hug-
anum. I Firenze er listin ein ráð-
andi.
Firenze hefur alið marga
heimsfræga listamenn, þar á
meðal Michelangelo, sem er graf-
inn í einni af stærstu kirkjum
borgarinnar, Santa Croce, eða
Kirkju hins heilaga kross. Þar
liggur einriig heimsfrægur vis-
indamaður, Galilei, og heirðs-
frægur hugvitsmaður á stjór'n-
málasviðinu, Macchiavelli. -
Firenze hlýtur að vera Paradís
hvers listelskandi manns, bg
jafnvel þeir, sem hafa ekki áður
haft áhuga á listum línu og litar
hljóta að fá hann, ef þeir dvelja
nokkra daga í þessari borg,- £
málverkasöfnunum miklu bg
kirkjunum sér maður verk meist-
aranna frá miðöldum. Höggmynci
Michelangelos af Davíð, í safn-
inu Arcademia di Bella Arte, var
ein þeirra, sem ég átti erfiða-t
með að hætta að horfa á.
Af stórhýsum sem einku'm
heilla augað, eða hugann, vegna
sögulegra erfða, skal ég nefna
dómkirkjuna ásamt klukkuturn-
inum — II Campanile — og svo
Palazzo Vecchio, sem nú er rá<5-
hús borgarinnar, þó að hyrnirig-
arsteinn þess sé lagður árið 1298.
En því var breytt svo, á 15. og
16. öld, að hægt er að nota þnð
sem ráðhús enn í dag. Turninn,
sem er tæpir 100 metrar á hæð,
var fullgerður 1340, og er nð
heita má óbreyttur frá fyrstu
gerð. En af flötu þaki hans cr
, ágætt útsýni ýfir borgina og um-
hverfið, svo að maður getur ekki
stillt sig um að fara þangað.
i Dómkirkjunni á maður bágt
með að átta sig á, því að hún er
talsverður hrærigrautur ýmissa
stíltegunda í húsagerðarJÍÉt,
, enda var hún í smíðum frá 1296
til 1461, eða 165 ár, og jafnvbl
þó að listastefnur væri ekki eir.s
breytilegar þá og þær eru á 20.
öldinni, má þó nærri geta að ekjji
stóð allt í stað á byrjunarskeiði
hinnar nýju „renaissance“, enda
ber kirkjan þess merki. Hún fcr
165 ára þróunarsaga húsagerðay-
listarinnar, og þeirri sögu líkur
með hinni miklu hvelfingu kirlij-
unnar, sem er miklu eldri én
hvelfingin mikla á Péturskirkj-
unni í Róm.
Maður gengur sig upp a 3
hnjám í þessum undrabæ, óg
þrátt fyrir fjögurra daga dvcl
kemst maður ekki yfir að sjá
nema litið af því, sem mann lang-
ar til að skoða. En þó sá ég svo
mikið, að aðeins agnarögn af því
er hægt að segja frá í blaða-
grein.
PIAZZALE £ ,
MICHELANGELO
j Ég hef séð svo margt og merfci •
legt í þessari borg listarinnar, afl
. á kvöldin langar mig mest til aÖ
Frámh. á bls. 12. :
Á Michelangelo-torginu er fagurt útsýni yfir borgina
Lugarno Torrigiani og Vecchio-tjörnin