Morgunblaðið - 21.04.1954, Blaðsíða 8

8
Miðvikudagur 21. apríl 1954
MURGVIS liíAtílÐ
isttMaMfe
Vtg.: H.Í. Arvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritatjóri: Valtýr Stefánaaon (ábyrgöann.)
Stjórnmálarltatjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lasbók: Arni Óla, simi 8049.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinason.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Auaturstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu 1 krónu eintakiS.
UR DAGLEGA LIFINU
* '
Askorun Alþingis til
Sameinuðu þjó&anna
EITT af síðustu verkum þess
Alþingis, sem lauk störfum
fyrir páskana var að samþykkja
áskorun til Sameinuðu þjóðanna
um allsherjarafvopnun í heimin-
um. Var samþykkt þingsályktun-
artillaga, sem lýðræðisflokkarnir
sóðu að um þetta efni.
Tillaga þessi var svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis
stjórninni að skora á Sameinuðu
þjóðirnar að beita sér af alefli
fyrir allsherjarafvopnun, sem
tryggð verði með raunhæfu al-
þjóðlegu eftirliti, enda er það ör-
uggasta ráðið til þess að koma í
veg fyrir framleiðslu og notkun
kjarnorkuvopna og vetnissprengj
unnar í hernaði, en tilraunir
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
með þau vopn hafa sýnt, að í
þeim felst geigvænleg hætta fyrir
mannkynið og framtíð þess, ef
ekki tekst með alþjóðlegum sam-
tökum að hindra að ný heims-
styrjöld brjótist út.“
Undir þessa áskorun Al-
þingis getur áreiðanlega allur
almenningur á íslandi tekið.
Allsherjarafvopnun í heimin-
um verður ekki framkvæmd
nema með raunhæfu alþjóð-
legu eftirliti. Það er þýðingar-
laust, að gera samþykktir um
afvopnun án þess að tryggja
það, að slíkum samþykktum
verði framfylgt af öllum. Án
raunhæfs eftirlits með því
væri verr farið en heima set-
ið. Það yrðu þá aðeins frið-
sömustu þjóðirnar, sem aldrei
hafa haft árásarstyrjöld í huga
sem drægju úr vopnabúnaði
sínum. Ofbeldisseggirnir
myndu hinsvegar halda hon-
um áfram. Með slíkum vinnu-
brögðum væri ekki stefnt að
friði og auknu öryggi heldur
vaxandi styrjaldarhættu og
nýjum ógnum fyrir mannkyn-
ið. |
Það er líka staðreynd, að
framleiðsla kjarnorkuvopna og
vetnissprengja felur í sér geig-
vænlega hættu fyrir mannkynið.
En það er ekki nóg, að banna
framleiðslu slíkra vopna einna.
Allsherjarafvopnun er miklu lík
legri til þess að eyða styrjaldar-
hættunni og draga úr þeim nag-
andi ótta, sem hvílt hefur eins og
farg á þjóðunum allt frá því að
Rússar hófu ofbeldisaðgerðir sín-
ar gegn þjóðum Austur- og Mið-
Evrópu í lok síðustu heimsstyrj-
aldar. Hinar vestrænu þjóðir
höfðu þá þegar sent heri sína
heim og hafið stórfellda afvopn-
un. Það var þá fyrst er þær sáu
framferði Rússa og áframhald-
andi vígbúnað þeirra, sem þær
hófu endurvígbúnað og myndun
varnarsamtaka sín í milli. Allt
bendir einnig til þess, að það hafi
einmitt verið vitneskja Rússa um
kjarnorkuvopnabirgðir Banda-
ríkjanna, sem hélt þeim frá að
hefja allsherjar árás á Vestur-
Evrópu.
Allt skraf kommúnista um ein-
hliða bann við framleiðslu og
notkun kjarnorkuvopna hefur því
byggst á falsi og yfirdrepsskap.
Sjálfir voru þeir langt á eftir um
framleiðslu þeirra vopna. Þess-
vegna kröfðust þeir þess að þau I
yrðu bönnuð. Jafnframt neituðu |
þeir öllum tilboðum Bandaríkja-
manna um raunhæft eftirlit með
því, að banni gegn framleiðslu
kjarnorkuvopna yrði framfylgt.
Þeir vildu ekki að hið alþjóðlega
eftirlit með framkvæmd slíks
banns næði til þeirra sjálfra. Þeir
höfðu heldur ekki neinn áhuga
fyrir allsherjar afvopnun að öðru
leyti.
Þegar þannig var í pottinn
búið var sannarlega ekki við
því að búast að „friðar“ sóknir
Rússa væru teknar alvarlega..
Kjarni þeirra var sá, að þeir
vildu sjálfir fá að vígbúast
eins og þá lysti. Aðrir áttu
hinsvegar að kasta frá sér allri
umhugsun um varnir sínar.
Þegar kommúnistar hófu Kóreu
styrjöldina sumarið 1950 var líka
auðsætt orðið, hvernig „friðar-
vilja“ þeirra var háttað. Með
henni létu Rússar handbendi sín
í Austur-Asíu þreifa fyrir sér um
viðbragðsstyrkleika hinna frjálsu
þjóða. Þegar Sameinuðu þjóðirn-
ar snérust til varnar undir for-
ystu Bandaríkjanna drógu Rúss-
ar klærnar aftur inn Þeir lögðu
að vísu Norður-Kóreumönnum til
vopn til þess að berjast með við
heri Sameinuðu þjóðanna. Sjálfir
þóttust þeir hvergi nærri koma.
En Kóreustyrjöldinni lauk með
því, að ofbeldistilraun kommún-
ista var brotin á bak aftur. Aldrei
fyrr höfðu alþjóðleg samtök sýnt
annan eins styrkleika og sam-
heldni og Sameinuðu þjóðirnar
sýndu í Kóreu. Vörn þeirra þar,
og síðar sókn gegn ofbeldisaðilj-
anum, voru greinileg sönnun þess
að nýr og voldugur alþjóðlegur
lögregluvörður hafði verið stofn-
aður. Tilvera hans mun frekar en
nokkuð annað stuðla að auknu ör
yggi og friði í heiminum.
Það er von hinnar fámennu
og friðsömu þjóðar, sem bygg-
ir ísland, að friðarstarf Sam-
einuðu þjóðanna muni bera
sem heillaríkastan árangur, og
að undir þeirra forystu megi
afvopnun verða hafin og fram
kvæmd án undirhyggju og
fláttskapar.
ALMAR skrifar:
Fróðlegt erindi.
Á EINS og venja er til á sunnu-
dögum, flutti útvarpið sunnu
daginn 11. þ. m. tilkomumikil
tónverk eftir klassísk tónskáld,
— þeirra á meðal Mozart, Haydn
og Beethoven. Þá flutti og dr.
Matthías Jónasson síðara erindi
sitt: „Er mannsvitið mælan-
legt?“ og Jakob Benediktsson,
cand mag., fyrsta erindi sitt um
Arngrím lærða. Var þetta erindi
Jakobs sem og framhaldserindið,
er hann flutti s.l. fimmtudag
I (skírdag) um þennan merka
klerk og mikla lærdómsmann
mjög athyglisverð og fróðleg. —
' Gerði Jakob þar glögga grein
fyrir ritstörfum séra Arngríms og
rakti þau áhrif, er koma fram í
3* útuan
rpina
í óí^uóta uilzu
ritum hans, af þeim stefnum og
sjónarmiðum um söguskoðun, er
ríkjandi voru á hans tímum, svo
sem húmanismans.
Ú tvarpshl jómsveitin.
4r ÞÓRARINN Guðmundsson,
fiðluleikari, hefur um langt
skeið stjórnað útvarpshljómsveit-
inni, sem jafnan lætur til sín
heyra á mánudögum og flytur þá
venjulega létta, klassíska tónlist.
Hefur Þórarinn og hljómsveit
hans unnið þar ágætt verk, enda
nýtur hljómsveitin undir stjórn
hans almennra vinsælda. Mánu-
daginn 12. þ. m. lék hljómsveitin
lög eftir Schubert og fór ágæt-
lega með þau. Er alltaf gaman að
heyra þá dásamlegu músík, sem
er í senn ljóðræn og frábærlega
vel samin. Hygg ég að fá tón-
skáld erlend eigi jafnmiklum vin
| sældum að fagna hér á landi,
sem þessi austurríski snillingur.
Því miður heyrði ég ekki ein-
söng og tvísöng þeirra Kristínar
Einarsdóttur og Margrétar Egg-
t ertsdóttur þetta kvöld, en hef
' heyrt vel af söngnum látið, og
' ekki heldur heyrði ég erindi Pet-
J er Foot’s, hins enska háskóla-
j kennara, um íslenzk fræði í
Bretlandi. Hefði ég þó gjarnan
viljað hlýða á það erindi, því að
efnið er girnilegt til fróðleiks.
uu andi ábrijar:
Borðið kartöflur
Á SÍÐASTLIBNU hausti var
kartöfluuppskera meiri og betri
hér á landi en nokkru sinni fyrr.
Af því leiðir að miklar birgðir
eru nú til af þessum matvælum
í landinu. Eiga bændur í sumum
landshlutum jafnvel í töluverðum
erfiðleikum. vegna þess. Fyllsta
ástæða er til þess að hvetja neyt-
endur kaupstaða og sjávarsíðu
til þess að auka neyzlu sína af
þessum hollu og góðu jarðávöxt-
um. Á meðan skortur er á kjöti
er líka mikil þörf fyrir þá með
fiskinum. En víðast hvar á land-
inu á almenningur nú kost á nýj-
um og góðum fiski.
Á því færi vel, að húsmæðra-
skólar og aðrir skólar, sem kenna
unglingum matreiðslu gerðu sér
sérstakt far um að kenna fjöl-
breyttari meðferð kartaflna en
hingað til hefur almennt tíðkast
hér á landi. Kartöflur eru sá garð
ávöxur, sem þjóðin að jafnaði
hefur mest af. Mikill fjöldi fólks
í kaupstöðum og sjávarþorpum
ræktar þær einnig og hefur af
þeim mikil búdrýgindi. Það er
því mjög nauðsynlegt að þjóðin
kunni að matreiða þær og nota
þær sem bezt.
Að liðnum páskum.
TILVERAN hefur alltaf á sér
sérstakan blæ að afloknum
stórhátiðum og hinu ríflega fríi
í sambandi við þær frá hinum
' daglegu störfum. Athafnalífið
hefur legið niðri, fólk hefur gef-
izt tóm til að sinna ýmsum hugð-
' arefnum sínum, sem kafna að
jafnaði í önn dagsins. En „öll jól
j taka enda“ — eins og þar stend-
j ur og nú er tekið til aftur þar
sem frá var horfið fyrir hátíð-
ina. Það kostar alltaf töluverða
, áreynslu að koma sér af stað
aftur og ná hinum venjulega
ganghraða svipað eins og gerist
* um vélar, sem staðið hafa ónot-
aðar um alllangan tíma — það
' þarf ætíð nokkra auka orku til
að knýja þær úr kyrrstöðunni.
Svipþungir hátíðisdagar
— og þó.
VEÐRIÐ var annars heldur
grátt og drungalegt yfir þessa
páska. Það rigndi heil feykn og
' margir, sem lögðu leið sína upp
til fjalla, kvörtuðu yfir, að minna
hefði orðið úr skíðaferðum en
j hugur stóð til vegna óhagstæðs
veðurs. En það var nú sama, tím-
inn var þá bara notaður til að
hvíla sig og taka lífinu með ró —
svo fáum við ef til vill þess frek-
ar sólskin og gott veður á sumar-
daginn fyrsta — á morgun!
i Annar í páskum var reyndar
skær og bjartur yfirlitum og
kvöldið eitt hið allra fegursta,
sem gerist hér í’Reykjavík. Fjalla
hringurinn í austri og suðri með
snæhvítum brúnum við dimmblá
an kvöldhimininn og rauðgullinn
kvöldroðinn í vestri var dýrlega
fagurt páskaskart.
Grímseyingar
búast til flugs.
GAMALL eyjaskeggi" skrifar:
„S.l. haust var hafizt
handa um byggingu flugvallar í
Grímsey og verður þeim fram-
kvæmdum haldið áfram nú í
vor. Þar með sjá nú Grímseying-
ar horfur á, að gamall draumur
þeirra muni rætast í náinni fram-
tíð.
Ég hitti fyrir nokkru konu,
sem er fædd og’uppalin í Gríms-
ey og barst talið að eyjunni
hennar og lífi eyjarskeggja: „Það
eru liðin undir það 10 ár, síðan
ég hef farið norður í Grímsey“,
sagði hún. „Það er alltof langt,
en samgöngurnar þangað eru svo
erfiðar, að ég hef ekki haft mig
upp í að takast ferðina á hendur.
En þetta breytist allt, þegar flug-
völlurinn okkar kemur, þá verð-
ur hægt að skjótast þetta á ör-
skömmum tíma með auðveldum
hætti“.
Hvergi meiri þörf fyrir
flugvöll.
ÞEIR eru áreiðanlega margir,
sem hafa sömu sögu að segja
og þessi kona. Það liggur í aug-
um uppi, að hvergi á íslandi er
meiri þörf fyrir flugvöll heldur
en einmitt í Grímsey, sem allt
fram til þessa dags hefur verið
einangruð frá umheiminum norð
ur við heimskautsbaug. Grímsey-
ingar hafa lifað í heimi út af
fyrir sig og þeim þykir vænt um
eyjuna sína og vilja halda tryggð
við hana. En þó að einangrun
eyjalífsins eigi sína töfra, þá eru
erfiðleikarnir, sem henni fylgja,
svo miklir, að þeir, sem við hana
eiga að búa vilja einskis láta ó-
freistað til að bæta úr henni.
Mikið fagnaðarefni.
CRÍMSEYINGAR og allir aðrir,
sem um þessi mál hugsa gera
sér ljóst, að framtíð eyjarinnar
hlýtur að byggjast á því að íbú-
um hennar verði búin atvinnu-
og lífsskilyrði, sem ekki eru lak-
ari en allra annarra landsmanna.
Bygging flugvallar og greiðari
samgöngur við land heldur en
verið hefur hingað til stuðlar
fremur en nokkuð annað að því,
að svo megi verða og er það því
mikið fagnaðarefni Grímseyinga
og allra íslendinga, sem vilja
bætt lífskjör allra landsmanna
jafnt og réttlátlega, að þessum
þarfa framkvæmdum skuli nú
hafa verið hrint af stað. Er von-
andi, að unnið verði að þeim með
röskleika og einskis látið ófreist-
að til að flugvöllurinn megi kom-
ast upp sem allra fyrst til hag-
ræðis fyrir Grímseyinga.
Gamall eyjarskeggi“.
Hræðst þú ei, þótt börðin breið
blóðugir skeri þræðir.
Ógurleg er andans leið
upp á sigur-hæðir.
(Matthías Jochumsson).
Hver árla rís
verður margs
vís.
Kling-klang kvintettinn
og fleira.
RANNVEIG Þorsteinsdóttir,
lögfræðingur, flutti þriðju-
daginn 13. þ. m. síðara erindi sitt
um kvenréttindabaráttuna_ hér á
landi. í þessum erindum sínum
báðum rakti fyrirlesarinn sögu
kvenréttindamálsins frá því er
| konur hér hófust fyrst handa um
I að bera fram réttindakröfur sín-
ar og allt fram til vorra daga.
Gerði Rannveig efninu hin ágæt-
ustu skil og flutti mál sitt vel og
skörulega. Við sem nú er-
um á miðjum aldri og þar yfir
munum vel þessa baráttu ís-
lenzkra kvenna fyrir hinum
sjálfsögðu réttindum, og trúað
gæti ég að mörgum ungum kon-
um og körlum, komi það undar-
lega fyrir sjónir, að slíkt sann-
girnismál, skyldi svo harðsótt í
hendur löggjafans, sem raun ber
vitni. Og þó vorum við með
fyrstu þjóðum, sem veittu kon-
um full réttindi.
Þennan sama dag kom fram í
útvarpinu í fyrsta sinn, að ég
held, nýr söngflokkur er kallar
sig Kling-klang kvintettinn.
Söng hann nokkur lög (af plöt-
um) og fór prýðisvel með þau.
Raddirnar eru ljómandi góðar,
vel samstilltar og ágætlega æfð-
ar. Væri gaman að fá að heyra
þennan kvintett oftai’.
Þá lék Carl Billich einleik á
píanó nokkur lög eftir Chopin af
mikilli kunnáttu og smekkvísi.
Konsert eftir dr. Urbancic.
★ MIÐVIKUDAGINN 14. þ. m.
var tvímælalaust merkasti
dagskrárliðurinn Konsert fyrir
þrjá saxofóna og strengjasveit
eftir dr. Victor Urbancic, er flutt-
I ur yar (af plötum) undir stjórn
höfundarins. Er þetta allmikið
tónverk, mjög athyglisvert og var
vel flutt af þeim Þorvaldi Stein-
grímssyni, Sveini Ólafssyni, Vil-
hjálmi Guðjónssyni og strengja-
flokki Sinfóníuhljómsveitarinn-
ar. Dr. Urbancic er hámenntaður
tónlistarmaður, er unnið hefur
, hér mikig og merkilegt starf á
sviði tónlistarinnar.
i Þá flutti ungfrú Anna Þór-
hallsdóttir erindi um söngkon-
una frægu Marian Anderson,
greinargott og vel flutt.
| Þátturinn með kvöldkaffinu
I var með bezta móti að þessu
( sinni. Rúrik er að sækja sig og
er það vel farið.
Hátíðisdagarnir.
★ UM hátíðirnar var útvarpið
örlátt á glæsilega og fagra
tónlist og kann ég því þakkir
fyrir það. Á skírdag voru flutt
tvö tónverk eftir Mozart og fleiri
ágæt tónverk, ennfremur tónleik-
ar Sinfóníuhljómsveitarinnar, er
fluttir voru í Þjóðleikhúsinu 2.
marz s.l. og þá teknir á segul-
band. Var þar leikinn forleikur
að óperunni „Fidelio" eftir Beet-
hoven og Píanókonsert nr. 3 í c-
moll eftir sama með einleik Rögn
valds Sigurjónssonar. Stjórnandi
var Robert Abraham Ottóson. —
Framh, á-bls. 9