Morgunblaðið - 04.01.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 4. janúar 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Alvöruþnngin uðvörunurorð
KVIKMYNDAHUSIN hér gera
sér jafnan far um að vanda sem
bezt valið á þeim myndum, er
þau sýna um jóla- og nýárs-leyt-
ið, og hefur svo einnig verið að
þessu sinni. Má segja að í ölium
kvikmyndahúsunum séu nú
sýndar úrvalsmyndir, bæði um
gerð og efni.
ALLIR hugsandi menn, sem
hlýddu á útvarpsávarp Ólafs
Thors forsætisráðherra á gamlárs
kvöld, munu hafa gert sér ljóst,
að í orðum hans fólst djúptækur
sannleikur og glöggur skiining-
ur í senn á íslenzkri sögu og hlut-
verki og vandamálum núlifandi
kynslóðar.
Forsætisráðherrann dró upp
litríka mynd af baráttu þjóðar-
innar frá upphafi, sigrum henn-
ar og ósigrum. Hann kvaðst draga
þessa mynd upp á þessum tíma-
mótum vegna þess, að nú væri
svo komið, að stundum sæktu á
sig, bjartsýnismanninn, óþægileg-
ar spurningar.
„Hefir sólbirta síðustu áratuga
gert oss svo glámskyggna, að vér
sjáum ekki það, sem myrkrið gat
ekki hulið sjónum forfeðranna?
Látum vér auð og velsæld líð-
andi stundar leggja að velli það,
sem fátækt og þrengingar fyrri
alda fengu ekki sigrað?
Rótslítur rás viðburðanna þessa
litlu þjóð, svo hún velkist um
eins og rekald og berist með
tímans straumi tíl ókunnra
stranda?
Ég er að minna á söguna vegna
þess, að hún er hald vort og
traust", sagði forsætisráðherrann.
Ólafur Thors ræddi síðan þær
miklu efnahagslegu framfarir,
sem orðið hefðu á síðustu ára-
tugum, og þó fyrst og fremst
þeim síðasta, er liðinn væri síðan
lýðveldi var stofnsett í landinu.
Þessar miklu framfarir væru að
sjálfsögðu gleðilegar. En því mið-
ur væri það staðreynd, að íslend-
ingar kynnu sér ekki hóf. Engin
þjóð, ekki heldur við, gæti eytt
meiru en hún aflaði. Forsætis-
ráðherrann komst síðan að orði
á þessa leið:
„Ég er ekki einn af minni
spámönnunum, af því aS ég er
. TRIPOLIBÍÓ
i sýnir nú „Melba“, ameríska
máli, að þegninn væri minnugur söngvamynd í litum, sem byggð
skyldu sinnar gagnvart ríkinu. er á æviferli áströlsku sópran-
Forsætisráðherra mæltist síðan söngkonunnar Nellie Melba (1861
á þessa leið: j—1931), er á blómaskeiði ævi
„Kjörorðið á því að vera: sinnar var talin ein frábærasta
„Sami mikli rétturinn öll- söngkona sinnar tíðar, og var
um til handa og sömu þungu sérstaklega viðbrugðið fyrir
skyldurnar á ailra herðar“. . koloratursöng sinn. Frumraun
Framtíðarheill og frelsi ætt- hennar var hlutverk Gildu í
jarðarinnar veltur á atorku, Rigoletto eftir Verdi, er hún söng
hæfni og skyldurækni, á því, \ Bryssel 1887 við geisihrifni
að sérhver einstaklingur, sem áheyrenda. Eftir það var hún
nú hefur fengið rétt sinn á ráðin við Covent Garden í
hendur heildinni tryggðan, London og söng síðan meirihátt-
axli fúslega byrði sína og við- ar óperuhlutverk víða um heim,
urkenni í verki sínar skyldur bæði vestan hafs og austan og
hin óskyldustu, svo sem í óperum
gagnvart þjóðfélaginu.“
Ef íslenzka þjóðin hefur varið
nokkrum hluta áramótanna til
þess að hugleiða þessi orð mikil-
hæfasta stjórnmálaleiðtoga síns,
þá er vissulega vel farið. Og
mikill hluti hennar hefur áreið-
anlega gert það. Á slíkum tíma-
mótum eru hugir fólksins opnari
fyrir máli staðreyndanna en oft
áður. Menn gera upp sína eigin
reikninga og þjóðfélags síns, lit.
Jéla- og nýársmyndir
um óperum. Hún hætti að syngja
í óperum árið 1926, eftir langan
og glæsilegan listamannsferil og
hvarf þá aftur til heimalands
síns, Ástralíu, og gerðist þá for-
seti tónlistarskólans í Melbourne.
í kvikmyndinni er í stórum
dráttum rakin saga Melba frá því
er hún kemur til Parísar og
tekur að stunda söngnám hjá hin-
um fræga söngkennara, frú
Marchesi, og síðan sjáum við
hana og heyrum í sigurför henn-
ar frá einni stórborg heimsins til
annarar. En eins og svo oft vill
verða um mikla listamenn, er líf
þessarar ungu og mikilhæfu söng
konu ekki óblandin gleði og
hamingja. Hún ann hugástum
ungum vini sínum frá heima-
Wagners og frönskum og ítölsk- landinu, Ástralíu, og þau giftast.
VeU ancli óhripar:
Eitt ár í tímans haf.
ARIÐ 1955 er gengið í garð —
nýtt ár, eití til viðbótar við
öll hin, sem liðin eru í aldanna
ast um af sjónarhóli þeirrar sögu skaut. Okkur finnst eitt ár tölu-
sem er að gerast, skoða sinn eigin vert langur tími af ævi okkar og
hug af hreinskilni og raunsæi. ,1 rauninni er það svo, þegar mið-
að er við eina mannsævi meðal-
Framt:ð íslenzku þjóðarinn- ]anga en samt er þetta aðeins sem
ar veltur einmitt á því í dag, einn dropi - hið mikla tímans haf>
að hun sé hreinskilin við sjálfa f hina m|klu ómælis móðu eilífð.
sig og líti raunsætt á hag sinn. arinnar> þar sem ár 0g aldir eru
Ef hún gerir það sigrar skyn- ' sem sanðkorn á sjávarströndu. —
semi og dómgrein fólksins. Og Hversu lítil og smá erum við
er íslandi og þjóð þess ekki mennu-nir í okkar skamm-
þá
tryggt framtíðaröryggi,
sæld og frelsi.
vel-
Saar -
þröskuldur í vegi.
A OÐRUM degi fyrir áramót <
samþykkti franska þjóðþingiðl
Parísarsamningana í heild. Þar) j^LÍKAR hugsanir hvarfla stund
lífi hér á jörðunni, hversu til-
gangslaus allur þessi fyrirgangur
áhyggjur, basl og strit fyrir
þennan örskamma tíma — hví
ekki að láta reka á reiðanum með
allt og alla — þetta líf er svo
stutt hvort eð er? —
Að gera hið bezta
úr hverjum hlut.
enginn spámaður. En þó spái, var um að ræða mikilvægan at
ég því nú og segi það fyrir, að
ef menn halda uppteknum
hætti og krefjast æ því meir
af framleiðslunni sem verr
vegnar, þá er jafn víst, að þjóð
in kallar skjótlega yfir sig nýtt
gengisfall, eins og víst er að
steinninn, sem sleppt er úr
hendinni, fellur til jarðar en
flýgur ekki í Ioft upp. Menn
vita þetta en hafa þá vitneskju
að engu“.
Þessi alvöruþrungnu orð
forsætisráðherra landsins eru
fyllilega tímabær um þessi
áramót. Það er full hætta á
því, að árangur hinnar glæsi-
legu uppbyggingar atvinnu-
Iífsins á undanförnum árum
verði eyðilagður með fyrir-
hyggjulav. :um kröfum á hend-
ur framieiðslunni. Árangur
þess yrði nv gengisfelling og
óf.yrirsjáanlegir erfiðleikar í
íslenzki'm efnahagsmálum á
næstu árum.
Þetta veiður þjóðin að gera
sér ljóst. Það væri fullkomið
glapræði og ábyrgðarleysi ef hún
dyldi sig sannleikanum í þessum
efnum.
Ólafur Thors forsætisráðherra
drap á það undir lok ræðu sinnar,
að á undanförnum árum hefði
kjörorðið verið „sami mikli rétt-
urinn öllum til handa“. Þannig
hefði einstaklingnum verið
tryggður mikill réttur á hendur
þjóðfélaginu. En eins og nú væri
komið skipti það ekki minna
burð, enda var ljóst, að mót-
spyrnan gegn samstarfi við Þjóð-
verja var allhörð í hinu franska
þingi. Samningarnir voru stað-
festir með litlum atkvæðamun og
þar gerðist sá leiðinlegi atburður,
að flestir þingmenn kaþólska
flokksins sátu hjá vegna persónu
legs haturs á Mendés-France.
Þegar þessi þröskuldur er yfir-
stiginn virðist fátt eitt geta stöðv-
að þá ákvörðun að Vestur-Evrópu
þjóðirnar komi á fót hinu fyrir-
hugaða varnarbandalagi. Olík-
legt er, að efri deild franska
þingsins geri nokkrar breytingar
á samningunum og ljóst er að
önnur aðildarríki munu veita
samþykki sitt. Þó mun þetta enn
mæta nokkurri mótspyrnu í
Þýzkalandi.
Það er vitað, að samningurinn
milli Adenauers og Mendés-
France um framtíð Saar-héraðs-
ins mætir harðri andspyrnu
tveggja samstarflokka Adenauers
í Þýzkalandi. Og einnig hafa
nærri 30 þingmenn hins kristilega
flokks Adenauers lýst yfir and-
spyrnu sinni. En það hefur verið
sett að skilyrði fyrir gildistöku
annarra Parísarsamninga, að
einnig verði staðfest hérumrætt Þag má*Segja að hárgreiðslukon-
samkomulag hinna tveggja for- urnar hafi unnið myrkranna á
sætisráðherra. Allt bendir því til, milli _ og vel þag _ og höfðu
að harðar deilur verði í þýzka þ0 varla undan að sinna öllum
þinginu um þetta atriði. Hitt eru pöntunum, sem að þeim drifu —
menn sammála um þar, að nauð- allir vilja líta sem bezt út yfir
synlegt sé að efla og samræma hátíðarnar og falleg og snyrtileg
varnir Vestur Evrópu þjóðanna. hárgreiðsla er einn mikilvæg-
um ósjálfrátt að okkur — já,
og ekki hvað sízt um áramót,
þegar við kveðjum gamla árið og
heilsum nýju. Okkur fannst þetta
allt þetta mannlíf svo óendanlega
stutt og fallvalt. — En þessar
hugsanir víkja jafnan frá okkur
aftur — sem betur fer. Við vit-
um og skiljum, að lífið, svo stutt
sem það nú er, krefst þess af
hverjum einstakling, að hann
verji því þannig, að honum og
þeim öðrum, sem samleið eiga
með honum megi sem bezt vegna,
bæði í andlegum og líkamlegum
skilningi. Til þess að svo verði,
með öðrum orðum, að við spjör-
um okkur sæmilega, verðum við
að beita þeirri skynsemi, orku og
skilningi, sem guð hefir gefið
okkur, taka lífinu eins og það
kemur fyrir og gera hið bezta
úr hverjum hlut. — Þessvegna á
víl og vonleysi engan rétt á sér,
þó að stundum kunni að syrta
dálítið í álinn.
Annríki á hárgreiðslu-
stofunum
ÞAÐ var mikið að gera á hár-
greiðslustofunum í Reykjavík
um hátíðarnar eins og alltaf áður
undir þessum kringumstæðum.
asti þátturinn í fallegu útliti
kvenna sem karla. — En það er
annars dálítið annað, sem ég ætl-
aði að minnast á í þessu sambandi
— og það er af gefnu tilefni.
H
Ónærgætni og ókurteisi.
ÁRGREIÐSLUKONA ein, hér
í bænum sendi mér nýskeð
umkvörtun sína — yfir gömlu
umkvörtunarefni: óstundvísi og
kæruleysi viðskiptavina við hár-
greiðslustofur. — Hún skrifar:
„Það var einn daginn milli jóla
og nýárs, þegar sem allra mest
var að gera. Við höfðum byrjað
klukkan 8 um morguninn til að
geta afgreitt sem flestar af þeim,
sem beðið höfðu um hárgreiðslu
þann daginn. Sú fyrsta kom á til-
settum tíma — stundvíslega kl. 8.
En svo kom að þeirri næstu, sem
átti að koma kl. 8,30. Hún kom
alls ekki. Sú næsta, sem koma
átti kl. 9 kem heldur ekki og sú
þriðja, sem koma átti kl. 9,30
heldur ekki. — Eg sat aðgerðar-
laus syfjuð og leið — og reið. j
Mér fannst þetta óafsakanleg
framkoma — kæruleysi og ó-
kurteisi. Að vísu getur það alltaf
komið fyrir, að eitthvað komi í
veginn, þannig að viðskiptavin-
urinn geti alls ekki komið á þeim
tíma, sem um var talað, en það
er þá sjálfsögð kurteisi að láta 1
vita um það — hringja ósköp ein-
faldlega og segja að hún geti ekki
komið af þessum eða hinum
ástæðum — hitt er meiri háttar
ónærgætni og óprúttni........“
Breyttu við
aðra, eins og
þú vilt að aðrir
breyti við þig.
En nú hefst baráttan milli listar
hennar annarsvegar, og þess
frama, sem bíður hennar í heimi
fullum aðdáunar, og hinsvegar
ástar hennar á eiginmanninum,
sem óskar þess, að hún hverfi
; heim með honum og segi skilið
i við leiksviðið og hið heillandi líf
í heimi listar og frægðar. Frá því
hversu þeirri baráttu lýkur verð-
ur ekki greint hér.
Aðalhlutverkið Melba, leikur
og syngur hin unga og glæsilega
ameríska sópransöngkona Patrice
Munsel (f. 1925). Hefur hún
starfað við Metropolitan-óperuna
í New York síðan 1943 og verið
þar í fremstu röð, enda er hún
frábær söngkona, er ræður yfir
mikilli koloraturtækni. — í
myndinni syngur hún margar
frægustu óperuaríur af mikilli
snilld og einnig er leikur hennar
afbragðsgóður. Eiginmann Melbu
leikur John McCallum, Eric
Walton vin hennar og aðdáanda
frá fyrstu Parísarárunum leikur
John Austin en Cesar Carlton,
eiganda Ritzhótelsins í London,
leikur Alec Clunnes. — Þessir
! menn koma mest við sögu í mynd
inni og er leikur þeirra einkar
góður. En það er þó fyrst og
fremst Patrice Munsel, sem með
frábærum söng sínum og leik
ber uppi myndina og verður
manni ógleymanleg
Hér er ekki hægt að koma því
við að telja upp öll þau mörgu
og fögru lög, sem sungin eru, en
þau skipta tugum.
Allir þeir, sem góðri tónlist
unna og góðum leik, ættu að sjá
þessa ágætu mynd.
I
GAMLA BÍÓ
i Þar er nú sýnd hin margum-
talaða kvikmynd Samuels Gold-
j wyn’s: Ævintýraskáldið H. C.
Andersen. Þegar það fréttist —
fyrir nokkrum árum, að kvik-
myndaframleiðandinn mikli,
Samuel Goldwyn, hefði í hyggju
að gera kvikmynd um H. C.
Andersen, og að hinn snjalli gam-
anleikari Danny Kaye ætti að
fara með hlutverk Andersens,
urðu Danir ókvæða við í fyrstu
og töldu það hrein helgispjöll að
láta hlutverkið í hendur slíkum
trúðleikara. Og þeir höfðu litla
trú á því að Samuel Goldwyn
I hefði til að bera þá smekkvísi er
hæfði efninu þ. e. minningu þessa
einstæða og dásamlega skálds.
Og ekki varð heimsókn Danny
Kaey’s til Danmerkur til þess að
draga úr þessum efasemdum
Dana. — En svo kom myndin, —
fögur og ljúf, gerð af mikilli
hugkvæmni og enn meiri smekk-
vísi, full af góðlátri glettni og
undurfögrum dansi, — og allt féll
í ljúfa löð.
Eins og í upphafstexta mynd-
arinnar greinir, er hér ekki um
ævi H. C. Andersens að ræða,
heldur er nafn hans og skáld-
skapur notað eins og einskonar
stef í fögru tónverki. Og Danny
Kaey leikur hlutverk skáldsins
af sérstakri nærfærni, — og aug-
ljósri virðingu fyrir hinu mikla
skáldi. — Hann hænir að sér
börnin í hinum litla fæðingarbæ
sínum og segir þeim ævintýri og
raular fyrir þau falleg ljóð og
lög. Og svo fer hann til höfuð-
borgarinnar, Kaupmannahafnar,
glaður og áhyggjulaus þótt
snauður sé, og ævintýrin halda
áfram að verða til í hinum barns-
lega en frjóa huga hans. Og svo
er eitt þeirra allt í einu orðið að
fögrum ballett á sviði Konung-
lega leikhússins, sem dansaður er
af frábærri snilld, með hinni
ágætu frönsku dansmær Jean-
maire í aðalhlutverkinu. Og
ævintýrin hans fara jafnframt að
birtast í blöðunum og vekja að-
dáun manna. En þegar allt þetta
stendur sem hæst, hverfur skáld-
Framh. á bls. 12.