Morgunblaðið - 27.04.1955, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 27. apríl 1955
MORGVKBLAÐIÐ
11
Sigurjón Gíslason
Bakkagerði
ÞAÐ er margs að minnast fyrir
85 ára gamlan mann, ekki
sízt þegar það er sérlega greind-
ur maður, sem hefur staðið fram-
arlega í fjölmörgum málum sveit-
ar sinnar.
Ég gat ekki stillt mig um að
heimsækjjt Sigurjón í tilefni þess-
ara merku tímamóta í lífi hans
og frétta hann um ýmislegt
gamalt, einkum af því að ég
vissi, hve aiit gamalt stóð hon-
um skýrt fyrir sjónum. Það stóð
heldur ekki á því, að hann vildi
gera mér allt til hæfis, enda
þekktur að höfðingslund.
Sigúrjón er nú elztur allra
karlmannu á Reyðarfirði, hefur
dvalið í Bakkagerði 81 ár og að-
eins eitt ár utan Reyðarfjarðar-
hrepps. Enn er hann furðu ern,
en hefur að mestu misst sjónina.
Fátt eitt gat komið Sigurjóni
verr, því eð hann hefur alla sína
daga verið sérlega hneigður fyrir
lestur, þótt oft muni lítill tími
verið til þeirra hluta, sem ekki
urðu í askana látnir. Hann var
frumkvöðull þess, að stofnað var
hér lestrarfólag.
Sigurjón er fæddur í Litlu-
Breiðuvík, nú í Helgustaðahreppi
en þá í Reyðarfjarðarhreppi, 27.
apríl 1870. Foreldrar hans voru
þau hjónin Gísli Nikulásson frá
Teigagerði og María Sigfúsdóttir
frá Litlu-Breiðuvík.
Gísli faðir hans var laus við,
fyrstu æviár Sigurjóns. Lenti
hann m. a. í Norðfjörð. Þegar
Sigurjón er fjögurra ára (1874),
flyzt Gísli með skyldulið sitt al-
farinn í Bakkagerði, íyrst í hús-
mennsku td ömmu sinnar, er þar
bjó, fær c’ðan hluta úr jörðinni
og bjó þar æ síðan, eða þar til
Sigurjón tók við.
Eitt hið fyrsta, sem Sigurjón
man eftii, er ferðin frá Norð-
firði til Bakkagerðis. Sérlega er
honum niinnisstæð ferðin frá
Svínaskála og inneftir, en hún
var farin r báti og tók heilan
dag, en er að öllu sjálfráðu lið-
lega tveggja stunda róður. Þá
var fjörðurinn fullur af hafís, en
mátti með lagi rekja sig milli
jakanna og oftar stjaka en róa.
Þessi ferð mun þó hafa verið
farin um það bil mánuði af
Bumri.
Sigurjón er það gamall, að
hann hefur séð Búðareyrarþorp
rísa af grunni. Þegar hann er að
alast hér rpp, er aðeins bænda-
byggð. Þá er næsti bær fyrir
utan Bakkagerði, Teigagerði, sá
næsti fyrir innan Kolialeira.
Sigurjón sýnir mér stórt ör á
Vísifingri bægri handar, það fékk
hann við uppskipun á timbrinu
Bem fór í fyrsta „húsið“, sem hér
var byggt. Höfðu nokkrir Héraðs
menn bundizt samtökum um
verzlun á Reyðarfirði og keypt
í því augnamiði hús út í Litlu-
Breiðuvík, sem þeir fluttu svo í
flekum inn á Búðareyri og reistu
þar sem v mzlunarhús. Nú er það
hús gistihús K. H. B. Ekki löngu
gíðar fara Norðmenn að stunda
hér síldveOSar. fyrst án viðlegu,
en fengu oft menn úr landi til
þess-að gera aflanum gott. Síðar
litlu setjast þeir hér að. Sá fyrsti
á Hrúteyrl, Randólfur að nafni
og hafði þar síldarútveg og
verzlun. Klausen hét næsti land-
námsmaði.r og byggði sá sér hús
undir útgeið sína á Holtastaða-
eyri. Norðan megin fjarðar, eða
þar sem nú stendur Búðareyrar-
kauptún, b.yggði fyrstur Friðrik
Wathne og setti á stofn mikla
útgerð og •''•erzlun. Sigurjón vann
mikið hjá honum. Læiði af Norð-
mönnum fil síldveiða, varð meir
að segja ,nótabassi“, en slíkt var
Sjaldgæft að Norðmenn treystu
íslendingum til hínna vandasam-
ari verka þá daga, a. m. k. hvað
síldveiðar áhrærði. Óhætt var að
treysta Sigurjóni. Innan við tví-
tugsaldur réri hann sem formað-
ur yfir sumarvertíð frá Litlu-
Breiðuvik, hafði ungur byrjað
róðra þaðan, tii þess að geta fært
björg í bu föður síns, var líka
elztur maigra barna.
Happdræfílslán
ríkissjóðs, A-flokkur
500 krónur:
Sigurjón kvongaðist laust eftir
tvítugsaldur Önnu Stefánsdóttur,
pósts frá Jórvík. Fyrstu árin þar
á eftir var hann í búi föður síns,
en eignaðLt svo hálflendu Bakka
gerðis og bjó þar síðan. Þau hjón-
in eignuðust þrjú börn, sem öll
eru á lífi. Mariu, gift í Reykja-
vík, Edva) d og Gísla, sem báðir
búa nú í Bnkkagerði. Ónnu konu
sína missti hann fyrir þremur
árum.
Reyðfirðingar sáu fljótt, að
fáum var betra að treysta en
Sigurjóni. Hann gekk alltaf heill
til verks. Þess vegna var hann
snemma kjörinn til trúnaðar-
starfa sinnar sveitar. Hann sat
lengi í hreppsnefnd og var um
eitt skeið oddviti. í sýslunefnd
sat hann framundir 30 ár. Mörg
fleiri trúnaðarstörf hafði hann á
hendi, þótc ekki verði þau hér
talin. /
Sigurjón man gjörla síðastliðin
70 ár, og meir að segja lengur,
en þegar ég spyr hann hvað hon-
um finnist hafa valdið mestri
breytingu til batnaðar svarar
hann hiklaust. að það hafi a. m. k.
valdið mestri breytingu á sínu
lífi, þegar LandsbanKÍnn stofn-
aði útibúið á Eskifirði. Það hafi
gert mörgum efnalitlum fært að
ráðast í framkvæmdir og koma
sér á efnalega fastan grundvöll.
Jörð sína bætti Sigurjón mjög,
bæði stækkaði tún og byggði upp
öll hús úr steinsteypu. Hann var
frumkvöðull að stofnun búnaðar-
félagsins hér og lengi formaður.
Stórhug hans má m. a. sjá af
því, að íbúðarhúsið, sem hann
byggði íyrir nálægt 40 árum,
rúmar nú prýðilega tvær fjöl-
skyldur auk þess sem hann hef-
ur sjálfur sitt herbergi.
Ekki get ég skilið svo við Sig-
urjón, að ég minnist ekki á trjá-
og blómagarðinn, sem þau hjónin
ræktuðu sunnan undir húsi sínu.
Þar eru nú hæstu reynitré á
Reyðarfirði, mörg orðin 8 metra
há. Þau teygja nú krónur sínar
upp með glugga gamla manns-
ins og Þre .tirnir gleðja hann með
söng sínum. Yndi Sigurjóns og
beggja þeirra hjóna hefur alltaf
verið að hivnna að sérhverjum
gróðri á hvaða sviði sem er. Þess-
vegna minnast Reyðfirðingar
Sigurjóns með hlýjum hug á þess
um merku tímamótum ævi hans
og senda honum árnaðaróskir.
_____________________Þ. B.
SIKILEY, 20. apríl — Búizt er
við, að Winston Churchill muni
dveljast nokkuð skemur á Sikil-
ey sér til hvíldar og hressingar,
þar sem veður hefur verið slæmt
þar syðra. Hann mun sennilega
halda heim snemma í næstu viku.
Ekki er ólíklegt að veðráttan ein
valdi ekki ókyrrð Churchills,
sennilega er gamla manninn farið
að langa heim til að taka þátt í
undirbúningi þingkosninga, er
lfram fara í Bretlandi 26. maí.
1972 3031 6532 7.247
7945 8228 10200 10809
12311 14631 14664 19365
19370 20259 20338 21089
21823 22914 23719 24003
24143 27336 28115 29440
30019 30026 30179 31893
35482 36407 40937 45373
45675 46845 48111 48495
48690 48844 49249 49306
49694 50174 50415 50455
51834 51882 53460 55490
56419 56801 57598 59116
60261 62235 64517 65621
66268 67849 68790 70146
71464 71503 71977 73130
73271 73884 73904 76120
77842 78445 80418 28936
86653 86796 89617 90043
92476 93483 94405 95389
95872 100198 100664 101723
101729 103044 103302 104540
106459 107590 107613 107671
110837 111810 116301 116413
116844 117704 118317 118729
120551 120655 121919 121937
122116 122948 122971 123046
123841 124296 124699 124785
125692 126874 127415 130672
134290 135844 136083 141824
143319 144038 144750 145534
146478 147052 147546 148230
148895 148924
250 krónur:
232 583 815 1069
1319 1893 2955 3867
4593 5834 6107 6442
6734 7627 7881 8026,
8252 9043 9060 9266
10317 10341 10423 10817|
11637 12435 13429 14392
14407 16026 16211 16276
17267 17770 17840 18110
18356 18499 19544 21061
21231 22147 22233 22236
22264 22757 22891 22897
24074 25116 26521 26643
27691 27790 28095 28149
28221 28498 28581 28873
29248 31214 31404 31665
31967 32371 32927 33469
33832 34488 35475 35495
35541 35714 35996 36555
36712 36861 36956 36980
37163 37367 38562 38847
40376 40618 42359 42821
43686 43719 44090 44702
45820 46197 46571 46976
47645 47834 48280 48351
48557 48699 48820 49088
49504 50071 50673 51027
51444 51656 51961 51985
52203 52527 52924 53708
54629 55014 56117 56428
56529 57114 58295 60134
61079 61583 61617 62064
62181 64314 64318 64791
65084 65381 65983 66249
66357 66561 68086 68653
68869 69053 70210 70856
70905 70927 71295 71773
72103 74044 74147 74281
75377 75378 76630 77559
77872 79069 79242 79467
80392 80282 80653 80831
81012 82432 83086 83094
83683 83999 84815 84183
85887 86590 87410 89047
90488 92794 92825 93157
93774 95521 95702 95826
96754 96993 97593 98207
98659 99371 99933 100188
101752 102094 103250 103527
103722 105020 105123 105095
105799 106246 107075 107545
108044 108050 108268 108861
108988 109055 109204 109327
110299 110590 111334 111575
111829 111891 113300 113657
116173 116184 116395 117211
117326 117422 117469 119164
120986 121119 121372 121773
121813 121833 122114 122237
122480 123282 123290 123853
123908 124070 124593 126523
126528 126596 127086 127725
129613 130181 131254 131527
132106 132223 132340 132735
133202 133245 134978 135700
137128 137484 138148 138353
138766 138857 140572 140582
143264 144074 144580 144681
145119 146310 146680 148405
148410 148810 149332 149584
(Birt án ábyrgðar)
— Guðmundur G. Hagalín
Framh. af bls. 7 j in í alglevming, verður allt um-
l að finna nýja fró? Hvar er frið- hverfið „miskunnarlaust og nak- 1
ur, hvar eitthvað varanlegt í ið“, — borgin „eins og langdreg-
hinni iðandi kös í borg sífelldra ið óp“.
og hraðst;gra breytmga? Um I Þá er það svo brestur, sem
börn hennar sjálfrar, fædd börn, friðar hugann, yljar hjartanu,
sem fyrir hálfri öld sáu báta brennur í olóðinu — fyllir tóm-
lenda í Selsvör og í Klapparvör, ið, þá : . . þá brestur jafnvægið,
er þannig ástatt, að þau kannast og allt hið innra með Ragnari
varla við átthagana, að þeim hrópar norður, heini. En hann
finnst þau framandi á malbikinu kemst ekki heim. Honum flýgur
í bilaösinni inni á milli hárra í hug hesturinn hvíti í Mæli-
steinkastaia — og á appfylling- : fellshnjúkoum, hestelskum syni
unum við skolgráa höfnina, finnst Skagafjarðar — og brátt er öllu
átthagarn.r hafa umhverfzt fyr- j lokið fyrir honum.. Hann hefúr
ir augum l ér og undir fótum sér! orðið undir sínum bil. •— Þeir
— eins og fyrir tilverknað ein- j komast yfirleitt ekk: til bak*i
hvers svartagaldurs, finnst hin' þessir menn, sem horfið hafa á
iðandi kös, hinir æðandi og urg- j brott, og hcima eiga þeir ekkí —.
andi vagnar, hinn sísurgandi' aldrei, þax sem þeir eru á mann-
og hráolíu, blönduð
„Ég á crðið einhvern veginn
ekkert föðurland".
6.
Þessi bók Indriða Þorsteins-
allri sinni kvalræðislegu sonar er ekki aðeins að ýmsu
listtjáningu síðasta áratugs.
Höfundurinn flýr ekki veruleika
síns tíma yfir á einhverjar furðu-
strendur tungutals, abstraktfitls
eða loddaraiáta, og ekki ber hann.
heldur á öxlum sér neinar þær
dúfur, sem orðnar eru til í áró<3>-
ursmiðstöðvum, en bók hans er
vandlega byggð saga, þar sem
raunar ei stundum farið á
fremstu nöf um frávik í máli —• :
og einstaka tilsvör misheppnuð,
en stíll og frásagnarháttur j
þannig, að hvort tveggja er sam-
stiga nútímanum í íslenzku þéít-
býli, speglar rótleysi, óeirni og
dulda angist einstaklingsins — og
einmanaleik hans mitt í ösinni.
Þessi saga Indriða mætti verða
ungum skáldefnum hvöt til að
glíma við guð og sjálfa sig, unz
þeir hafa fundið form, sem geri
þá hæfa til að tjá viðhorf sín á
listrænan, persónulegan og um
leið skiljaviiegan hátt, en það cr
síður en r.vo æskilegt, að ungif
menn, sem bera í brjósti hvöt tíl
42821 tryggnf og spotti — og venjast | listrænna ritstarfa feti nú þannig
‘ í fótspor Indriða, að þeir hermi
eftir honum og þeim, sem hann.
hefur haft að lærimeisturum. Og
ég leyfi mér að vona, að sjálf-
ur sýni hann þá hæfileika til
þróunar og endurnýjunar, að
næsta skáldsaga hans komi okk|
ur álíka gleðilega á óvart o§
þessi, verði til dæmis saga hins
nýja tíma í sveitum landsins, að
stíl og garð sinni allri samræm
hljóðfalli þess lags, sem þar óm-
ar frá hörpu þessara tíma.
Guðin. Gíslason Hagalín.
5.
Höfundur sögunnar Sjötíu og
níu af stöðinni hefur valið bif-
reiðastöð sem tákn bjónustunn-
ar við hraðann, eirðarleysið, til-
gangsleysið og tómleikann, sem
er ærið rikur þáttur í lífinu á
höfuðstöðvum íslenzks þjóðlífs
fundið. Biíreiðastjórarnir inna
sem þjónustuna þurfa, og
raunveruleg verðmæti,
„Þeir urðu feimnir ef einhver
Þannig er þeim lýst, bílstjór-
Yfirlýsiitg varSandi
a r
þessháttar orðbragð
í hjartanu og var ekki
Á FUNDI mannréttindanefndar
Evrópu, sem haldinn var í
Strassborg í lok marz s. 1., lagði
Hermann Jónasson, fulltrúi íss
lands í nefndmm, fram yfirlýs*
ingu utanríkisráðherra varðandi
ákvæði 25. greinar mannréttinda-
sáttmála Evrópuráðsins, en sá
sáttmáli gekk í gildi, hvað ís-
land snertir, 29. júní 1953 og er
birtur í heild í Stjórnartíðindum
A _nr. 11, 1954.
I í 25. gr. sáttmálans er svo
, ! mælt fyrir, að mannréttinda-
þrair hann samband og navist j nefnd Evrópu sé heimilt að taka
annars, sen. er gætt meira lífi. vjg erindum frá einstaklingum
imkvæmt sáttmálanum fyrir
ar les bréí móður sinnar — „eins horð borinn, enda hafi samnings-
og hún V’ssi ekki, að ég var að aðili sá (þ. e. ríkisstjórn), sem
keyra þessa bíltikÁRagnar hugs- kærður er, lýst yfir því, að nefnd-
ar líka um „þráðan kalda í jn sé fær að taka við slíkum
grænni ilmnál“. Og:
„Allt í okkur hrópaði burt,
erindum.
Auk íslands hafa Danmörk,
BKZT AÐ AVGLYS.4
I MORGVISBLAÐIIW
*
meðan aðrjr urðu brunir í sól- Svíþjóð og írland gefið slíka yf-
inni og önduðu að sér svelju frá irlýsingu. Þegar tvö aðildarríki
hafi smáfextu og hýrbláu, og til viðbótar hafa gefið slíka yfir-
hlýju af landi moldbrúnu, græn- lýsingu, kemur þessi heimild
tígluðu og fölu“. I nefndarinnar til framkvæmda.
Og þegar gróðrartíðin er kom- (Frá utanríkisráðuneytinu).