Morgunblaðið - 19.05.1955, Blaðsíða 2

18
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. maí 1955 1
Frh. af bls. 17
Hann er eins og afsláttarhestur,
sem er látinn ganga sér til húð-
ar. —
I>AR SEM IITí) DÝRMÆTASTA
— MANNESKJAN SJÁLF —
TAPAST
Fyrir skömmu átti ég tal við
kunningja minn, sem dvalið hef-
ur austan járntjaids um nokkurra
mánaða skeið, og spurði hann
hvernig þar væri umhorfs.
„Það er svo sem allt í þessu
fína lagi“, svaraði hann. „Mað-
ur hefur það gott. Það er nóg
vinpa, nógur matur, mikið líf
í tuskunum. Listamenn hafa það
hvergi betra, það er allt fyrir þá
gerf — ef þeir hlýða sínum yfir-
boðurum, vel að merkja. — Já,
J>etta er hreinasta gósenland; . .
J>að er bara þetta, að þú ert ekki
lengur manneskja, á þann hátt,
sem við höfum vanizt. Þú ert
hvorki frjáls að orðum né gerð-
um og mátt helzt ekki hugsa öðru
vísi en valdhafarnir ákveða. Þú
verður að haga bæði starfi þínu
og frítíma eins og fyrir þig er
lagt, Það er fyrir fram ákveðið
hverju þú mátt hrífast af, hvað
J>ú átt að elska og hvað þú átt
•að hata. Og þér er hollast að fara
eftír settum reglum, því þú ert
hvergi óhultur lengur; leynilög-
reglan sér og heyrir allt, njósn-
arar eru hvarvetna, einnig á
heifhili þínu, jafnvel þín eigin
börh. Þú mátt ekki hlusta á er-
lenf útvarp, ekki lesa erlend blöð
eðá bækur. Bréf þín eru lesin
©g hlustað á símtöl þín. Ferðir
þínar innanlands eru takmarkað-
ar og tilraun til að komast út úr
landinu varðar lífláti. — Nú hvað
verkamönnum viðvíkur, þá er
kaup þeirra ákveðið af valdhöf-
unum og þeir geta engin áhrif
haft á það. Þeir geta líka sjaldn-
ast ráðið því, hvað þeir taka sér
fyrir hendur; stjórnendurnir geta
sent þá fram og aftur milii vinnu-
stöðva, eins og kvikfénað."
Þannig fórust kunningja mín-
um orð um sæluna í Austur-
IÞýzkalandi. Og ég minntist orða,
setn einn íslenzkur starfsbróðir
mihn hefur látið sér um munn
fara: Hann kvað það vandalaust
að aðhyllast kenningar kommún-
ista; maður yrði aðeins að vaspa
frá , sér persónuleika sínum. —
Sumum mun nú samt þykja það
nokkur galli á gjöf Njarðar.
í ríki kommúnismans er þá
frelgið og lýðræðið þannig, að
maðurinn hefur misst það, sem
©missanlegast er: réttinn til að
xáða sínu eigin lífi. Ríkið ræður
yfir honum frá vöggu til grafar.
— Það er annars allt í lagi, nema
hvað þú ert ekki lengur mann-
eskja — þú ert ríkiseign. —
SKIPULAGT SAMSÆRI
JCOMMÚNISTA GEGN
MENNINGU ÍSLENZKU
1»JÓÐARINNAR
Hér, sem annarsstaðar, hafa
kommúnistar lagt hið mesta of-
■urkapp á að ná sem viðtækust-
um áhrifum í menningarlífi þjóð-
arinnar. Einkum hafa þeir lagt
stund á að ná á sitt band mennta-
mönnum, fyrst og fremst kenn-
urum, svo hægt væri að hafa á-
hrif á skólaæskuna, og því næst
skáldum og listamönnum.
Um skólamálin munu áðrir
ræða hér í kvöld. Enn ég ætla
að minnast á samskipti rauðliða
við skáld og listamenn, því þau
eru gott dæmi um vinnubrögð
kommúnista yfirleitt.
Því miður gerðu hægri öflin
í landinu lengi vel lítið eða ekki
neitt til að greiða götu þeirra
manna, er hér voru svo ólánsam-
ir að fæðast með köllun til bók-
mennta- og listastarfs. Skáld og
listamenn áttu hér lengst af —
og eiga mestmegnis enn — aðeins
um tvo kosti að velja, og hvor-
ugan góðan: að draga fram lífið
é .betli eða svíkja köllun sína.
l>riðji kosturinn, að flýja land
©g ryðja sér braut meðal fram-
andi þjóða, er einnig heldur óað-
gengilegur og í rauninni flestum
©fær leið. Þessir menn áttu illa
*efi, og urðú alloft beiskir í lund.
Sumir þeirra hötuðust við þjóð-
félagið og urðu því auðtekið her-
fang hinum rauðu öflum. Komm-
únistar blésu að beizkju þeirra
og hatri en lofuðu þeim hins
vegar gulli og grænum skógum,
þegar valdataka öreiganna væri
um garð gengin. Skáld, sem
gengu rauðliðum á hönd, voru
hlaðin lofi í ritum þeirra og at-
hygli vakin á þeim á allan hátt,
— auðvitað æfinlega á kostnað
hinna, sem ekki vildu krjúpa að
hinum rauða krossi. Þessu næst
var að ná valdi á félagssamtök-
um listamanna og rithöfunda. Að-
ferðin var hin sama og andskot-
, inn er þekktur að: litla fingur-
| inn fyrst, síðan alla lúkuna, og
að því loknu enga miskunn hjá
Magnúsi að finna. Ofbeldið og
rangindin áttu sér engin takmörk.
Lítilvægir skriffinnar og þriðja
I flokks listamenn voru hafnir til
skýjanna, en rógurinn og níðið
I dundi á hinum, er á móti stóðu,
bæði leynt og ljóst — einkum
i leynt. Mörg af fremstu skáldum
j þjóðarinnar hafa um áratugi leg-
! ið undir beinlínis vísindalega
' skipulagðri rógstarfssemi frá
hendi kommúnista. Innan lands
og utan hefur verið reynt að
mannskemma þá svo sem framast
var unnt, jafnvel grafa undan
mannorði þeirra, með svívirði-
legum gróusögum, sem enga*stoð
áttu sér í veruleikanum. Saga
þessarar rottustarfsemi er ljót og
ótrúleg, og skal ekki rakin hér
frekar. Sem betur fer hefur
rauðliðum enn ekki tekizt að
eyðileggja neinn þessara manna,
en nokkuð hefur þeim þó orðið
ágengt; — og oftast hafa skáld-
in og listamennirnir orðið að
standa einir og varnarlitlir í bar-
áttunni gegn þessum ófélegu öfl-
um. Þjóðin hefur ekki skilið hvað
um var að vera, sem sé, að verið
er að grafa grundvöllinn undan
heilbrigðu menningarlífi í land-
inu, eyðileggja þau andlegu verð-
mæti, sem ekki er hægt að nota
kommúnismanum til framdráttar.
— Annar alvarlegur liður í því
starfi rauðliða, er, að draga dár
að íslendingasögum og gera lítið
úr hinni fornu erfðamenningu
okkar.
TRÚARÞÖRF RÓTSLITINS
FÓLKS
Nútimamenning okkar íslend-
inga er enn lítt mótuð og talsvert
losaraleg. Þróun þjóðfélags okk-
ar á þessari öld hefur verið of
snögg og hraðfara til þess, að
allt geti verið með felldu. í öll-
um stéttum er rótslitið fólk, sem í
rauninni á hvergi höfði sínu að
að halla, menningarlega séð. Það
hefur misst trú sína á Guð og til-
gang lífsins, það skortir kjölfestu
og veit ekki hverju treysta má.
Alloft þjáist það af vanmeta-
kennd og skapgerð þess er veil.
Á þessum vegvilltu og reikulu sál
um dynur áróður kommúnista sí
og æ, með allri þeirri gengdar-
lausu hugtakafölsun, sem honum
fylgir. Og enda þótt þetta fólk
skilji harla lítið í hinum raun-
verulegu kennisetningum komm-
únismans — eða kannski einmitt
þess vegna — hneigist það að
honum sökum þess, að því finnst,
að þar sé þó eitthvað fast og
ákveðið að halla sér að. Hinn
sjúklegi ástríðuþungi áróðursins
veitir trúarþörf þess einskonar
gerfisvölun. Þetta er sálfræðilegt
j atriði, sem kommúnistar kunna
að nota sér út í yztu æsar. Ein
mesta hættan, sem af kommún-
ismanum stafar, er sú, að hann
er ekki stjórnmálaleg stefna, held
ur trúarbrögð, og verkar á hugi
manna á mjög líkan hátt og þau.
— En hamingjan sæl og góð,
hvílík trúarbrögð!
EINFELDNI, HÉGÓMAGIRND
■EÐA OFSATRÚ
Eg hef kynnzt fjölda kommún-
i ista, og mér hefur virzt að flokka
mætti þá í þrjár manntegundir.
j Fjölmennasti flokkurinn eru góð-
! gjarnir, oft dálítið einfaldir menn,
1 sem hafa látið ginnast gagnrýn-
; islítið af fagurgala og hugtaka-
1 íölsunum rauðliða. Þeir trúa, því,
að þrátt fyrir alla annmarka sína
á núverandi stígí málsins, muni
kommúnisminn frelsa heiminn.
Þetta er orðið þeim trúaratriði,
j sem venjuleg rökfærsla bítur
j ekki á. Þó myndi fjöldinn allur
j af þessum mönnum falla frá
kommúnismanum, ef þeim skild-
| ist hið rétta eðli hans.
Annar flokkurinn, og einnig
j f jölmennur, er hégómaajarnt
j fólk, sem dreymir nm völd og
. frama; framkvæmdalitlir draum-
1 óramenn, sem langar þó til að
' þeirra sé að einhverju getið;
1 minniháttar listamenn, sem
dreymir um auðfengna frægð;
hálfmenntaðir kjaftaslcúmar, og
allskonar letingjalýður.
Þriðji flokkurinn er fámenn-
astur, en í honum eru forystu-
mennirnir. Hann er kynlega sam-
an settur, því þar eru heittrúaðir
o<* einlægir hu<?siónamenn, er sjá
ekkert nema takmarkið, starfa af
1brennandi áhuga, án hugsunar
um eigin hag og bregða sér
j hvorki við sár né bana. — Þess-
ir menn verða sjaldan langlífir,
eftir að bylting hefur tekizt.
i Valdataka „öreiganna“ hefur æf-
inlega mjög slæm áhrif á heilsu
, þeirra. — En í þessum flokki
eru einnig sú kaldrifjaða og sam-
vizkusnauða manntegund, sem
skapað hefur kerfi nútímakomm-
, únisma og stjórnar þvi. Það eru
hvorki heimskir menn né einfald-
ir, og þeir eru ekki haldnir neinni
j ofsatrú, en ég efast um að til
j séu nú á tímum hættulegri og
skaðlegri menn.
„KLÓKU“ KARLARNIR, SEM
KOMMÚNISTAR NOTA
EN FYRIRLÍTA ÞÓ
MEST ALLRA
Auk þessa eru svo áhangend-
urnir og hinir hlutlausu, klókir
i og séðir karlar, með kápuna á
| báðum öxlum. Þeir eru ekki
i kommúnistar, mikil ósköp, eng-
I inn skyldi væna þá um það. Þeir
j eru „frjálslyndir og lýðræðis-
' sinnaðir umbótamenn", og annað
| þessháttar, — en kommúnistum
alltaf tiltækir, þegar nota þarf
óflokksbundið fólk í ginningar-
skyni, til dæmis til undirskriíta
gegn her í landi, eða annara skít-
verka. Þessir menn eru leiðinda-
lýður og hættulegri þjóðfélaginu
en alíur obbinn af hinum flokks-
bundnu kommúnistum. Áform
þeirra er að lifa og blómstra,
j hverju sem fram vindur, og þess
. vegna styggja þeir ckki rauðliða
meðan nokkur hætta er á að þeir
geti komið til með að sigra. Sem
betur fer hefur bylting ákaflega
heilsuspillandi áhrif einnig á
þessa menn. Forsprakkar komm-
únista fyrirlíta þá meir en mót-
stöðumenn sína og vita sem er,
að slíkum ræflum getur enginn
treyst.
HUGTAKAFÖLSUN
KOMMÚNISTA ALVARLEGT
VANDAMÁL TUNGUNNAR
Eg hef nefnt hugtakafölsun.
Eitt ógeðfelldasta og jafnfarmt
hættulegasta atriðið í komrnún-
istiskum áróðri er einmitt hug-
takafölsunin. Það er engu lík-
ara en að þeir geti ekki nefnt
nokkurn hlut sínu rétta nafni.
Á vörum kommúnista hafa orð
eins og lýðræði, frelsi og friður
allt aðra merkingu en þá, sem
við tengjum við þau orð. Þetta
hefur mjög ruglandi áhrif á all-
an almenning, einkum æskufólk,
og er enda til þess gert. Það er
einn liðurinn í því niðurrifi
menningarinnar, sem kommún-
istar ástunda, til þess að skapa
þann glundroða, sem er nauð-
synlegur til þess að ryðja kenn-
ingum þeirra braut. — Það er
dálítis broslegt, að um ýmis
skammaryrði gildir í rauninni hið
sama. Allir hafa veitt því eftir-
tekt, að rauðliðar, sem hafa
landráð beinlínis á stefnuskrá
sinni, nota orðið landráðamaður
svo freklega um skeleggustu mót-
stöðumenn sína, að við sjálft ligg-
ur að merking þess sé breytt í
hrós. Sjálfa sig kalla þeir aftur
á móti föðurlandsvini — pg ef
slíkri þróun fer fram um skeíð,
þá vérður það innan tíðar orðið leið fær til þess að gera komm-
lastmáeli. j únista áhrifalausa, en hún er sú,
j að efla af öllum mætti þjóðfé-
lagslegan þrifnað.
ÞJÓÐFÉLAGSLEGUR Þetta er svo sem engan veg-
ÞRIFNAÐUP. I inn ný eða frumleg hugmynd.
Hvernig eigum við að snúast En samt vil ég biðja alla ábyrga
við þeirri hættu, sem menningu og heilbrigða menn að íhuga hana
okkar stafar af áróðri kommún- og athuga hversu þeir megi, hver
ista? I fyrir sig og í sameiningu, stuðla
Eg held að okkur sé aðeins ein að framkvæmd hennar.
LæknisráB vikunnar:
OFDRYKKJAN
AFENGI er nautnameðal, sem
hægt er að misnota í óhófi.
Langflestum er þannig íarið, að
þeir nota aðeins áfengi sér til
ánægju, og aðeins við sérstök og
sjaldgæf tækifæri.
En til eru óneitanlega þeir
menn, er misnota það. Þeir verða
ofdrykkjumenn. Þeir neyta meira
og minna áfengis daglega og þeg-
ar fram í sækir verða þeir kron-
iskir ofdrykkjumenn. Þeir geta
fengið áfengiskrampa, verða
sturlaðir, fá drykkjuæði („deler-
ium trem,ens“) og margt annað
sorglegt getur komið fyrir þá.
En áður en þeir verða svo illa
farnir, hefur misnotkun áfengis-
ins fært þeim margskonar ó-
gæfu, sjálfum þeim og fjölskyld-
um þeirra. Það er kostnaðarsamt
að drekka áfengi. Ekki líður á
löngu unz menn verða komnir í
kröggur með að borga skatt og
húsaleigu og verða skuldugir
kaupmanni sínum og skuldugir
um allar jarðir.
Þegar menn leggjast í drykkju-
skaparóreglu, verður erfitt fyrir
þá að rækja störf sín. Menn verða
' sljóir og vanrækja sitthvað, sem
þeir eiga að koma í verk. Ef til
vill verða þeir reknir úr atvinn-
. unni, og þá er hætt við að þeir
lendi í vandræðum. Þeir hafa
ekki efni á að fæða eða klæða
* sig og sína, eða kosta almenni-
, legt húsnæði. Það er ekki undar-
legt, þó að samkomulagið við
konu og börn fari út um þúfur.
Hugsið ykkur, hvernig það er,
þegar konan verður að bíða eftir
manninum daginn sem hann fær
útbcrguð launin til þess að fá
peninga f.vrir fæði og húsaleigu
o. s. frv. Bíða og biða. Ef til vil)
kemur hann ekki fyrr en komið
er langt fram á nótt, auralaus og
dauðadrukkinn í tilbót og hefur í
frammi frekju og dónaskap til að
draga dul á vonda samvizku sína.
Hvers vegna verður hann of-
drykkj umaður? Við, sem höfum
náin kynni af þessu fólki, getum
ekki skýrt orsakirnar nákvæm-
; lega. Þær geta verið margar. —■
Sumir verða ofdrykkjumenn af
vana, af því drykkjuskapur er í
t'zku. Þarna er um að ræða heil-
brigða menn, sem upprunalega
eru ekki gefnir fyrir áfengi, en
venjast því að drekka daglega
af því að atvinnu þeirra er
þannig háttað. Vissulega getur
það verið erfiðleikum bundið
fyrir ýmsa að vera frammistöðu-
menn á drykkjustofum, vinna við
brugghús, vera þjónar eða þess
háttar, án þess að leiðast út í að
drekka meira áfengi en holt er
fyrir þá.
j í öðru lagi má taka til greina
siði og venjur. Enn eru staðir og
siðir er menn eru ekki frjálsir
I í þessum efnum. Þeir eru háðir
I drykkj uvenj unum. Sitji menn
saman fimm í hóp, þá gefa menn
„umferð", sem kallað er. Það er
i ekki kurteisi að neita veitingun-
{um eða færast undan að „gefa
umíerð“ þegar röðin er komin að
manni. Svo kemur að því, að þó
menn kysu helzt aðeins tvö eða
þrjú glös, þá er það talin kurteisi
að drekka fimm, eins og hinir.
„Umferðar-aðferðin" hefur verið
mikið meira útbreidd fyrr á dög-
um en nú. En hún viðheízt því
miður alltaf á veitingahúsum og
á vinnustöðvum. Meðal þátttak-
enda í „umferðar“-drykkjunni er
kannske einmitt einn, sem er
þannig skapi farinn, að þegar
hann er byrjaður að drekka, þá
getur hann ekki hætt, og þá fer
hann frá vinnustaðnum á veit-
ingahúsin, einkum á kaupgreiðslu
dögum og hættir ekki fyrr en
hann er orðinn „mígandi" fullur
eða hverjum eyri hefur verið
eytt.
Til eru menn, sem eru þannig
skapi farnir, að þegar þeir eru
byrjaðir að drekka þá hætta þeir
ekki. Stundum þarf ekki nema
örlítið til að „kveikja í“ þeim.
Menn lenda stundum „á túr"
fyrir misskilið félagslyndi. Nú er
kaupgreiðsludagur. Nú skulum
við „fá okkur einn“. „Hvaða er-
indi átt þú heim til konunnar,
bleyðan þín? Þú ert ekki of góð-
ur til þess að vera með góðum
vinum stundarkorn“. Og þá er
spilið komið af stað.
Menn missa fótanna, og skamm
ast sín fyrir að hafa drukkið
mánaðar- eða vikukaupið upp.
Konan er önug eðlilega, maður-
inn ýtir samvizkubitinu frá sér,
og drekkur nokkur glös til við-
bótar. Þá birtir yfir skapinu og
þegar fram í sækir fara menn
ekki „á túra“ en drekka svo að
segja daglega.
Til eru menn, sem eru tauga-
veiklaðir, órólegir, í sífelldri
angist. Menn uppgötva þá að allt
lagast með að drekka dálítið, þá
hverfur ókyrrðin. Maður fær frið
í sálu sinni og kemst í jafnvægi.
Þetta verður vani að drekka á-
fengi. Bakkus er strangur herra.
Oft fer það þannig að maður þarf
mcira og meira til að koma kyrrð
á skap sitt, það sem ávannst með
einu glasi eða tveim. Einn góðan
veðurdag er drykkjuþörfin kom-
in svo langt, að maður þarf eina
flösku eða tvær, og þá er fjand-
inn laus.
Sama máli er að gegna þegar
maður er svo langt leiddur í
drykkjuskapnum, að þó að mað-
ur hegði sér vel undir áhrifum
áfengisins, þá gleymir maður ger
samlega öllu því sem gerist með-
an áfengisáhrifin héldust.
Hvað þarf að gera til þess að
komast úr klóm Bakkusar’ Það
mun ég reyna að segja okkur
næst.
1 milll. þýzkra
hermanna
BONN — Formaður þýzka Rauða
krossins, dr. Weitz, hefir farið
þess á leit við stjórnir Banda-
manna, að þær veiti þýzka Rauða
krossinum og alþjóða Rauða
krossinum aðgang að öllum skjöl
um frá stríðsárunum, ef mögu-
legt væri að komast að einhverri
niðurstöðu um, hvað hefði orðið
af þýzkum hermönnum, sem
saknað er, en ekki eru taldir
fallnir. Alls er saknað rúmlega
1,3 millj. þýzkra hermanna. —
Rúmlega 70% þeirra, sem sakn-
að er, börðust á austurvígstöðv-
unum.