Morgunblaðið - 27.05.1955, Blaðsíða 1

|RotsttttH»K6
Föstudagur 27. maí 1955
★ AUSTURRÍKISMENN FAGNA FRELSI +
Vín, 16. maí.
KLUKKAN 12 á hádegi í gær
kvað við samhljómur allra
kirkjuklukkna í Austurríki. —
Tugþúsundir Vínarbúa voru sam-
ankomnir fyrir utan Belvedere-
höllina, en þar var undirritaður
' milli kl. 11.30 og 12 ríkjasamn-
ingurinn, sem á að tryggja Aust-
urríkismönnum frelsi og sjálf-
stæði um óf'yrirsjáanlega framtíð.
Um leið og klukknahljómurinn
barst yfir borgina, gengu utan-
ríkisráðherrar fjórveldanna, sem
að samningunum standa, þeir
Dulles, Molotov, MacMillan og
Pinay, fram á svalir hallarinnar
ásamt Raab kanzlara Austur-
ríkis og Figl utanríkisráðherra
og voru hylltir af mannfjöldan-
um. Fögnuður austurrísku þjóð-
arinnar var mikill að unnum
stórsigri eftir margvíslegar þreng
ingar og vonbrigði. Þegar Figl
utanríkisráðherra, sem hefir unn-
ið sér óskorað þakklæti og traust
þióðar sinnar í samningagerðinni
undanfarnar vikur, kom fram á
svalirnar með hinn langþráða
samning sjálfan í hendinni,
brauzt út þúsundraddað fagnaðar
óp, — feginsandvarp þessarar
langhersetnu þjóðar.
RAUÐ STJARNAN HVERFUR
Hér austur í skugga járntjalds-
ins, í landi sem liggur, ef svo
mætti segja, milli víglínanna í
kalda stríðinu og er hersetið af
báðum aðilura, hefir samninga-
gerðin undanfarnar vikur vakið
nýjar vonir — líklega meiri en
í nokkru öðru landi — um það
að takast megi þrátt fyrir allt að
leysa deiluefni þjóða á friðsam-
legan hátt. í austurrísku samn-
ingunum tókst það sem svo oft
áður hefir ekki tekizt, að ná full-
komnu samkomulagi milli höfuð
átakaaflar.na í heiminum, og
það sumpart um málsatriði, sem
voru erfið viðfangs og mundu í
annan tíma hafa getað kostað —
og hafa sum þegar kostað —
langvinnt samningastríð með
vafasömum árangri. Það eitt er
ærið fagnaðarefni. En fyrir
Austurríkismenn táknar samning
urinn auk þess endurheimt frelsi
og sjálfstæði og uppreisn eftir 17
ára undirokun og auðmýkingu,
þeir sjá fram á endalok fjórvelda
hernáms með þar til hevrandi
skiptingu á landinu í hernáms-
svæði, þeir eiga von á að fá í
eigin hendur auðlindir lands síns
og aðstöðu til að hagnýta þær, og
bráðum hverfur rauða stjarnan
með myndum þeirra Lenins og
Stalins af sögufrægum bygging-
um í hjarta Vínarborgar, þar
sem Rússar hafa haft bæki-
stöðvar.
BJARTUR DAGUR
Það mun því mega segja með
sanni, að 15. maí 1955 sé bjart-
asti dagurinn í sögu Austurríkis
um langt árabil — eins fyrir því,
þó að veðurguðirnir væru ekki
hliðhollir. Úrhellisrigning í Vín
síðari hluta dags megnaði ekki
að draga úr hátíðaskapinu, engu
fremur en á Þingvöllum 17. júní
1944. Allt var líka gert til þess
að stundin mætti verða sem há-
tíðlegust, borgin var blómum og
fánum skreytt — öllu tjaldað
sem til var. Meðan undirskrift-
irnar sjálfar fóru fram, áður en
hin mikla samhringing hófst,
barst yfir borgina hljómur hinn-
ar miklu og sögufrægu klukku
Stefánskirkjunnar, „die Pumm-
erin“, sem annars er ekki hringt
nema á áratuga fresi. Hinn þungi
undirtónn hennar minnti á að
hér var ekki einungis fagnað
fengnum sigri, heldur einnig af
fullri alvöru horfzt í augu við þá
Vínarbrél fró Jóni Þórarinssyni
Belvedere-höllin í Vín, ef til vill hið glæsilegasta af ótal skraut-
hýsum Vínarborgar. Hér var undirritaður samningurinn, sem boðar
nýtt tímabil í sögu Austurríkis.
.niklu ábyrgð sem á hinu nýja
Austurríki hlýtur að hvíla í sam-
;kiptum þjóðanna.
;ÝTT TÍMABIL í SÖGU
AUSTURRÍKIS
Þetta kom m.a. skýrt fram í
ræðu þeirri, sem Figl utanríkis-
ráðherra flutti að loknum ávörp-
um þeirra Molotovs, MacMillans,
Ðulles og Pinays við undirskrift
samningsins. Hann sagði m.a.:
,,Eg er sannfærður um, að með
þessum samningi hefst nýtt gæfu
ríkt tímabil í sögu Austurríkis,
sem mun auðkennast af hlut-
leysi og sjálfstæði gagnvart öll-
um þjóðum. Austurríska þjóðin
fagnar í dag og þakkar fengið
frelsi. Og hún gengur til starfa,
staðráðin í að gegna skyldu sinm
við allar þjóðir .... Austurríki
er nú tekið inn í hina miklu fjöl-
skyldu þjóðanna, sem frjálst og
fullvalda ríki og mun kappkosta
með virkri þátttöku í alþjóða-
samstarfi að stuðla að góðu sam-
komulagi og friði í heiminum“.
„GAGNKVÆMUR
GÓÐUR VILJI“
í hádegisveizlu, sem forseti
Austurríkis, Theodor Körner,
hélt hinum erlendu utanríkisráð-
herrum að undirskriftur.um lokn-
um, mælti íorsetinn m.a.: „Með
gagnkvæmum góðum vilja hefir
tekizt að leysa. eitt erfiðasta
vandamálið, sem leiddi af hinni
hörmulegu styrjöld Austurríki
er þakklátt fyrir þá breytingu
sem orðið hefir á örlögum þess.
Vér hugsum þó á þessari sogu-
legu stund ekki eingöngu um oss
sjalfa. Ósk vor um frelsi og full-
veldi hefir rætzt. En friðarþrá
mannkynsins er enn ekki full-
nægt. Megi þau atvik, sem hafa
sameinað utanríkisráðherra stór-
veldanna fjögurra við þetta borð,
vita á gott í framtíðinni“.
REGNVOT ANDLIT
OG FAGNAÐARTÁR
Meðan hinir tignu gestir sátu
undir borðum, dundi á úrhellis-
rigning, sem hélzt allt fram á
nótt. En Vínarbúar létu það ekki
á sig fá. Þegar „die Pummerin“
hóf raust sína öðru sinni þennan
sögulega dag, kl. 16.45, og kvaddi
til hátíðlegrar athafnar í Stefáns-
kirkjunni, söfnuðust enn saman
þúsundir manna, unglingar úr
krisíilegum æskulýðsfélögum
borgarinnar undir félagsfánum
sínum en fullorðnir flestir undir
regnhlífum. Viðstaddir athöfnina
voru flestir æðstu embættismenn
austurrísku þjóðarinnar, ásan:t
utanríkisráðherrunum MacMillan
og Pinay. Dr. Innitzer kardínáli
og erkibiskup, flutti ávarp ng
bæn.
Að athöfninni í kirkjunni lok-
inni flutti Raab kanzlari stutt
ávarp á Stefánstorginu, brýndi
fyrir æskulýðnum trúna á land
sitt og þjóð og hvatti til sam-
heldni. Þegar kanzlarinn hafði
lokið máli sínu, breiddist út frá
turni Stefánskirkjunnar hinn
rauð-hvíti fáni Austurríkis, risa-
stór, en mannfjöldinn hóf upp
regnvot andlit og söng austur-
ríska þjóðsönginn einum rómi.
Á þeirri stundu mun regnið hafa
blandazt ekki fáum fagnaðartár-
um.
Kl. 19 hófst í Schönbrunn-höll-
inni vegleg matarveizla fyrir
hina tignu erlendu gesti og fylgd-
arlið þeirra, ásamt nokkrum
æðstu embættismönnum Austur-
ríkis. Síðar um kvöldið var þar
móttaka fyrir um 1200 gésti. —
Voru þar flutt rnörg ávörp, og
Philharmoniska hljómsveitin lék
austurríska tónlist.
3ANNKÖLLUÉ ÞJÓ3HÁTÍÐ
Meðan tignarfóiK.ið sat að mat
og drykk í gullbúnum og krystal-
óiíreyttum söium Scnönbrunn-
hallarinnar, varð allur almenn-
ingur að léta sér nægja annan og
verri aðbúnað. Gert hafði verið
. að íyrir fjöldasamkomum á göt-
um úd. um kvöldið og mikill við-
ounaður hafður í því skyni. Þeg-
ar sýnt þótti, að veðrið mundi
áizt fara batnandi, var öllu þessu
aflýst í útvarpinu En mann-
xjöidinn neitaði að taka slíkt til
greina og þraukaði undir regn-
niifum sinum, hvað sem á dundi.
Á tilsettum tíma, kl. 8 um kvöld-
ið, byrjaði hljómsveit starfs-
manna sporvagnanna að leik und
ir berum himni á Stalin-torginu
og gafst ekki upp fyrr en allar
nóturnar voru orðnar gegnblaut-
ar. En þá undi mannfjöldinn sér
enn um stund við að horfa á
skrautlýsta gosbrunna, sem
þeyttu marglitum og síbreytileg-
um vatnssúlum í háaloft eins og
til að ögra rigningunni.
Fyrir framan ráðhúsið fór allt
fram samkvæmt áætlun. Hljóm-
sveit slökkviliðsins tók sér sæti
í súlnagöngum ráðhússins, og
þaðan dundu austurrískir marzar
og Strauss-valsar allt hvað af tók.
Og svo dansaði fólkið þarna á
rennvotum götunum, og gleðin
ljómaði af hverju andliti. Marg-
ar hinna glæsilegu bygginga við
„Hringbrautina“ og í nágrenni
hennar voru fagurlega skrautlýst
Stefánskirkjan í Vin, þjóðarhelgidómur Austurríkismanna. Þessi
forna og glæsilega kirkja stórskemmdist í bardögum Rússa og
Þjóðverja fyrir aðeins rúmum 10 árum, síðustu dagana sem barizt
vai' um Ooigina, en hetur nu verið lagfærð að mestu. Hér er ein
mesta kirkjuklukka veraldar, „die Pummerin ‘, uppiiaflega steypt
upp úr 180 tyrkneskum falibyssum, sem herteknar voru eftir að
umsát Tyrkja um Vín var hrundið 1683.
ar. „Hringbrautin" sjálf var lok-
uð fyrir bifreiðaumferð, en þétt-
skipuð gangandi fólki, — regn-
hlíf við regnhlíf, hvert sem litið
var. Á nærliggjandi götum var
bílamergðin svo mikil að horfði
til stórvandræða, og umferðalög-
reglan, sem ef til vill á hvergi í
heiminum sinn jafningja, hafði
sýnilega aldrei komizt í annað
eins. En allt fór fram með hinni
mestu prýði. Austurríkismenn
höfðu ætlað sér að halda hátíð,
og sannkallaða þjóðhátíð hélcþu
þeir, sem lengi mun í minnum
höfð.
J. Þ.
Á jeppa frá Rvík
austur í Jökuldal
HÓLSFJÖLLUM, 24. maí: — í
dag var væntanlegur til Eiríks-
staða í Jökuldal, nýr jeppabíll,
sem Sigurður Karl Jakobsson þar
hefur ekið frá Reykjavík. Var
þetta seinfarin ferð vegna ófærð-
ar og ók hann vegleysur, þar eð
fjallvegir hér eru ófærir.
Þegar Sigurður Karl var kom-
inn á bílnum að Möðrudal, hafði
hann þar tveggja daga viðdvöl.
I nótt er leið kom hann á bílnum
ásamt Gunnlaugi Jónssyni í
Möðrudal og Jökuldælingnum
Agnari Pálssyni, að Brú á Jökul-
dal, eftir 17 klst. ferð frá Möðru-
dal. — Höfðu þeir ekið vegleys-
ur, því fjaRvegirnir eru ófærir.
Leiðin lá um Arnardal, fyrir inn-
an Þríhyrning og síðan að Brú.
Hefur þessi leið aldrei verið far-
in áður á bíl.
Hér er í dag breiskjuhiti og
tekur snjóinn ört upp. — Víking-
ur.
Kýpar-bóor
vilja ekki lóta
sinn hlnl
NICOSIA, 24. maí: — Talsverð-
ar óeirðir urðu í dag í Nicosia,
höfuðborg Kýpur. Loka átti skól-
um á eynni, þar sem hátíðisdag-
ur brezka heimsveldisins er í dag.
Hópur stúdenta grýtti lögreglubif
reiðir, fóru í kröfugöngu um göt-
ur borgarinnar og hrópuðu, að
þeir vildu sameiningu við Grikk-
land. Skrifstofur brezku stjórn-
arinnar voru einnig grýttar, en
þær höfðu verið víggirtar með
gaddavírsgirðingum.
Stcrkosflcg þræla-
sala : áfríku
• MARSEILLE — Negrar frá
frönsku Vestur-Afríku eru
hundruðum saman seldir sem
þrælar í arabiskum löndum, seg-
ir franskur prestur, sem snúið
hefur sér til rikisstjórnarinnar,
sem hefur fyrirskpaS „að þetta
hneyksli skuli stöðvað“,
• Hinn franski prestur segir,
að hanh hafi framkvæmt ná-
kvæma rannsókn í málinu og nið-
urstaðan hafi orðið sú, að þessi
atvinnuvegur sé enn þá „blómstr-
andi‘.
® Hann heídur því og fram, að
negrar múhameðstrúar séu lokk-
aðir til Mekka sem pílagrímar,
þar handteknir og seldir sem
þrælar til landanna fyrir austan.