Morgunblaðið - 17.06.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUTSBLAÐIÐ
Föstudagur 17. júní 1955
HfgJIIEÍíliMll
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigux.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
18 stúdenfar braistskráðir
?ir Veralunarskolanum
Ábyrgðartiifinning fólksins —
hyrningasteinn íslenzks sjálfstæðis
ÞEGAR við íslendingar höld-
um þjóðhátíð fer okkur jafn-
an svo, að við minnumst baráttu
liðins tíma og þeirra leiðtoga,
sem þar fóru í fylkingarbrjósti.
Við höfum þakkað Jóni Sigurðs-
syni forseta hans glæsilega þátt
í íslenzkri sjálfstæðisbaráttu með
því að gera fæðingardag hans að
þjóðhátíðardegi okkar. Yfir þess-
um degi er bjartara en nokkrum
öðrum degi í vitund íslendinga.
Hinn 17. júní árið 1811 fæddist
sá maður, sem á öllum öldum
mun eiga stærst rúm í hjört-
um íslenzkra manna. Þann mán-
aðardag árið 1944 varð draumur
margra kynslóða íslendinga að
veruleika: ísland varð alfrjálst.
Að Lögbergi við Öxará var fáni
hins islenzka lýðveldis dreginn
við hún í fyrsta skipti á meðan
klukkur Þingvallakirkju hringdu
frelsið yfir gervallt landið. i
íslendingar blessa þessa
stund, um leið og þeir þakka
hana, þakka baráttuna, s em
færði þeim sjálfstæðið og hið
fórnfúsa starf ágætra og óeig-
ingjarnra leiðtoga.
Hinn 17. júní er þannig dag-
ur mikilla og fagurra minn-
inga um atburði liðins tíma.
Hann hvetur þjóðina til rækt-
arsemi og trúnaðar við for-
tíð sina og minningu beztu
sona sinna og dætra.
Skyldan við framtíðina.
En á slíkum dögum er það þó
ekki afstaðan til fortíðarinnar,
sem skiptir mestu máli. Hitt er
miklum mun þýðingarmeira, að
þjóðin noti bjarma þeirra til
þess að gera sér Ijósar skyldur
sínar við framtíðina. Á engan
hátt verður minningu forfeðr-
anna haldið betur á lofti eða hún
höfð betur í heiðri en með því,
að afkomendur þeirra vinni verk
sín vel, ávaxti þann arf, sem
íortíðin fékk þeim í hendur.
En hvernig getum við, sem í
dag lifum og störfum, bezt treyst
íslenzkt sjálfstæði?
Við gerum það með því, að
hver einstaklingur og þjóðin
í heild láti störf sín og fram-
komu í hvívetna mótast af
ábyrgðartilfinningu og glögg-
um skilningi á því, að fjör-
egg frelsisins er í hendi hvers
íslenzkt manns.
Á sama hátt og fátæk bænda-
alþýða íslands knúði fram sig-
urinn í sjálfstæðisbaráttunni
Undir forystu glæsilegra leið-
toga sinna verða allar stéttir
hins íslenzka þjóðfélags í dag, að
gera sér ljóst, að þjóðfrelsið,
póiitískt og efnahagslegt, verður
ekki varðveitt nema því aðeins,
að þær standi saman um varð-
veizlu þess. Framtíð íslands og
þjóðar þess veltur á því, að vak-
andi skilningur ríki meðal al-
mennings á þessari höfuðnauð-
syn.
Þegnlegur lýðræðis-
þroski.
Lýðræðisskipulagið byggir alla
framtíð sína á þroska og ábyrgð-
artilfinningu þeirra einstaklinga,
sem byggja hvert þjóðfélag.
Vitrir, góðviljaðir, frjálslyndir
og dugmiklir einstaklingar, skapa
heilbrigt og velmegandi samfé-
lag, sem tekur stöðugum fram-
förum og þroska. Þröngsýnir, ill-
viljaðir, framtakslitlir og deilu-
gjarnir menn geta hinsvegar ekki
skapað velmegun og framfarir í
þjóðfélagi sínu. Kyrrstaða og
hrörnun hlýtur þvert á móti að
verða hlutskipti samfélags
þeirra.
Það skiptir þessvegna megin-
máli fyrir framtiðarheill hins ís-
lenzka lýðræðisþjóðfélags, að
þegnar þess, hver einstaklingur,
séu þroskað fólk, sem gerir sér
ljóst, að starf hvers einasta borg-
ara er þýðingarmikill þáttur í
þjóðarstarfinu. Ef einhver ein-
staklingur, stétt eða starfsgrein,
lætur hjá líða að gera skyldu
sína, skapast veila, sem leitt get-
ur mikla hættu yfir heildina.
Enda þótt íslendingar séu í
eðli sínu miklir einstaklings-
hyggjumenn, eru þeir þó yfirleitt
lýðræðissinnar. Við mundum
aldrei geta aðhyllst foringja-
dýrkun einræðisins og þær frels-
isskerðingar, sem það hefur í för
með sér.
En við verðum að gera okk-
ur ljóst, að lýðræðið felur ekki
í sér ótakmarkað frelsi. — í
menningarþjóðfélagi verða
einstaklingarnir alltaf að
leggja á sig nokkrar hömlur.
Hið algera frelsi hefur í för
með sér agaleysi, sem aftur
leiðir af sér stjórnleysi.
I
Sjálfsagi er þjóðar-
nauðsyn.
Hið íslenzka þjóðveldi land-
námsaldarinnara liðaðist sundur
og leið undir lok vegna þess, að
það skorti framkvæmdarvald. —
Hina fámennu en þróttmiklu nor-
rænu bændaþjóð skorti sjálfsaga.
Ekkert vald var til í landinu,
sem sett gat niður deilur hinna
ráðríku höfðingjaætta. Þannig
skapaðist hinu erlenda konungs-
valdi aðstaða til þess að ná hér
völdum. Þjóðveldið gliðnaði með
öðrum orðum sundur innan frá.
Slík mega aldrei verða örlög
hins íslenzka lýðveldis. Fyrr en
slík átök hefðu hafizt yrði ís-
lenzk þjóð að hafa séð fótum
sínum forráð.
i En hvers þörfnumst við þá
| fyrst og fremst til þess að treysta
grundvöll frelsis okkar og sjálf-
stæðis? .
Aukins sjálfsaga, vakandi
ábyrgðartilfinningar hvers ein-
staklings, starfshóps og stéttar,
styrkara framkvæmdarvalds, sem
tryggir réttlæti og reglu í þjóð-
félaginu.
' Þessi ábending má gjarnan
vera aðal íhugunarefni okkar í
dag, þegar þjóðhátíð er haldin.
Við eigum einmitt að nota 17. júní
til þess að skyggnast um og í
eigin barm, athuga hvar skórinn
kreppir að og hvaða kröfur land
okkar gerir til okkar.
Þjóðhátíðardagurinn á ekki
aðeins að vera dagur skemmt-
ana og hvíldar frá dagsins
önn. Hann á að hvetja til ger-
hygli og ábyrgrar íhugunar
um þjóðarhag. Á þeim grund-
velli einum verður sjálfstæði
íslands og frelsi fólks þess
byggt á komandi tímum.
LÆRDÓMSDEILD Verzlunarskól
ans var slitið með hátíðlegri at-
höfn í skólanum 16. þ. m. Við-
staddir voru form. skólanefndar,
kennarar, nemendur og margir
g.estir. Sérstaklega kvað skóla-
stjóri ánægjulegt að sjá viðstadda
allmarga þeirra stúdenta, er
brautskráðust fyrir 10 árum og
fyrir 5 árum.
j í upphafi skýrði skólastjórinn,
dr. Jón Gíslason, frá starfinu á
s. 1. vetri. Drap hann m. a. á þær
breytingar og endurbætur, sem
gerðar hefðu verið á skólahúsinu.
Lærdómsdeildarbekkirnir báðir,
V. og VI. bekkkur, eru nú í ris-
hæð hússins, sem áður var íbúðar-
húsnæði.
1 lærdómsdeild voru að þessu
' sinni 42 nemendur, 24 í V. bekk,
en 18 í VI. bekk. Á kennaraliði og
kennslu urðu eigi aðrar breyting-
ar en þær, að Vilhjálmur Þ.
Gíslason útvarpstjóri lét af ís-
lenzkukennslu í VI. bekk, en við
tók Andrés Björnsson. Kvaðst
skólastjóri vilja nota þetta tæki-
færi til að þakka Vilhjálmi Þ.
Gislasyni fyrir vakandi og vekj-
andi fræðslustarf á þesu sviði i
skólanum.
PRÓFIiV
Á ársprófi V. bekkjar var efst-
ur Helgi Gunnar Þorkelsson,
hlaut I., 7.49. (Notaður er eink-
unnastigi örsteds).
Stúdentspróf þreyttu 18 nem-
endur að þessu sinni og stóðust all
uu andi óhrijar:
17. júní
YFIR þessum degi hvílir birta
og gleði í hugum allra ís-
lendinga. Síðan árið 1944, er ís-
lenzka lýðveldið var endurreist,
hefur hann verið hinn viður-
kenndi þjóðhátíðardagur okkar
og löngu áður en hann kom til
sem slíkur, hafa allir íslendingar,
sem eru einlægir vinir sögu ís-
lands og frelsis unnað þessum
degi og minnzt hans með þakk-
læti og virðingu fyrir minningu
þess manns, sem hann er fyrst
og fremst tengdur við í hug okk-
ar — frelsishetjunnar og sæmdar-
mannsins, Jóns Sigurðssonar for-
seta, mannsins, sem af sínu ó-
venjulega þreki, raunsæi, greind
og fórnfýsi, helgaði málstað ís-
lands — sjálfstæðis- og frelsis-
hugsjón íslenzku þjóðarinnar —
hug sinn allan og starfskrafta.
Hann reisti merkið
VIÐ fslendingar erum yfirleitt
lítið gefnir fyrir manna-
| dýrkun í einni eða annarri mynd
— og er það vel. Við viljum helzt
að enginn sé of hátt yfir annan
hafinn, að hver einstaklingur
njóti þess álits og virðingar með-
| al samborgara sinna, sem hann
hefur unnið til með breytni sinni
og framgöngu í hvívetna. — Þar
með er ekki sagt, að við viljum
[ ekki viðurkenna afburðamenn,
sem risið hafa á meðal okkar.
i Af slíkum mönnum, sem hafa
hafið sig upp yfir meðalmennsk-
una, reist merkið og rutt braut-
. ina, stafar ljómi, sem lýst hefur
' þjóðinni er dimmt var í lofti og
dökkar framtíðarhorfur. — Einn
, þessara manna er Jón Sigurðs-
son. Hvernig sem viðrar á af-
mælisdegi hans, 17. júní, hvort
sem Austurvöllur með styttu for-
setans hlær mót ylríkri júnísól,
eða náttúran drúpir höfði undir
drungalegum regnhimni, þá er
þessi dagur samt helgur og
bjartur hátíðisdagur í hugskoti
íslenzku þjóðarinnar, svo lengi,
sem hún man fortíð sína og ann
fögrum hugsjónum.
Má ekki fara svo
ÞAÐ er þess vegna óskandi, að
17. júní og þær minningar,
sem við hann eru tengdar megi
á hverju ári vekja sem flesta ís-
lendinga til umhugsunar um
sjálft afmælisbarnið, Jón for-
seta, og hvetja þá til starfa í
þágu þjóðar sinnar í sama anda
drenglyndis þess, manndóms og
stórhugar, sem einkenndi jafnan
orð og gerðir þessa óskabarns ís-
lenzku þjóðarinnar í lengd og
bráð. — Hátíðagleðin og glaum-
urinn, allur hinn ytri viðbúnað-
ur, skraut og skemmtanir, má
ekki verða til þess að svæfa vit-
und okkar og skilning á hinum
eiginlega kjarna málsins.
óskar landsmönnum
öllum gleðilegrar
hátíðar
íslendingar
á flugi og ferð
FERÐAMAÐUR skrifar:
„Mikið er nú um ferðir
okkar íslendinga til framandi
landa, virðast stöðugt fara í vöxt.
Nýjar ferðaskrifstofur og ferða-
félög, sem skipuleggja hópferðir
íslendinga til útlanda, eru stofn-
uð og fá4>Vart annað eftirspurn-
inni. — Ég ætla ekki að fara að
setja hér hornin í þessa starf-
semi. Það er dásamlegt að ferð-
ast um ókunn lönd og fræðast
um ótal margt, sem áður var
manni sem lokuð bók. — Hitt
teldi ég miður farið, ef löngunin
til að komast út fyrir landstein-
ana, hvað sem það kostar, yrði
til þess, að draga úr áhuga ís-
lendinga til að kynnast sínu eigin
landi — það ætti þó að koma
fyrst og mér finnst að íslending-
ur, sem getur setið sig úr færi
ár eftir ár til að fara inn á Þórs-
mörk, þyrfti ekki að bíða tjón á
sálu sinni, þótt nokkur frestur
yrði á för hans til Parísar eða
Rómar.
HvaS veldur?
EG hripa nú þessar línur mest
vegna þess, að ég frétti af
tilviljun að^ í einni ferð, sem
Ferðafélag íslands hafði auglýst
fyrir skömmu á einn fagran
stað ekki langt frá Reykjavík,
hefði að eins einn þátttakandi
gefið sig fram. — ÞettéPVar um
helgi í góðu veðri nú fyrir
skömmu. — Ferðin var auðvitað
látin niður falla, það þarf ekki
að taka það fram. En mér verður
á að spyrja: hvað veldur? Það
er ástæða til að benda fólki á
hin mörgu góðu tækifæri, sem
Ferðafélagið gefur því kost á
með hinum ýmsu og fjölbreyti-
legu ferðalögum sínum á fagra
og sérkennilega staði. — Væri
leitt til þess að vita, ef sú starf-
semi fengi ekki þann byr almenn
ings, sem hún verðskuldar.
Ferðamaður".
ir prófið. Hlutu 14 I. einkunn, 3
II, einkunn og 1 III. einkunn.
Efstur á stúdentsprófi áð þessu
sini var Eyjólfur Björgvinsson,
Hafnarfirði, hlaut I., 7,28. Önn-
ur varð Dóra Hafstéinsdóttir,
hlaut I., 7.24. Þriðji varð Gunnar
Dyrset, hlaut I., 6.94.
Hér fara á eftir nöfn hinna
nýju stúdenta:
1. Anna Margrét Thoroddsen
2. Anna Tryggvadóttir
3. Árni H. Bjarnason
4. Árni G. Finnsson
5. Dóra Hafsteinsdóttir
6. Eyjólfur Björgvinson
7. Grétar Haraldsson
8. Guðmundur Þ. Pálsson
9. Gunnar Dyrset
10. Helgi V. Jónsson
11. Jóhann J. Ragnarsson
12. Kristinn Hallgrímsson
13. Sigríður M. Guðjónsdóttir
14. Sigrún Tryggvadóttir
15. Steinunn H. Yngvadóttir
16. Svavar Ármann
17. Þorsteinn Magnússon
18. Örn Erlendsson.
Er hinir nýju stúdentar höfðu
veitt viðtöku prófskírteinum sín-
um, voru þeir sæmdir verðlaun-
um ,er fram úr höfðu skarað.
Eyjólfur Björgvinsson, sem efst
ur varð á stúdentsprófi, hlaut
bókaverðlaun frá skólanum fyrir
ágæta frammistöðu. Fyrir góða
dönskukunnáttu hlaut hann bók
að verðlaunum frá Dansk-íslenzka
félaginu og frá fél. Germaníu
bókaverðlaun fyrir góða þýzku-
kunnáttu.
Dóra Hafsteinsdóttir, sem varð
önnur á stúdentsprófi, hlaut
bókaverðlaun frá skólanum og
einnig frá fél. Germaníu fyrir
góða þýzkukunnáttu.
Gunnar Dyrset blaut bókarverð
laun frá Dansk-íslenka félaginu
fyrir ágæta dönskukunnáttu.
Árni H. Bjarnason hlaut bók að
verðlaunum frá skólanum fyrir
ágætlega unnin umsjónarstörf.
Þær Anna Tryggvadóttir og
Sigrún Tryggvadóttir hlutu tvær
bækur hvor fyrir prýðilega
frammistöðu í ensku. Voru önnur
verðlaunin frá fél. Anglia, en hin
frá Bókaverzlun Snæbjarnar
Jónssonar & Co. h.f. Er þetta í
fyrsta skipti, sem fyrirtæki þetta
veitir slík verðlaun hérna við skól
ann. Öllum þessum verðlaunagef-
endum vottaði skólastjóri beztu
þakkir fyrir vinsemd og rausn við
skólann.
Helgi Gunnar Þorkelsson, sem
efstur varð á ársprófi V. bekkjar,
hlaut bókarverðlaun frá skólanum
fyrir prýðilega frammistöðu.
Að lokum ávarpaði skólastjóri
hina nýju stúdenta og árnaði
þeim allra heilla. Brýndi hann
fyrir þeim sannleiksást og holl-
ustu við þjóð sína og upphaf.
Vitnaði han í orð hins forngríska
skálds, sem sagði: „Hamra tungu
þína á steðja sannleikans, og þó
að það sé aðeins gneisti, sem
sindrar, skal hann magni þrung-
inn.“
Að lokinni ræðu skólastjóra, tók
til máls Valgarð Briem lögfræð-
ingur. Mælti bann fyrir hönd 10
ára stúdenta, fyrstu stúdentanna,
sem brautskráðust frá Verzlun-
arskólanum. Lvsti hann á f.iörleg-
an og skemmtilegan hátt viðhorfi
þessara frumherja í lærdómsdeild
Verzlunarskólans. Voru þeir fé-
lagar 7 að tölu. Fór ræðumaður
fögrum orðum velvildar og þakk-
lætis um starf kennaranna.
Loks þakkaði skólast.jóri ræðu-
manni og þeim félögum öllum fyr-
ir hollustu og tryggð við skólann
og lagði áherzlu á, bve ræktar-
semi gamalla nemenda væri skól-
anum mikils virði.
Athöfninni lauk með því, að
hinir nýju stúdentar sungu skóla-
söng Verzlunarskólans.
Ávarp
Fíallkommnar
KVÆÐI það, sem birtist á for-
síðu Mbl. í dag, Ávarp Fjall-
konunnar, er eftir Davíð
Stefánsson frá Fagraskógi og
er ort í tilefni af tíu ára af-
mæli lýðveldisins, 1954. Ríkis-
stjórn íslands hefur látið gefa
kvæðið út.