Morgunblaðið - 17.06.1955, Blaðsíða 16
Veðurútlif i dag:
Hæg vestan átt. Viðast léttskýjað.
JNttgmiMfiMfe
134. tbl. — Föstudagur 17. júní 1955.
Morgunblaðið
kemur næst út á sunnudag.
Almenna bókafélagið:
Helztu skáld landsins og bókmenntamenn
sameinast um stofnun nýs menningarfélags
ÁVARP TIL ÍSLENDINGA
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ er til þess stofnað að efla menningu þjóðarinnar með út-
gáfu úrvalsrita í fræðum og skáldskap og veita mönnum kost á að eignast þau með
eins vægum kjörum og unnt reynist. Verður að því tilefni hafin söfnun áskrifenda um
land allt og er til þess ætlazt, að fyrstu bækurnar geti borizt félagsmönnum í hendur á
öndverðum næsta vetri.
Hér verður því ekki við komið að ræða útgáfuáætlun félagsins í einstökum atriðum, en
stjórn þess mun að sjálfsögðu gera nánari grein fyrir henni annars staðar. Að sinni skal
aðeins sagt, að félagið mun telja sér skylt að velja til útgáfu þær bækur einar, sem að
beztu manna yfirsýn eru til þess fallnar að veita lesendum sínum hlutlausa fræðslu eða
listrænan unað. Væntir félagið sér að geta, er stundir Iíða, átt heillavænlegt frumkvæði
að ritun ýmissa þeirra bóka, sem þjóðinni megi verða varanlegur fengur að, auk þess
sem kostað verður kapps um að fá góð rit heimsbókmenntanna færð í íslenzkan búning.
Það er öllum mönnum vitanlegt, að þjóð vorri er nú, að rofinni einangrun landsins og
nýfengnu sjálfstæði, margur vandi á höndum í menningarefnum, og geta örlög hennar um
langa framtíð oltið á því, hversu til tekst um stefnu hennar á næstu árum. Fyrir því er
henni fátt mikilvægara en að gera sér sanna og rétta grein fyrir kjörum sínum og öllum
aðstæðum. Auðsæ rök liggja að sama skapi til þess, að félag vort mun í bókavali sínu
hafa umfram allt það tvennt í huga að kynna íslendingum andlegt líf og háttu samtíðar-
innar og glæða áhuga þeirra og virðingu fyrir menningarerfðum sínum, sögu, þjóðerni og
bókmenntum.
Vér, sem kjörnir höfum verið fyrstir stjórnendur og bókmenntaráðsmenn félagsins,
höfum skiptar skoðanir á mörgum hlutum, og er raunar þarflaust að láta slíks getið um
frjálsa menn. En um það erum vér allir sammála, að hamingja þjóðarinnar sé undir því
komin, að jafnan megi takast að efla menningarþroska hennar og sjálfsvirðingu, og vænt-
ir Almenna bókafélagið þess að geta átt þar hlut að máli. Treystum vér því, að samhugur
alls þorra almennings með þessum megintilgangi endist félaginu til æskilegs brautar-
gengis og giftusamlegra átaka.
í stjórn
Almenna bókafélagsins
í bókmenntaráði
formaður
rf rr£ M
'1
(\
frwu. N Áyyrr*+^
Slarf Almenna bóka-
félagsins helqað
íslenzkri menningu
•j^ÝTT bókaútgáfufélag hef-
- ur verið stofnað hér á
landi, Almenna bókafélagið.
Skýrðu þeir Bjarni Bene-
jiiktsson menntamálaráðherra
pg dr. Þorkell Jóhannesson
háskólarektor blaðamönnum
frá þessu í gær. Er mennta-
málaráðherra gerði grein fyr-
ir stofnun félagsins, komst
hann m. a. svo að orði:
Höfuðtilgangur Almenna bóka-
félagsins er sá, að gefa út bækur,
eins og kemur fram í ávarpi fé-
lagsins, og eru m.a. bollalegg-
ipgar um útgáfu tímarits, þó að
það sé ekki fastákveðið enn. Þá
ráðgera stofnendur að eftir því
sem félaginu vex fiskur um
lirygg verði starfsemi þess víð-
tækari. Má sérstaklega geta þess,
að menn hafa hug á að efna til
upplestra og fræðslu um íslenzk-
ar bókmenntir innaniands, fá
merka erlenda rithöfunda til
fyrirlestra og lesturs úr ritum
sínum hér og kynna íslenzkar
bókmenntir erlendis. Vel má og
vera að félagið láti fleiri menn-
ingarmál til sín taka, en að sjálf-
sögðu fer það eftir mætti félags-
ins, sem er alveg háður stuðn-
ingi og velvild almennings.
★ LÁGT ÁSKRIFTAVERÐ —
GÓÐAR BÆKUR
Framkvæmdarstjóri félags-
ins hefur verið ráðinn Eyjólfur
Konráð Jónsson, lögfræðingur.
Hann mun svo fljótt sem við
verður komið afla félaginu um-
þoðsmanna um land allt og verð-
pr síðan bráðlega efnt til söfn-
unar félagsmanna og er öllum
þeim er greiða áskilið árgjald
heimil þátttaka. Gjaldið hefur
enn eigi verið ákveðið, en ætlun-
jn er sú að hafa það eins lágt og
pnnt er miðað við, að þó verði
um verulega bókaútgáfu að
yæða. Mikil þátttaka tryggir
rneiri bókaútgáfu og lægra verð,
því að félagið ætlar sér engan
gróða af störfum sínum heldur
verður allt það fé, sem fæst um-
fcam beinan kostnað, látið koma
íélagsmönnum sjálfum til góða
með framangreindum hætti
★ ÍSLENZKRI MENNINGU
TIL GÓÐS
Það hefur lengi verið
margra mál, að þörf væri hér
á slíkum félagsskap. Reynsl-
an ein fær úr því skorið, hvort
félagið nær tilætluðum ár-
angri en víst er það, að stofn-
endur þess og við, sem valizt
höfum til forystu í fyrstu höf-
um eindreginn hug á, að starf
félagslns verði til góðs fyrir
, íslenzka menningu.
Svo sem sjá má af undirskrift-
um ávarpsins veita stjórn og bók-
menntaráð félaginu forstöðu.
Verkefni stjórnar er með svip-
uðum hætti og í félögum tíðkast
a. ö. 1. en því, að bókmenntaráð
hefur frumkvæði um bókaval og
verður engin bók gefin út af fé-
laginu, án ákvörðunar þess.
Stjórn Almenna bókafélagsins
skipa eftirtaldir menn:
Bjarni Benediktsson, mennta-
málaráðherra, formaður.
Alexander Jóhannesson, próf.
Jóhann Hafstein, alþm.
Karl Kristjánsson, alþm.
Þórarinn Björnsson,skólameist-
ari.
Stjórnin hefur með höndum
fjárreiðu félagsins og umsjón
með rekstri þéss. Um val bóka,
sem félagið gefur út, annast níu
manna bókmenntaráð. — f bók-
menntaráði eiga þessir menn
sæti:
Gunnar Gunnarsson, skáld,
formaður.
Birgir Kjaran, hagfræðingur.
Davíð Stefánsson, skáld.
Guðmundur G. Hagalín, skáld.
Jóhannés Nordal, hagfr.
Kristján Albertson.
Kristmann Guðmundsson,
skáld.
Tómas Guðmundsson, skáld.
Þorkell Jóhannesson, próf. .
Fjölbreyl! bóka-
úfgáfa félagsins
FAR. PHIL. Þorkell Jóhann-
esson, háskólarektor,
skýrði í fjarveru Gunnarg
Gunnarssonar, skálds for<
manns bókmenntaráðs, frá
væntanlegri bókaútgáfu Al-
menna bókafélagsins. — Gat
hann þess, að bókmenntaráð
hefði rætt um útgáfu ýmissa
bóka á fundum sínum, og
væri nú ákveðið að gefa út
þær 7 bækur, sem hér verða
taldar á eftir. Er vonazt til,
að bókaútgáfan geti hafizt
með haustinu og koma bæk-
urnar út eftir því sem tök
verða á.
★ ★ ★
Þær 7 bækur, sem félagið
hyggst fyrst gefa út, eru þessar:
íslandssaga fram til 1550, fyrra
bindi, eftir dr. Jón Jóhannesson,
prófessor. — Nær þetta fyrra
bindi til loka Þjóðveldisins og
verður það stór bók, um 25 arkir
að stærð.
Ævisaga Ásgríms Jónssonar,
listmálara, eftir Tómas Guð-
mundsson, skáld. Bókmenntaráð-
ið vill stuðla að því, að ævisögur
merkra manna komist í hendur
almennings, á meðan þoirra
sjálfra nýtur við. Er vel farið,
að fyrsta bindið fjalli um hinn
merka og ótrauða brautryðj anda
í íslenzkri málaralist.
- .. n
★ SKALDSOGUR
Meðal skáldsagna, sem fé-
lagið hyggst gefa út á næstunni
er Cry the Beloved Country
eftir Paton, sem gerist í Suður-
Afríku og fjallar um kynþátta-
vandamálið þar. Sagan er ný-
komin út á ensku og hefir hlotið
miklar vinsældir, enda hin merk-
asta. Andrés Björnsson, cand.
mag., snarar henni á íslenzku.
Þá hyggst félagið gefa út
skáldsögu eftir sænska skáldið
Verner v. Heidenstam, sem nefn-
ist Folknngatrádet. Hún fj allafl
aðallega um forna sögu Svíbjóð-
ar. Friðrik Ásmundsson B ekk-
an vinnur að þýðingu söguanar.
★ HARMSAGA — OG HAND-
BÓK EPIKTETS
Örlög Eystrasaltslanda-,na I
heimsstyrjöldinni síðari runnu
öllum góðum mönnum til rifja,
Nú hefir Eistlendingurinn Oraz
ritað bók um þenna þátt í harm-
sögu síðari ára, og þykir hún af-
bragðsgóð. Hún nefnist Slag-
skugga över Balticum og verðuc
ein af útgáfubókum félagsir.s. —
Sr. Sigurður Einarsson skáld f
Holti þýðir bókina á íslenzku.
Loks má svo geta Handbókar
Epiktets, sem er um heimspeki
efni, og Myndabókar um ÚJand.
— Dr. Broddi Jóhannesson þýðip
handbókina fyrir félagið. en ljós-
myndirnar í myndabókina tók
Þjóðverji nokkur, sem hér vat
á ferð fyrir ekki alllöngu.
Þó er ekki fullráðið enn ura
útgáfu myndabókarinnar.
Eru þá taldar upp þær bækur,
sem nú er ákveðin útgáfa á, en
Háskólarektor gat þess að lok-
um, að ekki væri enn ráðið,
hvaða íslenzkar skáldsögur og
ljóðabækur félagið gefur út.