Morgunblaðið - 15.09.1955, Blaðsíða 8

24
MORGUNBLAVIO
Fimmtudagur 15. sept. 1955
Voru köfundarrílr að leikritum
Shakespeares sjö talsins?
BANDARÍSKUR leiklistargagn-
rýnandi, Calvin Hoffman að
nafni, hefir undanfarin þrjú ár
unnið kappsamlega að því að fá
heimild til að grafa upp Eng-
lending nokkurn, er hvílt hefir í
friði í gröf sinni í rúm þrjú
hundruð ár. Sá var eigandi Scad-
bury Hall í Kent og hét Sir
Thomas Walsingham. Sir Thom-
as var á sínum tíma mikill vin-
ur rithöfundarins fræga, Cristo-
phere Marlowe, sem var uppi á
tímum Shakespeares. Hingað til
hefir enginn véfengt það, að
dauða Marlowes hafi borið að
höndum með all óvirðulegum
hætti: Hann var sleginn í höfuð-
ið með ölkrús í handalögmáli í
veitingakrá.
4—O—♦
En bandaríski leiklistargagn-
rýnandinn heldur því fram, að í
gröf Walshinghams sé hægt að
finna sannanir fyrir því, að
Cristopher Marlowe hafi að vísu
horfið skyndilega, en hinsvegar
sé skýringin á hvarfi hans ekki
sú, að hann hafi beðið bana af
böfuðhöggi. Hann heldur því
fram, að rithöfundurinn hafi far-
ið huldu höfði og falið sig í sjö
ár samfellt í Scadbury Hall. Og
hvað aðhafðist hann, meðan hann
sat af frjálsum vilja í stofufang-
elsi?
Hann skrifaði ieikrit Shakes-
peares....!
Bandarískur leiklistargagnrýnandi
reynir að kryfja þennan leyndardóm
hókmenrJasögunnar til mergjar
ástæðulausu, að svo margir and-
ans menn hafa velt þessu fyrir
sér, þó að þeir kæmust ekki að
neinni ákveðinni niðurstöðu.
4 VIi) VITUM FÁTT UM
SHAKESPEARE
Það er athyglisvert, að tals-
verð gögn hafa geymzt um þá
rithöfunda, er voru samtíða
Shakespeare — hinsvegar vitum
við mjög lítið um Shakespeare
sjálfan, sem hefði átt að vera
þekktastur og frægastur af þeim merki — en þar er ekki minnzt
öllum. , j á rithöfundarstörf hans. Allir
í kirkjubókunum er sagt frá aðdáendur hans benda samt á
því, hvenær hann var skírður, ’ máii sínu til sönnunar, að gerð
og þessvegna hljótum við að hafi verið af honum stytta — og
draga þá ályktun, að hann hafi þar þeldur hann á fjaðrapenna og
hann hafði ekki getað greitt. En
hann mun samt sem áður hafa
komizt nokkurn veginn klakk-
laust út úr fjárhagsvandræðun-
um, þar sem hann lét byggja
sér reisulegt setur, er hann flutti
aftur til Stratford. Og er hann
lézt, lét hann eftir sig talsverð-
ar eignir.
♦—O—4
Honum var úthlutaður sérstak-
ur fjölskyldugrafreitur í Strat-
ford og honum reist minnis-
fæðzt í Stratford-on-Avon
skömmu áður.
4—O—4
Nafn hans er ekki ritað í hinar
fornu skólabækur borgarinnar.
Næst finnum við nafn Shakes-
peares svart á hvítu frá árinu
1582, er hann gekk að eiga Anne
Hathaway — og eignuðust þau
eina dóttur, Susanne, og tvíbur-
ana Hannet og Judith. í kirkju-
ritar í bók. En sannleikurinn er
sá, að fjöðurstafurinn kom ekki
til sögunnar fyrr en á árinu
1746. Styttan var þá orðin mjög
illa farin og var gerð upp að
nýju.
4 AÐEINS FIMM EIGIN-
HANDARUNDIRSKRIFTIR
Af þessu má sjá, að menn
vita yfirleitt mjög lítið með
4 EKKI í FYRSTA SKIPTI!
Margir unnendur Shakes-
peares víða um heim
hrista höfuðið. Þetta er
bókunum eru þau kölluð sonur, vjssu um skáldið. Margir mundu
og dóttir „Will Shakspere
Nafn hans er stafsett með
ýmsu móti: Shakspere, Shaks-
per, Shaxpere, en hvergi Shakes-
munu peare. í annálum er hann venju-
ekki í lega titlaður „aðalsmaður og
fyrsta skipti, sem reynt er að jarðeigandi“
ræna Shakespeare heiðrinum af pere, Gent.“
því að hafa ritað þau leikrit, sem
honum eru eignuð. Margir fræði-
menn hafa eytt allri ævi sinni í
rannsóknir á og leit að sönnun-
um fyrir því, að Shakespeare
hafi ekki ritað eitt einasta leik-
rit.
Bæði Christopher Marlowe,
Sir Francis Bacon og fjölmörg
eða „Will Shaks-
4 SHAKESPEARE KOMST
KLAKKLAUST ÚR
FJÁRHAG S VANDRÆÐ -
UNUM
En hann kemur samt við
sögu leiklistarinnar. í hirðannál-
um er nafn hans skjalfest ásamt
nöfnum nokkurra leikara, er
um öðrum hafa verið eignuð fengu greidd laun fyrir að leika
meistaraverkin. Aðrir standa fast á árinu 1594 við hirð Elízabetar
á því, að Shakespeare hafi ritað drottningar.
leikritin, og álíta það hreinasta Eftir þetta vitum við fátt um
brjálæði að halda öðru fram. æviferil hans annað en það, að
— En þeir taka nokkuð djúpt í hann stóð nokkrum sinnum í
árinni, og það er hreint ekki að málaferlum vegna skulda, sem
Þessi brjóstmynd af Shakespeare er einasta styttan, sem til er af
honum. Brjóstmyndin er í kirkjunni í Stratford-on-Avon. Það
er nokkurn veginn víst, að hann leit ekki þannig út. Árið 1746 var
styttan gerð upp að nýju, þar sem hún var að moina sundjr. Var
brjóstmyndinni breytt talsvert og m. a. stungið fjaðrapenna í
hönd Shakespeares.
varpa því fram, að það skipti
heldur engu máli, svo lengi sem
til séu handritin af leikritum
hans — en þau eru sem sé held-
ur ekki til. Það er ekki til eitt
Eitt af málverkum Légers frá því um 1930. 4
Léffer brautrwSj<mmd£
kúbismans er Sáiixsn
FRANSKI málarinn Fernand Léger lézt í síðustu viku að heimili
sinu Gif-sur Yvettes. Hann var 74 ára og baftameinið var
emasta blað af upphaflegu hand- 1 þjartaslag. Léger var einn frægasti nútímamálari Frakka, á sín-
ritunum. Engin synishorn eru til
handarundirskriftir.
Við vitum sem sagt, að mjög
venjulegur ungur maður frá
Stratford, sem ekki var einu
sinni latinuskólagenginn, yfirgaf
um tima helzti brautryðjandi kúbismans.
af rithönd Shakespeares — ann-
að en fimm illlæsilegar eigin- JAFNALDRI PICASSOS
Nú eru raðir hinna frönsku
meistara farnar að þynnast. S. 1.
vetur dó Matisse og nú Léger.
En Picasso lifir enn.
j Þeir voru jafnaldrar Picasso
fæðingarbæ sinn, Stratford, og 0g Léger. Báðir gerðust þeir
hélt til Lundúna. Þar tók hann brautryðjendur hinnar sömu
til við að semja — af undra- j listastefnu, en voru þó mjög ó-
verðum krafti — kvæði, sonn- ifþjr menn. Picasso var síhvikull,
ettur og leikrit. Getur það átt undi aldrei lengi í hverjum stað.
sér stað, að ungur, ómenntað- gn Le]eg þungur og stöðugur
ur sveitadrengur hafi getað unn- eins og klettur Hann var af
ið þetta bókmenntalega þrek- normonskum bændaættum.
virki? spyrja hinir vantrúuðu.
4—O—4
En unnendur Shakespeares eru
ekki í vandræðum með svarið:
— Maðurinn var snillingur, segja
þeir. Það er einmitt það, segja
gagnrýnendurnir. En hafið þið
TRÚÐI Á VÉLAÖLDINA
Árið 1912 kynntist hann Pic-
asso og hreifst þá eins og margir
yngri málarar af stefnu og hug-
sjónum hans. En Léger lét sér
þó ekki nægja að stæla þennan
ekki tekið eftir því, að leikritin meistara, heldur ruddi hann nýj-
bera vott um gífurlega þekkingu
og bókamenningu, sem venjuleg-
ur ungur maður frá litlu sveita-
þorpi getur alls ekki hafa til-
einkað sér. Snillingur er eitt —
en þekking og menning er allt
annars eðlis.
4 SNILLIGÁFA OG MENNT-
UN — TVENNT ÓLÍKT
ar brautir og myndaði brátt nýj-
an skóla. Hann trúði á vélaöld-
ina, sem nú var að hefja innreið
sína, stundum svipaði honum til
„fútúristanna".
En heimurinn varð ekki svo
hamingjuríkur sem hann hafði
vonað. Voru nú umbrotatímar í
lífi Légers. List hans var óróleg
og súrrealismans fór að gæta.
Sá, er hélt á pennafjöðrinni Kvikmyndin „Ballet mecanique“
og ritaði leikrit Shakespeares sem hann gerði, vakti mikla at-
kunni bæði grísku og latínu, bygli víða um heim.
frönsku og ítölsku. Hann var
þaulkunnugur hirðlífi og hirðsið-
um þess tíma. Hann þekkti
leyndustu hugsanir konunga og
drottninga og alla þá klæki, er
stjórnmálamenn þess tíma beittu.
Hann kunni utan að goðafræð-
ina og skjaldarmerki aðalsætt-
anna. Hann er einnig kunnugur
öðrum þjóðum — og á þeim
tíma voru þeir mjög fáir, er
sóttu heim erlend lönd. Hlykkj-
óttir krákustígar stjórnmála þess
tíma eru honum kunnugir, og
aldrei hefir ensk tunga verið rit-
uð með því snilldarhandbragði,
er einkennir leikrit Shakespear-
es. —
Gæti ungur maður — þó svo
hann væri snillingur — hafa til-
einkað sér allt þetta þau fáu
ár, sem hann dvaldi í Lundún-
um. Gagnrýnendurnir neita því
ákveðið. Allt bendir til þess, að
sá er skrifaði þessi leikrit, hafi
Framhald á bls. 31 4 ii..^ *,cger.
NÝJAR VONIR
Þegar seinni heimsstyrjöldin
brauzt út, var Léger vonsvikinn
maður. Þegar Frakkland var her-
numið, flúði hann til Banda-
ríkjanna, þar sem hann lifði nýtt
vor. Þar öðlaðist hann á ný trúna
á lífið og framtíðina. Hefur hann
sjálfur sagt, að Ameríku-árin
hafi verið honum þau hamingju-
sömustu. Nokkru eftir styrjöld-
ina sneri hann heim endurnærð-
ur af nýjum krafti og hélt hann
fuilu fjöri fram til hins skyndi-
lega andláts.
Fyrrverandi kóngur
í Kantbodsja vinnur
mibinn kosningasigur
FYRRVERANDI konungur í
Kambodsja, og flokkur hans, al-
þýðlegi sósíalistaflokkunnn vann
mikinn sigur í þingkosningunum
þar í landi. Fékk flokkurinn öll
sætin í hinu nýja þingi landsins
— 91 að tölu. Gefur þetta fyrr-
verandi konungi, Norodok Sihan-
ouk, ágætt tækifæri til að efna
öll þau loforð um umbætur, er
hann gaf þjóð sinni, þegar hann
sagði af sér í marzmónuði s.l.,
og settist faðir hans þá í hásæti.
Lofaði hann þá, að „maðurinn á
götunni“ skyldi ráða lögum og
lofum í landinu.
Sihanouk vill ekki kalla flokk
sinn stjórnmálaflokk og hefur
forðast allt samstarf við aðra
stjórnmálaflokka í landinu. —
Óstaðfestar fregnir herma, að
forustumenn annarra meiri hátt-
ar stjórnmálaflokka í landinu,
hafi verið handteknir, er séð varð
að alþýðlegi stjórnmálaflokkur-
í inn myndi bera sigur úr býtum.
Fulltrúar afvopnunarnefndar-
innar ferðuðust um landið, með-
an á kosningunum stóð, og segja
þeir, að allt hafi verið með ró
og spekt. Meðal þeirra umbóta,
er Sihanok hyggst koma á, má
WS/mt, | telja obeinar kosningar, þar sem
1 hann segir, að beinar kosningar
' ali á stjórmnálaspillingu.-