Morgunblaðið - 15.09.1955, Blaðsíða 14

30
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. sept. 1955
Jakobína Sigurbjörnsdóttir Engin skip afgraidd
ÞANN 28. júnímánaðar andaðist
að Hóli í Kelduhverfi frú Jakob-
ína Sigurbjörnsdóttir sem hafði
búið þar í marga tugi ára. Hún
var ekkja eftir Sigurgeir bónda
ísaksson sem hafði búið á Hóli frá
því nokkru fyrir aldamót og þar
til fyrir nokkrum árum að þau
lijónin fengu tveim sonum sínum
jörð og bú í hendur, og dvöldu
síðan hjá þeim það sem þau áttu
ólifað. En Sigurgeir er látinn fyr-
ir sex árum síðan.
Nefnd hjón voru svo merk í
hvívetna og ævi þeirra slík fyrir-
mynd að hennar væri vert að
minnast betur en hér er kostur
á. Skal hér aðeins getið hins
helzta.
Jakobína sál. var fædd að Ey-
vindarstöðum þann 20. nóv. 1873,
og voru foreldrar hennar lijónin
Sigurbjörn Ólafsson og Guðleif
Jakobína Þorsteinsdóttir. Faðir
hennar varð ekki gamall. En
nokkrum árum eftir lát hans
giftist móðir hennar Indriða
ísakssyni sem var stórbóndi í
Keldunesi. Fluttu börn Jakobínu
með móður sinni að Keldunesi og
ólust þar upp til fullorðinsára.
Þar og á Hóli varð heimili
Jakobínu til æviloka hennar.
Indriði í Keldunesi var mikil-
hæfur maður og héraðshöfðingi.
Mjög traust ættingja sinna, og
raunar allra sem til hans leituðu.
Hann bjó stórbúi og talinn efn-
aður. Meðal þeirra sem Jakobína
kynntist þar var Sigurgeir, bróð-
ir Indriða. Vel látinn maður, dug-
legur og hafði í öllu reynst hið
bezta. Um hann mátti
segja líkt og Halldór Snorrason
forðum að hann var „mjög fyrir
þeim bræðrum".
Þegar hér var komið sögu voru
þau heitbundin Jakobína og Sig-
urgeir.
Það skeði haustið 1895 að Sig-
urgeir og Hallgrímur bróðir hans
voru við fjársmölun í heiðinni
suður af Keldunesi að Sigurgeir
varð fyrir því slysi að stórgrýti
úr bjargi hrundi að honum, með
þeim árangri að handleggur hans
hinn hægri molaðist, og mátti
hann eigi hræra sig undan bjarg-
inu. En bróður hans tókst að velta
steininum ofan af handleggnum.
Hefir hér verið um örvæntingar
átök að ræða, því Hallgrímur var
tæpur meðalmaður á vöxt og
enginn kraftamaður.
Þessi raunasaga verður ekki
nánar rakin hér. En hún er prent-
uð í blöðum frá þeim tímum.
Sigurgeir var fluttur til Húsa-
víkur og komst þar í hendur góðs
læknis, Ásgeirs Blöndals, sem
fylgdi honum til Akureyrar þar
var handleggurinn tekinn af
Sigurgeir. Vakti það aðdáun hvað
hann var fljótur að ná sér eftir
þetta mikla áfall. Kom þar í
ljós þrautseigjan sem mjög hefir
auðkennt ætt hans.
Ýmsum gætnum og ráðsettum
mönnum mun hafa þótt það ísjár-
vert að bindast hjúskaparbönd-
um slíkum örkumMmanni sem
Sigurgeir var orðinn. Ungur og
glæsilegu heimasætunni í Keldu-
nesi hæfði betra hlutskipti. En
Jakobínu mun sízt hafa komið
tryggðarof til hugar. Haustið
1897 héldu þau brúðkaup sitt.
Brúðguminn var glaður og reifur
sem ætið. Var auðséð að hann
vissi hver það var sem „stóð með
æru“ við hlið hans. Brúðurin
róleg og vissi ekki hik eða efa.
Raunar mátti segja, að lánið
væri þeim hjónum hliðholt. Bæði
tíðarfar og verzlunarárferði var
hagstætt fyrir og um aldamótin.
En drýgst mun það hafa orðið
gengi þeirra að skömmu eftir að
þau giftust fengu þau til ábúðar
jörðina Hól í Kelduhverfi, Varð
búskapur þeirra hinn bezti. Sig-
urgeir var orðlagður fjármaður,
hjúasæll, reglusemi og iðjusemi
einkenndi heimilið. Gestrisni og
hjálpsemi var sem bezt varð
á kosið. Má sem dæmi þess nefna
að árið 1910 var almennt heyleýsi
í Kelduhverfi. Var þá einhenti
bóndinn á tlóli fremsti bjargvætt
urinn.
Eins og við var að búast var
framan af búskaparárum þeirra
Jakobínu og Sigurgeirs lítið um
stærri framkvæmdir í bygging-
um og jarðrækt. En þar er nú
orðið með mestu endurbótajörð-
um héraðsins. Jakobína lifði það
að litla býlið þar sem hún og
maður hennar hófu búskap fyrir
aldamótin er nú orðið jafnoki
höfuðbólsins þar sem hún ólst
upp og maður hennar starfaði
sem vinnumaður sín beztu ár.
Hér hefir ekki verið að því
vikið sem var mesta gæfa þeirra
Jakobínu og Sigurgeirs. Þau
höfðu barnalán. Börn þeirra
höfðu skapgerð og þrautseigju
foreldranna en hendurnar heilar.
Börn þeirra Jakobínu og Sigur-
geirs, sem upp komust, eru þessi:
Þuríður, fædd 1900, gift Jó-
hannesi Jónssyni bónda, Keldu-
nesi.
Óli Þorsteinn, fæddur 1905,
ókv. i
Birna, fædd 1907, gift Vagn
Sigtryggssyni bónda, Hriflu.
Indriði fæddur 1909, ókv.
ísak fæddur 1910 kvæntur
Klöru Tryggvadóttur, bóndi Und-
irvegg.
Sigríður Jakobína, fædd 1913,
gift Ólafi Tryggvasyni, bókbind-
ara, Reykjavík.
Þeir Óli og Indriði eru bændur
á Hóli. Tvær systranna eru gift-
ar utanhéraðsmönnum. Hin systk
inin eiga heima í sveitinni þar
sem þau fæddust.
Einar Sigfússon.
í New York
Fyrsti þurrfcdagurinn
á Skagaslrönd
í langan tfma
SKAGASTROND, 13. sept.: —
Kartöfluuppskera er hér í meðal-
lagi. Seinnisláttur, háin, liggur
víða enn á túnum, en rigning hef-
ur verið stöðugt hér í allt sum-
ar. Mjög illa hefur gengið að
þurrka heyið. í dag er hér þurrk-
ur, og er það í fyrsta skipti í lang-
an tíma. — Jón.
— Starfsvalsráð
Framhald af bls. 19
færast í það horf, að ríkið eitt
eða ríki og bær í sameiningu ann-
ast hana.
Á íslandi vinnur einn maður að
atvinnufræðslu, starfsvalsleið-
beiningum og hæfniprófunum.
Hið nýja samband vill auka
samvinnu allra Norðurlandabúa,
j sem við atvinnufræðslu og starfs-
valsleiðbeiningar fást. Beita sér
fyrir aukinni og samhæfari
menntun norrænna starfsvalsleið
beinenda. Vinna að auknum vís-
indalegum rannsóknum á þessu
sviði. Gefa út norrænt tímarit,
sem um þessi mál fjallar. Skipu-
leggja námskeið fyrir stari'svals-
leiðbeiningar. Sjá um að Norður-
landaþjóðir eigi fulltrúa á al-
| þjóðamótum starfsvalsleiðbein-
enda, en slík mót eru haldin ann-
að hvert ár.
Stjórn „Starfsvalsráðs Norður-
landa“ skipa fimm menn, einn
frá hverju landi. í fyrstu stjórn
ráðsins voru kosnir þessir menn.
Lektor Jens Ahm, Árósum, Dan
mörku. Cand. psych. Ólafur Gunn
arsson, íslandi. Starfsvalsleiðbein
andi Gunnar Gylseh, Gjörvik,
Noregi. Dr. Ejnar Neymark for-
stjóri, Stokkhólmi, og Wolmar
Mattlar deildarstjóri, Helsingfors.
Sambandið gefur út tímaritið
„Nordisk Erhvervsvejledning“ og
sér forlagið Almqvist Wiksell/
Gebers Förlag AB, Box 159 Stock
holm um útgáfuna. Tímaritið
kostar átta sænskar krónur á ári.
BEZT AÐ AVGLÝSA
t MORGVISBLAÐIISV
NEW YORK, 13. sept.: — Hafn-
arverkamenn hafa stöðvað alger-
lega afgreiðslu skipa í New York
frá því fyrir helgi, og reyna nú
að fá hafnarverkamenn í öðrum
borgum á austurströnd Ameríku
til þess að gera með sér samúðar-
verkfall. í Kanada hefir þessum
tilmælum verið tekið fálega og
einnig í Mexico. Jafnvel hefir
þess gætt að hafnarverkamenn í
borgum á austurströnd Bandaríkj
anna hafi litið hýru auga til hinn-
ar auknu vinnu, sem skapast hef-
ir í borgum þeirra vegna verk-
fallsins í New York.
Verkfallsmennirnir í New York
sem eiga i erjum við hafnarsjórn-
ina út af eftirliti, sem hafnar-
stjórnin hefir sett með félagsskap
þeirra, eru að reyna að fá stjórn-
ina í Washington til þess að
blanda sér í málið. Talsmaður
stjórnarinnar sagði í dag, að beð-
ið væri í Washington eftir skýrslu
verkamálaráðherrans um málið.
Ekkert liggur á,
segir Eisenhower
DENVER: — Leiðtogar félaga-
sambanda republikanaflokksins í
48 ríkjum Bandaríkjanna hafa
undanfarið verið í nokkurskonar
„kosningaskóla" í Washington, en
flugu hingað til Denver um helg-
ina til þess að hitta Eisenhower
forseta í „Litla Hvíta húsinu“.
Talið hafði verið að forsetinn
myndi nota tækifærið, er leiðtog-
arnir voru allir samankomnir, til
þess að skýra frá fyrirætlunum
sínum í sambandi við framboð
við forsetakiörið á næsta ári. En
skömmu áður en leiðtogarnir
komu hingað svaraði fulltrúi for-
setans spurningu um hvort hér
væri rétt til getið neitandi og
sagði: „Hann mun ekki skýra frá
fyrirætlunum sínum“.
Úr þessu er ekki búizt við að
forsetinn geri uppskátt um fyrir-
ætlanir sínar fyrr en á næsta ári.
Hófdrykkja er ekki dyggð
HÓFDRYKKJUMENN halda sig
dyggðuga, vilja fá lof en ekki
last fyrir að drekka í hófi. Þeim
finnst sér í lagi mesta fjarstæða,
að kalla þá orsök í ofdrykkjunni.
En halda þeir þá, að það séu
ofdrykkjumennirnir, sem freista
annarra til ofdrykkju? Halda þeir
að óvanir leiðist til að drekka til
að stæla eftir þeim, ofdrykkju-
mönnunum? Halda þeir, að þeim
eða öðrum þyki þeirra háttsemi
og ástand svo glæsileg fyrirmynd
að það sé þeirra dæmi, sem tælir
þá?
Nei. Vilji hófdrykkjumennirn-
ir neyta þeirrar skynsemi, sem
guð hefir gefið þeim, þá hljóta
þeir að sjá, að það eru einmitt
hófdrykkjusiðirnir og hóf-
drykkjufyrirmyndin, sem leiðir
óvana út í drykkjusiðina. En hver
sem þá tekur upp, á eins víst að
verða ofdrykkjumaður fyrr en
varir, eins og hitt.
Það er sök sér, ef hófdrykkjan
væri nauðsynleg eða nytsamleg.
Þá væri fjarstæða, að heimta
hana gjörða útlæga. En hóf-
drykkja er hvorki nauðsynleg né
nytsamleg. Hún er ekki einu sinni
hvorki ill né góð, ekki meinlaus
og gagnslaus. Því, þó að t. d.
margir menn komist hjá sýni-
legum heilsuspilli af völdum hóf-
drykkjunnar, þá hefir hún samt
ærið illt í för með sér annað:
eyðir fé til ónýtis fyrir þeim, sem
neytir eða veitir, og leiðir náung-
ann, t. d. óspillt ungmenni, til of-
drykkju, með öllu því böli, er
henni fylgir. Þarf þá meira til að
gjöra hófdrykkju fullkomna
ósvinnu í augum heilskyggnra
sæmdarmanna? Eða hvað þarf
mikið til þess?
Með öðrum orðum: í hverju er
dyggðin fólgin hjá hófdrykkju-
mönnum? Viðurkenna kristnir
menn nokkurn þann siðalærdóm,
er gjörir það að dyggð, er aldrei
getur neitt gott af sér leitt, hvorki
fyrir sjálfan þann, er fremur, né
aðra, heldur illt eitt, heimsku-
lega fjársóun, þegar bezt lætur,
Fullkomið færiband
en annars ef til vill andlega og
líkamlega tortíming og ófarsæld,
bölvun lands og lýðs? Það væri
bágur siðalærdómur, sem gjörði
slíkt að dyggð.
Væri það rétt, að kalla hóf-
drykkju dyggð, en ofdrykkju löst,
þá mætti kalla smástuld dyggð,
en stórþjófnað löst Eins og smá-
stuldurinn er undirbúningur stór-
þjófnaðarins, lægra stig ófróm-
leikans, eins er hófdrykkja und-
irbúningur ofdrykkjunnar, aðeins
lægra stig drykkjuskaparins.
Smá-stnldir vinna þó raunar
margfallt minna tjón í mannfélag
inu en smá-drykkja (þ.e. hóf-
drykkja), hvort heldur átt er við
fjártjón eða aðra skaðsemi. Það
er sá munurinn, að af því að
mannfélagið er fyrir margt löngu
komið í skilning um. að atvinnu-
lífi manna sé háski búinn af smá-
stuldum, og heíir því gjört ófróm
leik, hvort sem hann er smár eða
stór, að andstyggilegum og hegn-
ingarverðum lesti, en er nú fyrst
að komast til sannleiksviðurkenn
ingar um skaðsemi drykkjurkap-
arins fyrir velferð mannfélarsins,
jafnvel hvað lítið sem að lionum
kveður, þ. e. hve hóflega sem
drukkið er, þá finnst enn öllum
fjöldanum fjarstæða að nefna
hófdrykkjrma löst og öfgar að
hafa hana í röð með alþekktum
ódyggðum. En fái skynsemin að
njóta sín og líta á þetta mál laust
við hleypidóma vanans, þá hlýtur
hennar dómur að verða sá, að
hófdrykkjan sé ekki dyggð, held-
ur löstur.
Þessu er enginn vegur til að
hrinda með öðru móti en því, að
telja áfenga drykki nauðsynlega
og nytsamlega í hófi, og það gjöra
líka hér um bil allir bindindis-
óvinir, en af tómri heimsku og
fáfræði, eða þá móti betri vit-
und; því að móti þeim vitna
mestu vísindamenn um allan
heim, samvizkusamir efnafræð-
ingar og heilsufræðingar, hver
um annan þveran og afdráttar-
laust.
Að þjóna í hófi eðlilegum fýsn-
um vorum, sem oss eru áskapað-
ar, lífinu til viðhalds, það er
dvggð eða má vel kalla dyggð. En
að kveikja í sér óeðlilega fýsn,
þá fýsn, sem eigi er manninum
ásköpuð, heldur þarf jafnvel að
þröngva eðli hans til að þýðast í
fyrstu, og sem ekki leiðir til neins
góðs, hversu hóflesa sem henni
er þjónað, slíkt getur aldrei ver-
ið rétt að kalla dvggð. Það er og
verður ætíð löstur, en aldrei
dyggð. ^
Hófdrvkkja er því löstur, era
ekki dyggð.
Björn Jónsson.
(Grein þessa reit ritstjóri ,,fs-
lenzka Good-Templars", blaðs
Stórstúku fslands, í 8. blað VI.
árgangs, en maðurinn var Björn
Jónsson, ritstj. „ísafoldar", síðar
ráðherra. Þó að greinin sé skrif-
uð fyrir 63 árum, á hún ekki síð-
ur erindi til þjóðar vorrar < dag
en þegar hún var skrifuð. Eins
og kunnugt er, var Björn Jónssora
einn af helztu bindindis- og
reglufrömuðurrí fslendinga, og
bindindismaður var hann til ævi-
loka. Br. T.).
1
)
1
Nú er unniS að því að byggja algerlega nýja mjólkurstöðvar-
byggingu hjá Mjólkurbúi Flóamanna. Eru framkvæmdirnar gerð-
ar í áföngum og aflað hinna fullkomnustu tækja í öllu sem við
kemur mjólkurmóttöku og mjólkuriðnaði. Á mynd þessari sjást
ný færibönd til mjólkurmóttöku, sem komið hefur verið upp í
vor. Sést hvernig röð mjólkurbrúsa færist fyrir vélarafli inn í
móttökusalinn. Var áður mikið verk að flytja brúsana til með
handafli.
Nasser A von
á tignum gestum
KAIRO, 12. sept.: — Tilkynnt var
opinberlega í Kairo í dag, a?S
Bulganin myndi koma í heimsókra
til Egvntalands einhverntíma á
næstu 3 mánuðum.
Einnig eru væntanlegir til
Kairo á næstunni. Nixon vara-
forseti Bandaríkjanna, Tito
marskálkur frá Júgóslafíu og
Choq En Lai, utanríkisráðherra
frá Kína.
linninfyarApjöid
s.Ms&