Morgunblaðið - 17.11.1955, Blaðsíða 2

18
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. nóv. 1955
.3 v. ^'Tkí
\ " ' ' ' ' " \ Guðm. G. Hagal'm:
l ÚR_ DAGLEG A LÍFIN U sEiiuidf fn
iinnim
ÞAÐ var árið 1922 í ys og þys
hafnarhverfisins í Buenos
Aires. Flóttamannaskipið, sem lá
við hafnargarðinn var þéttskipað
þúsundum heimilislausra manna,
sem héldu dauðahaldi um sínar
fáu og smáu jarðnesku eigur —
flestir flóttamannanna voru frá
löndunum fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
Dökkhærður unglingur stikar
jniður landgöngubrúna. Hann hef-
ur aðeins 12 sterlingspund í
vasanum. Hann á enga vini í
Jandi og talár ekki einu sinni mál
fbúanna.
En hann fýsir að vita hvað
f ramtíðin ber í skauti sínu honum
til handa í Argentínu — og hann
íhraðar sér brott úr mannþröng-
inni á þilfarinu.
★ ★ ★
Árið 1955 — stór, hvít lysti-
r.iJlkkja liggur við akkeri í höfn-
ipiji í Monte Carlo. Músík og
ííWðværir hlátrar óma frá þilfar-
ú.y, og gestirnir skvampa í þil-
ií#isundlauginni, sem gerð er úr
rnármara. Niður landgöngubrúna,
i.em lögð er grárri ábreiðu, geng-
u é dökkhærður, miðaldra maður.
Sjðmaður heilsar að hermanna-
sið, en maðurinn hraðar sér eftir
hafnargarðinum í áttina til skrif-
fitofubyggingar, sem er einna lík-
ust höll.
Skammt undan er flugvél til
reiðu til að fljúga, hvert sem
honum þóknast. Um allan heim
hefur hann menn í sinni þjón-
ustu og skip á sinum vegum.
★ ★ ★
Unglingurinn og lystisnekkju-
eigandinn eru einn og sami mað-
urinn, Aristotle Socrates Onassis.
Dökkhærði unglingurinn, sem
Meig á land í Suður-Ameríku,
xneð báða vasa tóma, var orðinn
^inn af helztu fjármálajöfrum
heimsins. Sennilega mun hann
hafa undir höndum sem nemur
100 milljónum sterlingspunda —
Hann stjórnar einum stærsta
kaupskipaflota — sem er í einka-
«ign — í heimi, frá skrifstofu
cinni og lystisnekkju í Monte
Cario. Konungar og frægir kvik-
myndaleikarar eru meðal vina
hans.
Maðurinn, sem „keypti bank-
ann í Monte Carlo“, af því að
hann þurfti á skrifstofurými að
halda. í fyrra var hann sektaður
um 1 milljón sterlingspunda af
því, að hvalveiðiskip hans stund-
uðu óiöglegar veiðar úti fyrir
etröndum Perú. Maðurinn, sern
vakti reiði brezkra og banda-
rískra olíufélaga, er hann varð
*ér úti um olíuflutningasamning
við Saud konung í Saudi-Arabíu.
★ ★ ★
Olíuflutningaskip hans eru ein-
hver stærstu og fullkomnustu í
heiminum. Lystisnekkja hans er
ein giæsilegasta sinnar tegundar.
Fjármálastarfsemi hans teygir
áhrif sín eins og risavaxnir kol-
krabbaarmar út um -allan heim.
Hann á heimili í fjórum löndum
•— og skrifstofur í tíu löndum.
Einn daginn er hann í New York,
næsta dag í París eða Lundúnum
.— þann þriðja má vera, að hann
kiifri niður úr einkaflugvél sinni
é heitum, söndugum flugvelli í
Arabíu. Hann flýgur að jafnaði
100 þús. mílur á ári.
Svo langt hefur hann komizt
é 20 árum, og hann byrjaði með
12 sterlingspund í vasanum. Vog-
un vinnur og vogun tapar hefur
verið kjörorð þessa slægvitra
fjármálamanns. — Hann hefur
einskis svifizt í útgerðinni og lít-
•ilsvirt reglur og ákvæði — og
enúið á ríkisstjórnir, sem reyndu
að bregða fæti fyrir hann.
★ ★ ★
Það er upphaf þessa máls, að
Aristotle Socrates Onassis fædd-
ist í Smyrnu — elzti sonur grísks
tóbakskaupmanns. Frami hans og
frægð eru ekki í stíl við söguna
um sendisveininn sem varð for-
ctjóri. Faðir hans var einn auð-
yJnaóóió uar
á óíniim tíma
.. í
óLmauomar
ugasti og áhrifamesti kaupsýslu-
maður í Smyrna, þangað til her
Kemal Ataturks hóf ofsóknir
gegn grískum mönnum.
Óeirðirnar, sem urðu í Istanbul
fyrir fáeinum vikum, voru hrein-
asti barnaleikur samanborið við
ránið og rupiið meðal Grikkja
búsettra í Tyrklandi á tímum
Ataturks. — Rúmlega milljón
Grikkir voru myrtir — og meðal
þeirra voru þrír frændur Onassis.
Onassis dansar við konu sína,
Aþenu. Ilún er mjög aðlaðandi
og er dóttir Stavros Livinos,
grísks skipaeiganda og útgerðar-
manns.
í tvo mánuði sátu Onassis, sem
þá var 16 ára, og faðir hans í
fangelsi við illa aðbúð. Báðir
bjuggust þá við að enda líf sitt
í snörunni, en þeir sluppu til
Grikklands. Faðir Onassis var
eini fullorðni karlmaðurinn í
fjölskyldunni, sem komst lífs af,
og auk sinnar eigin fjölskyldu
varð hann að sjá fyrir ekkjum
og börnum bræðra sinna. Fjöl-
skyldan var því stór — 16 manns.
★ ★ ★
Það var ekki nóg fé fyrir hendi
til að -framfleyta henni allri, og
hinn ungi Socrates ákvað því að
ryðja sér braut í Vesturálfu. —
Fjölskyldan reytti saman pen-
inga til að kaupa honum farmiða
með gufuskipi til Suður-Ameríku
— hann var ákveðinn í því að
gerast útflytjandi.
Hann vildi gerast sjómaður, en
gekk illa að fá vinnu — og gerð-
ist þá símavörður. Hinum metn-
aðargjarna, unga Grikkja þóttu
tekjurnar rýrar. Hann tók því að
leggja stund á þann kaupskap,
sem hann þekkti bezt — tóbaks-
verzlunina — og fyrsta skrif-
stofan var fátæklegt herbergi
hans á gistihúsinu. Oft á tíðum
svaf hann aðeins þrjá tíma á sól-
arhring.
★ ★ ★
Þá reyktu flestir Argentínubú-
ar sígarettur úr tóbaki frá Banda
ríkjunum eða Kúbu. Aristotle
notaði sér þau sambönd, er faðir
hans hafði áður haft, og á tveim
árum hafði honum tekizt að
venja þrjá af hverjum tíu Argen-
tínumönnum á að reykja sígar-
ettur úr austurlenzku tóbaki. —
Það leið ekki á löngu, þar til
hann hafði aflað sér hátt í fyrstu
milljónina.
Tuttugu og tveggja ára að aldri
var þessi ungi og efnilegi Grikki
gerður að ræðismanni í Buenos
Aires. Onassis tók nú að færa út
kvíarnar og byrjaði að verzla
með skinn, ullarvörur, korn, og
hvallýsi. Auðæfin tóku nú að
safnast að Onassis. Hann og vin-
ur hans lánuðu gjaldþrota, norsk-
um útgerðarmanni miklar fjár-
upphæðir. Einmitt þetta ár gáfu
hvalveiðarnar mikinn hagnað í
aðra hönd, og þeir tífölduðu féð.
★ ★ ★
Margar sögur hafa gengið um
fjáröfiunaraðferðir Onassis bæði
fyrr og síðar — og ekki eru þær
allar honum til hróss. En hvað
sem því leið, er Onassis var 25
ára að aldri var hann orðinn
milljónamæringur.
Hann hafði hug á að fást við
útgerð, en eins og hans var von
og vísa, beið hann eftir rétta
augnablikinu. Það kom á árinu
1931. Á kreppuárunum var auð-
velt að fala skip mjög ódýrt Frá
Kanada keypti hann þrjú flutn-
ingaskip (um 10 þús. tonn að
stærð) og greiddi 4 þús. sterlings
pund fyrir hvert um sig — upp-
haflega hafði verðið verið 400
þús. sterlingspund.
★ ★ ★
Onassis var nógu snjall til að
byrja ekki að gera þau út þegar
í stað. Hann hefur alltaf kunnað
tökin á því að gera hlutina á
. réttum tíma. Lét hann skipin
liggja í höfn, þar til verzlun og
viðskipti tóku að glæðast á nýjan
leik. Það gekk heldur illa í byrj-
un. „Ég óska þess oft á tíðum,
að ég hefði haldið mig við tábak-
ið“, segir Onassis. En það leið
ekki á löngu, þar til hann kom
auga á lausn málsins. Honum
skildist, að framaleiðin lá ekki í
venjulegum flutningum — held-
ur í olíuflutningum. En eir.mitt
vegna þessa var ekki eins auð-
vclt að verða sér úti um olíu-
flutningaskip og kanadisk vöru-
flutningaskip.
Það var ekki um annað að
ræða en láta smíða olíuflutninga-
skip, og hann fékk sitt fyrsta
olíuflutningaskip frá Svíþjóð ár-
ið 1939. Hann var þá aðeins 33
ára. Þetta fyrsta skip hans, Arist-
ophanes, er enn í flutningum, þó
að það sé lítið og úrelt miðað við
nýjustu olíuflutningaskipin hans.
★ ★ ★
Onassis græddi drjúgt á styrj-
aldarárunum. Sjálfur hefur hann
lítið viljað segja um viðskipti sín
á þeim árum — og enn minna
hefur verið skjalfest. Á þessum
árum voru flutningsgjöld gífur-
lega há — og ríkisstjórnirnar
voru fúsar til að greiða svo að
segja hvaða gjöld, sem sett voru
upp, þar sem brýn þörf var á
hvers konar eldsneyti. Og væri
skipinu sökkt, voru ríkisstjórnir
og tryggingafélög reiðubúin til
að láta þegar smíða ný skip.
Sum skip Onassis voru innilok-
uð á Eystrasalti, þegar styrjöldin
brauzt út — önnur skip sín fékk
hann Bandamönnum til umráða.
Hermálaráðuneyti Bandarílcj-
anna réði, hvert skipin sigldu, en
Onassis — sem nú hafði flutt
bækistöðvar sínar frá Buones
Aires til New York — rakaði sam
an peningunum. Talið er, að á
stríðsárunum muni ágóðinn hafa
numið um 10 milljónum sterlings
punda.
★ ★ ★
Styrjöldin kann að hafa koll-
varpað efnahag margra fjöl-
skyldna — en hún mun hafa sett
stoðirnar undir efnahag annarra.
ELEKfRIBLIJX
heimilisvélar
Einkaumboti:
HANNES þORSTEINSSON & CO.
_______Sími 2812 — 82640_____
ÍSLAND liggur eitt sér úti á
reginhaíi. Það hefur verið
viðurkennt sjáifstætt ríki. Þessar
staðreyndir gætu i fljótu bragði
bent til þess, að íslendingar gætu
dregið sig út úr solli veraldar-
innar, látið sig litlu skipta það,
sem fram fer á alþjóðlegum vett-
vangi, og þyrftu ekki að krefj-
ast neins af neinum eða leita
samstöðu við neinn. En þetta er
mjög á annan veg. Aðstaða ís-
lands er einmitt slík, landfræði-
lega, söguiega, menningarlega og
fjárhagslegá, að íslendingar
hljóta að taka afstöðu til þeirra
vandamála, sem uppi eru í heim-
inum. Landfræðileg aðstaða hef-
ur knúið þá til þátttöku í At-
lantshafsbandalaginu, með þeim
hvimleiðu hvöðum, sem því
fylgja, ng út frá rökum menn-
ingar sinnar og fortíðar hafa
þeir skipað sér í hóp þeirra þjóða
á vettvaogi alþjóðamála, sem
viðurkenna rétt hverrar smá-
þjóðar til að ráða sjálf málum
sínum, ákveða sitt stjórnarfar og
afstöðu sina út á við. Og til
þess að fjárhagsgrundvöllur ís-
lenzku þjóðarinnar verði örugg-
ur og sjálfstæði hennar tryggt,
hefur hún þegar með nokkrum
árangri hafizt handa um að
stækka landhelgina umhverfis
strendur landsins og þarfnast
stuðning annarra þjóða til frek-
ari aðgerða um þau efni.
í Það er ekki nema æskilegt, að
Íslendíngar syni hófsemi og sann-
girni gagnvart öðrum þjóðum —
taki jafnan í samvinnu við þær
afstöðu, sem sýni, að þeir vilji
ekki á neinum níðast eða að því
stuðla að á neinum sé níðst. En
réttar síns verða þeir ávallt að
krefjast af festu og einurð. Þeir
verða af fullri djörfung að krefj-
ast þess á vettvangi norrænnar'j
samvinnu, að í fyrsta lagi líðist
hvorki Svíum né Dönum að sýna
þeim yfirgang eða varna þeim
þess, sem þeir eiga menningar-
legan og siðferðilegan rétt til,
og í öðru lagi, að Norðurlanda-
þjóðirnar styðji réttlætiskröfur
þeirra, hvort sem er í Evrópu-
ráði eða á því sviði, þar sem
fjallað er um mál allra þjóða,
og fulltrúum íslendinga ber af
einurð og lagni að leita sam-
stöðu við aðrar þjóðir til þess
að vinna sínum málstað gagn.
Þeir verða að hafa forgöngu um
það, að þær mörgu þjóðir heims,
sem eiga mikil menningarverð-
mæti í annarra garði, sameinist
um endurheimt þeirra, og þeir
verða að leita í landhelgismálun-
um samvinnu við þær þjóðir,
sem hafa svipaðra hagsmuna að
gæta. Þeir verða að kynna og
fá viðurkennt, að eins og land-
grunnið er sá stöpull, sem sjálft
, Island stendur á, eins er land-
grunnið grundvöllur efnalegrar
afkomu og þá um Ieið menningar
og sjálfstæðis íslenzku þjóðar-
innar í samtíð og framtíð.
j Þeir menn, sem brýna þessi
sannindi fyrir íslenzku þjóðinni,
öfgalaust og án alls ofsa, með
sögulegum og efnahagslegum
rökum, vinna þarft verk. Þeir
eru í hópi framherjanna á vett-
vangi ævarandi baráttu þessarar
þjóðar fyrir raunverlegu frelsi
og sjálfstæði.
| Einn af þessum mönnum er
i Þorkell Sigurðsson, vélstjóri.
Hann hefur að undanförnu skrif-
að greinar um landhelgismálin,
og nú hefur hann gefið út bók,
sem heitir Saga landhelgismáls
íslands og auðæfi íslenzka haf-
svæðisins. Bók þessi er fjórar
arkir í svo stóru broti, að les-
mál hennar mundi svara til þess,
sem rúmast á 7—8 venjulegum
bókarörkum.
Björn Ólafsson alþingismaður
ritar stuttan formála fyrir bók-
inni, og höfundurinn lýkur henni
með eftirmála. Bókinni er skipt
í tva höfuðhluta. Sá fyrri heitir
Atta kaflar úr sögu landhelgis-
málsins. Þar eru fyrst Landhelg-
ismál íslands, svipmyndir úr
sögu liðinna alda. Þar er í höfuð*
dráttum skýrt frá því, hvað gerzt
hafði í landhelgismálum íslend-
inga fram að árinu 1952, greint
frá staðreyndum, sem allir ís-
lendingar þurfa að kunna skil á,
Þessum kafla fylgja kort, sem
sýna landhelgina á ýmsum tíma-
bilum. Annar kafli flytur bráða-
birgðalögin frá 1952 um út-
færslu landhelginnar og reglu-
gerð frá sama tíma um vernd-
un fiskimiða umhverfis ísland,
Þá er þriðji kaflinn, Útfærsla
fiskveiðatakmarkananna frá
þjóðréttarlegu sjónarmiði. Þar
er í mjög stuttu, en skýru máli
gerð grein fyrir rétti íslendinga
til útfærslu landhelginnar og
rökum, sem styðja hana. Þap
eru meðal annars mjög athyglis-
verðar tilvitnanir í rökstuðning
alþjóðadómstólsins í Haag fyrir
niðurstöðum hans í máli Breta
og Norðmanna út af fjögurra
mílna landhelginni norsku. Þar
er felldur sá dómur, að í raun-
inni sé engin alþjóðaregla til um
ákvörðun landhelgi, og þar e$
þessi veigamikla rökfærsla:
„Meðal þessara athugana bcf
almennt að leggja áherzlu á hin!
nánu tengsl, sem eru á milli
landhelginnar og yfirráða á landi,
Það er landið, sem veitir strand-
ríkinu rétt á sjávarsvæðunum
fyrir ströndinni. Af því lciðir,
að veita verður því ríki nauð-
synlegt olnbogarúm til þcss að
gera því unnt að afmarka land-:
helgina í samræmi við hag-
kvæmar þarfir og aðstæður á
staðnum". (Leturbr. mín. G,
G. H.)
Ennfremur segir í rökum dóm-
stólsins:
„Loks má ekki gleyma einni
athugun, sem tekur til fleiri
atriða en þeirra, er varða beint
landslögin. Er hér um að tefla
vissa efnahagslega hagsmuni,
sem eru eiginlegir tilteknu lands-
svæði, enda hafi löng venja
sannað ljóslega tilvist þeirra og
mikilvægi.“ (Leturbr. mín. G,
G. H.)
Þarna er stuttlega vikið a3
því, sem er mergur málsins, stað-
reyndum, sem við megum ekki
víkja frá íslendingar og aldrei
raska með samningum, sem feli
í sér viðurkenningu þess, að við
látum okkur nokkuð minna
nægja sem lokatakmark en allt
landgrunnið.
Fjórði kaflinn heitir ísland
fyrir íslendinga, og er það í hon-
um röggsamlega brýnt fyrir þjóð-
inni, að sjálfstæðisbaráttu okk-
ar er engan veginn lokið, — að
nú erum við að hefja baráttu,
sem hefur úrslitagildi fyrir vei-
ferð, frelsi og sjálfstæði um alla
framtíð. Og höfundur bendir
réttilega á það, að þá er bafin
var baráttan fyrir verzlunar- og
stjórnfrelsi, muni allur þorri
manna ekki hafa trúað því, að
takmarkinu mundi nokkru sinnj
verða náð, — en náðst hafi það,
Nú muni svipuðu vera til að
dreifa. Fjöldi manna muni telja,
að til einskis muni vera að berj-
ast að því marki, að fá allt land-
grunnið viðurkennt sem íslenzka
landhelgi, en með lagi, einurð og
seiglu muni sigur vinnast. Þvj
skal hver trúa og því er óhætt
að trúa. Þau munu málalokin
verða og fyrr en varir, ef vel er
haldið á málunum, samvinnu
leitað við þær þjóðir, sem sam-
leið eiga við okkur, öðrum þjóð-
um, sem þurfa að leita réttar
síns veitt samstaða, leitað laga
um að skýra málstað okkar, hvar
sem þess gefst kostur — en
aldrei beitt osa eða um of farið
á fremstu nöf.
Næstu kaflar fjalla um gildl
landhelginnar, hagsmuni þjóðar-
innar og togaraútgerðarinnar og
um hin fráleitu viðbrögð Breta
við stækkun íslenzku landhelg-
innar, þar sem fjárhyggjan hef-
ur stýrt skeytum rógs, lyga og
ofbeldis. í einum þessara kaíla
eru færð mjög skýr rök að því,
Frh. á bls. 28