Morgunblaðið - 17.11.1955, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 17. nóv. 1955
MORGVNBLÁÐIÐ
27
Sigurður Þorsteinsson
b Hélsseli lát’mn
Vllhjáhnur Bene- . Einar Jónsson — minning
QIGURÐUR í Hólsseli er látinn,
.3 93ja ára að aldri. Hniginn er
þar sá, sem setti svip á umhverfi
og SEtmtíð og reisti skýran drátt
í heildarmynd norðurþingeyskra
bænda um meir en hálfrar aldar
skeið.
Margt vaknar af „hljómgrunni
hugans“ með þeim, sem í upp-
vexti var kunnugur í Hólsseli og
náinn granni fram um tvítugs
aldur en verið hefur þó fjarvist-
um áratugum saman.
Ég minnist Sigurðar í Hólsseli
fyrst unaðsvordag einn árið 1910.
Sunnan blær var á og sól var
um hlíðar allar, ása og fell. Ég
var staddur nokkurn spöl frá
heimili mínu, einhverra erinda.
Heyrði ég þá sem í fjarska hófa-
dyn léttan, svo sem blakað í ljúf-
um atlotum, og brátt birtist mér
riddari á rauðum fáki. Sýnist mér
nú, þá er ég virði fyrir mér þessa
æskumynd, að aldrei hafi ég síð-
an séð hest jafn fagran né föngu-
legan og eigi dúnmýkri né un-
aðslegri fótaburð. En riddarinn,
sem á sat, iðaði af lífsfjöri og
gleði í samleik alls þessa unaðar.
Hann varp á mig kveðju og bauð
mér sæti á hnakknefinu fyrir
framan sig, og, þótt mér væri
næstum um og ó, sté ég á tá
honum, en hann vatt mér í sætið.
En fákurinn fór áfram á kost-
um, svo að aldrei hef ég síðan
borizt á mýkri né léttari ferð og
aldrei örnggari en þá í fangi
Sigurðar í Hólsseli.
Þegar heim kom, iðaði allt af
gamni og gáska og lífsgleði. Þetta
voru fyrstu kynnin, vorið sem
foreldrar mínir fluttust að Fagra-
dal.
Síðan eru liðin 45 ár. Og nú
er ævi þessa góðvinar míns og
granna foreldra minna öll. En
fjöld minja og minninga geymist.
Og nú er svo undur hugðnæmt
að kalla þær fram og rekja vef-
inn allan, helzt þráð fyrir þráð.
Sigurður var maður fremur
lágur vexti, fríður sýrium og vel
á sig kominn, léttur og kvikur í
hreyfingum öllum svo að frábært
var, fastur í fasi og svip, augun
sr.ör og sívökul, eftirtekt lifandi
og vakandi, skapmikill og stund-
um skapharður, en ávallt dreng-
ur góður. Hann var Mývetningur
að ætt, en fluttist fyrir síðustu
aldamót austur á Hólsfjöll og var
þar vinnumaður um skeið. En
þar kvæntist hann síðar ágætri
konu, Karolínu Jónasdóttur. Það
var hún, sem kallaði mig afsíðis
fermingardaginn minn og brá
undan svuntu sér korti með
mynd af fermingardreng og
presti svo undur virðulegum, al-
vöruþrungnum og blíðum og gaf
mér, og í sömu andrá stakk hún
Býjum fimmkrónaseðli í brjóst-
vasa mér. Enn í dag er ég glaður
og sæll, þegar ég minnist þessa.
En þetta var ekki eina sinnið,
sem ég naut góðleiksyls þessarar
konu. Blessuð sé hennar minn-
ing.
Nokkru fyrir aldamót hófu þau
hjón búskap og bjuggu lengstum
í Hólsseli. Við þann stað mun
Sigurður kenndur, meðan ein-
hver minnist hans.
Fögur þótti okkur hún vera,
hjörðin hans Sigurðar í Hólsseli.
Þar var sauðaval, lagðprúðar
kindur, yfirbragðsfríðar. Hann
Var talinn ríkur og hygginda-
maður um fjármál, enda hafði
hann oft margt góðra hjúa og
sjálfur með ágætum árvakur og
sífellt viðbúinn til hvers, sem
þurfti.
Skjótur var Sigurður jafnan til
hjálpar, ef grönnum bar vanda
að höndum. Og ávallt var hann
beztur í raun, þegar mestu varð-
aði. Gæti ég nefnt ýmis dæmi
þess af skiptum við mitt fólk.
Engi var hann tízkumaður,
viðraði ekki við hvem vind né
gekk á hvers manns vegi, heldur
hispurslaus, hreinskiptinn, höfð-
ingi í lund og veglátur, þegar því
var að skipta.
En nú er hann allur, þessi
gamli granni minn. Hann var
jarðsunginn á laugardaginn var.
Byggðin okkar á Fjöllum á
ýmis svipbrigði. Stundum breið-
ist mjöllin, þykk og drifhvít
yfir, svo að hvergi örlar á dökk-
um hnjóta. Tíguleg er hún þá og
ægifögur. Stundum fara stormar
um hana, svo að þykkir sand- og
moldarmekkir teygjast hátt á loft
upp. Þá kennir sársauka, því að
eftir þau veður ber sveitin sár,
svíðandi svört. En oft „andar
suðrið sæla“ sínum „þíðu vind-
um“. Þá angar af hverju strái,
þá geislar af hverju sandkorni,
þá andar þar allt af unaði og
fegurð. í þessari umgjörð geymi
ég minningu vina minna frá
æsku- og' unglingsárum, og er
mynd Sigurðar í Hólsseli þar
ein á meðal.
Gunnar Jóhannesson
frá Fagradal.
I
GRUNDARHOLI, 7. nóv.: —
Laugardaginn 5. nóv. var til
moldar borinn einn hinn mesti
búhöldur í íslenzkri bændastétt,
Sigurður Þorsteinsson í Hólsseli
á Fjöllum. Jarðarförin fór fram
að Víðihóli að viðstöddu fjöl-
menni. Þrátt fyrir slæmt veður
og þunga færð, kom margt manna
að um langa fjallvegu til að
fylgja þessum aldna höfðingja til
grafar. Börn og tengdabörn hins
látna veittu mat og kaffi af hinni
þjóðkunnu Hólssels-höfðingslund
bæði fyrir og eftir athöfnina. Sr.
Páil Þorleifsson að Skinnastað
flutti húskveðju og jarðsöng.
Söngflokkur úr Mývatnssveit
undir stjórn Jónasar Helgason-
ar á Grænavatni söjng. Pétur
Jónsson, Reykjahlíð og Theodór
Gunnlaugsson, Hafursstöðum,
fluttu minningar um hinn látna.
Sigurður í Hólsseli var fæddur
að Vindbelg í Mývatnssveit 14.
marz 1862, sonur hjónanna
Kristínar Gunnlaugsdóttur og
Þorsteins Jóhannessonar. Hann
ólst upp í mikilli fátækt og fór
ungur að heiman til að vinna
fyrir sér. 16 ára gamall réðst
hann sem vinnumaður að Grund-
arhóli á Fjöllum og yfirgaf þá
sveit sína að fullu til dvalar.
Síðar varð hann vinnumaður að
Fagradal á Fjöllum og Hauks-
stöðum í Vopnafirði, en kvæntist
þar Karólínu Jónasdóttur og hóf
búskap að Skálamó (sem nú heit-
ir Arnarv'atn) í Vopnafirði árið
1886, þá 24 ára. Hann hóf búskap
með 16 ær og eitt hross, en varð
síðar sá maður, sem að sögn Páls
Zophoníassonar, búnaðarmála-
stjóra, hefir eignast flest fé á
íslandi um ævina.
Sigurður bjó í fjögur ár að
Skálamó, en fluttist þaðan í Hóls-
sel. Hann flutti þó þaðan aftur
og bjó á Víðihóli nokkur ár, en
keypti svo Hólssel og bjó þar til
æviloka. Sigurður var óvenju
duglegur maður og þrekmikill,
ratvís með afbrigðum og kom það
sér oft vel á auðnum Hólsfjalla.
Hann var hinn mesti höfðingi
heim að sækja og veitti öllum það
bezta, sem völ var á, jafnt lágum
sem háum. Hann var glaðlegur í
viðmóti og hnyttinn í orðum svo
öllum þótti gott að vera í návist
hans. Hann var hjúasæll með af-
brigðum svo að margt hans hjúa
var mest alian sinn aldur í þjón-
ustu hans. Var það ekki sízt að
þakka hans ágætu konu meðan
hennar naut við og síðar elztu
dóttur hans, Karenu, sem staðið
hefir fyrir búi hans í 30 ár.
Sigurður hefir lengst af í sín-
um búskap í Hólsseli verið fjár-
flesti bóndi á Fjöllum og hélt
hann því til dauðadags Hann
sagði fyrir öllum verkum og
fylgdist vel með öllu fram á
síðastliðið *feumar, en þá var
heilsu hans farið að hraka svo,
að hann var fluttur í sjúkrahús
í Húsavík og þar lézt hann 26.
okt. 93 ára að aldri. — V. G.
i -
Á SÍÐASTA sumardag þessa árs,
andaðist í sjúkrahúsi á Blöndu-
ósi, Vilhjálmur Benediktsson,
bóndi á Brandaskarði á Skaga-
strönd, eftir erfiða sjúkdómslegu.
Hann var fæddur að Reynistað
í Skarðshreppi 7. apríl 1894. For-
eldrar hans voru hjónin Bene-
dikt Sigvaldason og Margrét
Friðgeirsdóttir.
Á vettvangi mannlegrar tilveru
erum við öll þess meðvitandi, að
fæðast og deyja er óumbreytan-
leg staðreynd. Kynslóðir rísa,
kynslóðir hníga, í þrengri merk-
ingu, svo sem öldur á sæ mann-
lífsins — og hyljast gleymsku
með aldanna rás. — Þó er svo að
við erum alltaf óviðbúin, samt
sem áður, að heyra um að dauð-
inn hafi sett innsigli sitt meðal
þeirra er við þekkjum, jafnvel
þótt hann hafi með fyrirvara boð-
að nærveru sína með sjúkdómum
og hrörnandi líkamsþreki. — Svo
var og er ég frétti lát Vilhjálms
I frá Brandaskarði.
Hann hafði farið til Reykja-
víkur, gengið þar undir mikla
skurðaðgerð, komið heim aftur,
dvalið stuttan tíma á heimili
sínu meðal konu og barna, í von
I um varanlegan bata, en sú von
: brugðist, — eins og svo margar
á sviði mannlegs lífs, — verið
fluttur í sjúkrahús á Blönduósi,
og loks eftir langan tíma hlotið
hvíld frá þjáningum með komu
dauðans.
Ég ætla ekki að rekja æfiferil
Vilhjálms sáluga. Tilgangur minn
með þessum fáu línum er að láta
j í ljós hlýhug minn til þessa góð-
kunningja, sem nú er fluttur yfir
landamæri lífs og dauða. Iæiðir
okkar lágu oft saman til starfs,
svo sem algengt er meðal þeirra
er ýmsa erfiðis- og daglauna-
vinnu stunda öðrum þræði —
Minning vakir í huga mér frá
þeim dögum, un hann, sem
skemmtilegan félaga, góðgjarn-
an, greindan og heiðarlegan í
hvívetna, og svo gamansamar vís-
j ur og kviðlinga, sem honum var
I einkar létt að hafa á reiðum hönd
j um við ýmsar aðstæður, enda
j kunnur hagyrðingur. Vakti slíkt
j ávallt léttara viðhorf og bjartari
j yfirsýn yfir daglegt líf erfiðis og
j umstangs. Því verður ávallt eftir-
j sjá að slíkum mönnum, fyrir alla
er kynnast þeim og ekki sízt
þeim er næst standa, konu og
börnum. — Það má með sanni
segja að hann
Fæddur 3. júní 1883.
Dáinn 14. október 1955.
HINN 14. október s. 1. andaðist
einn af góðvinum mínum, Einar
Jónsson, Bergstaðastræti 46.
Þó nokkuð sé nú liðið frá
útför hans, langar mig að geta
hans að nokkru. Aðallega mun j
ég í þessum fáu linum minnast
hans, sem eins hins bezta og j
traustasta félagsmanns, sem ég,
hefi starfað með og svo hygg ég
að fleiri geti sagt. Ég var svo
lánsamur að kynnast honum og
starfa með honum í Bræðraíélag-
inu, sem stofnað var 1929 innan
Fríkirkjusafnaðarins og í Bræðra
félagi Óháða safnaðarins. Þar var
hann sem annars staðar, ávallt
hinn sami tryggi og ábyp"ilegi
maður. Enda var það hans mesta
áhugamál að vinna að málefnum
krikju sinnar. Það var ekki að
ástæðulausu að hann var ávallt
kosinn dyragæzlumaður Frí-
kirkjunnar um all mörg ár eða
allt þar til skammsýnir menn
ekki þóttust þurfa á hans þjón-
ustu að halda. Vissi ég vel að
það féll Einari sáluga þungt og
það sár mun hann hafa farið
með ógróið í gröfina, þó hann
léti lítið bera á. En dyragæzlu-
maður hjá Óháða söfnuðinum
var hann í fimm ár eða frá stofn-
un safnaðarins til hins siðasta.
Einar Jónsson var að eðlisfari
mjög dulur maður en aftur á
móti mjög tilfinninganæmur.
Um ævistarf Einars sáluga er
það að segja, að frá barnæsku
til ársins 1918, er hann missti
konu sína úr spönsku veikinni,
stundaði hann sjóinn.
Þess má geta, að tvisvar tók
hann við stjórn á skipum sem
hann vann á, í aftakaveðrum og
kom öllu heilu í höfn. Valt þar
mest á útsjón og áræði, sem sjó-
menn þakka enn þann dag i dag.
Sjórinn var hans yndi og alla
tíð þráði hann að komast á sjó-
inn, en við missir konu sinnar,
breyttist hans atvinna, því kona
sú er hann fékk til þess að ann-
ast börn sin, aftók með öllu að
hann færi meira á sjóinn. Eftir
það stundaði hann Iandvinnu,
lengst af hjá Reykjavíkurbæ. Um
trúmennsku Einars sáluga vissu
þeir bezt, er hann vann með. Ég
veit að samverkamenn hans minn
ast hans ávallt, sem hins trúa
þjóns, með hlýja og falslausa
framkomu.
Af því ég var einn af heimilis-
vinum Einars sáluga og Stefaníu
Kristjánsdóttur, þykist ég mega
fullyrða að sambúð þeirra var
, til fyrirmyndar, enda sýndi það
sig bezt er mest á reyndi í hans
sáru sjúkdómslegu, hve hún
stundaði hann með nákvæmni og
ástúð allt til hins hinnsta. Og
oft undraði mig hve hann bar
mikla umhyggju fyrir henni.
Til merkis um umhyggju hans,
sagði hann við mig, að verst
þætti sér þegar Stefanía gæti
ekki sofið fyrir sér. Þetta sagði
maður, sem sjálfur var að berj-
ast við dauðann. Þvílík um-
hyggja. Ég gét þess arna til þess
að sýna hver maður Einar Jóns-
son var, að hugsa um sjálfan sig
var aukaatriði. Á heimili þeirra
hjóna var ávallt hið sama við-
mót, enda var oft gestkvæmt á
þeirra heimili. Þar var hin íg-
lenzka gestrisni í sinni fullkomnu
mynd og hygg ég að lengi megi
leita að samanburði.
Ég hygg að snarasti þátturinn
í lífi Einars sáluga hafi verið
eilífðarmálin, enda var hann
þeim gáfum gæddur, að. geta séð
það er öðrum var hulið.
Það mátti vel heimfæra orð
ritningarinnar í þessu: „Það senl
hulið er vitringunum, er opin-
bert smælingjunum“. í þessum
málum var Einar sem í öðrum,
heill og óskiptur. Ekkert hik, eng
inn efi, full vissa um framhald
lífsins.
Þannig kom Einar sálugi mér
fyrir sjónir, í þessi þrjátíu til
fjörutíu ár, sem ég þekkti hanni'
Og nú ertu horfinn, góði vinurf
Ég þakka þér allt gott, alla þíná
tryggð og vináttu alla tíð. NV*:'
veit ég að þú meðtekur trúrrá
verðlaun, sem þeim eru heitin,
sem reynast trúir allt til dauða.!
Guðs verndandi kraftur vaki1
yfir sálu þinni um alla eilífð.
Háfðu þakkir fyrir allt og allt.
Jón Arason.
Lifðu sæll með ljóssins liði,
laus við þraut og jarðlífs bönd.
Þína sál í sælum friði,
signi drottins máttar hönd.
J. A.
KVEÐJA EIGINKONU.
Hafðu þakkir hjartans kæri
vinur,
hverja fyrir liðna ævi stund.
Hjarta mitt af harmi þungum
stynur,
hvíld ei finnur unz þinn kem
á fund.
Ég bið þann guð, sem gaf og tók
þig aftur,
að greiða þér nú eilíf sigurlaun.
Ég veit hans elska og vísdóma
náðarkraftur,
mín viðkvæm græðir sálar
minnar kaun.
J. A.
Lýsti ýlum ljóðs með arði,
líf og hlýju flutti að garði,
manndóm saman vakti og varði
, Vilhjálmur á Brandaskarði
Lifðu sæll á landi friðar.
Lárus Guðmundsson.
v
BEZT AÐ AVGLtSA
t MORGUNBLAÐINU
Keflavíkurskátar
ræða vetrarstarf ið
i
KEFLAVÍK, 11. nóv.: — 1 gær
var haldinn aðalfundur Skáta-
félagsins Heiðarbúa hér í bæn-
um, og var hann fjölmennur. Var
fundurinn haldinn í Skátaheimil-
inu.
j Félagsforinginn, Helgi S. Jóns-
' son, var endurkjörinn formaður,
en aðstoðarfélagsforingi frú Jó-
hanna Kristinsdóttir, og gjald-
keri Kristinn Sigurðsson Ingvar
Guðmundsson var skipaður deild
arforingi Heiðarbúa og þau ung-
frú Inga Árnadóttir og Höskuldur
, Goði Karlsson sveitarforingjar.
! Skátaheimilið hefur verið end-
urbætt mjög mikið og eru húsa-
j kynni nú hin vistlegustu. Er ríkj
j andi mjög mikill áhugi fyrir
j skátastarfinu, og hugsa Heiðar-
búar sér að gera vetrarstarfið sem
I fjölbreyttast og skemmtilegast.
1 — Ingvar.
Bændur í lambadal við Dýrafjörl
urlu fyrir fjárskaða vegna óveðurs
Storviðri héizt þar óstitið í þrjá sólarhringa
Þingeyri, 8. nóvember: —
SÍÐASTLIÐNA viku urðu tals-
verðir fjárskarðar í
Lambadal í Dýrafirði, er norð-
austan stórviðri skall á fyrirvara-
lítið. Stóð ofviðri þetta í þrjá sól-
arhringa og unnu Lambadals-
bændurnir að því alla dagana að
grafa fé sitt úr fönn. Nokkuð af
fénu hrakti í sjóinn. Ennþá eru
ófundnar um 50 kindur, og engin
líkindi til þess að þær finnist á
lífi.
STÓRVIÐRIÐ SKALL Á
Á ÞRIÐJUDAGINN
Á Lambadal er tvíbýli Búa þar
bændurnir Steindór Guðmunds-
son, í Ytri Lambadal og mágur
hans Guðmundur Bjarnason í
Innri-Lambadal. Á þriðjudags-j
morguninn þótti bændunum aug-
Ijóst að óveður væri í aðsigi, en
Lambadalur liggur opinn fyrir
norð-austan átt. Er GuðmundurJ
Bjarnason fjárríkasti bóndi í
Mýrarhreppi og átti hann 230
fjár, en Steindór á annað hundr-
að. Gengur féð á dalnurn og inu
með hlíðinni.
KOMl' FÉNU EKKI
AÐ HÚSUNUM
Lögðu þeir af stað til að smala
fénu á hádegi. Skömmu síðar
skall óveðrið á, stormur og hríð.
Fundu þeir Steindór og Guð-
mundur milli 30—40 kindur,
þrátt fyrir bylinn, en ekki var
vitlit að’ koma þeim til fjárhús-
anna í Lambadal vegna veður-
ofsans. Gat ekki talizt mannstætt
og því mjög erfitt að brjótast
áfram með féð, sem ýmist hrakti
undan veðrinu eða lagðist.
KOMUST AÐ GRÆNANESI
Að endingu tókst þeim þó að
komast með féð að Grænanesi
sem er nýbýli og næsti bær við
Lambadal. Komu þeir þvi bar I
Frh. á bls. 30