Morgunblaðið - 09.03.1957, Qupperneq 3

Laugardagur 9. marz 1957
MORGVWBL AÐ1Ð
3
Félagsh.einnilasjóbur fái hluta af
hagnaði Áfengisverzlunarinnar
Tiiiaga Sjálfstæðismanna
í Efri deifld
SIGURÐUR Bjarnason þingmaður Norður-ísfirðinga upplýsti
það á þingfundi í gær, að 42 umsóknum um styrk úr félags-
heimilasjóði væri nú ekki hægt að sinna vegna þess að sjóðinn
skorti bolmagn til þess.
Kvað ræðumaður það því hai-la undarlegt, að núverandi mennta-
málaráðherra bæri fram frumvarp um að fjölga þeim aðilum, sem
get* átt rétt til styrks úr félagsheimilasjóði, en jafnframt því væru
engar ráðstafanir gerðar til að auka starfsfé sjóðsins. ■
það sem umfram er, renna i
félagsheimilasjóð, þó ekki yfir
1,5 millj. kr.
Sigurður Bjarnason kvaðst í
ræðu sinni, í sjálfu sér ekki hafa
á móti því að verkalýðsfélög og
búijaðarfélög fengju styrk úr
sjóðnum sem sjálfstæðir aðilar.
En þegar fé hans væri ekki
aukið jafnframt, þá þýddi
það beinlínis að starfsemi sjóðs-
ins yrði ennþá þrengri stakkur
skorinn.
91 FÉLAGSHEIMILI STYRKT
í ræðu sinni upplýsti Sigurður
að félagsheimilasjóðurinn hefði
frá upphafi er hann var stofnað-
ur 1947 komið að miklu gagni,
Ur honum hefðu verið veittir
styrkir til 91 félagsheimilis sam-
tals að fjárhæð 11,9 millj. kr.
Hann kvað tekjur félagsheim-
ilasjóðs af skemmtanaskatti hafa
numið 1,6 millj. kr. árið 1955 og
sennilega um 1,7 millj. kr. sl. ár.
TEKJUR SJÓÐSINS RÝRNA
Fyrsta árið, sem sjóðurinn var
starfandi hlaut hann 50% af
skemmtanaskatti. Á öðru ári var
þessu breytt svo að hann fékk
40% af skemmtanaskattinum. —
Stóð það í 2 ár, þar til 1951, að
FRANSKUR
GAMANLEIKUR
Ekki er enn ráðið um söngv-
araval í óperettu þessari, en söng-
kona mun verða fengin erlendis
frá.
í»á er verið að æfa nú í Þjóð-
leikhúsinu franskan gamanleils,
Doktor Konck, eftir Romaine. Er
það góðkunnur gamanleikur,
saminn u maldamótin. Indriði
Waage setur leikritið á svið, en
Rúrik Haraldsson leikur hlut-
Ágúst Þorvaldsson fyrri þing-
maður Árnesinga, sem flytur
þetta frumvarp með Sveinbirni
Högnasyni öðrum þingmanni
Rangæinga, flutti framsöguræðu
fyrir frumvarpinu í Neðri deild
Alþingis í gær.
Hann benti á það, að þegar
saman væru í hreppi bæði þétt-
býli og dreifbýli kæmi það oft
i ljós að hagsmunir og viðfangs-
efni væru gerólík. Þess vegna
hefði verið heimilað í lögum, að
ef þáttbýlið eða þorpið óskaði
þess, gæti það sagt skilið við
iu'eppinn og stafnað sjálfstætt
enn var vegið í sama knérunn og
hefur sjóðurinn síðan fengið að-
eins 35% af skemmtanaskatti.
55 FÉLAGSHEIMILI
í BYGGINGU
Nú eru í byggingu 55 félags-
heimiii, þar af 13, sem er að verða
lokið. Hefur félagsheimilasjóður
veitt styrk til þeirra allra. En
vegna þess að sjóðinn skortir fé
hefur þar að auki orðið að vísa
frá 42 umsóknum.
Sigurður Bjarnason taldi, að
með hliðsjón af því að hlutur fé-
lagsheimilasjóðs af skemmtana-
skatti, hefði stöðugt verið rýrður,
þá teldi hann að ekki væri hægt
að fjölga þeim aðilum, sem til-
kall eiga til hans, nema að auka
tekjur hans með einhverju móti.
1,5 MILLJ. KR. NÝJAR
TEKJUR
Sex þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins, sem sæti eiga í Efri
deild hafa borið fram breyt-
ingartillögu á þá leið, að ef
rekstrarhagnaður Áfengis-
verzl. rikisins fari fram úr
áætlun fjárlaga 1957, skuli
verk doktorsins. Það hlutverk er
óskahlutverk Gabrielsen, en leik-
ritið hefur hlotið miklar vin-
sældir á Norðurlöndum. Verður
þetta leikrit frumsýnt síðast í
mánuðinum.
LEIKRIT MILLERS
Þá verður síðar í vetur frum-
sýnt nýjasta leikrit Arthurs Mil-
lers, Útsýn frá brúnni (A View
from the Bridge). Hefur höfund-
urinn lengt leikritið og umsamið
sveitaríélag. En sama rétt hafa
íbúar dreifbýlis ekki átt.
1 frumvarpinu væri stefnt að
því að dreifbýlið fengi sama rétt.
Það gæti þá hvort sem væri
sameinazt öðrum nágranna-
hreppi eða stofnað nýjan hrepp.
Óheppilegt væri að vísu* að
stuðla að fjölgun hreppa og því
væri rétt að setja það ákvæði, að
dreifbýlið mætti ekki stofna sjálf
stæðan hrepp, nema íbúatalan
væri yfir 100.
Frumvarpinu var vísað til 2.
umræðu og nefndar.
KEMUR ENGUM AÐ GAGNI
Sigurður Bjarnason vakti at-
hygli á því að mörg verkalýðsfé-
lög hefðú byggt félagsheimili í
samvinnu við önnur félagasam-
tok víðs vegar um land. Því færi
þess vegna víðsfjarri að þau
væru útilokuð frá því að njóta
styrks úr sjóðnum. Hann kvaðst
mundu fylgja frumv. ríkisstjórn-
arinnar ef breytingartillaga Sjálf
stæðismanna um auknar tekjur
handa félagsheimilasjóði yrði
samþykkt. Ella væri frumvarpið
markleysa, sem engum kæmi að
gagni.
SNIÐIN EFTIR SÆNSKU
SÍMASKRÁNNI
Hin væntanlega símaskrá hef-
ur verið sniðin eftir sænsku
nokkuð og er það nú sýnt í þeirri
útgáfu í London, en þar hafði
það áður verið bannað. Það leik-
rit er mikill og snjall harmleikur
í forngrískum stíl.
LEIKFERÐ TIL HAFNAR
Þá gat þjóðleikhússtjóri þess
einnig, að leikhúsinu hefði borizt
boð frá Folketeater í Kaupmanna
höfn um að koma í leiliferð þang-
að í sumar. Á Folketeater 100 ára
afmæli og býður í því tilefni öll-
um ríkisleikhúsum Norðurland-
anna til gestaleiks á sviði sínu.
Enn er ekki afráðið hvort Þjóð-
leikhúsið þekkist boðið.
UMSAGNAR EKKI LEITAÖ
Þetta gerðist í umræðunum um
frumvarp um félagsheimilasjóð.
Sigurður Bjarnason benti á það,
að svo undarlega hefði verið
starfað í nefnd, sem með málið
fór, að ekki hafi einu sinni verið
leitað umsagnar sjálfrar stjórnar
félagsheimilasjóðs. Þetta væri
svo mikil vænræksla að réttast
væri að vísa málinu aftur til
nefndarinnar til nánari íhugun-
ar. —
RÁÐHERRA STJÓRNAR
Sigurvin Einarsson, formaður
nefndarinnar, mótmælti þessu.
Hann sagði að það væri mennta-
málaráðherra sjálfur sem færi
með stjórn félagsheimilasjóðs og
því þyrfti enga umsögn frá
stjórn sjóðsins.
Sl. laugardag kom Karolina litla
prinsessa í Monaco opinberlega
fram í fyrsta sinn. Myndin er tek
in- af henni við þetta tækifæri
— og heldur móðirin, Grace
Kelly, á prinsessunni. Daginn eft-
ir var Karolína skírð í dómkirj-
unni í Monaco —
símaskránni að nokkru leyti.
Vegna hins mikla fjölda síma-
notenda í Reykjavík varð það
að ráði að hafa þrjá dálka í stað
tveggja í nafnaskránni til þess
að skráin yrði viðaminni. Eru
nú 255 línur á blaðsíðu í stað
122 áður. Var letrið minnkað sem
þessu nemur. Símaskráin er vél-
rituð á IBM-ritvélar og ljós-
prentuð í Lithoprent. Er skráin
nú langt komin.
STÆKKUN SJÁLFVIRKU
STÖÐVARINNAR
Vinnu við að stækka sjálfvirku
stöðina í Reykjavík er nú langt
komið, en hún verður stækkuð
um 6000 númer. Verk þetta hófst
í ágúst 1954 og verður væntan-
lega lokið í júlí í sumar. Verður
númerafjöldanum skipt þannig,
að 3000 þeirra koma í Grensás-
stöðina sem reist var til þess að
mæta fjölguninni austan Stakka-
hlíðar, en 3000 verða í viðbótar-
byggingu Landssímahússins. 45
Sigurður Bjarnason sagði að
Sigurvin misskildi með öllu
starfshætti félagsheimilasjóðs. Ef
hann ekki vissi það gæti hann
upplýst að félagsheimilasjóður
væri sérstök stofnun með aðsetri
í skrifstofu fræðslumálastjóra. —
Ráðherra kæmi lítið sem ekkert
nálægt störfum sjóðsstjórnarinn-
ar. —
VIÐ SINN KEIP
Sigurvin svaraði því þá aftur,
að þótt þetta mál kæmi aftur til
nefndarinnar, þá teldi hann út-
rætt um það þar og hún myndi
ekki senda það til umsagnar
stjórnar félagsheimilasjóðs.
Það var þó úr að málinu var
frestað til þess að nefndinni gæf-
ist kostur að athuga það nónar.
Söfnunardagur
Ekknasjóðs fslands
HIN árlega merkjasala Ekkna-
sjóðs íslands verður á morgun.
Verða merki seld í öllum kirkj-
um landsins, þar sem messað er
þann dag.
Ennfremur verða mérki seld
í Reykjavík á götum bæjarins.
Stjórn Ekknasjóðsins óskar eftir
því að foreldrar leyfi börnum
sínum að selja merki, en þau
verða afhent í litla sal Sjálfstæðis
hússins frá kl. 9 f. h. á sunnudag.
Reykvíkingar, bregðizt vel við
eins og endranær, þegar um líkn-
arstarfsemi er að ræða.
—50 milljón kr. kostnaður er
áætlaður við stækkunina.
3. SÍMAFLESTA LAND
f EVRÓPU
Eftir símafjölgunina í sumar,
verður fsland þriðja landið í röð-
inni í Evrópu hvað símafjölda
snertir. Er Svíþjóð efst með 33
síma á 100 íbúa, þá Sviss með 24
og í sumar verður ísland með 22
en er nú með 17. í öllum heim-
inum verður það hið 5. í röðinni,
en Bandaríkin hafa vinninginn
með 35 síma á 100 íbúa en þar
næst kemur Svíþjóð.
Lengd þeirra víra sem lagðir
hafa verið utanhúss í Reykjavík
í sambandi við stækkun sím-
stöðvarinnar nema hú 50 þús.
km. í jarðkerfinu eru 700 þúsund
samtengingar. Öll hin nýju núm-
er verða fimm stafa.
GRENSÁSSTÖÐIN '
Grenásstöðin er geysimikið
hús, tvær hæðir og kjallari. Er
það 420 fermetrar og 5200 rúm-
metrar að stærð. í kjallara eru
herbergi fyrir rafgeymahleðslur,
vélar og jarðstrengjabúnað. Á
neðri hæðinni svonefndur véla-
salur, aðalvélasalur og tenginga-
grind. Á efstu hæðinni er nú sem
stendur verkstæði, en sú hæð
verður notuð til þess að stækka
stöðina þegar þar að kemur. í
þessari stöð verða 3000 númer og
þegar búið að tengja um 1500
þeirra.
í viðbótarbyggingu Landsíma-
hússins verða einnig 3000 númer.
ÍSLENDINGAR TALA
MIKIÐ I SÍMA
Álagið á stöðvartækjum er nú
mjög vaxandi og mun meira en
þau eru gerð fyrir, en er þeim
þó frá upphafi ætlað að afgreiða
meira en tíðkast erlendis. ís-
lepdingar nota símann miklu
meira en aðrir Norðurlandabúar
og tala 2—3 sinnum oftar að
meðaltali en gert er í öðrum ná-
grannalöndum, sagði bæjarsíma-
stjóri.
Á næsta ári mun aftur verða
bætt við 1500 númerum, enda
hafa bætzt við margar nýjar um-
sóknir í vetur, og venjuleg
fjölgunarþörf er talin vera 700—
800 númer á ári.
MESSUR
Nesprestakall. — Messa fellur
niður í kapellunni vegna fyrir-
lestrahalds í Háskólanum.
— Sr. Jón Thorarensen.
Elliheimilið Grund. — Messa
kl. 2 síðd. Sr. Björn O. Björnsson
prédikar.
Óperetta sýnd í Þjóðleikhúsinu í vor
Franskur gamanleikur og nýjasta leikríf
Arthurs Millers brátt frumsýnt
IVIÐTALI við blaðamenn í gær gat þjóðleikhússtjóri þess að
í maí hæfust sýningar á óperettu í Þjóðleikhúsinu. Er það
, Sumar í Tyrol“ (The White Horse Inn) austurrísk óperetta, góð-
kunn og vinsæl um allan heim. Samdi hana austurríska tónskáldið
Benatzy. Óperetta þessi hefur hlotið miklar vinsældir og m. a.
verið kvikmynduð.
Dreifbýli fái leyfi til
að segja skilið við þorp
FRUMVARP hefur verið lagt fram á Alþingi um breytingu á
sveitastjórnarlögum. Er þar ætlazt til að þeir menn sem búa
í dreifbýli en í sama hreppi og þorp geti ákveðið að stofna nýjan
hrepp eða •ameinast öðrum hi-eppi. En í núgildandi lögum eru það
aðeins þeir sem 1 þorpi búa sem hafa slíkt ákvorðunarvald.
Stækkun sjúlfvirku stöðvurinnur
verður lokið I júli næstkomundi
FRÉTTAMENN áttu í gær viðtal við forvígismenn póst- og síma-
mála, þá Gunnlaug Briem, póst- og símamálastjóra, Bjarna
Forberg, bæjarsímstjóra, Magnús Jochumson póstmeistara, Tómas
Haarde umsjónamann sjálfvirku símstöðvarinnar við Grensásveg og
þá Hafstein Þorsteinsson og Magnús Oddsson sem sjá um útgáfu
hinnar nýju símaskrár. Var fréttamönnum skýrt frá því í viðtali
þessu að hin nýja símaskrá myndi væntanlega koma út eigi síðar en
í júní. Þá var þeim boðið að skoða sjálfvirku símstöðina við Grensás-
veg og viðbótarbygginguna við gamla landsímahúsið.
Vonræksla þingneindar ótolin
UM það var nokkuð rætt í Efri deild Alþingis í gær, hvort vísa
ætti frumvarpi einu aftur til nefndar, sakir þess að nefndin
hafði ekki leitað álits þeirrar stofnunar, sem með þau mál fer.
Er. forseti deildarinnar kvað það einstætt í sögu þingsins, ef mál
yrði þannig rekið aftur til nefndar. Varð það úr, að málinu var
frekar frestað, til þess að nefndinni gæfist þó betur tækifæri til að
kynna sér það.