Morgunblaðið - 30.03.1957, Blaðsíða 20

20
MORGVNBLAÐIÐ
Laugard. 30. marz 195?
A
ustan
Ee-síhis
eftir
John
Steinbeck
1 «
FYESTX HLUTI
L KAFLI.
1.
Salinas-dalurinn liggur í Norð-
ur-Californíu. Hann er líkastur
langri og þröngri lægð, eða dæld,
á milU tveggja fjallgarða, og eftir
honum miðjum liðast Salinas-fljót
ið og fellur að lokum út í Monter-
ey-flóann.
Ég man eftir æskunöfnunum
mínum á grastegundum og undar-
legum blómum. Ég man hvar pödd
umar áttu sér bólstaði og hvenær
fuglarnir vöknuðu á vorin. Ég man
eftir ilmi trjánna og árstíðanna.
Og ég man eftir fólkinu, útliti
þess og háttum.
Ég man, að Gabilan-f jöllin, fyr-
ir austan dalinn, voru ljós og björt
fjöll, ginnandi full af dásemdum,
sveipuð sólarljóma, þannig, að
mann langaði til að klifra upp í
sólhlýjar brekkur þess og hlíðar,
næstum eins og upp í kjöltu ást-
ríkrar móður.
Þetta voru vinhýr fjöll, með
brúnum grösum og blómlegum
gróðri.
í vestri gnæfðu Santa Luciu-
fjöilin tiu himins og lokuðu daln-
um, þeim megin er til hafsins sneri
og þau voru myrk og skuggaleg
útlits, óvingjamleg og hættuleg.
Ég þjáðist sífellt af ótta við það,
sem í vestri lá og unni hinu, sem
í austri birtist. Ég veit ekki hvað
þessu olli, en kannske var orsökin
einfaldlega sú, að morgunninn birt
ist yfir Gabilan-tindum og nótt-
in kom úr hamraborgum Santa
Luciu-fjalla. Vera má að upphaf
og endalok hvers dags hafi þannig
einkennt alla afstöðu mína til þess
arra tveggja fjallgarða.
Niður báðar hlíðar dalsins
seytluðu litlir lækir eftir giljum
og drögum og runnu út í Salinas-
fljótið. 1 miklum haustrigningum
urðu þeir að straumþungum og
fossandi vatnsföllum, sem juku
svo mjög vatnsmagn árinnar, að
hún vall og freyddi út yfir bakka
sína og þá varð máttur hennar
ægilegur og eyðandi. Þá flæddi
hún yfir ræktuð akurlönd og sóp-
aði í burtu grösum og gróðri. Hún
Hún bylti íbúðarhúsum og mann-
virkjum, svo ekki stóð þar steinn
yfir steini. Hún hreif með sér
nautgripi, svín og önnur dýr,
drekkti þeim í aurlitu forarvatn-
inu og skolaði þeim til sævar. Þeg-
ar svo loks hið síðkomna vor hélt
innreið sína, minnkaði áin aftur
og sandbakkamir komu í Ijós, að
nýju. Og ásumrin rann áin alls
ekki ofanjarðar. Einstaka lón og
polar sáust þá niðri í djúpum leir-
farveginum, undir bröttum bökk-
um. Sef og gras festi rætur sín-
ar aftur og hrískjarrið rétti sig
SUÍltvarpiö
□--------------------□
Þýðing:
Sverrii Haraldsson
□--------------------□
upp að nýju. Sumarsólin hrakti
Salinas-fljótið af yfirborði jarðar.
Það var hreint ekki neitt mikil-
fenglegt vatnsfall, en það var eina
áin, sem við áttum og þess vegna
gortuðum við af því, hversu hættu
legt það væri í vetrarrigningum
og hve vatnslítið það væri á
þurrkasumrum. Það er hægt að
gorta af hverju sem vera skal, þeg
ar maður á ekkert annað og því
minna sem maður á, þeim mun
hættara er manni kannske við að
gorta.
Botn Salinas-dalsins er flatur,
vegna þess að hann var sævar-
botn á löngum firði, endur fyrir
löngu. Fyrrum var árósinn mynni
þessa þrönga fjarðar. Eitt sinn
gróf faðir minn fyrir brunni, seytj
án km. ofar í dalnum. Á bornum
kom þá fyrst upp mold, síðan möl
og loks hvítur sjávarsandur með
skeljum og leyfum hvalskíða.
Sandlagið var tuttugu fet, en þar
fyrir neðan kom svo aftur svart-
ur moldarjarðvegur, með bútum
af rauðviði, þessarri óeyðandi við-
artegund, sem aidrei rotnar. Áð-
ur en dalurinn varð að fjarðar-
botni, hlýtur hann að hafa verið
skógur. Og allt þetta hafði gerzt
bókstaflega undir fótúm okkar.
Hin breiða flatneskja dalsins lá
undir frjómoldarlaginu, þykku og
lífefnaríku, sem ekki þarfnaðist
annars en ríkulegs vetrarregns, til
þess að breytast í grösuga blóma-
breiðu. Vorblómin, á votri gróðrar
tíð, voru fegurri og f jölskrúðugri
en orð fá lýst. Gervallur dalbotn-
inn og lægri ásarnir voru þá bók-
staflega þaktir lúpínum og val-
múa. Eitt sinn sagði mér það kona
nokkur, að marglit blóm sýndust
enn litskrúðugri en ella, ef sett
væru nokkur hvít blóm á meðal
þeirra, til þess að auka fjölbreytn
ina. Sérhv. blátt lúpínu-krónublað
var bryddað með hvítu, þannig að
lúpínubreiða er blárri en nokkur
fær skynjað. Og inn á milli lúpín-
anna stakk einn og einn Californíu
valmúi upp kollinum. Þeir hafa
skæran lit, ekki eins og glóaldin,
ekki eins og gull, en ef hreint gull
væri fljótandi og ef hægt væri að
þeyta það í froðu, þá myndi hin
gullna froða iíkjast valmúanum á
litinn. Þegar þeir höfðu fellt blóm
in, kom guli mustarðurinn til sög-
unnar og varð hár og beinvaxinn.
Er afi minn kom fyrst í dalinn,
var mustarðurinn svo hávaxinn,
að ríðandi maður bar aðeins höf-
uðið yfir hin gulu blóm.
Uppi í hlíðadrögunum uxu
holtasóleyjar, eilífðarblóm og dag-
og náttfjólur. Og er sumri tók að
halla, komu þar upp rauðir og
gullnir runnar af indverskum
sýring. Þessi voru þau blóm, er
uxu á bersvæði í brennandi sólar-
hitanum.
Undir limi græn-eikanna, í
skugga og hálfrökkri, þroskuðust
Maríujurtir, sem anga svo dásam-
lega og mosavaxnar grundirnar
meðfram hlíðadrögunum voru þakt
ar burknum og Maríustakk. Auk
þessa gróðurs uxu þar einnig lítil
klukkublóm, sem líktust örsmáum
ljóskerum, fagurhvít, ótrfilega
falleg og svo sjaldséð og dularfull,
að barn, sem fann eitt slíkt, naut
fundargleðinnar þann dag til enda.
Þegar kom fram í júní, felldu
blómin fræ og urðu móbrún á lit-
inn, en hæðimar fengu á sig lit-
blæ, sem ekki var brúnn, heldur
gylltur, safrangulur og rauður,
ólýsanlegur litur. Og eftir það, allt
til næsta regntíma, þomaði jörðin
og lækirnir hljóðnuðu og hurfu.
Sprungur komu i ljós á sléttum
grundunum. Salinas-fljótið lækk-
aði og hvarf niður í sandinn. Vind
urinn blés niður dalinn og feykti
með sér ryki og straum og jókst
eftir því sem nær dró ströndinni.
Um kvöldið lægði hann. Þetta var
nístandi, bitur vinudr og mann
sveið í andlitið undan rykinu og
sandkornunum, sem hann bar með
sér. Menn, sem á jörðunum störf-
uðu, notuðu þéttlæg gleraugu og
bundu klúta fyrir vitin, til þess
að forðast sandinn.
Jarðvegurinn í botni dalsins var
þykkur og frjósamur, en í hlíðun-
um var moldarlagið örþunnt og
malarborið og því ofar sem kom,
þeim mun hrjóstugra varð landið
og grýttara, unz við tók þurr kisil-
möl, sem endurvarpaði brennandi
sólargeislunum.
Ég hef nú rætt um hin frjósömu
ár, þegar regnið var nægilegt. En
það komu líka þurrkaár og þau
hvíldu eins og mara yfir dalnum.
Það gátu komið fimm til sex undra
verð regnár, þegar úrkoman nam
nítján til tuttugu þumlungum og
allur dalurinn var vafinn þéttu,
safaríku grasi. Svo komu sex til
sjö góð-ár með úrkomu, sem náði
tólf til sextán þumlungum. En þá
hófust þurrkarnir og stundúm
náði úrkoman ekki sjö þumlung-
um. Jörðin skrælnaði af þurrki
og gróður hennar var aðeins
renglulegar grasnálar, sem gægð-
ust upp úr moldinni og berir bruna
blettir komu í ljós víðs vegar um
dalinn. Ekrurnar skrælnuðu og
lyngið bliknaði. Jörðin sprakk og
uppspretturnar þornuðu, en naut-
gripir og svín jöpluðu þurr sprek
og kvisti. Þá hryllti bændur og
jarðeigendur við Salinas-dalnum.
Kýrnar urðu horaðar og stundum
drápust þær úr sulti. Fólk varð að
aka drykkjarvatninu í tunnum
heim til sín. Nokkrar fjölskyldur
seldu jarðir sínar fyrir gjafverð
og fluttu búferlum úr dalnum. Og
það brást ekki, að á þurrkatímun-
um gleymdu menn góðu árunum
og á regnárunum gleymdust
þurrkatímarnir. Þetta var óbreyt-
anlegt lögmál.
„Iðnaðarhúsnæði44
ásamt verzlunarplássi ea. 100 ferm., rétt við Laugaveginn
er til leigu fyrir léttan, þrifalegan og hávaðalausan iðnað.
Tilboð merkt: „Iðnaður — 2478“ sendist blaðinu fyrir 5.
apríl með upplýsingum um hverskonar iðnað er að ræða.
Fyrirframgreiðsla.
Bólstruð húsgögn
í miklu úrvali. — Verð frá kr. 5.150,00 settið.
Bókahillur, kommóður, skrifborð o.fl.
Húsgagnaverzlun GUNNARS MEKKINÓSSONAR
Laugavegi 6f — Sími 7950
Afvinna
Stórt firma vantar stúlku vana bréfritun á ensku
og dönsku. Hraðritunarkunnátta æskileg. — Tilboð
merkt Vön — 2484 sendist afgr. Mbl. fyrir 5. apríl
n.k.
Ámokstursvélskófla
eða skurðgrafa óskast. — Helzt Brestmann.
Upplýsingar í síma 1909.
Skreytið sunnudágsborðið
með ódýrum blómum frá okkur
Blóm & Ávextir
Sama hvor raksturinn er
PALMOLIVE
veitir yður frábœran rakstur
Laugardagur 30. marz:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 Heimili og
skóli: Heimanám barna (Páll S.
Pálsson hæstaréttarlögmaður). —
16.30 Veðurfregnir. — Endurtek-
ið efni. 18,00 Tómstundaþáttur
barna og unglinga (Jón Pálsson).
18.30 Útvarpssaga barnanna: —
„Steini í Ásdal“ eftir Jón Björns-
son; VIII., (Kristján Gunnarsson,
yfirkennari). 18,55 Tónleikar
(plötur). 20,20 Leikrit Leikfélags
Reykjavíkur: „Það er aldrei að
vita“ eftir Bernard Shaw, í þýð-
ingu Einars Braga Sigurðssonar.
Leikstjóri: Gunnar R. Hansen.
22,25 Passíusálmur (36). 22,35
Danslög (plötur). 24,00 Dagskrár
lok. —
•*« «J» *l* •> ♦> <* *!• *v» í *Z* •> •!*
MAKKUS Eftir Ed Dodd
•> ♦♦♦ ♦*♦ ♦> •>'♦ •:•
1) — Þarna náðum við honum. I 2) — Hann hefur stolið bak-
Þessu óargadýri. | poka einhvers.
3) — Heyrðu, þetta er bakpok- 1 inn hans Láka. Svo að Láki getw
I ekki verið langt í burtu.