Morgunblaðið - 09.04.1957, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLATiia
í>riðjudagur 9. april 1957
Mtlritafrifr
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgrciðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Kjarnorka og vígbúnaður
ÞÆR breytingar, sem Englend-
ingar og raunar ýmsar aðr-
ar þjóðir, fyrirhuga á landvörn-
um sínum, veltja nú alheimsat-
hygli. Það sem um er að ræða,
er að tekinn sé upp herbúnaður
með kjarnorkuvopnum fyrst og
fremst, sem komi að verulegu
leyti í stað hins eldri vopna-
búnaðar, sem byggðist á miklum
mannafla á landi og sjó og þeim
tækjum, sem þeim mannafla til-
heyrði, svo sem stórum herskip-
um.
Bandaríkjamenn hafa tekið
upp mjög víðtæka hervæðingu
með kjarnorku og halda þeim
vígbúnaði áfram með fullum
krafti. Hið sama hafa 'Sovét-
Rússar gert. Þeir hafa komið sér
upp miklum kjarnorkuvígbúnaði
og eldflaugastöðvum í landi sínu
og undirokuðum lcndum.
England er þriðja stórveldið,
sem nú hyggst feta þessa leið.
Enn önnur herveldi munu koma
á eftir í stærri eða minni
stíl. Adenauer kanslari Þýzka-
lands hefur nú kveðið upp úr,
að hann og stjóm hans vilji að
hinn nýi þýzki her verði búinn
kjarnorkuvopnum. Svíar hafa
rætt um, að þeir vilji stefna að
því að smíða sín kjarn-
orkuvopn sjálfir. Þannig mun
hver þjóð sem getur, vilja taka
þátt í kjarnorkuvígbúnaði fram-
tíðarinnar, en ástæðan er sú að
með öðru móti, nema þau ráði
yfir slíkum vopnum, telja þær
ekki að varnir landa sinna séu
tryggðar.
Yfirlýsing Eisenhowers
Á Bermuda-fundinum var
þannig samið um, að Englend-
ingar fengju kjarnorkuvopn frá
Bandaríkjunum, og byggist hin
nýja víðbúnaðaráætlun Breta að
verulegu leyti á því. í þessu
sambandi er rétt að minna á þá
yfirlýsingu, sem Eisenhower for-
seti gaf í sambandi við bréf
Bulganins til Norðmanna og
Dana. Þar lýsti hann þeirri skoð-
un sinni að hvaða ríki sem væri,
innan varnarsamtaka hinna vest-
rænu þjóða, æíti rétt á því að
óska eftir að fá kjarnorkuvopn
frá Bandaríkjunum. Hins vegar
eru bandarísk lög þannig, að slík
kjarnorkuvopn er ekki hægt að
afhenda öðrum þjóðum nema
með því móti að þeim fylgi
bandarískir sérfræðingar til að
fara með þau og þannig er því
einnig háttað um samkomulag
Englendinga og Bandaríkjanna
út af þeim kjarnorkuvopnum,
sem Englendingar nú munu fá
frá Bandaríkjunum. Þannig héf-
ur Eisenhower forseti kveðið upp
úr með það gagnvart hinum sí-
felldu hótunum Rússa um eld-
flaugnastríð á hendur smáþjóð-
um, sem halda uppi vömum á
landi sínu, að þessar þjóðir eigi
rétt á því hvenær sem er að
afla sér kjarnorkuvígbúnaðar frá
Bandarík j unum.
Stefnubreyting Breta
Til þeirra breytinga, sem nú eru
fyrirhugaðar á vígbúnaði Breta.
liggja tvær ástæður. í fyrsta lagi
telja Bretar að sú breyting, sem
nú verður frá gamaldags víg-
búnaði yfir í kjarnorkuvígbúnað,
sé ekkert nýtt, heldur sé hér
einungis um tæknilega og hern-
aðarlega þróun að ræða. Ekki
sé framar unnt að verja Bret-
landseyjar einar út af fyrir sig
á sama hátt og gert var árin
1940 og 1941, heldur verði vörn
brezku eyjanna að byggjast á því
að koma í veg fyrir stríð fremur
en að gera það mögulegt að taka
styrjöld, sem að höndum kynni
að bera. Varnir Breta verði að
vera liður í allsherjarvörnum
hinna vestrænu þjóða og í ljósi
þess beri að skoða kjarnorkuvíg-
búnaðinn brezka.
í öðru lagi stefna svo Bretar
að stórkostlegum sparnaði í víg-
búnaði sínum. Hve miklu þessi
sparnaður muni koma til með
að nema við breytinguna frá
hinum gamla stórveldisvígbúnaði
og yfir í hinn nýja kjarn-
orkuvígbúnað er ekki ljóst, en
talið er að hann muni nema 79
milljónum punda á fyrsta fjár-
hagsárinu. Ein afleiðingin er sú,
að Bretar munu minnka her sinn
í Vestur-Þýzkalandi um 13 þús-
und manns og er það minna en
Bretar höfðu óskað eftir, en um
frekari minnkun náðist ekki
samkomulag að sinni. Ein er sú
spurning, sem kemur upp í sam-
bandi við minnkunina á land-
herstyrk í Evrópu og hinn nýja
vígbúnað, en hún er sú sem
franski landvarnaráðherrann
Bourgés-Mounoury varpaði fram,
þegar að hann spurði, hvað
mundi gerast, ef næsta styrjöld
yrði ekki kjarnorkustyrjöld.
„The Times“ gefur það svar, að
halda verði uppi landher, sem sé
við því búinn að taka við árásum
á takmörkuðum svæðum en
kjarnorkuvopnin hljóti að standa
þar á bak við, til þess að hindra
að átökin breiðist út.
Afstaða smáþjóðanna
Það er glöggt að þrátt fyrir
kjarnorkuvígbúnað stórveldanna
verður að halda uppi tryggum
vörnum í löndum smáþjóða, sem
ekki hafa kjarnorkuvopn. Þannig
hugsa Norðmenn og Danir, eins
og fram kom í umræðunum hjá
þeim út af hótunarbréfi Búlgan-
ins á dögunum. Og þannig hugsa
íslendingar líka. Iíér á landi verð
ur að halda uppi vörnum á landi
gagnvart mögulegri árás með
venjulegum vopnum, hvað sem
kjarnorkuvígbúnaði stórþjóðanna
líður.
UTAN UR HEIMI
í gær hófst heimsókn Elísnhetar
Englandsdrottningar til Parísar
í GÆR var mikið um dýrðir þeg-
ar Elísabet Englandsdrottning og
Philip maður hennar komu til
Orlye-flughafnarinnar við París,
en þar með hófst fjögurra daga
heimsókn þeirra til Frakklands.
Svo mikill viðbúnaður hafði vcr-
ið í Frakklandi undir þessar
móttökur, að slíks eru ekki dæmi
við nokkurt svipað tækifæri nú
um langan tíma. Vikum saman
höfðu hundruð manna ekki gcrt
annað en að undirhúa þessa
heimsókn brezku drottningarinn-
ar og París er nú prýdd með
allt að því 275 þúsund blómum
og næstum því hálfri milljón
fána.
En í þessu sambandi er líka
látið í veðri vaka að það sé ekki
einungis persóna drottningar,
sem verið sé að fagna, það sé
verið að sýna öllum heiminum
að samstarf og samheldni Breta
og Frakka standi óbreytt eins og
verið hefur í 50 ár og að Súez-
ævintýrið hafi þar engin áhrif
haft.
STRANGIR DAGAR FYRIR
DROTTNINGUNA
Þessir 4 dagar, sem drottning-
in og maður hennar dvelja í Par-
ís, eru vitaskuld skipulagðir út
í æsar. Þar á meðal eru hátíða-
höld, kvöldveizlur, óperusýning-
ar og annað þvílíkt og má nærri
geta að drottning hefur ekki mik-
inn tíma aflögu frá öllu því
vafstri. Blaðamaöur frá Daily
Express hefur reiknað út að
hinir konunglegu gestir muni
verða að sinna hátíðahöldun-
um í 53 klukkutíma og þrjá
stundarfjórðunga af þeim 78
klukkustundum, sem hcimssókn-
in stendur. Blaðamaðurinn hef-
ur skipt tímanum eins og hann
kemur fram í skrá hátíðahald-
anna þannig:
Ferðir og flutningar frá ein-
um stað til annars munu taka 11
klst. og 33 mínúíur, af tíma
drottningar. 17 klukkutíma og
40 mín. taki hana að vera við
allar opinberar móttökur og sér-
stakar viðhafnir og 9 klukku-
stundir og 40 minútur sitji hún
undir borðum. Síðan hafi hún
14 klst. og 28 mín. til þess að
skipta um kjóla milli hinna
opinberu hátíða og viðhafna, 24
klst. og 15 mín. íil þess að sofa
og á einum deginum fær hún
eina klukkustund og 20 mínútur
til þess að vera í einrúmi með
manni sínum.
Ef þessu má trúa eru það eng-
ir sældardagar, sem Elísabet
Englandsdrottning á nú um þess-
<j,ar mundir.
Skraut og ihur&ur minna á ævintýri
og riddarasögur
Tveir „model“ kjólar, sem saumaðir hafa verið fyrir drottningar-
sýninguna í frönsku óperunní.
Þegar Englandsdrottning kem-
ur opinberlega fram í Frakklandi,
verður hún í þessum fallega hvíta
satinkjól með gull. og perluút-
saumi.
BÚSTAÐUR DROTTNINGAR
Lýsingarnar á híbýlum drottn-
ingar og ýmsu öðru í sumbandi
við hátíðahöld þessi eru svo
íburðarmiklar að mest líkist frá-
sögnum úr riddarasögum eða
gömlum ævintýrum. Þó að Frakk
ar hafi, eins og kunnugt er, ekki
haft konung um langan tíma eru
þeir þó menn mjög konunghollir,
þegar um annarra landa þjóð-
höfðingja er að ræða.
Elísabet drottning býr í Elysée
höllinni, þar sem forsetinn einn-
ig hefur bústað sinn. Ein hæð
hallarinnar, sem snýr út að
garði, hefur verið sérstaklega út-
búin handa hjónunum. Herbergi
Elísabetar drottningar verður
mjög skrautlegt. Veggirnir eru
klæddir með grænu silkiefni,
gólfin eru þakin þykkum tepp-
um og í einu horni herbergis-
ins er skrautgripaskápur mikill,
þar sem drottning getur geymt
skartgripi sína á meðan hún
dvelur þarna. Það er sami skraut
gripaskápur, sem Parísarbær gaf
á sínum tíma Maríu Antoinette
drottningu. Yfir rúmi drottningar
hangir mjög frægt málverk, La
fete galante, eftir Matteau, sem
Louvre-safnið hefur lánað. Öll
húsgögn eru eftir þekkta snill-
inga bæði eldri og frá seinni
tíð. Rúm drottningar eru úr
hvítum viði og bólstruð með
silki en sérstakur skrauthiminn
með fjórum tjöldum er settur
yfir rúmið. Baðherbergi drottn-
ingar er mjög skrautlegt. Vegg-
ir eru þar málaðir með alls kon-
ar myndum af fuglum, gyðjum
og blómum. Þó segir eitt París-
arblaðanna að nú hafi menn gáð
að því að gera ekki sömu vill-
una og 1938 þegar móðir drottn-
ingar kom til Parísar, því að þá
hefði baðherbergi hennar, á róm-
antíska vísu, allt verið þakið
speglum, en það hafi leitt til
leiðinda.
Herbergi drottningar snýr út
að litlu vatni í garðinum, þar
sem endur synda. Tvær háar dyr
bggja inn til herbergja Philips
drottningarmanns. f herbergjum
hans var versta viðfangsefnið að
fá nógu langt rúm og varð áð
lengja það, sem þegar var búið
að setja þar. En skraut er allt
miklu minna inni hjá drottning-
armanni en drottningu sjálfri.
Engir nema enskir embættis-
menn og þjónar mega koma inn
í herbergi þeirra hjóna.
TÍZKUSÝNINGAR
Meðan hjónin standa við verða
miklar veizlur og tvær miklar
sýningar haldnar í Louvre-safn-
inu og óperunni en þessar sam-
kundur eru um leið tízkusýningar
og taka þátt í þeim allir helztu
tízkumenn Parísar. Elísabet
drottning sjálf mun aldrei bera
sama kjólinn nema einu sinni en
það þýðir, að á hverjum degi
þarf hún að skipta oftar en einu
sinni um föt. Kjólarnir eru mjög
dýrir og segir eitt blaðanna að
hver þeirra muni kosta um 12—15
þúsund ísl. krónur.
Landilótta rithöiundai styrktir
^ Ford-stofnunin bandaríska
hefur lagt fram 80 þúsund dali
til styrktar ungverskum rit-
höfundum, skáldum og lista-
mönnum, sem orðið hafa að
fiýja land fyrir ofsóknir komm
únista. Mun alþjóðafélag
Frjálsrar menningar (Con-
gress for Cultural Freedom)
ráðstafa fénu, eftir því sem
forseti þess Denis de Rouge-
mont og framkvæmdastjóri
Nicolas Nabokov, skýrðu ný-
lcga frá.
ir Það er alkunna að frelsis-
barátta Ungverja hófst með
samtökum rithöfunda og lista-
manna í Petöfi-félaginu í
Búdapest. Þeir héldu ákveðn-
ast fram frelsisrétti ungversku
þjóðarinnar og efldu samhug
hennar til að rísa upp gegn
hinum rússnesku kúgurum.
A Vegna þessa eru rithöf-
undar og listamenn nú ofsótt-
ustu stéttir Ungverjalands.
Fjöldi þeirra hefur verið tek-
inn af lífi, Kadar-stjórnin
hefur bannað starfsemi ung-
verska rithöfundafélagsins og
það hefur því oft orðið eina
leiðin fyrir þessa menn að
flýja land.
Mikill fjöldi ungverskra
rithöfunda, skálda, listmálara,
tónlistarmanna o. fl. hafa flú-
ið til Austurríkis. Er það
Austurríkisdeild „Frjálsrar
menningar“, sem hefur veitt
þeim bezta fyrirgreiðslu og
tímarit deildarinnar Forum
hefur efnt til f jársöfnunar fyr-
ir þá, reynt að útvega þeim
atvinnu, eða frið til að vinna
að samningu listaverka sinna.
Mun fjárveitingin frá Ford-
stofnuninni renna í Forum-
sjóðinÞ