Morgunblaðið - 30.05.1957, Side 16

16
MORCVNfíT 4Ð1Ð
Fimmtudagur 30. maí 1957
Salome Pálmadóttir,
Sauðárkróki
Fáein minningarorð
FRÚ SALÓME Pálmadóttir fædd
ist á Ytri—Löngumýri í Austur-
Húnavatssýslu 7. nóvember 1884.
Foreldrar hennar voru hjónin þar
Pálmi Jónsson bóndi, sonur Jóns
Pálmasonar bónda og alþingis-
manns í Stóradal. Móðir frú Sal-
óme var Ingibjörg Eggertsdóttir
bónda á Skefilsstöðum í Skaga-
firði. Þau voru ágæt hjón og
drengskaparmenn, svo sem þau
áttu ættir til að rekja.
1 einhverjum versta harðinda
kafla síðastliðinnar aldar fæddist
ungu hjónunum á Ytri-Löngu-
mýri hin fríðasta mær og hlaut
hún í skjrninni nafn föðurömmu
sinnar Salóme í Stóradal. Salóme
litla á Ytri-Löngumýri kom eins
og sólargeisli inn á heimili for-
eldra sinna í þeirra hörðu lífs-
baráttu við ótíð og harðæri, sem
þá þjakaði allri bændastétt þessa
lands og sólargeisli var hún alla
ævi sína, vermdi og lýsti til
hinstu stundar. Allir, sem hana
þekktu munu bera henni vitni
um það. Þetta göfuga erindi átti
hún inní jarðvist sína. — Þessu
verkefni brást hún aldrei. Hún
mátti ekkert aumt sjá án þess að
reyna á einhvern hátt úr að bæta.
Á hljóðlátan hátt vann hún góð-
verk sín, alveg eins og sólar-
geislinn sem alla gleður og allt
bætir og það var ótrúlega mikið
sem hún gat látið gott af sér
leiða í önn og harki mannlífs-
ins, þar sem hún náði til með
kærleik sinum og fórnfýsi. Hún
andaðist á Sauðárkróki 21. apríl
sl.
Salóme ólst upp á heimili for-
eldra sinna. Það var menningar-
heimili og góður búskapur, sem
venja er til í Svínavatnshreppi.
Bróðir frú Salóme er Jón
Pálmason alþingismaður á Akri.
Annan bróður átti hún Eggert að
nafni. Hann dó ungur, var talinn
hið bezta mannsefni.
Árið 1909 giftist Salóme Þor-
valdi Guðmundssyni kennara.
Byrjuðu þau búskap í Þverárdal
í Bólstaðarhlíðarhreppi, bjuggu
síðan á Mörk í Laxárdal og þá
nokkur ár í Brennigerði í Skaga-
firði en lengst dvöldu þau á
Sauðárkróki, þar sem Þorvaldur
var kennari við barnaskólann og
lengi hreppstjóri í kauptúninu.
Þorvaldur er mætur maður,
stilltur og gætinn en fastur fyrir.
Hann nýtur mikils trausts allra
er hann þekkja. Leyfi ég mér
að votta honum innilegustu sam-
úð mína við fráfall hans ágætu
konu.
Þau hjón eiga fjögur börn á
lífi. Tvær dætur og tvo syni, eru
þau börn þeirra öll hin mann-
vænlegustu.
Ég kynntist frú Salóme þau ár
er ég átti heima á Sauðárkróki.
Yar þá heldur erfiður efnahagur
fólks þar í kauptúninu. Komst
ég að því að hún hjálpaði fátæku
fólki svo sem hún gat og stund-
um jafnvel um efni fram, þótt
það bjargaðist allt vel fyrir þeim
hjónum, vegna ráðdeildar þeirra
og dugnaðar. Verk sín vann frú
Salóme á kyrlátan hátt og forð-
aðist að láta á sér bera og hjálp-
semi sinni og greiðasemi.
Frú Salóme var mjög trú-
hneigð kona.- Trú hennar var
björt og fögur og lýsti sér í skil-
yrðislausu trausti hennar á Guði
og elsku hennar til alls, sem var
fagurt og dásamlegt „Guð í góð-
um heimi“ hún sýndi og lika trú
sína í verkunum, í kærleika sín-
um og hjálpsemi, einkum til
smælingjanna og þeirra sem höll-
um fæti stóðu í lífsbaráttunni.
Aldrei heyrði ég hana harða í
dómum, heldur ávallt milda og
vongóða að allt snérist til betri
vegar.
Frú Salóme var fríðleikskona
mikil, há og grönn og svaraði sér
vel, fallega vaxin, sviphrein, góð-
leg og festuleg. Þó bar það af
hversu mikil manngöfgi ljómaði
úr gáfulegu augnaráði hennar.
Hún var alla ævi sína sólar-
geislinn, sem lýsti og mildaði
gráa og þokuríka tilveru hvers-
dagsleikans.
Blessuð veri minning hennar.
Sigurður Þórðarson.
Bróðurkveðja
Norður í fögrum firði Skaga
fram við hafsins lind
þar sem fleiri frænda saga
fékk í reynslu mynd,
og í heiði um hærri leiðir
heillasólin skin
þegar alla þoku greiðir:
þar var systir mín.
Yfir hennar ævi brautir
augun gleggra sjá
þegar lífsins löngu þrautir
liðnar eru hjá.
Okkar beggja æsku myndir
opnar liggja mér
eins og blys og bjartar lindir
birta það sem er.
Systir mín var sæmdar kona,
sem að engum brást, •
yfir leiðum óska og vona
unaðsmyndir sjást,
valkvendið á vegi förnum
vafði trúarsól,
astrík móðir eigin börnum
öðrum vernd og skjól.
Hún var bæði há og fögur
hrein í svip og lund
af henni margar sæmdar sögur
segðu bakki og grund
einnig fjöll bg fagrir dalir
fengi þetta mál
líkt og fljóð og frjálsir halir
fagna göfgri sál.
Sínum prúða sæmdar manni
Frh. af bls. 15.
engu við hrófla. Þeir Marís Har-
aldsson, formaður Ungmennafé-
lagsins, Elías H. Guðmundsson og
Geir Guðmundsson og fleiri hafa
og lagt hönd á plóginn duglega
til að koma á fót þessari skemmti
legu sýningu.
Leiktjöldin gerði af mikilli list
og smekkvísi Guðbjartur Odds-
son, sem er að verða ómissandi
maður í þessum leiklistarstað,
Bolungarvík, en Skugga-Sveinn
er 8. leikritið, sem sýnt er hér í
vetur, og þar af eru 2 leikrit, sem
stóðu yfir í meir en 2 tíma, 2 vfir
klukkutíma, en hin fjögur
smærri.
Vafalaust er það fátítt í ekki
fjölmennara byggðarlagi. að svo
mörg leikrit séu leikin sama vet-
urinn. Stafar þetta vafalaust
mest af því, hve góð skilyrði Fé-
lagsheimilið býður til leikstarf-
seminnar, og má í því sambandi
minna á lofsamleg ummæli Har-
alds Björnssonar um Félags-
heimilið sem leikhús, í þcssu
blaði, þegar Þjóðleikhúsið sýndí
hér Tópaz fyrir nokkrum árum.
En víkjum nú örlítið að einstök-
um leikendum, þótt augljóst sé,
að dómar um þá hljóta að mark-
ast af því, að þar er ekki um at-
vinnuleikara að ræða.
Sigurð lögréttumann í Dal lék
Þórður Hjaltason af næmri tii-
finningu fyrir ást bóndans á öll-
um jarðargróðri og elsku til nátt-
úrunnar.
Dóttir hans Ástu lék María
Haraldsdóttir. Leikur hennar var
hógvær. Ef til vill hefði hún mátt
leika sterkara á stundum, en
hún féll einstaklega vel í lilut-
verkið og söngur hennar var fag-
ur. Ásta í Dal er orðin það
þeíckt persóna, að fólkið hefur
sjálft skapað sér ákveðna mynd
af henni á leiksviðinu, og þeirri
mynd náði María vel.
sú var traust og góð,
þróaðist gæfa í þeirra ranni
þar sem vaggan stóð.
Gleðin óx með góðum börnum
geislaði um þeirra svið,
ánægjunni og æsku vörnum
ástin tryggði grið.
Lyfti hinum ljúfa svanna,
að létta kvíða og neyð
þeirra veiku og mæddu manna
er mætti á sinni leið.
Gjöful hönd og glaðvært sinni
greiddi úr margri þraut,
tignin bjó í trygglyndinni
trúar boðum laut.
Á helgu páska hátíðinni
hún frá leystist þraut,
eldheitt trúði á ævi sinni
upprisunnar braut,
flýgur nú í friðar hæðir
Gísli Hjaltason lék Jón sterka
af djúpri innlifun. Ef til vill
hefði hann mátt vera stilltari á
sviðinu, en það fór ekki milli
mála', að Gísli dró fram eðhs-
kosti Jórjs og galla af mikilli
kunnáttu.
Grasa-Guddu, hina þjóðfrægu
persónu, lék Gunnfríður Rögn-
valdsdóttir með ágæ'tum, og ekki
síður vel, þegar hún þurfti ekki
að tala á sviðinu, en aðeins vera
þar.
Gvendur smali var leikinn af
Osk Ólafsdóttur mjög fjörlega og
engum duldist hjárænuháttur
hans, þótt mér fyndist Ósk gera
fullmikið úr kláða Gvendar.
Lárenzíus sýslumaður var leik-
inn af Sigurði E. Friðrikssyni af
mikilli reisn og list, einkum í síð-
arihluta leikritsins. Hins vegar
var búningur hans hvergi nærri
nógu góður, en ekki er það leik-
arans sök. Sigurður hafði mjög
skamman undirbúning til leiks-
ins, en gerði þó hlutverkinu
mjög góð skil, einkanlega þegar
hann átti í kasti við Skugga-
Svein gamla. Einnig fannst mér
samleikur hans og stúdentanna
með ágætum. Ég held, að það sé
á engan hallað þótt ég segi, að
'Sigurður E. Friðriksson sé fædd-
ur leikari, og sá albezti sem við
eigum hér í Bolungarvík, og raun
ar skaði, að honum skuli ekki
gefast stærri tækifæri. Söngvari
er Sigurður og ágætur.
Margrét, þjónustustúlka sýslu-
manns, var létt og fjörlega leikin
af Ósk Guðmundsd., alveg eins
og Manga litla á að vera, einföld
en saklaus eins og gengur.
Valdemar Ólafsson lék tvö hlut
verk: Hróbjart vinnumann og
Geir kotung, og sýndi í báðum
hlutverkum, sérstaklega þó í Hró
bjarti, að hann kann vel til verka
frjáls og göfug sál
þar sem aldrei nokkurt næðir
neyðar kulda bál.
Þakka ég fyrir elsku alla
ævilanga tryggð,
sá ég aldrei setta í haila
systurlega dyggð,
hennar sem að hástól setti
helgust trúar ljós
og vissi glöggt að vegurinn rétti
væri hið dýrsta hrós.
Reynum öll að meta og muna
minninganna sjóð,
gott er við þann eld að una
eignin sú er góð.
Þar er bjart í áttum öllum
ævimyndin hlý,
engin þoka yfir fjöllum
eða nokkurt ský.
Jón Pálmason.
og er laginn að spila á áþorf-
endur.
Hinn kotunginn, Grana, lék
Kristján Finnbjörnsson mjög lag-
lega, og þó hefðu báðir kotung-
arnir mátt gæta meira hófs í
hreyfingum sínum.
Galdra-Héðinn, sá fjölkunn-
ugi maður, var ágætlega leikinn
af Ingimundi Stefánssyni, mátu-
lega starandi til að véra óhugn-
anlegur, rétt eins og gaidra
Héðnar eiga að vera.
Stúdentana, Helga og Grím,
léku þeir Hálfdán Ólafsson og
Kristinn G. Árnason, reglulega
yndislega og skemmtilega. Sönn
stúdentagleði var yfir leik þeirra
og hæfilegur hroki að hætti Hóla
sveina og söngur ágætur. Krist-
inn lék auk þess skrifara sýslu-
manns, lítið hlutverk, en laglega
með farið, og gervið alveg ein-
staklega skemmtilegt. Þökk sé
Guðbjarti Oddssyni.
Þá eru eftir útilegumennirnir.
Haraldur var leikinn af Sigur-
jóni Jóhannessyni, ákaflega lát-
laust en nákvæmlega, og hefði
mátt verá sterkari leikur stund-
um, en vafalaust er erfitt að
túlka persónu Haralds á leik-
sviði. Samleikur þeirra Ástu var
góður, heillandi rómantík, en
hefði mátt vera eilítið ákveðn-
ari.
Ögmund lék Halldór Halldórs-
son vel og túlkaði góðmennsku
Galdra-Munda hins vestíirzka
ágætlega, en hefði mátt sýna
meiri þrótt í viðureign hans við
Skugga-Svein.
Og ekki má gleyma garminum
honum Katli, og allra sízt hér,
því að hann var meistaralega vel
leikinn af Guðmundi H. Egilssyni
og hef ég sjaldan séð betri Ketil
á leiksviði.
Og svo að- lokum Skuggi gamli.
Á hann hefur verið minnzt að
framan. Skemmtilegt þótt mér að
heyra hinn harða vestfirzka fram
burð, sem gerði persónuna enn
tröllslegri og kempulegri en ella,
Vel bar Guðmundur Eyjólfsson
77 árin og kom ekki að sök, en
hvernig hlýtur hann þá ekki að
hafa verið á þntugsaldri? í við-
ureign sinni við sýslumann tókst
honum sérlega vel upp, enda
sagði hann mér að Matthías hefði
lagt svo fyrir, að röddin skyldi
heldur spöruð, þangað til. Rödd.
in glumdi líka í salnum og var
ekkert til sparað:
„Þar skal ég drottna
og djarfur veifa
fári og feiknstöfum
fjalls um byggðir
meðan særingum
svörtum mögnuð
röddin mín rymur
í reginhelli!"
Og þá glumdi við lófatakið og
áhorfendur hylltu Guðmund á.
kaflega, því að óvíst er, að hann
leiki Skugga-Svein oftar, enda
vel að verið í hálfa öld.
Sigurður Norðquist lék undir
sönglögunum af mikilli smekk-
vísi, og það er líka list að hvísla,
og það hlutverk annaðist Kristín
Magnúsdóttir.
Ég enda svo frásögn mína um
Skugga-Svein með alúðarþakk-
læti til allra, sem lögðu hönd að
því verki, að sýna þennan gamla
skólaleik í Bolungarvík að þessu
sinni. — Fréttaritari.
Hljómleikar
í Austurbæjarbíói suimuiiaginn 2. júní kl. 11,30
Erla
Þorsteinauióftir
Hauknr
Morthens
Hljónrsveit:
KIDDA VILHELMS
Kynnir: Jónas Jónasson
Vinsælusbu dægurlögin og Rock-
lögin og íslenzku lögii
Ennfremur koma fram nokkrir
dægurlagahöfundar
Konrið og sjáið uppáhaldssöng-
konu ykkar.
Aðgöngumiðar seldir í Hljóm-
plötudeild Fálkans og Austur-
bæjarbíói.
Skugga-Sveinn