Morgunblaðið - 19.09.1957, Page 12

12
MORCVNBIAÐIÐ
Fimmtudagur 19. sept. 1957
Ásdls Erlingsdóttir sundkennari:
íþróttafulltrúinn og skólamálin
FORUSTA í>orsteins Einarssonar
í íþróttamálum landsins er orð-
in allkynleg. Hefur hann í þeim
málum sýnt gerræði og handa-
hófshátt, sem er orðinn mörgum
íþróttakennurum undrunarefni.
Hér er ekki rúm til að rekja þá
sögu alla, en benda má á fátt eitt.
Dæmi: í fyrrasumar bað ég um
3 mánaða forfallaleyfi, og fór
þess á leit að fá að útvega kenn-
ara í minn stað. Sneri ég mér tii
Þorstems Einarssonar, en hann
vísaði til fræðsluráðs og sagði,
að það réði kennara. Hinn 20.
sept. sendi ég beiðni til fræðslu-
ráðs um forfallaleyfið ásamt
beiðni kennarans, sem vinna æti-
aði fyrir mig. Formaður fræðslu-
ráðs endursendi bréfið með þeim
uppiýsingum, að þetta væri
fræðsluráði óviðkomandi. Var þá
hringt til Þorsteins Einarssonar,
og gaf hann þær upplýsingar, að
eiginlega væri búið að ráða kenn-
ara í starfið. Það hefði fræðslu-
fulltrúi Reykjavíkur gert, áður
en hann fór af landi burt. Þegar
leitað var til fræðslufulltrúa,
sagði hann, að málið kæmi
fræðsluráði við, og lægju fyrir
umsóknir tveggja kennara.
Hljómaði þetta undarlega, þar
sem ég hafði ekki formlega til-
kynnt forföll, þegar umsóknirn-
ar lágu fyrir. Ráða átti í starfið
1. okt., en fræðsluráð tók ekki
afstöðu til umsóknanna fyrr en
eftir þann tíma, en kennarinn
sem Þorsteinn Einarsson hafði
ætlað stöðuna í upphafi, var iát-
inn hefja kennslu, áður en málið
var útkljáð af fræðsluráði.
Afmælin
Annað dæmi: Hvað segir Þor-
steinn Einarsson um 100 ára af-
mæli skólaíþrótta á íslandi, sem
hann og samstarfsmenn hans
héldu hátíðlegt með miklum
glæsibrag? Stórsýningar voru
haldnar og háttvirtur mennta-
málaráðherra hélt hjartnæma
ræðu um afmæli, sem átti sér
engan stað! Að vísu voru hundr-
að ár liðin síðan byggður var lít-
ill leikfimisalur við menntasetrið
á Bessastöðum, svo hér var í
hæsta lagi um að ræða 100 ára
afmæli skólaleikfimi, og þó vafa-
mál að tala um ósiitna skólaleik-
fimi í heiia öld.
ára afmæli sundþróunar á ís-
landi. Þorsteinn hélt þá mikla
ræðu, og varð mér undir henni
litið til þeirra manna, sem betur
kunnu skil á þessum málum, en
þeir hristu bara höfuðið. Mér
vitanlega hefur sundkennsla
ekki farið hér fram óslitið í
hundrað ár, en eins og allir vita
kunnu fornmenn að synda, svo
hvert var tilefnið?
í sambandi við þetta „stóraf-
mæli“ voru haldnar glæsilegar
hátíðarsýningar, en undirbún-
ingur var allur með slíkum end-
emum að því er snerti sundsýn-
ingarnar, að vart hefur annað
eins heyrzt. T.d. var ekkert aug-
lýst, fyrr en allt var um garð
gengið, en sundnefndinni kennt
um allt sem aflaga fór, enda þótt
augljóst væri að það var hlut-
verk landsnefndar að annast all-
an opinberan undirbúning.
Hvað ura sundskólann?
Þá mætti kannski líka minnast
á sundskóla ríkisins, eða er hann
ekki til? Hvergi hef ég séð hans
getið opinberlega.
Þorsteinn Einarsson boðaði á
sinn fund forstjóra Sundhallar-
innar og þrjá ráðna kennara
hennar og bauð þeim að gerast
stofnendur sundskóla ríkisins.
Sundhöllin, sem er eign Reykja-
víkurbæjar, skyldi leigð sund-
skólanum 8 mánuði ársins, en
þrír kennarar fastráðnir við
sundskólann og kaup þeirra
miðað við kaup kennara í sér-
skólum Reykjavíkur, Skóla-
stjóri sundskólans átti auðvitað
að vera sjálfur Þorsteinn Einars-
son, yfirkennari Jón Pálsson, en
óbreyttir liðsmenn Jónas Hall-
dórsson og ég. Meðstjórnandi
eða vitundarvottur Þorgeir
Sveinbjarnarson Sundhallar-
stjóri. Stofnaður var sjóður fyrir
skólann, og var gjaldkeri hans
og endurskoðandi Þorsteinn Ein-
arsson. Úr honum skyldi greidd
forfallakennsla, símaafnot og fl.,
er snerti rekstur skólans. Tekjur
skólans áttu að koma frá skól-
um, sem ekki eru reknir af rík-
inu.
Hvað hefur orðið um fyrirtæk-
ið?
Á að útrýma íþróttakennumm?
Þorsteinn Einarsson íþróttafull
trúi hefur á herfilegan hátt mis-
um var sýndur, þegar hann hlaut
starfann. Hefur hann markvisst
unnið að því að skapa sér alræð-
isvald, gerzt atvinnurekandi
íþróttakennara, troðið sér inn í
stéttarfélag þeirra og lamað allt
frjálst athafnalíf meðal þeirra.
Kennarar ráða ekki lengur,
hvernig þeir eiga að haga starfi
sínu. Þeir geta ekki haft sam-
tök um lausn aðkallandi vanda-
mála. Allt frjálst og heilbrigt
framtak í beinni íþróttakennslu
í skólum er kæft og „óæskilegir"
menn sendir út á land, þar sem
þeir eru íþróttafulltrúanum ekki
til trafala. Reynt er að hlaða
undir þá, sem virðast undirgefnir
á hverju sem gengur eða hafa
með höndum önnur störf jafn-
hliða íþróttakennslunni.
Þótt undarlegt megi virðast
hefur íþróttafulltrúinn reynt að
gera sem allra minnst úr íþrótta-
kennslu í skólum, jafnvel unnið
að því, að aðrir fengju ekki inn-
göngu í íþróttakennaraskólann
á Laugarvatni en stúdentar eða
útskrifaðir nemendur Kennara-
skólans. Hann virðist mótfallinn
því, að íþróttakennarar kenni að-
eins íþróttir, og er þannig á góðri
leið með að útrýma þeim sem
sérmenntaðri stétt.
íþróttakennaraskólinn
sniðgenginn
Þessu til sönnunar má benda á
það, að íþróttafulltrúi hefur
samþykkt, að kennaraefni Kenn-
araskólans fái fullkomin réttindi
til íþróttakennslu með því að
taka 10 kennslustundir í leik-
fimikennslu og 90 stundir í sund
kennslu í Sundhöllinni. Hefur
Þorsteinn Einarsson þannig snið-
gengið íþróttakennaraskólann,
en hlaðið undir þá, sem hafa
íþróttakennslu í hjáverkum.
Þessi fyrrverandi bókfagskenn-
ari í Vestmannaeyjum, sem hef-
ur enga menntun í íþrótta-
kennslu, lék það t.d. ekki alls
fyrir löngu að koma fastráðinni
kennslukonu í bóklegum fögum
við ísaksskóla í Reykjavík í sund
nám hjá Jóni Pálssyni með það
fyrir augum, að hún fengi sund-
kennarapróf hjá íþróttakennara-
skólanum á Laugarvatni án þess
að taka tilskildan kennslutima
þar. Það er athyglisvert í þessu
sambandi, að nú var hægt að
nota Jón Pálsson, en hann og Ól-
afur bróðir hans hafa alla tíð
verið illa séðir af Þorsteini Ein-
arssyni og unnið sér það eitt til
óhelgi að vera synir Páls heit-
ins Erlingssonar sundkennara og
hafa allt frá æskuárum sínum
unnið að eflingu og bættum að-
búnaði sundmenntar á íslandi.
En það er kafli, sem verður
kannski einhvern tíma rifjaður
upp.
En svo við víkjum aftur að
kennslukonunni, þá neitaði Árni
GuðmundssOn skólastjóri íþrótta
kennaraskólans á Laugavatni
auðvitað að taka við henni á for-
sendum Þorsteins Einarssonar,
og setti það að skilyrði, að hún
tæki hinn tilskilda skólatíma.
Árni er ekki bardagamaður á yf-
hborðinu, hógvær og hlédrægur,
en hann var fastari fyrir en Þor-
stein hafði grunað. Hann dó samt
ekki ráðalaus, heldur sendi
beiðni til menntamálaráðuneytis
ins þess efnis, að bókfagskennslu
konunni yrði heimilað að snið-
•;anga íþróttakennaraskólann, og
var það leyft. Sér nú hver sem
vill hvar málum er komið, þegar
sjálft menntamálaráðuneytið
verður til að grafa undan stofn-
un, sem það þó á sínum tíma
studdi til starfs.
Brot á launasamþykkt
Þorsteinn Einarsson hefur ráð
ið bæði kennara og starfsfólk á
sundstaði um allt land. í því sam
bandi má benda á, að hann hef-
ur reynt að brjóta launasam-
þykkt íþróttakennara með því að
krefjast þess af sundkennurum
úti á landi, að þeir vinni heilar
klukkustundir án lögboðinna
hléa og fái greiðslu samkvæmt
því. Hafa íþróttakennarar af
þessum sökum verið tregir til að
fara út á land, og var þá hæg-
urínn að' láta aðra kennara taka
að sér íþróttakennsluna í hjá-
verkum.
Árið 1950 varð ég fyrir barð-
inu á íþróttafulltrúanum í þess-
um sökum. Þá kenndi ég á nám-
skeiðum, sem haldin voru á veg-
um Sundhallarinnar, og að þeim
loknum fór ég með reikninginn
til Sundhalíarforstjórans. Ætl-
aði hann þá að borga mér kennsl
una í klukkustundum. Ég benti
honum á, að það bryti í bága við
launasamþykktina. Forstjórinn
svaraði því til, að Þorsteinn Ein-
arsson segði þetta og bað mig að
fara til hans. Mundi hann gera
upp reikningana fyrir hönd bæj-
arins. Þorsteinn sat við sinn keip,
þegar ég kom að máli við hann,
og hófust orðaskipti. Allt í einu
rétti íþróttafulltrúinn sig í sæt-
inu og sagði þessi ógleymanlegu
orð: „Ásdís, veiztu ekki, að ég
er skólastjórinn þinn?“ Þegar ég
sneri mér til bæjarins var mér
sagt: „Þorsteinn Einarsson segir
það“. Fór ég þá til Jónasar B.
Jónssonar fræðslufulltrúa og bað
hann gefa mér skriflega kaup-
taxta íþróttakennara, sem var
velkomið, og var málið þar með
leiðrétt.
Hvers eiga íþróttakennarar
að gjalda?
Það væri fróðlegt að fá vitn-
eskju um það, hvers vegna Kenn
araskólinn með hina lærðu Sig-
ríði Valgeirsdóttur í broddi fylk-
ingar, er að bagsa við að útskrifa
leikfimi- og sundkeaoara, þegar
til er sérskóli ; þessum náms-
gremura. í reglugerð Kennara-
skólans var gert ráð fyrir þvi,
að kennaraefm fengju réttindi
til að kenna þessa: námsgreinar,
ef í nauðir ræki. En þegar að-
stæður til sérmenntunar sköpuð-
ust, yrði þetta að sjálfsögðu úr
sögunni. Nú er svo komið, að
kennurum, sem útskrifaðir hafa
verið úr íþróttakennaraskólan-
um, er ýtt til hliðar, en bókfags
kennurum með aukapróf í í-
þróttakennslu hossað inn í skól-
ana, og er þá hlutur íþróttakenn-
araskólans orðinn harla lírtilL
Sjálfur íþróttafulltrúinn hefur
átt hér langstærstan hlut að máli.
Nú er orðið svo lágt risið á
íþróttakennarastéttinni, að hún
virðist vera orðin hvimleið bók-
fagskennurum og skólastjórum,
sem finnst þeir geti sjálfir af-
kastað þessu lítilræði fþrótta-
kennara, enda mun það mála
sannast, að þeir líta á uppeldis-
mál sem hjáverk.
Hefur Axel einkarétt?
Björn Jakobsson lagði grund-
völlinn að beinni íþróttakennslu
í skólum. íþróttakennurum er
það nú brýn nauðsyn að halda
áfram í anda hans og hefja
íþróttakennsluna til nýrrar virð-
ingar, þrátt fyrir niðurrifsstarf-
semi íþróttafulltrúans. Þeir
verða að leggja áherzlu á íþrótta
kennslu sem uppeldiskennslu, en
leggja niður einhliða eltingaleik
við prófafrek, sem á upptök sín
hjá Þorsteini Einarssyni. Þeir
þurfa að fá frelsi til að byggja
upp íþróttirnar sem heilbriigt
uppeldismeðal, en slíkt verður
aldrei gert í hjáverkum.
Því er haldið fram, að smærri
skólahéruð hafi ekki efni á að
kosta sérmenntaða kennara til í*
þróttakennslu. Þau eiga samt
kröfu á sama kennarakosti og
námsgreinafjölda og stærri skóla
héruð. Ef ekki reynist unnt að
hafa fasta íþróttakennara í þess-
um héruðum, hlýtur að vera
hægt að halda þar árleg nám-
skeið undir leiðsögn íþróttakenn
ara. Eða hefur Axel Andrésson
einkarétt á slíkum námskeiðum
úti á landsbyggðinni?
„Skýringabæklingar" —
bulltextar.
Skólastjórar sérskólanna, sem
útskrifa kennaraefnin, eiga að
hafa nána og heilbrigða sam-
vinnu um að byggja upp kennslu
kerfið í samræmi við þróun þjóð
félagsins. Þeim er enginn hagn-
aður í því, að stéttafélög skóla-
stjóra og kennara séu sniðgeng-
in og annarleg sjónarmið látin
ráða vali kennara.
Meðaigöngumenn kennara og
ríkis eiga undir engum kringum
stæðum að fá inngöngu í þessi
félög, því þeirra hiutverk er að
koma samþykicturn og ti'.iögum
hvors aðila á fran.færi. Viiji þeir
láta .jós sitt sk’na, er þeim j lófa
lagið tð kalla menn saman til
’.mræðu. Þá tei ég nepp.'kgt, að
s :éttarfélögin skipti sér í deildir
eftir verkefnum, og síðan geti
þessar deildir unnið sameigin-
lega að bættum kennsluaðferð-
um og öðru, sem til framfara
horfir. Þessar deildir ættu svo
sjálfar að gefa út bæklinga til
leiðbeiningar og upplýsinga um
nýja tækni og annað slíkt. Ég er
sundkennari og þekki af eigin
raun, nvernig það er að vera
eins og rekald í starfi mínu og
geta ekki unnið með þeim, sem
sundkennslu stunda, að nýjum
verkefnum og bættum aðbúnaði
vegna þess að fyrrverandi bók-
fagskennari í Vestmannaeyjum
g.efur út , -kýringabækhnga" og
bulltexta, sem eru m.eira til að
skaða en gagns.
Hvað ger.zt á þingi iþrotta-
kennara?
Á þingi íþróttakennara hinn
25. sept. dregur til úrslita með
íþróttakennurum og núverandi
íþróttafulltrúa. Þá reynir á það,
hvort íþróttakennarar gæta hags
muna og velsæmis stéttar sinnar
eða halda áfram að þola einræð
isbrölt Þorsteins Einarssonar.
Það væri raunar fróðlegt að
vita, með hvaða brögðum íþrótta
fulltrúinn hefur dregið að kalla
saman þetta þing í heil 2 ár. Þing
ið á lögum samkvæmt að koma
saman á 4 ára fresti. Þá væri
ekki heldur úr vegi að fá upp-
lýst, hvort samband sé milli
seinagangsins við að fullgera
íþróttaskólann á Laugavatni og
niðurrifsstarfs íþróttafulltrúans,
sem hefur við hlið sér Sigríði
nokkra Valgeirsdóttur, en hún
hefur með oddi og egg barizt
fyrir þeirri firru, að íþróttakenn
araskólinn verði fluttur til
Reykjavíkur.
Að lokum þetta: íþróttakenn
arar eiga fulla heimtingu á því,
að réttur þeirra sem stéttar verði
ekki fyrir borð borinn. Við vænt
um okkur liðsinnis íþróttafull-
trúans í upphafi, en hann hefur
hryggilega brugðizt öllum þeim
vonum, sem við tengdum við
hann ,enda hefur komið á daginn
að hann hafði ekkert það til að
bera ,sem réttlætti það, að hann
fengi þennan vandasama starfa.
Þar sem hann hefur brugðizt svo
hrapalega, er enn meiri þörf á
þvi, að við stöndum saman og
látum ekki hlut okkar fyrir
þeim mönnum, sem vilja íþrótta
kennarastéttina feiga.
Svipuðu máli gegndi um 100! notað þann tiltrúnað, sem hon-
DODGE CARiOL
lítið notaður Dodge Cariol til sölu.
Uppl. í síma 19729 — milli kl. 2—5.
Dömur athugið!
símanúmerið er:
33-8-44
Hárgreiðslustofan Liðun
Laugaveg 28.
Til sölu
3ja herbergja íbúð í kjallara í Laugarneshverfi.
Nánari upplýsingar gefur Málflutningsskrifstofa
Einars B. Guðmundssonar, Guðlaugs Þorláksson-
ar og Guðmundar Péturssonar, Aðalstræti 6,
Símar 1-2002, 1-3202 og 1-3602.
Sendisveinn
Röskur sendisveinn óskast sem fyrst.
Upplýsingar í skrifstofunni
Vélsmibjan Héðinn hf.