Morgunblaðið - 21.11.1957, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 21.11.1957, Blaðsíða 6
6 MORGVNBLAÐtÐ Flmmtudagur 21. nðv. 1957 VÍSINDA~„RÁÐHERRA" BANDARÍKJANNA ÞAÐ má auðveldlega sjá af bandarískum blöðum, sem út koma um þessar mund- ir, hve mjög það hefur komið bandarískum almenningi og jafn- vel ráðamönnum á óvart, að Rúss ar gátu skotið á loft gervitungl- um. Það er opinskátt viðurkennt að bandarísk vísindi hafi hér beð- ið hinn mesta hnekki. Fram til þessa hafa Bandaríkjamenn stað- ið í þeirri trú, að þeirra taekni og vísindi standi framar en hjá öll- um öðrum þjóðum. Það er því von að menn spyrji hvers vegna Rússar hafi komizt svo langt fram úr þeim í smíði eldflauga og lengra í áttina til geimferða. Að vísu er á það bent, að Rúss- ar hafi í stríðslokin náð á sitt vald mjög mikilvægum tilrauna- stöðvum Þjóðverja með eldflaug- ar, sem voru í bænum Peene- James R. Killian munde á strönd Eystrasaltsins. Síðan herma fréttir, að einn lið- urinn í áframhaldandi vígbúnaði Rússa hafi verið að halda þessum hernaðarlega þýðingarmiklu til- raunum áfram. Bandaríkin hafi hins vegar lítið sinnt um vígbún- að og það hafi ekki verið fyrr en 1951, sem þeir hófu smíði og til- raunir með eldflaugar. En jafnvel þessa skýringu er ekki hægt að láta sér nægja. Það kemur sem sé í ljós við rannsóknir á skólakerfi Rúss- lands, að ákaflega mikil áherzla hefur verið lögð á það og meiri en í Bandaríkjunum að mennta vísindamenn á ýms- um sviðum. Það getur verið, að það séu einmitt ávextir þess arar víðtæku vísindamenntun- ar sem nú eru að koma fram. Því sé hægt að búast við því að rússnesk vísindi fari fram úr bandarískum vísindnim á miklu fleiri sviðum á næstu árum. Þannig hefur þróunin orðið þrátt fyrir það, að ýmsir kunn- ir vísindamenn í Bandaríkjun- um hafa varað við þessu. Svo virðist sem bandarísk stjórnar- völd hafi ekkert skeytt um þessi alvarlegu viðhorf. Er því ekki að leyna að Eisenhower forseti og stjórn hans síðustu fimm ár hef- ur verið gagnrýnd harðlega fyr- ir það að hafa sofið á verðinum. Nú er álitið að hún hafi veitt alltof lítið fé til vísindalegra til- rauna, vanrækt hafi verið að búa vel að vísindamönnum sem vinna að og hugleiða vísindalegar kenn ingar og svo hafi ekkert verið gert til að laða fleiri unglinga til náms í vísindagreinum, né auka kennslu þðirra í miðskólum. Gagnrýnin hefur orðið svo hávær, að Elsenhower forseti hefur séð sig tilneyddan að koma tvisvar sinnum fram í sjónvarpi til að reyna að skýra málin fyrir almenningi. Hefur hann þar reynt að bera í bætl- fláka fyrir bandarísk visindi og m. a. gert grein fyrir því, hvað bandarískum vísinda- mönnum hafi áunnizt í sam- bandi við eldflaugasmiði. — Vakti það m. a. athygli að þeim hafi tekizt að ná hluta úr eldflaug óskemmdum utan úr himingeimnum til jarðar. Forsetinn hefur þó í reyndinni viðurkennt að stjórninni hafi orð- ið mistök á í þessu. Hún hafi ekki haft nógu glöggar eða rétt- ar fregnir af hinu vísindalega kapphlaupi. Til þess að slíkt komi ekki fyrir aftur, ákvað Eisen- hower að skipa sérstakan mann ráðunaut sinn í vísindamálum. Maður þessi er ekki kallaður ráð- herra, en segja má að hann fari með embætti eins konar vísinda- ráðherra Bandaríkjanna. í þetta nýja embætti hefur valizt 53 ára gamall maður að nafni James R. Killian. Er hann mjög mikils virtur meðal banda- rískra vísindamanna, einkum fyr ir starf sitt við vísindastofnun- ina Massachusetts Institute of Technology. Þó er það undarlegt, að Killian er ekki vísindamaður að menntun. Hann lagði fyrir sig rekstur fyrirtækja, en örlögin hafa hagað því svo, að hann hef- ur einkum fengizt við rekstur vísindastofnana og fengið við það mikla og alhliða þekkingu á vísindum. James R. Killian er fæddur í Suður-Karolinu, einu Suðurríkj- anna og er hann af skozkum og írskum ættum. Eftir skólagöngu réðst hann til Massachusetts Institute of Technology og hefur starfað þar æ síðan. í fyrstu starfaði hann við útgáfu tækni- tímarits stofnunarinnar, en árið 1939 varð hann aðstoðarmaður forseta stofnunarinnar og 1948 varð hann forseti hennar. Vís- indastofnun þessi sem er víðfræg í Bandaríkjunum hefur unnið að lausn ótölulegs fjölda tæknilegra vandamála og nemur tala vís- indamanna, sem þar starfa þús- undum. Sérstaklega er þess get- ið að stofnunin hafi gert mikil- vægar uppgötvanir á sviði rad- ar-tækni og mun t. d. hinn lang- drægi radar, sem nú er verið að taka í notkun vera frá henni kominn. Það var þegar 1949, sem Killian fór að benda á það í ræðum og riti, að Rússar væru að komast fram úr Bandaríkjamönnum á ýmsum sviðum vísinda. Hvatti hann yfirvöldin þá þegar til að gera róttækar ráðstafanir til að stuðla að meiri vísindakennslu í skólunum, en svo virðist sem hann hafi þá talað fyrir daufum eyrum. Hið nýja embætti Killians er ákaflega þýðingarmikið og felur í sér víðtæk völd. Ætl- unin er að bandarískir vísinda- menn geti snúið sér beint til hans og hugmyndir þeirra þannig náð eyrum Eisen- howers forseta, en áður þurfti að fara í gegnum marga milli- liði. Annað mikilvægt verk- efni er að koma á samræmi í vísindalegum rannsóknum. — Sem kunnugt er hafa bæði landherinn, sjóherinn og flug- herinn unnið hver um sig að eldflaugarannsóknum. Er ekki nóg með að samstarf hafi skort þar í milli, heldur hef- ur beinlínis ríkt milli þeirra rígur. Þessu verður að bæta úr og skulu allar þessar til- raunir nú heyra beint undir Killian. En þýðingarmesta verkefni hins nýja embættismanns verður þó að gera heildaráætlun um vís- indalegar framfarir í Bandaríkj- unum til langs tíma og greina forsetanum frá því hve miklar fjárveitingar þurfi til að fram- kvæma slíka áætlun. Það er þeg- ar vitað að þau fjárframlög verða að margfaldast. Við, sem byggðum þessa borg" Annab bindi bókar V.S.V. — eftir Böðvar frá Hnífsdal — Drengjasaga Bœkur fyrir yngstu lesendurna ANNAÐ bindi bókarinnar' „Við sem byggðum þessa borg“ eftir Vilhjálm S. Vilhjáln.sson, kom út í gær hjá Setbergi. Fyrra bindi bókarinnar kom út í fyrra og voru í því frásagnir og endurminning- ar níu Reykvíkinga, en í þessu öðru bindi eru átta sögumenn. — Fyrra bindið vakti mikla athygli, og varð ein af metsölubókum ársins. Vil- hjálmur Segir í formála fyrir þessu öðru bindi bókar sinnar, að hann hafi leitað til manna með það fyrir augum að fá fram sem ólíkust sögusvið og viðhorf. Sögumennirnir átta eru: Guð- mundur Thoroddsen, læknir: Ævi- starf við sjúkrabeð, Hannes Jóns- son, fyrrverandi kaupmaður: E. Ó. P. Náttúrulækninga- félagið kaupir brauðp;erð FYRIR nokkru hefur Náttúru- lækningafélagið fest kaup á brauðgerðarhúsinu í Tjarnargötu 10 hér í Reykjavík. Hefur félag- ið fengið leyfi heilbrigðisyfir- valdanna til þess að starfrækja það. En einnig hefur Náttúru- lækningafélagið hug á að starf- rækja kornmyllu vestur á Báru- i götu 11. shrifar úr daglega lífínu 3 Hægri handar akstur — samræming umferðarreglna NÝIEGA var frá því sagt í Mbl., að umræður um frumvarp til umferðarlaga hefðu farið fram í efri deild Alþingis. Við það tækifæri minnti Friðjón Þórðar- son sýslumaður (ekki nafni hans Skarphéðinsson eins og í blaðinu stóð) á nauðsyn þess, að tekin yrði endanleg ákvörðun um það, hvort hér á landi skyldi vera vinstri eða hægri handar umferð í framtíðinni. Sérstök nefnd, sem á sínum tíma vann að undirbúningi laga- frumvarpsins, sem nú liggur fyrir þinginu tók þetta mál til athug- unar og sanodi um það sérstaka álitsgerð. Nefndin telur, að helzta rök- semdin fyrir því, að upp skuli taka hægri handar umferð hér á landi, sé sú, að slík umferð tíð- kast í flestum öðrum löndum. Er á það bent, að æskilegt sé, að sömu reglur gildi í öllum löndum á þessu sviði, því að óþægindi og slys geti ella orðið, er menn setj- ast við stýri á erlendri grund. Þetta sjónarmið er þó hvergi nærri eins þungt á metunum að því er okkur snertir og aðrar þjóðir, er hafa vinstri handar um- ferð. Hér kemur akstur yfir landa mæri ekki til greina, og bílakstur íslendinga á þjóðvegum framandi landa er hlutfallslega fátíðari en t. d. Englendinga eða Svía. — Útlendu gestirnir eru líka held- ur sjaldan á ferðinni á íslenzkum akvegum. Það má þess vegna teljast aug- ljóst, að sú röksemd, sem t. d. Svíar hafa helzt talið renna stoð- um undir þá kenningu, að í þeirra landi ætti að taka upp hægri handar akstur, á ekki við á ís- landi nema að takmörkuðu leyti. Stýrið vinstra megin ÞÁ hefur Gísli Halldórsson verk fræðingur vakið máls á því, að flestar bifreiðir hér á landi séu með stýrin vinstra megin. Telur Gísli að slíkir bílar séu gerðir fyrir hægri handar um- ferð, og byggist sú skoðun á því, að þá sé betur unnt að fylgjast með ökutækjum, sem ætla fram fyrir eða koma á móti og auð- veldara að gefa þeim merki. Mun það vera allalmenn skoðun, að betra sé að hafa stýrið þeim megin í bílnum, sem að umferð- inni á akbrautinni snýr. Velvakandi hefur nokkra reynslu af báðum bifreiðagerð- unum, þeim sem hafa stýrið hægra megin og þeim sem hafa stýrið vinstra megin. Hefur hann ekki orðið þess var, að það hafi neinn sérstakan kost að hafa stýr ið hægra megin hér á íslandi. Það er að vísu gott að geta fylgzt ná- kvæmlega með því, að maður aki ekki utan í bíl, sem á móti kemur úti á miðjum þjóðvegi, en það er líka gott að vera viss um að fara ekki út af veginum vinstra megin. Og í bæjunum er gott að geta haft vakandi auga með gangstétt- unum og börnunum, sem þar eru að leik. Velvakandi er því ekki þeirrar skoðunar, að þetta atriði skipti höfuðmáli, enda munu bif- reiðir með stýri hægra megin notaðar víðar í löndum en á ís- landi, Englandi og Svíþjóð. E Kostnaðurinn NN er ótalin aðalröksemdin gegn því, að upp sé tekinn hægri handar akstur hér á landi. Hún er sú, að breytingin myndi kosta mikið fé. Nefndin, sem samdi umferðarlagafrumvarpið, athugaði þetta mál sérstaklega, og komst að þeirri niðurstöðu, að flytja þyrfti hurðir á strætisvögn um og almenningsbifreiðum frá vinstri hlið yfir á hægri og gera nokkrar smábreytingar á þeim aðrar. Kostnaður við þetta í fyrra var áætlaður um 5.600.000 kr. Nokkur kostnaður yrði og við að breyta umferðarmerkjum. í þessu sambandi er þess að geta, að verði breytingin ekki gerð nú, en ráðizt í hana síðar, verður kostn- aðurinn vafalaust mun meiri m.a. vegna meiri bílafjölda. Niðurstaða: breytum ekki til VELVAKANDI fær ekki séð, þegar á allt er litið, að brýna nauðsyn beri til að taka upp hægri handar akstur hér á landi. Þó er skylt að geta þess, að ýmsir þeir, sem þessum málum eru kunnugastir telja það æskilegt, m. a. Félag íslenzkra bifreiðaeig- enda og bæjarverkfræðingurinn í Reykjavík. Umerðarlaganefndin taldi það nauðsynlegt, en treyst- ist þó ekki til að mæla með því einróma vegna kostnaðarins. Á það má hins vegar minna, að í Svíþjóð fór nýlega fram þjóðar- atkvæðagreiðsla um málið, og mælti meirihluti manna gegn því, að tekinn væri upp hægri handar umferð, þó að Svíum ætti að vera það mun meira áhugamál en Is- lendingum. Einfari í mergðinni, Sigurður Ólafsson, rakai'i: Manni strokið um vanga, Ólafur G. Einarsson, bifreiðastjóri: Lífsstríð í sulti og seyru, Erlendur Ó. Pétursson, for stjóri: Ég hef aldrei hætt að leika mér, Egill Vilhjálmsson, forstjóri: F'á roðskónum til bifreiðanna, Sesselíus Sæmudsson, verkamað- ur: Hér stend ég og get ekki ann- Hannes Kristinsson, verka- maður, Gaman og alvara í gráum leik. — Halldór Péturs son, listmálari ari hefur prýtt bókina ágætum teikningum af 3ögumönnum. — Sögusviðið er nær ein- göngu Reykja- vík fyrri tíma, og er þó nokkuð rakinn uppruni þeirra sögumanna, sem fæddir eru annars staðar. Bókin er 260 blaðsíður í stóru broti. Strákarnir, sem struku Þá kom út hjá Setbergi í gær hin snjalla drengjabók Böðvars frá Hnífsdal, „Srákarnir sem struku". „Vinirnir þrír Ingólfur, Kalli Dg Maggi taka gamlan árabát trausta taki, gerast út- lagar og lenda í ýmsum ævin- týrum. Halldór Pétursson hefir skreytt bókina með fjölda góðra teikn- inga, sem hinir ungu lescndur kunna áreiðanlega að meta að verðleikum. Snúður og Snælda Yngstu lesendurnir fá einnig sitt, þar sem Setberg gefur út fjórar smábækur um kettlingana Snúð og Snældu. Þetta er fransk ur barnabókaflokkur fyrir lesend- ur 6—9 ára. Aðalatriði bókanna eru að sjálfsögðu myndirnar, sem eru afar skemmtilegar og í litum. Þar sjást söguhetjurnar við margs konar störf og leik, og hug myndaflugið leikur lausum hala. Teikningarnar eru gerðar af Pierre Prost, en Vilbergur Júlíus son, kennari hefur þýtt textann. Böðvar Heuss á fiiiid páfa RÓM, 19. nóvember. — Einkaskeyti frá Reuter. THEODOR HEUSS, forseti V- Þýzkalands, kom í dag í opinbera heimsókn til Rómaborgar. 1 fylgd með honum var m. a. utan- ríkisráðherrann, von Brentano. Var Þjóðverjunum fagnað mjög innilega — og þegar Heuss steig út úr járnbrautarlestinni, sem flutti hann frá Þýzkalandi, tók Gronchi forseti Ítalíu á móti honum og 21 fallbyssuskoti var hleypt af. Þetta er fyrsta opin- ber heimsókn þýzks þjóðhöfð- ingja til Ítalíu síðan styrjöldinni lauk. Heuss forseti mun hinn 27. þ. m. fara á fund Piusar páfa — og er það í fyrsta skipti sem þýzkur þjóðhöfðingi fær áheyrn í Vatíkaninu síðan 1897. Von Brentano mun fljúga vest- ur um haf.á föstudaginn til við- ræðna við Dulles, en hann mun koma aftur í tæka tíð til þess að slást í för með Heuss á fund páfa. BEZ7 AÐ AUGLÝSA t MORGVmtAÐlNU

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.