Morgunblaðið - 21.11.1957, Blaðsíða 18

18
MOnCVlSBl 4Ð1Ð
Fimmtudagur 21. nðv. 1957
— Nato-samskot
Framh. af bls. 1
hagstæðum lánum í Sovétríkjun-
um, og er raunar óskiljanlegt
hvers vegna þeir möguleikar
hafa ekki verið hagnýttir enn.
Einnig munu vera möguleikar á
smærri lánum í Vestur-Þýzka-
landi og Bandaríkjunum".
Gremja kommúnista yfir því
að hin „hagstæðu lán í Sovét-
ríkjunum“ hafa ekki verið hag-
nýtt er auðsæ. En skýringin ligg-
ur líklega í „möguleikum á
smærri lánum 1 Vestur-Þýzka-
landi og Bandaríkjunum“.
En er ekki sjálfur „Þjóð-
viljinn“ einnig að staðfesta
með þessum upplýsingum frá-
sögn Mbl. um samskotin
meðal Natoþjóða? Allir vita
að Vestur-Þýzkaland og
Bandaríkin eru tvö af forystu-
ríkjum Atlantshafsbandalags-
ins. Mun það vera rétt hjá
kommúnistablaðinu að þessi
tvö ríki hafi tekið einna bezt
í beiðni íslenzku stjórnarinnar
um almenn fjárframlög frá
Natoríkjunum í lánsfé handa
henni.
Þannig hefur kommúnista-
blaðið orðið til þess að stað-
festa upplýsingar Morgun-
blaðsins um hin sérkenniiegu
aðferð vinstri stjórnarinnar
við lánsfjáröfiun.
Frestur tii 1960
í annarri grein í „Þjóðviljan-
um“ í gær eru svo upplýsingar,
sem sýna enn greinilegar sam-
hengið milli lánaumleitana
vinstri stjórnarinnar hjá þjóðum
Atlantshafsbandalagsins og af-
stöðu þeirra til dvalar varnar-
liðsins hér á landi. Kemst komm-
únistablaðið þar að orði á þessa
leið:
„En þeir háu herrar, sem
reyna að stinga þjóðinni svefn-
þorn með jafnháskalegum lygum
og þeim, að þjóðinni sé einhver
vörn í herstöðvunum hér, ef
styrjöld skellur á, skulu vita
það og muna, að vinstri stjórn
stendur og fellur eftir því, hvort
ísland verður hersetið eða ekki
að yfirstandandi kjörtímabili
loknu“.
Hvað þýða þessi ummæli
kommúnistablaðsins?
Þau þýða það, að kommún-
istar hafa ákveðið að lofa því
að amast ekki við dvöl varn-
arliðsins næstu þrjú ár, eða
fram til ársins 1960, þegar al-
þingiskosningar eiga að fara
fram. <Jt á þetta loforð hyggst
svo ríkisstjórnin fá bjargráða-
lán, sem aflað sé með sam-
skotum meðal þátttökuríkja
Atlantshafsbandalagsins!
Alþýðublaðið og „andúð
heiðarlegra íslendinga“
Alþýðublaðið treystir sér ekki
til þess að neita þvi, að ríkis-
stjórnin hafi óskað samskota
meðal Natoþjóða í lán handa
henni. Engu að síður fullyrðir
það, að frásögn Morgunblaðsins
hljóti „að vekja andúð heiðar-
legra íslendinga".
Annað hefur málgagn utan-
rikisráðherrans ekki til málanna
að leggja.
„Eðlilegar umleitanir um lánsfé“
Afstaða stjórnarblaðanna til
upplýsinga Mbl. um þetta mál er
þá þessi:
Tíminn og Alþýðublaðið
treysta sér ekki til þess að
neita því, að Morgunblaðið
hafi sagt sannleikann einan
að um „eðlilegar umleitanir
um lánsfé“ sé aðeins að ræða.
„Þjóðviljinn“ segir að vísu
að „málið hafi ekki borið á
góma innan ríkisstjórnarinn-
ar, aukinheldur meir“, en
skýrir þó í sömu grein frá því
að „möguleikar séu á smærri
lánum“ í tveimur Natoríkjum.
Lengra vill kommúnistablað-
ið ekki ganga að sinni í að
viðurkenna samskotin.
Niðurlægjandi lánaleit
Morgunblaðið hefur rækt
skyldu sína við þjóðina með því
að skýra frá hinum niðurlægj
andi lántökuaðferðum vinstri
stjórnarinnar.
Vitanlega er eðlilegt 'að ís-
lenzka þjóðin þurfi á erlendu
fjármagni að halda til ýmis kon-
ar nytsamlegra framkvæmda í
landi sínu. Hitt getur engum heil
vita manni dulizt, að í því felst
mikil og djúp niðurlæging þegar
stjórn þeirra flokka, sem gerðu
brottrekstur Natovarnarliðsins af
íslandi að einu aðalstefnuskrár-
atriði sínu, kemur bljúg til þess-
ara sömu samtaka og óskar þess
að þau efni til samskota í lánsfé
handa sér.
Sú ríkisstjórn, sem þannig
hagar sér á enga sómatilfinn-
ingu, hvorki fyrir hönd sjálfr-
ar sín eða þeirrar þjóðar, sem
hún kemur fram fyrir.
Svikin og tvöfeldnin kórónuð
Yfir þessa staðreynd getur
blaður stjórnarblaðanna um að
stjórnarandstaðan „reyni að
spilla áliti og lánstrausti lands-
ins“ ekki breitt. Staðreyndirnar
blasa við alþjóð: Mennirnir, sem
hafa lofað þjóðinni að reka Nato-
varnarliðið burtu frá Islandi,
semja fyrst um áframhaldandi
dvöl þess og láta borga sér fyrir
það í dollurum. Síðan kóróna
þeir svik sín og tvöfeldni með
því að leita til Atlantshafsbanda-
lagsins og biðja um almenn sam-
skot handa sér meðal þjóða þess.
Slík vinnubrögð eru ekki í sam-
ræmi við hagsmuni íslenzku
þjóðarinnar, enda þótt hana
vanti lánsfé til ýmissa nauðsyn-
legra framkvæmda í landi sínu.
Lbbýningarsalur
í Kefiavík
Keflavík 18. nóv.
SÍÐASTLIÐINN laugardag opn-
aði Kristinn Pétursson bóksali
listsýningarsal í húsi sínu við
Hafnargötu 4 hér í bæ. Er salur-
inn á 1. hæð hússins næst bóka-
búðinni og er innangengtúrhenni
í salinn. Stór gluggí er á salnum
er veit út að Hverfisgötu og getur
því fólk skoðað sýningar frá göt-
unni og eins gengið í salinn en
aðgangur að honum er ókeypis.
Mun hér vera um að ræða fyrstu
bókabúð landsins, sem opnar sér-
stakan listsýningarsal. Fyrsti
listamaðurinn sem þarna sýnir er
tónskáldið og listamaðurinn Sig-
fús Halldórsson. Sýnir hann
þarna 16 vatnslitamyndir, sem
allar eru frá Keflavík. Eru mynd
ir hans afar vel gerðar enda hafa
þegar selzt 8 myndir. Sigfús var
hér syðra í sumar um nokkurt
skeið og málaði þá myndirnar. í
tilefni opnunar salarins bauð
Kristinn Pétursson til sín bæjar-
stjórn, fréttamönnum og nokkr-
um áhugamönnum um myndlist.
í ræðu er hann flutti við þetta
tækifæri, gat hann þess að hug-
myndin um sýningarsal er tengd-
ur væri bókabúðinni væri ekki
ný, heldur væri um að ræða gaml
an draum er nú loks væri orðinn
að veruleika. Kvað hann mynd-
list hafa verið samofna bókinni
allt frá söguöld til okkar daga.
Rakti hann nokkuð sögu mynd-
listarinnar hér á landi. Þá gat
hann þess að tilgangurinn með
þessum sýningarsal væri að fá
hingað suður sýnishorn af öllu er
gerðist á sviði myndlistar í land-
inu. Þakkaði hann Sigfúsi Hall-
dórssyni, er fyrstur varð til þess
að opna hér sýningu, með mynd-
um er kæmu til með að hafa sögu
legt gildi fyrir Keflavík. Þá ávarp
aði listamaðurinn gestina og flutti
kveðju ménntamálaráðherra, er
hann kvað ekki hafa getað verið
viðstaddan vegna anna. Þakkaði
hann þeim er lagt höfðu sér lið er
hann vann hér að myndunum. Að
lokum flutti bæjarstjórinn, Val-
týr Guðjónsson ræðu og þakkaði
Kristni Péturssyni það er hann
legði til eflingar listarinnar með
því að opna þennan fyrsta sýning
arsal í bænum. Einnig þakkaði
hann listamanninum. Þessi sýn-
ing á myndum Sigfúsar mun
standa í 10 daga. — Ingvar.
— Kennaraskólinn
Frh. af bls. 3.
skyldi vera í hinni nýju bygg-
ingu.
Ráðherrar Sjálfstæðisflokksins
og Kennaraskólabyggingin
Bjarni Benediktsson: Gylfi Þ.
Gíslason taldi, að framkvæmdir
í byggingarmálum Kénnaraskól-
ans hefðu dregizt verulega á ár-
unum 1950—1956. Ég vil benda á,
að taka verður fullyrðingum hans
hér á fundinum með varúð, eins
og bezt sést á því, að hann hefur
eftir upplýsingar Sigurðar Bjarna
sonar um ráðuneytisbréfið frá 29.
október sl. orðið að gefa efnis-
lega allt aðra mynd af fram-
kvæmdum á þessu ári en hann
gerði í sinni fyrstu ræðu.
Sannleikurinn er sá, að gögn
sýna, að hjá menntamálaráðu-
neytinu hlaut málið eðlilega með
ferð á árunum 1950—1956 og var
alls ekki dregið á langinn, held-
ur var fyrir því flýtt eftir föng-
um. Það var fyrir sérstakan at-
beina ráðherra að fjárfestingar-
leyfi var veitt sumarið 1956. Á
það má líka minna, að Eysteinn
Jónsson, hefur lýst því yfir, að
hann hafi ekki lent í annarri raun
harðari en að eiga við ráðherra
Sjálfstæðisflokksins, sem heimt-
uðu fé í hvers konar framkvæmd-
ir. Fé til Kenaraskólans var eitt
af þvi, sem við ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins vildum fá, og
þegar svo mikið fé var fengið,
að tímabært var að hefjast handa
var það gert.
Menntamálaráðherra hefur
ekkert gert
Gylfi Þ. Gíslason hefur verið
hér með ýmis undanbrögð. Hann
hefur reynt að velta sök á því,
að ekkert var gert í sumar, yfir
á fjárfestingaryfirvöldin, þó að
aðalatriðið virðist það, að teikn-
ingar voru ekki tilbúnar. Þessi
undanbrögð benda til þess, að hér
sé óhreint mjöl í pokanum.
Áður en Gylfi Þ. Gíslason
varð menntamálaráðherra, var
búið að afla nokkurs fjár til
byggingarinnar, búið að fá
lóð, teikningar og fjárfesting-
arleyfi og mæla fyrir um, að
byggingin skyldi hafin. Eftir
16 mánaða stjórn hefur ráð-
„Ófært yffr Mývalns-
öræfi"
GRÍMSSTÖÐUM við Mývatn 12.
nóv. 1957. — 1 Morgunblaðinu
6. þ. m. er fréttakafli frá mér
sem tekinn var í símtali. I hluta
af samtalinu, sem hefur fyrir-
sögnina „Ófært yfir Mývatns-
öræfi“, er villa (sennilega vegna
misheyrnar í síma) sem ég óska
að verði leiðrétt. í fréttinni seg-
ir, ... fjöldi fjár Mývetninga
gengur ennþá í Meðallöndum
milli Nýjahrauns og Jökulsár á
Fjöllum. Þarf að líta eftir fénu,
sem venjulega gengur þarna
fram undir jól og koma því til
byggða. Verður það ekki gert
nema á bílum, ....“. Villan er
það sem eg undirstrika. Meðal-
lönd á að vera meliönd (ber nafn
af melgrasinu sem þar er aðal-
gróður). Seinni villan er sérstak-
lega meinleg þar sem talað er
um bílana. Féð er aldrei flutt
á bílum þegar það er tekið af
fjöllunum. Mjög mikill hagur er
þó að því að geta notað bíla
þegar vitjað er um féð og þegar
farið er til að sækja það. Vegar-
lengdin austur að Nýjahrauni er
um 30 km. og sparar það því
leitarmönnunum venjulega einn
dag ef þeir geta farið austur á
bílum, auk þpss sem það sparar
þeim það erfiði að bera allan
sinn farangur (mat o. fl.) svo
langa leið.
Aldrei hefur það valdið veru-
legum erfiðleikum að reka féð
heim, þó snjór væri á veginum
og hann ekki bílfær. Einkum
hefur rekstrarleiðin batnað ár frá
ári eftir því sem hinir upphlöðnu
kaflar vegarins hafa lengzt.
Jóhannes Sigfinnsson.
herrann ekki gert annað fyrir
Kennaraskólann en staðfesta
með bréfi að framkvæmdum
skuli haldið áfram.
Jafnvel maður, sem er ráð-
herranum jafnvelviljaður og
Gísli Guðmundsson telur málum
þannig komið, að ekkert sé við
það að athuga að taka nú ákvörð-
un um að hefja byggingu Kenn-
araskólahúss einhvers staðar úti
á landi. Hefur hann ekki aðrar
skoðanir þar á en þær að skólinn
skuli ekki vera á Suðurlandi
og sízt í Reykjavík. í þessu kem-
ur fram hugur þlngmannsins til
höfuðstaðarins — en af því er
önnur saga.
Gylfi Þ. Gíslason: Það var frá
upphafi ákveðið, að breytingar á
teikningum með tilliti til þess að
Húsmæðrakennaraskólinn yrði í
hinu nýja húsi, skyldu ekki verða
á þann veg, að það hefði áhrif á
gang þeirra framkvæmda, sem
næst verður unnið að. Þá vil ég
endurtaka það, að Sjálfstæðis-
menn höfðu ekki þokað málinu
langt áleiðis á öllum þeim ár-
um, sem þeir höfðu stjórn mennta
málanna í sínum höndum.
Hvers vegna var ekkert gert
í sumar?
Bjarni Benediktsson. Ráðherr-
ann vill gera sinn hlut sem allra
verstan. Ég vildi finna honum
það til afsökunar, að það dróst
að teikningum væri breytt í sum
ar. En hann segir það engin á-
hrif hafa haft. En hvers vegna
var þá ekkert unnið? Honum
ferst ekki að ráðast að þeim, sem
gert hafa það, sem búið er að
gera í málinu. Og svo minntist
ráðherrann ekki einu orði á það,
hvernig unnið hefði verið að fjár
öflun til byggingarinnar í hans
stjórnartíð.
Gísli Guðmundsson: Ég ítreka,
að málið er ekki lengra komið
en svo, að vel er unnt að byrja
framkvæmdir annars staðar.
Lóð úthlutað 1952
Gunnar Thoroddsen: Mennta-
málaráðherra sagði í fyrstu ræðu
sinni, að dregizt hefði að úthluta
lóð til Kennaraskólans allt til
órsins 1956. Fyrst var sótt um lóð
1944 og henni þá úthlutað. Ný
umsókn barzt 1951 og næsta vor,
í marz 1952, var skólanum gef-
inn kostur á 2 lóðum. f apríl það
ár valdi menntamálaráðherra
aðra þeirra, og fór úthlutun þá
fram. Ráðherrann hefur hins veg
ar ranglega talið það úthlutun, er
ákvörðun var tekin 1956 um nið-
urröðun húsa á þessari lóð, en
þar eiga að vera nokkrar bygg-
ingar.
Stjórn Innflutningsskrifstof-
unnar ekki sammála
Pétur Pétursson: Ég vil gefa
nokkrar upplýsingar um afskipti
innflutningsskrifstofunnar af
þessu máli. Sumarið 1956 var
veitt leyfi fyrri framkvæmdum
fyrir 1.200.000 kr. Ekki var heim-
ildin notuð nema að litlu leyti.
Snemma • á þessu ári var
sótt um leyfi til Innflutn-
ingsskrifstofunnar. Kom þá
mikill fjöldi beiðna, sem erf-
itt var að taka ákvarðanir um og
voru í athugun. nokkurn tíma.
Leyfi voru svo veitt í vor og
allt fram á haust. Stjórn Inn-
flutningsskrifstofunnar gat ekki
orðið sammála um leyfið til
Kennaraskólans fyrr en 2. septem
ber, og var veiting þess að þakka
ötulli forgöngu "menntamálaráð-
herrans.
Húsmæðrakennaraskólinn
Magnús Jónsson: Ég vil benda
á, að Húsmæðrakennaraskólan-
um hefur nú verið fengið húsnæði
á efstu hæð Kennaraskólans, en
það verður ekki tilbúið fyrr en
eftir alllangan tíma. Ég vil því
spyrja menntamálaráðherrann,
hverjar áætlanir séu uppi um
framtíð skólans. Á hann að starfa
í vetur og hvað á að verða um
hann, unz hann fær inni i Kenn-
araskólanum?
Gylfi Þ. Gíslason: Af upplýs-
ingum Gunnars Thoroddsen má
,ráða að endanleg lóðarúthlutun
til Kennaraskólans fór ekki fram
fyrr en 1956.
Um Húsmæðrakennaraskólann
er það að segja, að hann starfar
ekki í vetur, þar eð ekki reyndist
unnt að fá húsnæði fyrir hann í
haust, enda erfitt að fá slíkt hús-
rými vegna gildandi laga um
íbúðarhúsnæði.
Magnús Jónsson: Þá er svo kom
ið nú fyrir aðgerðir ríkisstjórn-
arinnar, að hvergi er unnt að
fá inni fyrir skóla, sem gert er
ráð fyrir í lögum að skuli starfa.
★
Er hér var komið var umræð-
um frestað, þar eð fundartími var
úti.
— Gvendarbrunnar
Frh. af bls. 11
En hér verður að athuga að ekki
er einhlítt að veita vatni til bæj-
arins, það verður líka að athuga
meðferðina á vatninu og vatns-
dreifinguna í bænum. Kem ég
síðar að vatnsdreifingunni um
bæinn og þeirri rýrnun á vatns-
magninu, sem af ýmsum ástæðum
getur orðið í því sambandi. Það
er rétt að minnast nú þegar á
Gvendarbrunnanna og þá útvíkk-
unarmöguleika, sem Vatnsveitan
hefur. Það hefur verið athugað
hvaða möguleikar væru á að fá
aukið vatnsmagn til bæjarins
með lagningu nýrra. vatnsæða.
Reynsla sú, sem Vatnsveitan hef-
ur haft af Gvendarbrunnum sl.
2 þurrkasumur, virðist benda í
þá átt, að þegar dælustöðin, Sem
fyrirhugað er að verði sett upp
við Gvendarbrunnana og ég kem
að síðar, verður komin í gang, þá
mun öllu vatni, sem í Gvendar-
brunna rennur þegar minnst vatn
er í þeim, verða dælt til bæjarins
þann tíma sem dælustöðin er í
gangi. Vatnsveitan hefur því þeg-
ar hafið athugun á, hvar væri
hægt að ná í meira vatn fyrir
bæinn í framtíðinni. Hefur hún
leitað til jarðfræðings í þessum
efnum og eru nú fyrir höndum
byrjanir á fyrstu athugunum á
þessu máli. Það er ekki hægt að
segja ennþá, hvort það verður
ofan á að taka t. d. Suðurá, sem
rennur framhjá Gvendarbrunn-
um og Hólsó, sem rennur þar ná-
lægt og veita þeim í eitt sérstakt
forðabúr og hreinsa þar vatnið,
áður en það er notað í bænum
eða hvort hepþilegra yrði að dæla
vatni upp úr borholum í sjálfu
hrauninu eða fá það sjálfrenn-
andi upp úr hrauninu í gegnum
borholurnar. Búast má við að
niðurstaðan verði sú að óheppi-
legra sé að hafa vatnið hreinsað
og verði síðari kosturinn valinn.
Þessar athuganir munu verða
gerðar á vegum Vatnsveitunnar
og standa vonir til að hægt verði
að finna leið til að fá nægilegt
vatn fyrir bæinn í framtíðinni,
I einmitt á þeim stöðum, þar sem
við tökum vatnið nú. Jarðlög á
þessu svæði eru þannig að þar
er helluhraun, sem vatnið virðist
renna á, og þar hallar bæði til
vesturs að Gvendarbrunnum og
eins til norðurs að Suðuránni og
Hólsónni. Er líklegt að vatnið úr
Suðuránni komi af sama svæði og
vatnið í Gvendarbrunnum og þar
af leiðandi verði hægt að bora
I uppi í Heiðmörkinni eftir vatni
og ná þar ef til vill því vatns-
magni, sem nú fer niður í Suð-
j urá og Hólsá, eða þann hluta af
I Hólsánni, sem kemur að sunnan-
verðu frá. En fyrr en þessum
rannsóknum er að fullu lokið er
ekki hægt að segja neitt ákveðið
um þetta efni.
Það mun vafalaust koma ýms-
um bæjarbúum, sem ekki þekkja
til, á óvart, að Gvendarbrunn-
I arnir góðu séu brátt að þrotum
1 komnir og verði að leita annarra
! bragða til að ná vatni, en bótin
j er sú að samkvæmt því, sem
vatnsveitustjórinn segir, mun
líklegt vera að hægt sé að ná til
vatns á hinu sama svæði. í síðara
kafla viðtalsins við vatnsveitu-
stjóra skýrir hann svo frá vatns-
dreifingunni um bæinn og því
sem gert hefur verið til úrbóta
á vatnsskorti og ýmislegu öðru
í því sambandi.