Morgunblaðið - 22.12.1957, Blaðsíða 2

2
MORCVIVBLAÐIÐ
Sunhr-^-Sur 22. des. 1957
Leynt er fyrir Sjálfstæðismönnum þeim upplýsingum
sem þarf til að gera heildartillögur um lausn
efnahagsmálanna
Þingræða Ólafs Björnssonar
EINS og sagt er frá annars
staðar í blaðinu í dag flutti
Ólafur Björnsson ræðu við 3.
umr. um fjárlagafrv., þar sem
hann fjallaði um aðstöðu
Sjálfstæðismanna til að gera
tillögur um lausn efnahags-
vandamálanna í heild. Ræða
Ólafs fer hér á eftir:
Herra forseti!
ÞA£) á að láta það svo heita, að
Alþingi ljúki afgreiðslu fjárlaga
nú fyrir þinghléið. í rauninni er
slík afgreiðsla þó aðeins á papp-
írnum, því að öll vandamál, sem
Alþingi ber að leysa í sambandi
við afgreiðslu fjárlaga eru enn
óleyst og skotið á frest.
Háttvirtum þingmönnum
stjórnarflokkanna hefur orðið
fátt um svör við gagnrýni
Sjálfstæðismanna á þessari
dæmalausu fjárlagaafgreiðslu
er nú fer fram, og er það að
vonum, Eina hálmstrá þeirra
virðist vera það að segja sem
Aukið viðskiptin. —
Auglýsið í Morgunblaðinu
Simi 2-24-80
BEZT AÐ AIIGLÝSA
í MORGUNBLAÐINV
Í.
svo, að Sjálfstæðismönnum
farist ekki að víta úrræða-
leysi og eymd stjórnarliðsins
í þessum málum, því að þeir
geti ekki bent á nein úrræði
sjálfir til lausnar efnahags-
vandamálunum.
Verður það meginefni máls
míns hér að gera grein fyrir
þeirri aðstöðu sem stjórnarand-
stöðunni er búin til þess að gera
heildartillögur um lausn efna-
hagsvandamálanna, sem er slík,
að þess verður ekki með neinni
sanngirni krafizt.
Vísitölustöðvun,
ekki verðstöðvun
En áður en rædd verður sú að-
staða, sem við stjórnarandstæð-
ingar höfum til þess að bera
fram tillögur þessum málum til
úrlausnar, verður fyrst að gera
sér grein fyrir því, í hverju það
vandamál er fólgið, sem leysa
þarf.
Það hefur mikið verið um það
talað, að dýrtíðarmálin svoköll-
uðu væru erfiðustu vandamál
efnahagslífsins í okkar þjóðfé-
lagi. Þetta má vissulega til sanns
vegar færa, en þó er það ekki
alltaf Ijóst, hvað átt er við með
dýrtíð eða hvaða mælikvarða á að
nota á hana. Káðstafanir þær, sem
háttvirtir stjórnarflokkar hafa
gert til framkvæmdar verðstöðv-
unarstefnu sinni er þeir nefna
svo, hafa einkum verið í því
fólgnar, að hagræða vísitölunni
þannig, að hún sýni ekki rétta
mynd af þróun verðlagsins. Ef
hlutirnir væru kallaðir sínu rétta
nafni, væri réttara að tala um
vísitölustöðvun en verðstöðvun.
Meiru á að skipta en framleitt er
En jafnvel þótt vísitalan væri
ekki fölsuð á svo markvissan
Ólafur Björnsson
hátt, sem átt hefur sér stað í tíð
núverandi hæstvirtrar ríkis-
stjórnar, væri ekki hægt að ein-
blína á hana sem óvefengjanleg-
an mælikvarða á dýrtíðina. —
Grundvallarorsök aukinnar dýr-
tíðar er venjulega sú, að þjóðfé-
lagsstéttirnar ætla sér að skipta
milli sín meiri verðmætum en
nema þjóðarframleiðslunni. Ef
framleiðslunni er t.d. ætlað að
bera meiri tilkostnað og álögur
en samsvara þeim verðmætum
sem hún skapar, þá verður af-
leiðingin aukin dýrtíð, hvort sem
hún kemur fram í hækkaðri vísi-
tölu þegar í stað eða ekki. Sama
máli gegnir ef bankarnir lána út
meira fé en nemur því sparifé,
innlendu og erlendu, er þeir hafa
yfir að ráða. Þriðja orsökin til
nýmyndunar dýrtíðar er greiðslu
halli á fjárlögum. Þegar eitthvað
af þessu þrennu á sér stað mynd-
ast aukin dýrtíð eða fölsk kaup-
geta, eins og hinn glöggi fjár-
málamaður Jón Þorláksson
nefndi það réttilega, því að það
sem raunverulega skeður er að
falskar ávísanir eru gefnar út á
verðmæti framleiðslunnar —
ávísanir, sem ekki er innstæða
fyrir.
Afleiðingar dýrtíðarinnar
Það ætti að vera ljóst, að þjóð-
félagið sem heild bætir ekki hag
sinn með þessu, en á hinn bóg-
inn hefur þetta ýmsar óheppi-
legar afleiðingar. Þessar afleið-
ingar koma í fyrsta lagi fram sem
verðhækkanir en í öðru lagi í því
að framleiðslan ber sig ekki og
stöðvast nema til komi opinberir
styrkir. Af þessu tvennu tel ég
að ríkisframfærsla atvinnuveg-
anna sé öllu skaðvænlegri en
verðhækkanirnar, þótt þær séu
auðvitað líka óæskilegar. Styrkja
fyrirkomulagið lamar allt fram-
tak og framfaraviðleitni í at-
vinnurekstrinum, þegar það er
komið í slíkan algleyming sem nú
er hér á landi. Atvinnurekendur
komast smám saman í sömu að-
stöðu og fastlaunaðir embættis-
menn, þannig að það hefur ekki
lengur nein áhrif á afkomu
þeirra, hvort fyrirtækin eru vel
eða illa rekin. Á sumum sviðum,
eins og t. d. á sviði verzlunar-
innar, verður það jafnvel svo,
þegar sett eru ákvæði um há-
marksálagningu, að atvinnurek-
andinn ber þeim mun meira ur
býtum, sem hann gerir óhagstæð-
ari innkaup.
Að áliti okkar Sjálfstæðis-
manna er það kjarni efnahags-
vandamálsins að fá þessu kippt
í lag. Framleiðslan þarf að geta
borið sig án opinberra styrkja,
þannig að áhætta sú er atvinnu-
rekstrinum fylgir hvíli á herðum
atvinnurekenda en ekki almenn-
ings. En skilyrði þess, að at-
vinnurekendur fáist til að bera
slíka áhættu er það, að einhver
von sé um hagnað ef vel gengur.
Skattarnir mega ekki vera svo
háir að þeir gleypi allt, sem fyr-
irtækin kunna að bera úr býtum
umfram rekstrarkostnað.
Xillögur um úrbætur
En hvaða leiðir eru þá færar
til þess að koma efnahagsmálun-
um þannig á kjöl, að stöðvuð sé
aukning dýrtiðarinnar og atvinnu
vegunum sé gert kleift að standa
Náttföt, sokkar, hanzkar,
ullarvettlingar, bindisnælur.
ermahnappar, skyrtur,
spartskyrtur, „Double-two“
terylene skyrtur, sem aldrei
þarf að strauja.
Vandaðar vörur — Fjölbreytt úrval
Það er alltaf gott
að fá bindi
í jólagjöff.
á eigin fótum án opinberra
styrkja?
í því efni duga ekki neinar
kákráðstafanir, heldur verður að
gerbreyta ýmsum grundvallarat-
riðum efnahagskerfisins frá því
sem nú er.
Ákveðnar tillögur í því efni
verða ekki gerðar, nema að
undangenginni víðtækri rann-
sókn á efnahagsmálum þjóðar-
innar og upplýsingasöfnun,
sem stjórnarandstaðan hefur
enga aðstöðu til að fram-
kvæma. Þessu til frekari sönn-
unar, skal það nokkuð rakið
í megindráttum hvaða upplýs-
ingar það eru, sem safna þarf,
áður en slíkar tillögur eru
gerðar.
Afkoma útvegsins
Það þarf í fyrsta lagi að gera
sér grein fyrir því, hvað miklar
tekj ur útflutningsatvinnuvegirnir
þurfa til þess að geta staðið á
eigin fótum. En öllum upplýsing-
um um afkomu útvegsins sem
lagðar hafa verið til grundvallar
ákvörðun þeirra uppbóta er hann
fær, hefur hingað til verið haldið
stranglega leyndum fyrir öðrum
en ríkisstjórninni og þeim sér-
fræðingum, er með henni hafa
unnið að lausn þessara mála. —
Þessi ástæða er ein næg til þess,
að stjórnarandstaðan hefur enga
aðstöðu til þess að leggja fram
ákveðnar tillögur í þessu efni.
í stað uppbótanna
En fleira kemur hér einnig til
greina. Það er ekki nóg að gera
sér grein fyrir því hvað útgerðin
þarf til þess að geta staðið á eigin
fótum, heldur líka því hvað út-
gerðin á að fá í stað uppbótanna.
Hér koma margar leiðir til greina
svo sem niðurfærsla innlends
verðlags, gengisbreyting, almenn
ur gjaldeyrisskattur o. fl. Verður
sú hlið að sjálfsögðu valin, sem
minnsta röskun hefur í för með
sér fyrir efnahagsstarfsemina og
minnstum óþægindum veldur
almenningi. En til þess að gera
sér grein fyrir því, hvaða úr-
ræða hér verður að telja bezt,
þarf að framkvæma viðamikla
útreikninga og safna upplýsing-
um. Er það verk sem ríkisstjórn-
in ein hefur aðstöðu til að láta
framkvæma.
Skattakerfið
Samkvæmt áður sögðu er það
heldur ekki nóg, að atvinnuveg-
unum sé skapaður rekstrargrund-
völlur, það þarf líka að gera þær
breytingar á skattakerfinu, að
vel rekin fyrirtæki haldi ein-
hverju eftir af hagnaði sínum,
þannig að hann gangi ekki óskipt
ur til hins opinbera.
En slíkar breytingar á skatta-
kerfinu verða ekki framkvæmd-
ar nema í samvinnu við embættis
menn skattheimtunnar og á
grundvelli upplýsinga frá þeim,
er þeir eðlilega telja sér hvorki
skylt né heimilt að láta öðrum í
té en ríkisstjórninni og trúnaðar-
mönnum hennar.
Kröfurnar til stjórnar-
andstöðunnar
Af þessu öllu ætti það að vera
Ijóst, að stjórnarandstöðunni er
ekki mögulegt að gera tillögur
um heildarlausn efnahagsmál-
anna, og þá ekki heldur um cin-
staka þætti þeirra, þar sem slíkt
er tilgangslítið nema sem liður
í heildarlausn.
Þeirri aðstöðu sem stjórnarand
staðan nú býr við í þessum efn-
um er auðvitað hægt að breyta
henni í vil, en slíkt er algerlega
á valdi ríkisstjórnarinn og
flokka þeirra er hana styðja. En.
meðan það hefur ekki verið gert,
er ekki hægt með neinni sann-
girni að álasa stjórnarandstöð-
unni fyrir það ,að hafa ekki á
reiðum höndum tillögur um
heildarlausn efnahagsvandamál-