Morgunblaðið - 21.01.1958, Blaðsíða 19

Þriðjudagur 21. janúar 1958
VORCUNfírAÐlÐ
19
Við „Hreppslioluna“ í Hveragerði. Holan er 60—70 m djúp og fæst úr henni allmikil gufa. Hún er
virkjuð til hitaveitunnar. Hverirnir í Hveragerði gefa mikla möguleika til iðnaðar.
Rarmsaka
efnaiðnaði
þarf
a
i
möguleika
Hveragerði
Fyrir tæpum þrjátiu árum hófst
landnám þar
Ark> 1929 hófst nýtt landnám
í Ölfusi. Þá voru byggð fyrstu
húsin í Hveragerði, sem nú er
orðið 600 íbúa þorp. ■»— Þá var
reist í Hveragerði fyrsta gróður-
húsið austanfjalls og sama ár
hófst bygging Mjólkurbús Ölfus-
inga, sem starfrækt var um 10
ára skeið, en síðan sameinað
Mjólkurbúi Flóamanna. Á hverju
ári síðan fjölgaði landnemunum.
Árið 1946 varð þorpið sjálfstætt
hreppsfélag. Þá voru íbúar um
300. Atvinnu höfðu íbúar þorps-
ins einkum við garðyrkjuna, og
nokkur iðnaður hefur einnig vax
ið upp, enda skilyrði til þeirrar
atvinnugreinar mjög góð.
Auðvitað er það vegna jarð-
hitans, sem þorpið hefur byggzt.
.— Sú náttúruauðlind er og óvíða
til annars staðar í jafnríkum
mæli. — Segja má, að enn sem
komið er, hafi jarðhitinn naum-
ast verið hagnýttur til annars en
upphitunar húsa. — Með vax-
andi tækni og aukinni iðnþróun
skapast miklir möguleikar til stór
aukinnar hagnýtingar jarðhitans,
einkum til iðnaðar. Rannsóknar-
ráð ríkisins hefur nú á undan-
förnum árum gert allvíðtækar
athuganir á því sviði. Ef stofn
sett yrði iðjuver á jarðhitasvæð-
um, væri Hveragerði tvímæla-
laust bezti staðurinn til þeirra
hluta.
Að beiðni hreppsnefndarinnar
auðvelt er að vinna raforku úr
gufunni.
Sem flestum mun kunnugt, er
Hveragerði eitt mesta jarðhita-
svæði á íslandi, og ekkert jarð-
hitasvæði er betur í sveit sett, —
ef svo mætti að orði komast, —
með tilliti til efnaiðnaðar, þar
sem þorpið er í þéttbýlasta land-
búnaðarhéraði landsins, um 46
km frá Reykjavík, og 22 km eru
héðan til næstu hafnar, hinnar
ört vaxandi verstöðvar í Þorláks-
höfn.
Árin 1947—’49 fóru fram á
vegum Jarðborunardeildar raf-
orkumálastjórnar ríkisins víð-
tækar rannsóknir á jarðhita
í Hveragerði og nágrenni. Skýrsl-
ur þser, sem starfsmenn Jarð-
borunard. og Rannsóknarráðs
ríkisins hafa samið um þessar
rannsóknir veita mikinn fróðleik
um jarðhitann á þessu svæði. Um
iðnaðarmöguleika, sem jarðhit-
inn skapar, hafa þeir samið merk
ar skýrslur, Baldur Líndal, B. S.,
og danski verkfræðingurinn Hal-
dor Topsoe: „Hagnýting jarðhita
í iðnaði." Þar er fjallað um fjöl-
mörg atrði, sem til greina kæmu
við hagnýtingu jarðgufunnar í
efnaiðnaði, t. d. aluminiumoxid-
vinnslu, þaravinnslu og vinnslu
á þungu vatni.
Um sumarið 1953 dvöldust hér
á landi um skeið þrír efnafræð-
ingar frá Battelle stofnuninni í
athuga og gefa álit sitt á því,
hverjir möguleikar væru fyrir
því að nýta hverahita og vatns-
afl landsins í enn ríkari mæli en
í Hveragerði fluttu þingmenn i Ohio, Bandaríkjunum, til þess að
Árnesinga á síðasta Alþingi til- | athuga og gefa álit sitt
lögu til þingsályktunar um að
fela ríkisstjórninni að láta rann-
saka möguleika á efnaiðnaði í
Hveragerði. Tillagan var ekki af-
greidd á síðasta þingi og því flutt
að nýju nú, á yfirstandandi þingi.
Tillögunni fylgdi svohljóðandi
greinargerð frá oddvita hrepps-
ins:
„Næst vatnsorkunni er jarð-
hitinn stærsta auðlind fslands.
Enn er þessi auðlind ekki nýtt,
nema að litlu leyti. Með borun-
um og betri nýtingu hitans skap-
ast möguleikar á mikilli eflingu
íslenzks atvinnulífs.
Margir telja, að í framtíðinni
verði iðnaðurinn helzti atvrnnu-
vegur landsmanna. Fólksfjölgun
er mikil og vaxandi.
Árið 1955 fjölgaði landsmönn-
um um rúml. 3.400, eða 21,7 af
þús. Undanfarna áratugi hefur
iðnaðurinn tekið við fólksfjölgun
inni. Verður þróunin og án efa
sú í framtíðinni.
Vegna þess, hve landið er
snautt af hráefnum, yrði fyrst og
fremst um efnaiðnað að ræða.
Þar yrði jarðhitinn stærsti orku-
gjafinn. f hveravatni, gufu og
hveraleir eru fjölmörg efni, sem
orðið gætu undirstaða efnaiðnað
ar. í annan stað má benda á, að
þeirra verið tekin til allnákvæmr
ar rannsóknar, með nýtingu guf-
unnar í iðnaði fyrir augum. Er
gert ráð fyrir, að gufuhverir
þeir, sem hér um ræðir, séu
svipaðrar tegundar og á Ítalíu,
mun afl þeirra haldast óbreytt
í margar tugþúsundir ára.“
í skýrslunni eru talin upp
helztu efni sem fundizt hafa hér
á landi og líkleg eru til þess að
geta komið til greina sem hrá-
efni, a. m. k. að nokkru leyti, við
ýmiss konar efnaframleiðslu. T.d.
þungt vatn, brennisteinn, klór og
þari, og er tekið fram, að nýjar
uppfinningar og framfarir ó sviði
efnaiðnaðar hafi skapað mikla
möguleika til margvíslegrar fram
leiðslu úr þara.
Nú nýlega hefur Baldur Líndal,
verkfr., lokið við að semja rit-
gerð um þaravinnslu, og Rann-
sóknarráð ríkisins gerir einmitt
ráð fyrir, að slíkri verksmiðju
verði valinn staður í Hveragerði,
og á B. L. nú bréfaskipti við
Battelle stofnunina varðandi
þaravinnslu hér á landi.
Rannsókn og hagnýting ísl.
náttúruauðæfa hefur oft verið
rædd á Alþingi hin síðari ár, og
um þau mál hefur þingið gert
merkar ályktanir. Snemma árs
1953 voru samþ. á Alþingi tvær
ályktanir um þetta efni. í annarri
ályktuninni var ríkisstj. falið
að láta hraða sem mest rann-
sókn á því, hvernig jarðhiti yrði
sem bezt hagnýttur, m. a. til
orkuframleiðslu og iðnaðar og að
láta gera áætlanir um hagnýtingu
jarðhitans á sem flestum stöðurn
á landinu ög undirbúa löggjöf um
hagnýtingu þessarar auðlindar.
Tveimur árum síðar kaus Al-
Einbjörn Þórðarson
frá Sfraumfjarðar-
fungu
HINN 13. nóvember andaðist í
sjúkrahúsinu i Stykkishólmi Ein-
björn Þórðarson frá Straum-
fjarðartungu í Miklaholtshreppi,
eftir erfiða sjúkdómsþraut. Hann
var fæddur að Álftártungu á Mýr
um 16. apríl 1887 og ólst þar upp
til 8 ára aldurs og flutti þá með
foreldrum sínum vestur að Borg-
arholti í Miklaholtshreppi og þar
dvaldi hann unz hann kvæntist
árið 1916 eftirlifandi konu sinni
Ragnheiði Kristjánsdóttur frá
Ytra-Lágafelli og byrjuðu bú-
skap að Elliða í Staðarsveit í
sambýli við Pál bróður Einbjarn
ar. Þar bjuggu þau í 5 ár en í
iBorgarholti í 13 ár. í Straum-
'fjarðartungu, sem Einbjörn var
lengst kenndur við bjuggu þau
í 21 ár, en brugðu þá búi og
fluttust til Stykkishólms árið
1956.
Þetta er í stuttu máli saga
Einbjarnar. Hann var prúðmenni
hið mesta, fáskiptinn um annarra
hagi, ötull að hverju sem hann
gekk, en það sem einkenndi hann
hvað mest var trúmennskan.
Hvert það starf sem honum- var
falið var í öruggri umsjón. Þann-
ig kom hann mér fyrir sjónir.
Við hittumst sjaldan svo að hann
hefði ekki eitthvert spaugsyrði
við hendina og minnugur var
hann á þjóðlegan fróðleik og gam
an að rifja upp með honum forn-
ar minningar.
Sjúkdómskross sinn bar hann
af þeim styrk sem honum var í
æsku gefinn, enda var hann
ákveðinn trúmaður og sagði hann
mér og fór ekkert dult með hvert
hann hefði um árin sótt sinn
styrk. Hann var aldrei neinn auð
maður á veraldar vísu, en gest-
risni þeirra hjóna var viðbrugðið.
Á heimili þeirra voru allir vel-
komnir og þeim tekið tveim hörtd
um.
Þau hjón áttu tvö börn, Vigdísi
húsfreyju á Rauðamel í Eyjar-
hreppi og Alexander, sem búsett-
ur er í Reykjavík.
Með Einbirni er borfinn yfir
móðuna miklu, góður drengur,
sem margir sakna, en um leið
eiga góðar minningar um. Hann
vildi ekki vamm sitt vita í neinu.
Eiginkonu hans berast margar
samúðai'kveðjur.
Blessuð sé minning Einbjarnar
Þórðarsonar.
Á. H.
Kennsla
ÞÝZKUKENNSLA handa byrj-
endum og skólafólki og þeim, sem
ætla að rif ja upp og bæta við skóla
verkefnin. — Talþjálfun, stílar,
glósur, þýðingar, verzlunarbréf o.
fl. — Dr. Ottó Arnaldur Magnús-
son (áður Weg), Grettisgötu 44A.
Sími 15082.
Vordinborg húsmæðraskóli
ca. 1% st. ferð frá Kaupmanna-
höfn. Nýtt námskeið byrjar 4.
maí. Barnameðferð, kjólasaumur,
vefnaður og nandavinna. Skóla-
skrá send. Shni 275. Valborg Olsen
Samkomur
K. F. U. K. — Ad.
Saumafundur í kvöld kl. 8,30.
Efni: Hver er náungi minn? Kvik-
mynd og kaffi. Allar konur vel-
komnar. — Stjórnin.
hingað til hefur verið gert, eink- j Þingi sjö manna milliþinganefnd
um með tilliti til aukins efna- ^il gera tillögur um eflingu
iðnaðar. Að lokinni heimsókn 1 núverandi atvinnugreina til fram
sinni skiluðu þeir skýrslu, þar leiðslu- og atvinnuaukningar og
sem þeir fjalla um niðurstöður
af athugunum sinum og viðræð-
um við ísl. sérfræðinga.
í skýrslunni segir m. a. á þessa
leið: „Þörfin fyrir nýjan og auk-
inn iðnað á íslandi til þess að
veita auknum íbúafjölda atvinnu
og greiða fyrir sívaxandi inn-
flutningi, sem bætt lífskjör fólks
ins hafa í för með sér, hlýtur að
vera öllum ljós.
Sem betur fer er legu landsins,
veðurfari og dugnaði fólksins
þann veg farið, að þetta hjálpast
allt að til þess að gera mögu-
legar víðtækar tæknilegar fram-
farir jafnhliða umfangsmikilli
útflutningsverzlun, sem byggist
á framleiðslu nýrra vörutegunda.
Heitt hveravatn er önnur stærsta
auðlind landsins, og áætla má,
að hverir, sem dreifðir eru milli
hér um bil 200 staða víðs vegar
um landið geti látið í té vatns-
magn, er nemur 112.000 ltr. á
mínútu. Vitað er ,um 10 gufu-
svæði á íslandi og hafa nokkur
Fíludelfía. - Vukningarvika
Samkoma hvert kvöld vikunn-
ar kl. 8,30. 1 kvöld tala Arnulv Ky-
vik og Jóhann Pálsson. Kvartett
syngur. Allir velkomnir.
I. O. G. T.
St. Iþaka
Fundur í kvöld. St. Mínerva
heimsækir. — Æ.l.
Félagslíi
Sundfélag Hafnarfjarðar
hefur nú byrjað æfingar og verða
æfingar á vetri komanda sem hér
segir: —
Yngri flokkur á mánudögum kl.
7—8 og miðvikud. kl. 7—8.
Eldri flokkur á sunnudögum kl.
9 f.h., mánud. kl. 8,15—,9,15 síðd.
miðvikud. kl. 8,15—9,15 síðd., og
fimmtud. kl. 8,15—9,15 síðdegis.
Dýfingar á mánud. kl. 9 síðdegis.
Nýir félagsmenn eru ávallt vel-
komnir og láti skrá sig á ofan-
greindum æfingadögum. Mætið veL
— Stjórnin.
BEZT AÐ AllGUfSA
1 MORGUmLAÐim
hagnýtingar náttúruauðæfa lands
ins, og á síðasta þingi var sam-
þykkt að láta fara fram rækilega
athugun á því, hverjir möguleik-
ar eru hér á landi til hagnýtingar
kjarnorku og geislavirkra efna í
þágu atvinnuveganna.
Fyrrnefndar athuganir og áætl
anir munu enn vera skammt á
veg komnar. Því er það, að þess
er hér farið á leit, að málum
þessum verði hraðað, sem frek-
ast er unnt og framkvæmdir hafn
ar hið fyrsta. Þegar til fram-
kvæmda kemur, er sjálfsagt, að
velja slíkum iðnaði stað í Hvera-
gerði. Þorpsbúar hafa þörf fyrir
aukna atvinnu, og eins og áður
segir, er þorpið á því svæði, að
ekki er um ákjósanlegri stað að
ræða. Því vænta Hvergerðingar
þess, að undirbúningi (þar á með
al frekari borunum hér) og at-
hugunum verði hraðað svo sem
frekast er unnt, og að þeim lokn-
um verði framkvæmdir þegar
hafnar hér í Hveragerði.
Þórscafe
ÞRIÐJUDAGUR
DAIMSLEIKUR
AÐ ÞÓRSCAFÉ í KVÖLD KL. 9
K.K.-SEXTETTINN LEIKUR
Söngvari: Ragnar Bjarnason.
Sími 2-33-33