Morgunblaðið - 21.01.1958, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 21. janúar 1958
MORGVNBLAÐIÐ
3
1957 hefur Loftvarnarnefnd greitt
út fé, sem hér seg'ir:
þús. kr.
Stjórnarstöðvar ............. 76
Aðvörunarkerfi ............. 292
Fjarskipti ................. 290
Hjúkrunar- og líknarmál . 2.635
Eldvarnir ................ 1.034
Byrgi ...................... 303
Birgðageymslur ............. 618
Hjálparsveitir ............. 348
Ýmislegt ................... 202
Gleymum ekki Ungverjalandi
Samtals 5.798
Þólcnun 7 nefndarmanna
í 5% ár................. 264
Laun framkv.stj. og aðst.m 461
Annar skrifstofukostnaður 160
Aldrei síðan ísland varð sjálf-
stætf ríki hafa erlendir ráða-
menn sent íslenzkri ríkisstjórn
svo „föðurlegt og uppfræð-
andi“ bréf sem Bulganin Her-
manni Jónassyni nýlega, —
en um leið lítilsvirðandi, þar
sem íslendingum er ætlað að
móttaka þann boðskap, að svo
geigvænlegir atburðir eins og
fclóðbað Bússa í Ungverjalandi
í árslok 1956 hafi naumast
skeð, eða að minnsta kosti eng-
in áhrif haft á friðarmálin i
heiminum. Sjálfir böðlarnir
tala um sig sem helztu tals-
menn friðar og sátta i sambúð
þjóða.
Bulganin segir svo m.a. í
bréfi sínu til Hermanns:
„Það er alkunna, að síðan
Genfarfundurinn var haldinn,
hefur ástandið í alþjóðamálum
batnað að miklum mun. Sam-
band milli allra ríkja heims
hefur orðið betra og opnazt
hafa leiðir til þess að binda
smátt og smátt endi á óleyst
deilumál. í stuttu máli má
segja, að ís „kalda stríðsins“
væri að nokkru leyti brotinn.
Að sönnu urðu atburðir, sem
gerðust í lok ársins 1956 til
þess að rjúfa þessa farsælu
þróun og gera ástandið i al-
þjóðamálum erfiðara. En „and
inn frá Genf“ var eltki grafinn
við samningaborðið, heldur i
rústunum í Súez og Port Said‘.
Svo mörg eru þau orð! En ís
lendingar munu tæplega
gleyma Ungverjalandi.
Lofivarnarneínd hefur unniB mikið
sfarf og aflað þýðingarmikilla tækja
Rógur kommúnisfa um loftvarnir
í DESEMBER 1956 .endi Loft-
varnarnefnd Reykjavíkur ýtarlega
skýrslu uni starfsemi sína til ríkis-
stjórnarinnar og til bæjaryfirvald-
anna. Nú 13 mánuðuin eftir að
skýrslan var send þessuni aðilum,
cr liún gerð að rógsefni í Þjóð-
viljanum á sunnudag og i auka-
blaði þcssa sama blaðs í gær. 1
13 inánuði hefur Þjóðviljinn beð-
ið iucð pessa ,,bombu“ sina, þar
til að bún cr nu lálin springa á
doguuuin fyrir kosningarnar. í
grcin Þjóðviljans er snúið úl úr
skýrslu Loftvarnarneí'ndar, tekin
úr benni slilur á víð og dreif og
þagað um mikilsverðar staðreynd-
ir og starfscmi Loftvarnarnefndar
yfirleitt. 1 staö þess komr. svo bein-
ar skröksögur eða dylgjur uin það,
scm blaðið kaliar ,,sóun“ nefnd-
ariiinar.
Eins og kunnugt er hafa verið
í gildi lög um ráðstafanir til loft-
varna, alh síðan í styrjöldinni eða
árið 1941, en árið 1951 var þess-
um lögum breytt og hefur Loft-
varnarnefiid starfað samkvæmt
þeim og var skipuð í júnímánuði
1951. Samkvæmt lögunum eiga
sæti í Loftvarnarnefnd, lögreglu-
stjóri, slökkviiiðsstjóri, borgar-
læknir, yfirverkfræðingur Land
símans, verkfræðingur í þjónustu
bæjarins og tveir menn kjörnir af
bæjarráði, sem eru þeir Tómas
Jónsson, borgarlögmaður og Jón
Axel Pétursson, forstjóri. Síðan
á miðju ári 1951 hefur Loftvarnar
nefnd unr.ið mikil og margvísleg
störf, og gert ríki ig bæ grein fyr-
ir þeim í skýrslum sínum. Ýtar-
legasta skýrslan er sú sem bent
var á hér áður og er frá í árslok
1956, en þar er starfsemi Loft-
varnarnefndar rakin.
Hér eru ekki tök á því, að gera
störfum nefndarinnar nein tæm-
andi skil, en skal aðeins stuttlega
bent á aðalþættina í starfi hennar.
Margvíslesar ráSstafanir
í húsi Heilsuverndarstöðvarinn-
ar eiga að vera aðalstöðvar loft-
varnanna ef til kæmi og er þar
komið fyrir símaskiptiborði, sem
tengja á við bæjarkerfið. Gerðar
hafa verið ráðstafanir til þess að
hægt sé að koma upp aðvörunar-
kerfi með mjög litlum fyrirvara
og keyptar loftvarnarflautur í
þeim tilgangi. Ennfremur hefur
verið keypt mikið og fullkomið
talstöðvarkcrfi í samráði við Lands
síma Islands og er þar urn að ræða
allýtarlega skipulagningu fjar-
skiptaþjónustu í þágu loftvarn-
anna.
Mikil áherzla hefur verið lögð
á bjúkrunar- og Iiknarniál. Ráð-
stafanir hafá verið gerðar til þess
að koma upp bráðabirgðasjúkra-
rúmum í nágrenni bæjarins og
hefur þótt rétt að hafa hér tilbúin
allt að 1000 sjúkrarúm til ráð-
stöfunar fyrir fólk, er kynni að
slasast í loftárás. Hefur miklu fé
verið kostað í þessu sambandi til
kaupa á ails konar hjúkrunargögn
um, læknisáhöldum, fatnaði og
teppum til notkunar í sjúkrahús-
um, slysavarðstofum og loftvarn-
arbyrgjum. Allur þessar vörur liafa
verið keyptar sainkvænit úlboðuni
og liafa sérfróðir inenn vcrið þar
til aðstoðar. M. a. voru sérfróðir
menn kvaddir til að dæma um þau
tilboð, sem komu um vefnaðarvör-
u" Loftvarnarnefnd getur þess í
skýrslu sinni, nð alll séu þetla
vörur, scni Iiuldi verðgildi sinu,
þó ckki koini til ófriðaraðgerða og
að suniar séu mjög fullkoiunar,
svo seni skurðstofu- og Iækninga-
tæki, sum sjúkrurúinin o. s. frv.
Það er mikilsvert að eiga slíkar
birgðir, sem hægt er að grípa til
ef voveiflegir atburðir gerðust,
svo sem 'magnaður sóttarfaraldur.
Huustið 1955 þegar mænusóttin
geisaði liér, var miklu hægara uin
allar ráðstafanir við að konui upp
i skyndi sjúkrurúniuni og aflu
lækningutæk ja, vegna þess að
bægt var að grípa til þeirra birgða,
sein Loftvarnarnefnd réði yfir. Þá
hefur Loftvarnai'nefnd haft með
höndum umfangsmiklar eldvarnir,
keypt hafa verið ýmiss konar
slökkvitæki sem einnig verða lengi
nothæf, þótt ekki verði þeirra þörf
vegna loftárása. Loftvarnarnefnd
hefur gert víðtækar áætlanir um
loftvarnabyrgi, gert yfirlit um
staðsetningu slíkra byrgja, víðs-
vegar í bænum. Þá hafa verið gerð
ar áætlanir um stofnun og skipu-
lag hjálparsveita, og keypt tæki
handa þeim, ef til þyrfti að taka,
o. s. frv.
Yfirlit urn kostnaö
Frá miðju ári 1951 til ársloka
Alls kr. 6.683
Dœmi annarra þjóSa
Eins og Ijóst er af skipun nefnd
arinnar er hér að mestu leyti um
sérfræðinga að ræða, sem samkv.
lögunum um loftvarnir eiga að
starfa að þessum málum. Lögin
um loftvarnir eru í samræmi við
það, að allar nágrannaþjóðir okk-
ar hafa sams konar cða svipaðar
varnir í borguni sínum og skiptil’
þá ekki máli, þó þessar þjóðir séu
hlutlausar og má þar benda á
Svía, sem til dæmis ekki eru í At-
lantshafsbandalaginu, en leggja
þó mikið fé árlega til loftvarna
Álit raðunauts N.4TO
1 þessu sambandi má benda á,
að í júlí sl. árs kom til Islands sá
maður, sem er aðalráðunaulur At-
lantshafsbandalagsins i loftvarnar-
niálum. Lauk hann injög miklu
lofsorði á framkvæmdir Loftvarn-
arnefndar og segir hann í bréfi til
hennar, að nefndin haf. hér
Reykjavík afkastað miklu og jafn-
vel nieiru en sumar aðrar þjóðir
liafi gert í borgum sinuni. Jafn-
framt mun þessi ráðunautur
bandalagsins hafa lagt að ríkis-
stjórninni, að leggja áfram fé til
þessara framkvæmda, en ríkissjóð
ur og bæjarsjóður eiga, samkv.
lögum, að kosta þær að hálfu hvor
aðili. Á sl. ári hætti þó ríkisstjórn-
in að ætla fé til loftvarnanna á
fjárlögum.
Hér verður ekki farið út í að
elta ólar við aðdróttanir og skrök-
sögur Þjóðviljans í sambandi við
Loftvarnarnefnd en kommúnistar
hafa ætíð verið mjög andvígir loft
vörnum hér í Reykjavík
AS þeim flokki undantekn
um hafa allir veriS sammála
um, aS sjálfsqgt vœri aS lialda
uppi sem víStœkustu öryggis-
kerfi fyrir horgarana, ef kœmi
til loftárása á Iteykjavík og hef
ur Loftvarnarnefnd miSaS störf
sín viS þaS. Þeir menn, sem
nefndina skipa, samkvœmt því
sem ákveSiS er í lögum, eiga
sízt skiliS slíkar dylgjur og sví-
virSingar, sem ÞjóSviljinn ber
fram, en allir þessir menn hafa
unniS mjög mikiS og margbrot-
iS starf þau 6—7 ár, sem nefnd
in hefur starfaS.
STAKSTEINAR
Yfirklór Björrs
Björn Bjarnason, fallni komm-
únistaformaðurinn í Iðju, gerði
tilraun til þess í Þjóðviljanum á
sunnudag að klóra yfir það mis-
ferli, sem átt hefur sér stað í
meðferð kommúnsta á félagssjóði
Iðju, en eins og skýrt hefur verið
frá lánuðu þeir sjálfum sér % af
sjóðnum. Hér í blaðinu var á
dögunum birt mynd af fylgiskjali
sem er reikningur yfir veizlu,
sem Iðju-stjórnin hélt rússnesk-
um gestum í Naustinu og sýndi
að þar höfðu eyðzt tæplega þrjú
þúsund krónur. Björn segir í
Þjóðviljanum á sunnudaginn, að
reikningurinn sýni að „fyllstu
hófsemi hei'ur verið gætt í veit-
igutn“. Félagar í Iðju eru hins
vegar tæplega sammála Birni um
þetta, eins og fleira.
Björn kveðst hafa gert ráðstöf-
un til að stefna Morgunblaðinu
út af upplýsingum sem það birti
úr skýrslu löggiltra endurskoð-
enda um fjármál Iðju. Slík máls-
höfðun getur vitaskuld gefið
tækifæri til þess að leggja með-
ferð kommúnista á fjármunum
Iðju fyrir dómstólana, en betra
hefði þó verið, ef Björn hefði
séð um að fylgiskjölunum, sem
ekki hafa kornið fram með reikn-
ingunum frá fyrri árum, yrði skil
að, ef þau eru þá ennþá til.
Yfirfctreiðsla á SÍS
30 þns. lítror nl olíu fóru í sjdinn
Leiðsla frá olíugeymi rifnaði vegna
sjógangs
PATREKSFIRÐI, 18. jan. —
Áframhaldandi veðurofsi hefur
geisað hér undanfarna daga. Að-
faranótt fimmtudagsiris var hér
vestan og norðvestan stórviðri
með miklum sjógangi og særoki.
Flóð urðu mikil þótt ekki væri
stórstreymi.
Fönn hefur kyngt niður og
hafa samgöngur allar truflast að
meira og minna leyti í sýslunni.
Þá hafa miklar simabilanir orð-
ið.
Vegna veðurhamsins hefur ver-
ið erfitt að flytja mjólkina úr
Rauðasandshreppi á sjó til
Patreksfjarðar.
Skemmdir urðu nokkrar á hrá-
olíulögn Olíufélagsins hér, af
völdum sjógangs. Tveir kassa-
geymar eru staðsettir við inn-
siglinguna í höfnina hér á mal-
arkambi. Sópaðist mölin í burtu
á nokkru svæði þar sem lögnin
liggur um. Rifnaði leiðslan við
þetta og rann öll olían úr öðrum
geyminum í sjóinn, sennilega um
30 þús. lítrar. Gerðist þetta að
nóttu til, svo menn urðu ekki
varir við það fyrr en tjónið var
orðið.
í dag er hér 10—11 stiga frost.
—Karl.
NAIROBI 18. jan. — Vísindaleið-
angur er nú að rannsaka jöklana
á Kenya-fjalli, sem er eitt hæsta
fjall Afríku. Leiðangursmenn
sendu í dag skeyti
það, að þeir hefðu fundið
lík nálægt tindi fjallsins. —
Talið er að þetta séu leifar fjalla
leiðangurs, sem kleif Kenya-
fjallið fyrir 20 árum í leit að fjár
sjóði, sem þjóðsögur hermdu að
þar væri fahnn.
í gær gaf SÍS út nýja heildar
útgáfu af rógsgreinum Tímans
frá síðustu vikum um bæjarmálin
og einstaka menn. í þeirri útgáfu
er SÍS að reyna að breiða yfir
þá staðreynd, að það var útsvars-
frjálst í Reyltjavík í lieilt ár en
tekst heldur ófimlega. í þessu
Tímablaði er því skrökvað upp,
að Sameinaðir verktakar séu út-
svarsfrjálsir og er vitnað í tillögu,
sem Þórður Björnsson hafi flutt
um þetta mál í bæjarstjórn. Sú
tillaga var send Niðurjöfnunar-
nefnd Reykjavíkur til umsagnar
og í umsögninni segir svo:
„Árið 1952 lagði nefndin útsvar
á Sameinaða verktaka, sem hóf
starfsemi sína seint á árinu 1951,
en ríkisskattanefndin felldi út-
svarið niður. Nefndin lagði því
ekki útsvar á samtök þessi árin
1953—1955, enda töldu félags-
mennirnir fram ágóðahluta sinn
í samtökunum með öðrum tekjum
sínum, og var hann útsvarslagður
þar. Á árinu 1955 var útsvar fé-
lagsmanna um 111 þúsund kr.
hærra en verið hefði, ef arðurinn
hefði ekki verið talinn með tekj-
um þeirra, heldur útsvarslagður
hjá samtökunum. Útsvar á Sam-
einaða verktaka gæti hins vegar
í mesta lagi orðið kr. 31 þús., þar
sem hámark tekna, sem leggja
má á, er 200 þús. kr., en velta
samtakanna ekki álagsbær hér,
þar sem starfsemin fer öll fram
utanbæjar. Hefir útsvarálagning-
in eins og hún ltefir verið fram-
kvæmd undanfarin ár, verið hag-
kvæmari fyrir bæjarsjóðinn en
að leggja á samtökin og sleppa
arðinum úr tekjum félagsmanna"
Af þessu er ljóst, að það er
síður en svo að þessi samtök
hafi verið, útsvarsfrjáls heldur
hefur verið lagt eins hátt útsvar
á þátttakendur þessara samtaka,
eins og frekast var mögulegt.
Skröksagan um útsvarsfrelsi
Sameinaðra verktaka á víst að
vera eins konar yfirbreiðsla á
um SÍS, út af því að þessi auðhringur
kom sér undan að greiða útsvar
í Reykjavík heilt ár, og hefur
haft sífelld undanbrögð um
greiðslu gjalda til bæjarins, jafn-
framt því sem þetta fyrirtæki
hefur þanið sig út hér í Reykjavík
^ á kostnað bæjarbúa.