Morgunblaðið - 25.02.1958, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 25 febr. 1958
MORGVNBLAÐJÐ
11
Hér er fyrsta kýrin í Bandaríkjunum, sem fætt liefir af scr
kálf þar sem djúpfryst sæði hefir verið notað til xrjóvgunar.
víðs vegar um landið, ennfrem-
ur innflutning þess'til að mynda
ný búfjárkyn.
Breytinga þörf
Það er nú sýnt að offram-
leiðslan í vissum greinum land-
búnaðarins mun leiða til þess
að beina verður búnaðarháttum
okkar inn í nýjar brautir ef
ekki á að verða stöðvun eða
jafnvel afturför. Beinist þá hug-
urinn einkum að þeirri fram-
leiðslu er helzt mundi hæfa til
útflutnings.
Við slíka umsköpun, ef fram-
kvæmd verður, er þörf innflutn-
ings holdakynja, því komið hef-
ir í ljós að kjötframleiðsla er
arðvænlegri til útflutnings en
mjólkurframleiðslan. Einnig er
mikil nauðsyn aukinna kynbóta
m;ð bættri ræktun þess búfjár-
sU fns, sem fyrir er í landinu.
En það sem sérstaka athygli
vekur í þessu sambandi og eitt
af því sem getur leitt til raun-
hæfra úrbóta á þessu sviði er
djúpfrysting sæðis og flutning-
ur þess langan veg. I tilefni
þessa snéri ég mér til þeirra
þriggja manna, sem mesta þekk-
ingu hafa á þessu efni hér á
landi, þeirra nautgriparæktar-
ráðunautanna, Ólafs E. Stefóns-
sonar og Bjarna Arasonar og
dr. Halldórs Pálssonar sauðfjár-
ræktarráðunauts. Er efni þess-
arar greinar byggt á upplýsing-
um þeirra.
Djúpfrysting sæðis er að sönnu
á tilraunstigi og hefir t. d. ekki
enn tekizt að djúpfrysta sæði
úr hrútum, svo að á þessu stigi
málsins er ekki um að ræða að
nota þessa aðferð við kynbæt-
ur á sauðfé. Hrútssæðið er of
viðkvæmt til þess að það þoli
djúpfrystinguna með þeim að-
ferðum sem nú eru kunnar. Hins
vegar er komin allmikil reynsla
á djúpfrystingu nautasæðis og
starfsemi á því sviði allmikil er-
lendis, t. d. í Bandaríkjunum og
Bretlandi.
Kynning djúpfrystingar
Upphaf þessa máls hér á landi
er það, að Bjarni Arason flutti
um þetta ’efni erindi á nám-
skeiði, sem Búnaðarfélag íslands
hélt fyrir ráðunauta sína og
héraðsráðunauta landsins s. 1.
vetur, en hann var þá nýkom-
inn úr námsför í Bretlandi og
bandanna um stofnun miðstöðv-
ar fyrir djúpfryst sæði, eins-
konar sæðisbanka. í framhaldi
af þessu hefir málið svo komið
fyrir Búnaðarþing. Hefir erindi
um þetta nú verið lagt fyrir
einstök búnaðarsambönd á land-
inu, en svör eru ekki komin frá
þeim öllum varðandi afstöðu
þeirra til málsins. Er það því á
algeru byrjunarstigi.
Þó hafa verið gerðar ráðstaf-
anir til þess að fá hingað til
lands sérfræðing á þessu sviði
frá I.C.A., þ. e. Tækniaðstoð
Bandaríkjanna, og er hann vænt
anlegur hingað til landsins á
komandi vori. Auk þess að leið-
beina um skipulagningu og
stofnun djúpfrystingarstöðvar er
fyrirhugað að hann leiðbeini um
starfsemi þeirra tæknifrjóvgun-
arstöðva, sem fyrir eru hér á
landi.
Hvernig er djúnfryst
Um djupxrysuiigu sæðis far-
ast Bjarna Arasyni orð á þessa
leið í fyrrgreindu erindi sínu:
„Aðeins fá ár eru síðan tókst
að frysta sæði án þess að það
tapaði lífskrafti sínum. Aðferð-
in var fundin upp af tveimur
brezkum lífeðlisfræðingum, Row
son og Polge á rannsóknarstöð
í Cambridge. Nú mun þessi
tækni hafa verið i notkun í 2—3
ár. Aðferðin við frystingu sæðis-
ins er tiltölulega einföld í fram-
kvæmd. Sæðið er blandað viss-
um efnum og meðhöndlað sam-
kvæmt ákveðnum reglum, síð-
an er það sett í smáglös eða
„ampúlur", sem hvert inniheld-
ur lcc, eða skammt til einnar
frjódælingar. Glös þessi eru sett
í vökvabað og baðið kælt með
ákveðnum hraða niður í mínus
79 gráður C. Kæling vökvabaðs-
ins fer fram á þann hátt, að út
í það er settur „þurrís“ (kol-
efnistvísýringur í föstu formi).
Eftir frystmgu er sæðið geyrnt
í hitaeinaðruðum geymum í
vökvabaði og er hitastiginu
haldið stöðugu með því að hafa
jafnan í vökvanum nokkuð af
„þurrís“. Bræðslumark „þurríss-
ins“ er um -p 79 C. og helzt
vökvinn í geymnum því á því
hitastigi. Allur tækniútbúnaður
við frystingu sæðis og geymslu
er mjög einfaldur og ódýr. Þeg-
ar sæðið er notað eru „ampúl-
urnar“ þýddar í köldu vatni, en
gæta verður • -* hlýindi
w

UI )jyy, , !!///•>*
Djúpfrysting sæðis merkasta
má/ið á sviði búfjárræktar
timcAR
F'Vnxj.-l Búnaðarþingi því er nú
situr liggur erindi um eina hina
merkustu nýjung á sviði búfjár-
ræktar að því er sérfræðingar
okkar í þessurn málum telja.
Hér er um að ræða djúpfryst-
ingu sæðis og dreifingu þess
hafði þá m.a. kynnt sér þetta efni.
Áður höfðu fræðimenn á sviði
búfjárræktar hér á landi kynnt
sér þetta nokkuð af erlendum
skrifum. Á fyrrgreindu nám-
skeiði kom fram mjög mikill
áhugi á þessu máli og leiddi
það til þess að fram kom hug-
mynd um að koma á samvinnu
hér á landi milli búnaðarsam-
komist ekki að þeim fyrr en
rétt áður en notkun þess fer
fram“.
Til fróðleiks er gaman að at-
huga nýjustu tölur um árangur
tæknifrjóvgunar í Bandaríkjun-
um bæði með nýju sæði og djúp-
frystu.
í Minnesotafylki var gerð til-
raun með tæknifrjóvgun 1012
kúa með djúpfrystu sæði. í ljós
kom að 72% kúnna frjóvguðust
við fyrstu tilraun þegar djúp-
frysta sæðið var notað en 74%
þegar nýtt sæði var notað. Þetta
er talinn mjög góður árangur.
Mjög góður árangur hérlendis
Hér á landi hefur tækni-
frjóvgun á nautgripum verið
lengst stunduð hjá Sambandi
nautgriparækíarfélaga Eyja-
fjarðar á sæðingarstöðinni á
Akureyri. Hefir árangur und-
anfarinna ára verið þar mjög
góður. 71—72% kúnna frjóvg-
ast við fyrstu tilraun og er
þetta með bezta árangri sem
fæst og t. d. talsvert betri
árangur en fæst yfirleitt í ná-
grannalöndum okkar.
Eins og fyrr segir eru land-
framleiðslu. í skrifum um málið
hafa komið fram tvö ólík sjón-
armið varðandi það, hvernig
þessari framleiðslu skuli háttað.
Hafa sumir talið, að hafa bæri
hjarðir hreinræktaðra holda-
nautgripa í þessu skyni, en aðr-
ir, að framleiða ætti kjöt af
einblendingum í sambandi við
mjólkurframleiðslu. Eg hef áður
látið í ljós þá skoðun, að síðari
leiðina bæri að velja (Árbók
landbúnaðarins 1955, bls. 34 et.
seq.). Yrðu lélegri mjólkurkýrn-
ar þá látnar fá við hreinr§ektuð
um holdanautum og einblending-
arnir aldir til slátrunar. Með
þessu móti yrði komizt hjá því
að hafa sérstakan bústofn til
framleiðslu á sláturgripum ann-
an en örfáar hreinræktaðar
hjarðir holdanautgripa, sem sæju
sæðingastöðvum og öðrum fyr-
ir nautum. Framleiðsla kjöts af
hreinum holdanautgripum yrði
hins vegar víðast hvar óhag-
kvæm miðað við dilkakjötsfram
leiðslu, því að fóðra þyrfti og
hýsa sláturgripina væntanlega í
tvo vetur, þar sem dilkarnir aft-
ur á móti taka allt fóður sitt
úti og mest af þvi á óræktuðu
Þannig eru umbúðir um djúp-
fryst sæði.
fleiri rök fyrir skoðun sinni en
hér eru talm.
Við framleiðslu kjöts af ein-
blendingum undan holdanautum
og íslenzkum kúm hef ég þó
ekki talið víst, að kjötgæðin
yrðu nógu mikil til þess, að var-
an yrði samkeppnisfær á erlend
urn markaði, enda hafa sýnis-
horn ekki verið send utan, Ég
tel þvi hafa verið mikinn ávinn-
ing að fá álit dr. Hammonds á
kjötgæðum skrokks af tveggja
vetrá uxa, sem var nálægt því
að hálfu leyti af Galloway-kyni.
Þennan skrokk, sem dr. Ham-
mond sá í Gunnarsholti, ' taldi
hann vera vel frambærilegan á
Smithfield-markaðinum í Lon-
don og væri hann betri en kjöt
það, sem Bretar flytja inn frá
Ástralíu. Að vísu var þessi
skrokkur af skyldleikaræktuð-
um grip, þótt blöndunin væri
ekki meiri en um 50% af GMlo-
way, og má gera ráð fyrir þvyað
einblendingar yrðu eitthvað
stærri og kjötið ef til vill ekki
eins gott, en samt má ætla, að
þessi dómur gefi góða vísbend-
ingu um væntanleg kjötgæði.
Það er þó ástæða til að bæta
því við, að dr. Hammond telur,
að uppeldi nautgripa yfirleitt
þurfi að batna að mun til þess
að auka kjötgæði og bæta bygg-
ingu“.
Hér sjáum við sérfræðinga Búnaðarfélags íslands, sem mest
hafa fjallað um tæknifrjóvgun og kynnt sér meðferð djúp-
frysts sæðis. Frá vinstri: Dr. Halldór Pálsson, Ólafur E.
Stefánsson og Bjarni Arason. (Ljósm. vig.)
búnaðarmál okkar í dag þannig
á vegi stödd að beina verður
þeim, að minnsta kosti um tíma
þar til innanlandsástand breyt-
ist í þá átt að skapa megi við-
unanlegan útflutningsgrundvöll
fyrir landbúnaðarvörur. Eins
og verðlagi er háttað i dag er
það fyrst og fremst kjöt, sem
kemur til greina sem sam-
keppnisfær útflutningsvara.
Kemur þá mjög til athugun-
ar að efla framleiðslu nauta-
kjöts. Nautgriparæktarráðunaut
ur Búnaðarfélags íslands, Ólaf-
ur E. Stefánsson, segir svo um
þetta atriði:
landi. Dr. Hammond, heldur því
fram, aö einblendingsræktin
hafi kosti fram yfir það að nota
hreiriræktaða holdanautgripi til
kjötframleiðslunnar, og færir
hann fram í skýrslu sinni ýmis
Auðséð er að hægt er með
þeim möguleikum, sem tækni
nútímans býður upp á að fram-
kvæma á tiltölulega ódýran hátt
þá breytingu, sem g*ra þarf til
þess að umskapa landbúnaðar-
háttu okkar með tilliti til auk-
ins útflutnings á kjöti.
Það er öllum ljóst að að þess-
um málum verður að vinna með
gát og fullri fyrirhyggju. Svo
dýrkeypt hefir okkur orðið
gömul reynsla af ‘ innflutningi
búfjár.
Þrátt fyrir það er ekki óeðli-
legt að ætla að tækni nútím-
ans sé það langt á veg komin
að fyrir slíkt mætti girða.
Þess vegna má ekki óttinn við
gamlar grýlur bægja okkur frá
því að fylgjast með tækninni og
ef til vill á þann hátt umbreyta
landbúnaði okkar til hagsbóta
fyrir framtíðina, þessari göfugu
atvinnugrein.
vig.
Framleiffsla nautakjöts
„Á undanförnum árum hefur
nokkuð verið ritað um fram-
leiðslu nautakjöts af holdanaut-
gripum, enda hefur málið hvað
eftir annað verið til umræðu á
Búnaðarþingi síðustu árin. Auk-
in mjólkurframleiðsla miðað við
neyzlu innanlands og vandkvæði
á því að auka framleiðslu dilka-
kjöts sums staðar vegna þrengsla
á afréttum hafa einkum komið
mönnum til að fara að hugsa
alvarlega um hagkvæma nýt-
ingu hinnar sívaxandi fóður-
Þannig hugsa Bandaríkjamenn sér
sæffingarinnar. Flugvélin kemur meff sæðiff, flýgur yfir bú-
garðinn og kastar því miffur í fallhlíf en bóndinn er staddur
meff kúna sína þar sem flugvélin fer hjá.