Morgunblaðið - 03.04.1958, Síða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 3. apríl 1958
Á SKÍÐUM
Svipmyndir úr sögu skíða-
íþróttarinnar fyrr og síðar
Á SÍÐUSTU árum hefur það
mjög farið í vþxt, að fólk um
land allt noti páskahelgina til
skíðaferða, ferða á fjöll og öræfi
og á annan hátt að lyfta sér ær-
lega upp frá daglegu striti með
þeirri hollu útivist sem skíðaferð
ir eru og þeirri góðu skemmtun,
sem skíðaíþróttin er.
Skíðalandsmótin eru hér nær
undantekningarlaust haldin um
páskahelgina. Þessi mót um þéssa
stóru fríhelgi, hafa mjög laðað
fólk til skíðaferða. Hundruð og
jafnvel þúsundir íslendinga þyrp
ast til mótsstaðanna, sem eru
sunnan-, norðan- og vestanlands
tii skiptis. í þetta sinn eru það
Reykvíkingar sem hafa ánægjuna
af því að til þeirra safnast skíða-
fólk hvaðanæfa af landinu til
lÆppni i göngu, svigi, bruni og
stökki.
Einhverjum kann að finnast,
að það sé ókristilegt að fólk skuli
vera á skíðum — njóta lífsins á
hinni miklu kirkjulegu hátíð. En
fáir munu sennilega halda því
fram, að fólkið sem fer í skíða-
ferðir sé ókristilegra eða sæki
síður kirkjur en fólkið er heima
situr um helgina. Andlega séð
hafa menn áreiðanlega ekki
skaða af skíðaferð um páska-
helgi, en hins vegar margvislegan
ávinning.
Gömul íþrótt
Skíðaíþróttin er líka gamall
menningarlegur arfur sem vert
er að halda við. Skíðaíþróttin er
íþrótt sprottin af þætti í lífi
löngu liðinna kynslóða sem nauð
synlegur var. Rauði þráðurinn í
sögu skíðaiþróttarinnar er nota-
gildi hennar. Oft hafa skíðin
bjargað mannslífum, oft hafa þau
verið einasti tengiliður milli af-
skekktra byggða og umheimsins.
Enginn veit hve mörgum manns-
lífum íslenzkum skíðin hafa
bjargað — þeirra vegna hefur
læknishjálp borizt sjúkum og mat
væli svöngum á afskekktum stöð
um. Það þarf ekki mikinn snjó
til að dalur sé ófær öllum farar-
tækjum okkar miklu tæknialdar,
og jafnvel gangandi manni. En
á skíðum má þeysa dalinn á
skammri stund.
Sagnir herma að skíði hafi ver-
ið til á Skandinavíu fyrir 4—5000
árum, eða í grárri fornöld. Þeir
sem þá byggðu Skandinavíu tign-
uðu sérstakan guð fyrir skíða-
hlaup. Það var guðinn Ullur. Má
af því ráða hvað skíðin hafa ver-
ið þeim.
En norrænir grúskarar hafa
komizt að raun um það, að skíðin
hafi til Norðurlanda borizt frá
Asíu, og að sú tegund, sem er
undanfari eða fyrirmynd þeirra
skíða, sem við í dag þekkjum,
eigi uppruna sinn að rekja til
íbúa er byggðu mýrarfláka í Kór-
eu. Voru þessi frumskíði notuð
til þess að komast yfir mýrar-
fenin. Sennilega mun enginn
þeirra þúsunda skíðamanna, sem
lyfta sér upp dagstund á skíðunij
sínum, renna grun í eða geta
látið sér detta í hug, að frá mýrar
fenum Kóreu, hinnar sólbökuðu
Asíu skuli fyrirmynd þeirra skíða
sem notuð eru í dag.
Þó skíðahlaup sem íþrótt í
þeim skilningi sem nú er lagt í
það orð, hafi af og til verið iðkað
á víkingaöld. er vart hægt að
telja skíðaíþróttina nema aldar-
gamla. Fram að þeim tíma voru
skíðin eingöngu notuð sem sam-
göngutæki.
í Noregi
Skíðaíþróttin skaut rótum á
Þelmörk í Noregi. Bændurnir þar
unnu ýms þrekvirki og afrek á
skíðum. Skíðakeppni hefst þar
um 1850 og með þeim auglýsinga-
og útbreiðslumætti sem felst í
séihverri íþróttakeppni var áhug
inn á skíðaíþróttinni ekki lengi
að breiðast út fyrst um Noreg,
síðan Svíðjóð, Finnland og suður
um Evrópu. Árið 1877 var stofnað
fyrsta skíðafélagið — Kristiania
Skiklub og 1879 ’Stokkholms Ski-
forening. Það sama ár var haldið
við Kristianíu (þ. e. Oslo) hið
Skíðaskálinn í Hveradölum, aðalbækistöð 21. landsmótsins.
fyrsta svonefnda Husebymót, og öðrum frídögum. Þar skilur
sem varð árlegur skíðaviðburður,
en nafni mótsins var breytt 14
árum síðar eða 1893 og mótið
nefnt Holmenkollenmót. Það
þekkja allir sem um skíðaíþrótt
lesa.
Það er engin tilviljun né óverð
skuldað að þegar rætt er um sögu
skíðaíþróttarinnar að þá er rakin
saga skíðaíþróttarinnar í Noregi.
Þar stóð vagga íþróttarinnar og
hvert mannsbarn hver hollusta
leiðir af skíðaför. Þar kunna
menn að nota frídaginn sér til
gagns og ánægju í senn.
Hér á landi sem annars staðar
eru það margir sem ganga lengra
en allur almenningur í iðkun
skíðaíþrótta — og laðast að íþrótt
inni og miða iðkun íþróttarinnar
við keppni í ýmsum greinum
hennar. Þetta er allfjölmennur
I góðu veðri er fjör og líf í brekkunum. Eftir góðu veðri vonast
margir . . . . en veðrið hér syðra er eins og happdrætti.
Norðmenn hafa haldið tryggð við
þessa íþróttagrein. Skíðaíþróttin
varð almenningseign þar í kring-
um 1880 — þjóðaríþrótt. Að því
leiddi margt og studdi margt og
kannske ekki sízt ferð Friðþjófs
Nansens á skíðum yfir ísbreiður
Grænlands. En'n í dag er það ekki
óalgengt að 100 þúsund Oslobúar
bregði sér á skíði á sunnudögum
hópur hér á landi sem og í öðrum
löndum og þá ekki sízt úti um
byggöir landsins. í engri íþrótta-
grein — nema skíðaíþróttinni —
hafa utanbæjarmenn (þ. e. a. s.
menn utan R.víkur) betri að-
stæður til æfinga en Reykvíking-
ar. Þannig hefur skíðakeppni ver
ið umfangsmeiri en keppni í
mörgum öðrum íþróttagreinum.
Siglfirðingar hafa árum saman
verið beztu stökkmenn landsins,
Þingeyingar og ísfirðingar beztu
göngumenn landsins og svigmenn
komið víða að — þó einna flestir
frá Reykjavík, enda eru það
brekkurnar sem laða þá sjaldan
Reykvíkingar fara á skíði.
Keppnisiþrótt hefur skíða-
íþróttin verið hér síðan 1905 að
mót var haldið á Siglufirði og 2
árum síðar var mót haldið á Ak-
ureyri. Þá var þrautin ein að
standa niður Vaðlaheiðarbrekku,
en nú er keppt eftir nýjustu og
ströngustu reglum alþjóðasam-
bands skíðamanna. Miklar eru
breytingarnar og miklar framfar
irnar.
f dag og næstu daga mun mik-
ill fjöldi fólks væntanlega njóta
þessarar aldagömlu „þróttar“.
Margir munu fara til að sjá garp
ana í keppni, aðrir iáta þá af-
skiptalausa og „renna sér fyrir
sig“.
Víða um land er mjög góð
aðstaða til skíðaiðkunar. íbúar
margra kaupstaða þurfa ekki að
fara nema rétt út fyrir dyr sínar
til að komast í góðar brekkur.
Annars staðar er um nokkra leið
að fara en ýmis félög sjá um
flutninga fólks, hafa skapað
ágæta aðstöðu til gistinga og veit
inga og til iðkunar íþróttarinnar.
Reykvíkingar hafa um marga
staði að ræða, en veðurguðirnir
virðast ekki ætla að verða þeim
hliðhollir nú. Meðan mannhædwr
háir skaflar eru víða nyrðra er
hér næsta snjólítið á fjölluna og
sá snjór sem er eftir ekki gem
beztur til keppnisnotkunar. En
víða má góðar brekkur finna og
þær ætti óspart að nota.
Landsmótið fer að mestu fram
við Skíðaskálann í Hveradölum.
en þó er þar ekki aðstaða til
keppni í ýmsum greinum
fara þær fram annars staðar.
og
Dagslcrá landsmótsina
Dagskrá skíðamótsins nú «r
þannig, að í dag er ráðgerS
keppni í stórgvigi karla og
kvenna á Vífilfelli eða í Jósefs-
dal. Hefst það kl. 14. Á föstudag-
inn langa fer engin keppni fram.
Á laugardag er 4x10 km. boð-
ganga við Skíðaskálann kl. 10.
Brun karla og kvenna fer fram
í Marardal og hefst kl. 14. — Á
páskadag er svigkeppni kvenna
á Þverfjalli við Kolviðarhól kl.
10.30 og skíðastökk tvíkeppninn
ar í Kolviðarhólsbrautinni kl.
10.30. Stökkkeppnin hefst síðar
kl. 14,30 á sama stað. Á mánudag
er keppt í 30 km göngu kl. 10 og
kl. 14.30 er svigkeppni í Hamra
gili við Kolviðarhól.
Reykvíkingar munu lengst
allra þurfa að sækja til að kom-
ast á skíði. Um 20—35 km fjalla-
veg er að sækja, sem oft teppist
og er á stundum viðsjárverður.
En þegar til fjalla er komið
má aðstaðan teljast sæmileg fyrir
almenning. Skíðaskála eiga mörg
félögin t. d. Skíðafélag Reykja-
víkur í Hveradölum, ÍR einn lít-
inn við Kolviðarhól og annan
stóran í byggingu, KR nær full-
gerðan stóran skála í Skálafelli
og Iþróttafélag kvenna annan þar
skammt frá, Víkingur og Valur
góða skála skammt norðan Kol-
viðarhóls, Ármann stóran skála
í Jósefsdal, og ýms önnur félög
s. s. skátar og ý-ms starfsmanna-
félög o. fl. smærri skála hér og
þar um skíðaland Reykavíkur.
Skíðalandið sem Reykvíkingar
hafa haslað sér er gott. Það er
•fjölbreytilegt og býður upp á
•ákjósanlegt brekkuland, jafnt
•fyrir byrjendur sem meistara í
•fjallagreinum, og þar eru víðátt-
ur ákjósanlegar fyrir gönguferðir
•á skíðum. Gallinn er aðeins sá að
•bezta land er erfit til sóknar eink
•um fyrir kepper.dur í greininni,
því stundum er snjórinn hér og
•stundum þar. Erfitt er að skapa
aðstöðu sem keppendur þurfa til
að sækja slíkt land vegna kostn-
aðar. Ýmsir skíðamenn telja
framtíðarskíðalandið verða í
•Henglinum, en þangað þarf veg
•að leggja, þar þarf skála að
hyggja og þar þarf að koma upp
•skíðalyftum o. fl. Þetta er því
draumur, en ekki þó neinir órar.
Stór átök hafa verið gerð í skíða-
málunum með byggingu skála og
ófullkominnar skíðalyftu, en það
gefur hugmynd um hvað hægt er
að gera.