Morgunblaðið - 03.04.1958, Síða 14

14
MORCT’NTiT 4f)1Ð
Fimmtuflagur 3. apríl 1958
I röðri
J>AÐ hefir löngun verið talið
með erfiðustu verkum að stunda
vetrarvertíð suður með sjó. Þang-
að hafa jafnan sótt hinir hörð-
ustu sjósóknarmenn, ungir og
hraustir, víðs vegar að af land-
inu. Þangað sóttu áður fyrr
bændur og bændasynir eða þá
vinnumenn þeirra yfir þann tíma
ársins, sem sveitimar gátu helzt
misst af vinnukrafti sínum. Voru
þeir gerðir út að heiman með
skrínukost til frílega þriggja
mánaða og komu heim aftur í
Jokin með fiskmeti.
Flest er nú breytt frá því sem
áður var með sjósókn á vetrar-
vertíð, þegar róið var á sexær-
ingum, áttæringum og teinæring-
um, opnum bátum, sem styttu
mörgu hraustmenninu ævina,
því lítið mátti þá út af bera, og
sjaldan er rjómalogn eða sléttur
sær við Suðurnesin á þorra, góu
og einmánuði. Eitt er þó óbreytt
frá því sem áður var. Hraustir
menn sækja enn vetrarvertiðar-
róðra. Þótt farkostir allir séu full-
komnari og stærri, flest drifið
með vélakrafti og aðbúnaður all-
ur mun betri, er nú bæði lengra
sótt og aflað meira. Enn er sjór-
inn hinn sami, hríðin og ofviðr-
in svipuð og þótt skipin séu
stærri og róið í tvísýnna veðri
en áður, verður lítið aðhafzt í
blindbyl þegar holskeflurnar
ríða á kinnungnum. En nú þarf
þó ekki lengur að berjast við
tvísýna lendingu. Öruggari hafn-
ir eru kannske mesta stökkbreyt-
ingin frá gamla tímanum. En
látum hér staðar numið við al-
mennar hugleiðingar um þetta
mál.
Mig fýsir að reyna að gefa les-
endum ofurlitla skyndimynd af
einum róðri sem ég var þátttak-
andi í nú í síðustu viku góu.
Kvöld í Sandgerði
Það er komið kvöld er ég kem
til Sandgerðis, þessarar gamal-
kunnu verstöðvar undir ilinni á
Reykj anesskaganum.
í Sandgerði eru ekki nema
um 800 íbúar. A vetrarvertíð
lætur nærri að íbúatalan tvöfald-
ist. Þar eru tvö stór frystihús og
auk þess söltunar- og herzlustöðv
ar. Alls eru gerðir út þaðan 18
bátar nú í vetur. Við hvern bát
vinna 6 menn á sjó og 7 í landi
við aðgerð og beitingu línu. Auk
þessa skapa bátarnir svo allmikla
vinnu í frystihúsunum og fisk-
vinnslustöðvunum.
Er ég kem til Sandgerðis nýt
ég gestrisni og fyrirgreiðslu
Sveins Jónssonar annars for-
stjóra útgerðarfyrirtækisins h.f.
Miðness. Um kvöldið skoða ég
mannvirki staðarins undir leið-
sögu hans. Allt er hér með sniði
hinna fullkomnu nýjunga. Ser-
staka athygli mína vekur vold-
ug og mikil flökunarvél í frysti-
húsi h.f. Miðness. Þessi gripur
mun kosta í kringum 1 milljón
króna, enda er vélinni ætlað að
skila verki fjölda manna.
Unnið að drætti á dekkinu.
*
A vetrarvertlð I Sandgerði þar sem farið
er í kappsiglingu 50 sjómílur á haf út
„Skógur“ af skipamöstrum
— Er þetta maðurinn, sem þú
ætlar að senda með mér? Já,
komdu blessaður, lagsmaður.
Held þú verðir 'oara sæmilega
heppinn með veður. Já, já.
Það er meðalmaður í vöxt,
knálegur og hvikur í spori,
nokkuð við aldur, sem snýr
sér að okkur Sveini þegar
við komum niður á bryggjuna.
Hann heitir Guðni Jónsson og
hefir verið formaður í rúmlega
30 ár. Það munu vera fáir sem
haldið hafa það út öllu lengur.
Þetta reynist allt saman rétt
og satt. Með þessum knálega
karli á ég að halda út á miðin
skömmu fyrir miðnætti. Ég verð
að tala dálítið hátt til þess að
hann heyri nafn mitt, því heyrn-
in er tekin að bila. Vetrarkuldi,
særok og svarrandi brim hefir
slæft heyrn þessa aldraða sæ-
garps.
— Þú þarft að vera kominn
um borð svona laust fyrir hálf
ellefu, góði. Ég ligg yztur í röð-
inni frammi við bryggjuhaus-
inn.
Síðan snarast Guðni upp í vöru
bíl og ekur upp í plássið. Við
Sveinn göngum áfram fram
bryggjuna. Bátarnir liggja í röð-
um sunnan við hafnargarðinn.
Möstrin mynda upplýstan „skóg“.
Skipverjar eru að koma fyrir
línustömpum og ganga frá ýmsu
lauslegu áður en lagt er upp.
Guðni Jónsson formaður: — Já, lagsmaður, nú held ég að ég fái
mér í nefið úr bauknum mínum. Þú ættir annars að sjá þann
forláta bauk, sem þeir gáfu mér hann Ólafur og hann Sveinn
hérna hjá Miðnesinu. Það er nú gripur í lagi.
Eftir svo sem klukkustund verð- 53 tonna bátur, með 400 hestafla
ur engin fleyta við bryggjuna.
— Sleppa að aftan. — Muninn,
Fram hjá okkur siglir togari nokkuð hiaðinn. Hann tekur inn á sig sjó aftur fyrir gálga.
mana skcgla fylgir honum til hafs.
Ein-
vél, sígur hægt frá bátaröðinni,
snýr frá bryggjunni og siglir
hægt og hátíðlega út á sundið.
Það er komið nálægt „tíma“,
klukkuna vantar fjórðung stund-
ar í ellefu. Hinir bátarnir koma
hver af öðrum með nokkurra
faðma millibili. Hæg, hljóðlat
lest báta skríður fram á sundið
í tignarlegum boga inn í stefn-
una, sem markast af tveimur
grænum ljósum í landi. Þegar
þau bera saman er siglt beint
út sundið á meðan Sandgerðis-
vitinn „blikkar" grænu. En þeg-
ar svo langt ér komið út á sund-
ið að vitinn „blikkar“ hvítu nema
bátarnir staðar og ráða sér upp
eins og hlauparar á ræsimarki.
Það líður óðum að þeirri stundu
að leggja megi af stað. Fram-
undan er hin víðfræga kappsigl-
ing róðrarbátana á miðin.
— Hver var það, sem setti á
fulla ferð? spyr formaðurinn og
Ljósm.: vig.
horfir á eftir einum báti, sem
rífur sig fram úr röðinni.
— Nú, það er einhver af þeim
hæggengari. Það er allt í lagi,
hann dregst fljótt aftur úr.
Kappsiglingin hefst
Út undan Garðskagavitanum
sjáum við ljós nokkurra báta.
Það eru Keflvíkingarnir, sem
lóna eftir „tímanum". Skyndilega
er blysi skotið á loft úti í Garði.
— Sjáðu, þarna er gefið merki.
Nú er „tími“.
Allir setja á fulla ferð og bát-
arnir rífa sig af stað. Eftir ör-
skamma stund eru þeir allir
komnir á fulla ferð 1014—11
mílna hraða. Kappsiglingin er
hafin.
Framundan er 30—40 mílna
sigling norðvestur í haf. Nú er
um fátt að hugsa annað en halda
stefnunni. Menn fara niður og
fá sér kaffisopa og sumir leggja
sig síðan. Guðni stendur við stýr-
ið rýnir út í náttmyrkrið en gef-
ur öðru hverju bátunum auga,
sem sigla á bæði borð. Lengi
fyrst má ekki sjá nver ætlar að
verða fremstur. Við lendum yzt
til hægri í hópnum. Guðni segir
mér að ganghraði sumra bátanna
sé svo nákvæmlega jafn að ef
t. d. munar um eina bátslengd
þegar lagt er af stað geti hún
haldizt alla leið út á mið.
Ekki hefir lengi verið siglt
þegar allmargir bátanna beygja
til suðurs og ætla þeir sýnilega
að róa út á svonefnda Hóla. Við
höldum beint strik VSV og þrír
bátar með okkur. Skammt norð-
ur af okkur eru svo þrír bátar
úr Keflavík, sem munu ætla eitt-
hvað á svipuð mið.
Ég hef fram að þessu ekki haft
tíma til þess að hugsa um það
hvort ég verði sjóveikur eða ekki.
Það hvessir og eykur sjóinn eftir
þvi Sem utar dregur en Guðni
fræðir mig á því að þetta verði
nú allt betra þegar kemur lengra
út. —
— Þetta er annars bara svolítil
helvítis smátítla, lagsmaður, já,
já. Hann er ævinlega svona hérna
í sunnan.
Ég stend sem fastast við einn
brúargluggann og anda að mer
hreinu sjávarloftinu. Það er
alltaf nokkur trygging gegn
hugsanlegri sjóveiki. Eftir um
það bil tvo tíma tel ég mig orð-
inn það öruggan að mér sé óhætt
að fara inn í hlýjan klefa skip-
stjórans sem er aftur af brúnni
og leggja mig þar stundarkorn.
Ég geri ekki ráð fyrir að ég muni
sofna mikið. Til þess or velting-