Morgunblaðið - 11.11.1958, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. nóv. 1958
Rússneski heimsmeistarinn í skák, M. Botvinnik, tefldi nýiega í Amsterdam við 26 af beztu
skákmönnum borgarinnar. — Vann hann 21 skák og gerði 5 jafntefli.
— Traustsyfirlýsing
Frh. af bls. 3.
umheiminn, segja að kommúnist-
arnir hafi alls engin áhrif á ut-
anríkismál.
Þetta er einföld staðreynd. Það
er grímulaus myndin, eins og
hún er.
Leið út úr vandanum
Nú sjáum 'við, hvernig á að
lcomast út úr vandanum. Það á
að stýra fram hjá honum, með
því að breyta þingsköpunum
aftur. Rök hæstv. utanrrh. í
þessum efnum voru ákaflega
veigalítil. Hann sagði, að það
hefði ekki almennt verið haft
samráð við þessa þriggja manna
nefnd, en sagði þó, að ráðh. hefði
nú ráðfært sig við nefndina, þeg-
ar honum hefði þótt nauður reka
til eða atvik liggja að því, að
það væri heppilegt. Og sannar-
lega er það satt. Ég hef ekki
farið með utanríkismál á þessum
tíma frá ’51, en ég þykist muna
það, að þessi nefnd, eða þeir, sem
þá áttu að mæta fyrir hönd flokk
anna, hafi verið kvaddir til ráða
undir margvíslegum kringum-
stæðum. Hvort um það er nokk-
uð bókað eða ekki, veit ég ekki.'
Það skiptir heldur engu aðal-
máli. Aðalmálið var það, að
stjórnin gat þá ráðfært sig við
menn, sem hún bar traust til og
þóttist mega bera utanríkismálin
undir án þess að því fylgdi nokk-
ur sérstök hætta.
Traustsyfirlýsing á kommúnista
Nú segir utanrrh.: Þetta er
mjög umhendis allt saman, því
að stjórnin verður að geta borið
sig saman við alla flokkana. Ef
stjórnin vill bera sig saman við
alla flokkana, þá getur hún líka
borið sijg saman við þann flokk-
inn, sem ekki ætti umboðsmann
í þessari þriggja manna nefnd.
ViS skulum bara játa þaS, aS
þaS, sem hér er aS ske, er þaS,
aS utanrrh. íslands er í nafni rík-
isstj. aS lýsa yfir trausti á komm-
únistunum. Hann er aS lýsa yfir
því, aS hann sjálfur, forsrh. og
aSrir ráSh. ríkisstj., þeir, sem
ekki eru taldir í AlþýSubanda-
laginu, beri fullt traust til komm
únistanna.
Þetta frv. er þess vegna og á að
heita traustsyfirlýsing utanrrh.
og forsrh. til kommúnista í ut-
anríkismálum. — Ég segi það
nú alveg eins óg ég meina, að ég
veit ekkert til hvers ég ber mest,
og til hvers ég ber minnst traust
í utanríkismálunum. Þetta er allt
einn hrærigrautur. Það er ekki
einu sinni fyrir gleggstu menn
að gera sér grein fyrir hver er
hvað í þessu öllu. Ég hef lang-
mesta tilhneigingu til að láta það
alveg afskiptalaust, að hæstv. ut-
anrrh. kemur inn í Alþingi og
lýsir trausti á kommúnistunum
í sambandi við utanríkismálin.
Og mér finnst ekkert óeðlilegt,
að hann geri það, eftir að komm-
únistar hafa stjórnað stærsta ut-
anríkismáli íslands nú að undan-
förnu, þ. e. a. s. landhelgismál-
inu.
Ekki bitið úr nálinni
Það hefur að vísu verið talinn
glæpur, þegar Sjálfstæðismenn
hafa sagt frá því, að þetta væri
svona. Þá hefur blað forsrh. ráð-
izt á okkur fyrir það, að við vær-
um að spilla landhelgismálinu,
með því að segja frá því, hverj-
ir stýrðu förinni. En hins vegar,
þegar blað sjútvmrh. hefur sagt,
að hann væri hinn athafnamesti
foringi í þessu máli, þá þorir
enginn að blaka við hári á hans
höfði. Þá er allt það látinn vera
heilagur sannleikur, sem er hin
versta og svartasta lygi, ef við
segjum það. Þetta er auðvit-
að á allra vitund. Til góðs eða
ills, hafa þeir stýrt förinni —
og til ills, frá mínu sjónarmiði.
Ég veit vel, að ýmsir í ríkisstj.
hafa viljað annað, en hér gildir
enginn vilji, samanborið við verk
in. Og við erum ekki búnir að
bíta úr nálinni um það mál enn
þá. Utanrrh. lýsti yfir í ræðu
alveg nýlega, að það væri bábilja,
ef nokkur maður héldi, að séð
væri fyrir endann á landhelgis-
málinu. Það væri algerlega
óleyst. En blað stærsta stjórnar-
flokksins, undir forystu hæstv.
sjútvmrh., segir, að það sé búið
að leysa þetta mál. *
Ég hef ekki umboð til að tala
fyrir hönd míns flokks í þessu
máli, en mér finnst langeðlileg-
ast að við Sjálfstæðismenn segj-
um: Ef utanrrh. langar til að
veita kommúnistum traust í sa,m-
bandi við utanríkismálin, þá er
það hans mál. Ég tel það hafa
sína ókosti og ég skal ekki vera
að tíunda þá frekar heldur en ég
gerði í umræðunum ’51, og eru þó
ókostirnir nú miklu minni en þeir
voru þá, vegna þess, að nú er
búið að fela þessum mönnum svo
mikið vald í þessum efnum. Það
skiptir minnstu máli, hvað héð-
an af er gert.
En það er líka sá kostur á þess-
ari breytingu, að þá er hægt
að starfa í utanríkismálanefnd-
inni. Utanríkismálanefndin hef-
ur af núv. stjórn verið rekin frá
sínum störfum. Nú er hægt að
taka til starfa aftur. Ég mun bera
það undir minn flokk, þótt ég
viti ekki, hvernig hann tekur
undir það, að við látum þetta
mál alveg lönd og leið og lof-
um þeim að eigast við um það,
sem eru í stjórninni. Kunnugir
bítast bezt. —
Guðmundur í. Guðmundsson
tók aftur til máls. Hann kvaðst
álíta það misskilning, að utan-
ríkismálanefnd ætti að kjósa
undirnefnd sína á fyrsta fundi.
Hins vegar ætti undirnefndin að
vera til, þegar utanríkisráðherra
óskaði eftir. Þá kvað hann það
misskilning, að kommúnistar
hefðu komizt í undirnefndina, ef
hún hefði verið kosin nú; hún
hefði þá verið skipuð tveimur
Framsóknarmönnum og einum
Sjálfstæðismanni. Utanríkisráð-
herra kvaðst ekki vera að gefa
kommúnistum traustsyfirlýsingu.
Lúðvík Jósefsson, sjávarútvegs
málaráðherra, kvaddi sér hljóðs
og kvaðst gera það vegna þeirra
ummæla Ólafs Thors, að það væri
hans skoðun, að kommúnistar
hefðu komið fram til ills í land-
helgismálinu. Óskaði Lúðvík eft-
ir nánari skýringu á þessum um-
mælum.
Ólafur Thors tók aftur til máls.
Sneri hann máli sínu fyrst til
utanríkisráðherra. Hann hefði
talið rangt að utanríkismálanefnd
ætti að kjósa undirnefnd sína á
fyrsta fundi. Kvaðst Ólafur ekki
fallast á að þetta vaéri rangt,
því ef bera ætti undir nefndina
öll mál eins og segir í þingsköp-
um, þá yrði hún að vera til taks.
Það væri engan veginn víst, að
aðstæður væru til að kjósa nefnd
ina fyrirvaralaust, ef utanríkis-
ráðherra óskaði eftir. Þá bað
hann hvern trúa því, sem vildi,
að Framsóknarmenn hefðu fengið
tvo menn í nefndina, ef hún
hefði verið kosin eftir að núver-
andi stjórn tók við völdum. Á-
stæðan til þess að nefndin hefði
ekki verið kosin væri hins veg-
ar, eins og hann hefði tekið fram
í fyrri ræðu sinni, sú, að komm-
únistar hlytu að hafa ráðið einum
manni í henni, en út á við mætti
það ekki vitnast að kommúnist-
um væri gert kleift að hafa nokk
ur áhrif á utanríkismálin.
Þá vék Ólafur máli sínu til
Lúðvíks Jósefssonar. Það sem
hann teldi miður farið í landhelg-
ismálinu undir stjórn kommún-
ista, væri m.a., að grunnlínur
skyldu ekki færðar út um leið
og landhelgin var færð út. Eftir
Genfarráðstefnuna hefði verið
hljómgrunnur fyrir því að fá
grunnlínur réttar og líkindi
væru til að það hefði náð fram
að ganga mótspyrnulítið. Lúðvík
hefði hins vegar lagt megin-
áherzlu á tólf mílurnar — sem út
af fyrir sig væri ánægjulegt að
fá en þó ekki meira virði en
grunnlínurnar — af því að hann
vissi, að það var opin leið til að
skapa úlfúð. Kvað Ólafur Lúð-
vík eiga eftir að gera grein fyrir
því, hvers vegna hann hefði ekki
fært út grunnlínurnar meðan
gott tækifæri var til þess.
Ólafur kvaðst geta gagnrýnt
margt fleira í framkvæmd komm
únista í landhelgismálinu, en það
gæti skaðað málstað íslands út á
við að hreyfa því opinberlega og
því léti hann það kyrrt liggja
að sinni.
Lúðvík sagðist hafa borið fram
tillögu um það í vor, að grunn-
línur yrðu færðar út, en. full-
trúi Sjálfstæðisflokksins í nefnd
þéirri, er þá hafði landhelgismál-
ið .til meðferðar, hefði ekki þá
tekið fast undir það.
Tilhæfulaus fuliyrðing Lúðviks
Ólafur fékk að gera stutta at-
hugasemd við þessi ‘ummæli.
Kvað hann erfitt að deila með
rökum við ráðherrann því það,
sem hann bæri fram væri marg-
vafin marglyttuósannindi. Til
stuðnings því, hve tilhæfulaus sú
fullyrðing hans væri, að Sjálf-
stæðismenn hefðu verið andvígir
útfærslu grunnlína í vor, kvaðst
hann með leyfi forseta vilja vitna
í fundarbók Sjálfstæðisflokksins
frá því í maí sl. Las hann þar upp
úr bókinni kafla úr stefnuyfirlýs-
ingu Sjálfstæðisflokksins, sem
hann flutti utanríkisráðherra og
forsætisráðherra í vor. Þar segir
á þessa leið:
Forsætisráðherra hefur til-
kynnt Sjálfstæðisflokknum, að
Framsóknarflokkurinn hafi á-
kveðið að hafna algerlega frek-
ari viðræðum við NATO-ríkin
áður en fiskveiðitakmörkin verði
færð út og hafi samþykkt, að
fiskveiðitakmörkin skuli vera 12
mílur frá landi, en að óbreyttum
grunnlínum........
Sjálfstæðisflokkurinn getur
ekki fallizt á þessa ákvörðun
Framsóknarflokksins, sumpart
vegna efniságreinings og sum-
part vegna ágreinings um máls-
meðferðina ....
Sjálfstæðisflokkurinn telur því,
að verja beri enn örfáum vik-
um til þess að skýra fyrir banda-
lagsþjóðum fslendinga þessa hags
muni, sem tilvera þjóðarinnar
byggist á, í fullu trausti þess, að
eftir þær útskýringar og rök-
ræður muni ekki aðeins útfærsl-
an í 12 mílur heldur og nauðsyn-
leg rétting á grunnlínum fagna
meiri skilningi og samúð en nú,
og geta komið fyrr til fram-
kvæmda.
Ólafur kvaðst ekki vita hvað
ætti að segja um málflutning eins
og þennan hjá ráðherranum. En
hitt skyldi Lúðvík Jósefsson, sjáv
arútvegsmálaráðherra gera sér
ljóst, að hann ætti eftir að standa
skil á þeim stóru friðunarsvæð-
um, sem hann hefði látið undir
höfuð leggjast að ná meðan að-
staða var til.
Karlakór Akur-
eyrar í söngför
HÚSAVÍK, 10. nóv. — Karlakór
Akureyrar fór í gær í söngför
um Þingeyjarsýslu. Söng kórinn
í Laugaskóla síðdegis 1 gær, en
í gærkvöldi söng hann í Húsa-
víkurkirkju. Aðsóknin að söng-
skemmtuninni var mjög góð, og
áheyrendur mjög hrifnir. Varð
kórinn að endurtaka mörg lög.
Áskell Jónsson er söngstjóri
Karlakórs Akureyrar. Einsöngv-
arar voru Eirikur Stefánsson, Jó-
hann og Jósteinn Konráðssynir.
Undirleikari var Kristinn Gests-
son. Á söngskránni voru 15 lög.
— Fréttaritari.
Frá vígslunni
Minnismerki
vígt
FYRRA sunnudag var vígt
minnismcrki um hið forna
munkaklaustur í Þykkvabæ í
Veri. Athöfnin hófst með guðs
þjónustu í kirkjunni að
Kiaustri en að svo búnu hófst
Afmælisskákmót
Taflfélags
Akraness
AFMÆLISSKÁKMÓT Taflfélags
Akraness hófst föstudaginn 7. þ.
m. Keppendur eru 16, og meðal
þeirra eru allir beztu skákmenn
Akraness. Auk þeirra tefia sem
gestir þeir Eggert Gilfer frá
Reykjavík og Halldór Jónsson frá
Akureyri, skákmeistari Norður-
iands. Tefldar verða sjö umferð-
i reftir Monrad-kerfinu.
Eftir 3 umferðir er Halldór
Jónsson efstur með 3 vir.ninga,
en næstir og jafnir eru þcir Gunn
laugur Sigurbjörnsson og Vigfús
Runólfsson með 2Vz vinning hvor.
Mótið fer fram í Sjómanna-
heimilinu, og er teflt á hverju
kvöldi fram á fimmtudagskvöld.
Keppnin hefst jafnan kl. 8,30.
— Oddur.i
sjálf vígsluathöfnin. — Dr.
Kristján Eldjárn, þjóðminja-
vörður, flutti erindi um hið
forna Þykkvabæjarklaustur,
Minnismerkið
en séra Valgeir Helgason las
ljóð. Var síðan gengið að
minnismerkinu, sem sóknar-
presturinn, séra Valgeir
Helgason, vígði. Var efri
myndin tekin af sjálfri vígsl-
unni, en á neðri myndinni
sést minnismerkið.