Morgunblaðið - 23.12.1958, Page 12

12
MORCVTSBL4Ð1Ð
Þriðjudagur 23. des. 1958

Utg.: H.f. Arvakur, Heykjavfk
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá ”
Ei.mx Asmundsson.
Lesbók. Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr 35.00 á mánuð: innanlands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
NÝR VEGVÍSIR
AÐ verða ætíð fleiri og
fleiri, sem sjá út í hverja
ófæru efnahagsmál íslend
inga eru komin. Menn fá að vísu
hærra og hærra kaup, en krónan
verður minna og minna virði,
svo að kauphækkanirnar eru jafn
óðum étnar upp og verra en það.
Aldrei hefur þetta verið átakan-
legra en nú, enda heyrist margur
maðurinn hafa orð á því, að hver
500-króna seðillinn, svo að ekki
sé talað um 100-krónurnar, sé
farinn áður en hann veit af.
Aðalverkefni V-stjórnarinnar,
sem mynduð var fyrir 2% ári
var sagt vera að forða þjóðinni
frá feni verðbólgunnar. Engin
leiðsögn hefur brugðizt hrapal-
legar. Nú eru menn staddir í
sjálfri ófærunni.
★
Á þeirri ófarnaðarbraut, sem
síðan hefur verið haldin, höfðu
sjálf stjórnarvöldin sett upp
nokkra vegvísa, sem nú verður
ekki lengur um villzt, að allir
bentu út í ófæruna.
Á meðan kaupbindingin var í
gildi haustið 1956, ákvað SÍS, þar
sem sjálfur fjármálaráðherrann
er varaformaður, að starfsmenn
þess fengju 8% kauphækkun.
Þetta braut gersamlega í bága
við það, sem öðrum var ætlað.
Enda varð það til þess, að fjöl-
margar stéttir hlýddu bending-
unni, sem þarna var gefin. Höfðu
þær og mun ríkari ástæður til
kröfugerðar sinnar en starfsfólk
SÍS, sem einmitt fékk hækkun
sína á meðan öllum almenningi
var talin trú um, að kaupbinding
ætti sér stað. Sú binding var aft-
ur á móti afnumin með jólagjöf-
inni fyrir réttum 2 árum, og var
sú löggjöf í eðli sínu slík, að hún
hlaut að ýta undir kauphækkun-
arkröfur.
Sjálf átti V-stjórnin auk þess
með framkvæmdum sínum mik-
inn þátt í að greiða fyrir kaup-
hækkunum næstu mánuðina og
má þar minna á gjaldeyrishlunn-
indin til flugmanna og annað
fleira. Það voru einungis hækk-
anir handa hinum lægstlaunuðu,
svo sem Iðju-fólki, sem nokkur
hluti ríkisstjórnarinnar, þ. e.
Framsókn og kommúnistar, sner-
ist öndverður gegn.
★
Ut yfir tók þegar bjargráðin
voru lögfest á sl. vori. Þar voru
sett bein fyrirrnæli um, að grunn-
kaup skyldi hækka um 5%. Til-
gangur laganna var þó sá í raun
og veru að rýra kjör almennings,
en til þess að reyna að dylja hið
sanna, var skipunin um 5%
grunnkaupshækkun lögfest um
leið og gjöld voru tekin af
almenningi, svo mun meira nam
en hinni lögboðnu hækkun.
Bjargráðin voru því allt í senn
byggð á algerri hugsanavillu eða
það sem verra er, beinum vilja
til að blekkja, og botnlaus, því
að í þeim láðist að gera þær raun
hæfu ráðstafanir, sem Hermann
Jónasson játar nú, að öllum hafi
þá verið ljóst að gera þyrfti til
verðlagsstöðvunar.
Almenningur tók að vonum
lagaboðið um grunnkaupshækk-
un sem ábendingu þess, að nú
væri allt í lagi um nýja kröfu-
gerð. Þar kom einnig til greina,
að kommúnistum hafði með at-
beina Framsóknar tekizt að
halda völdum í Járnsmiðafélagi
Reykjavíkur á sl. vetri gegn því
loforði, að samningum skyldi
sagt upp og kjarabætur knúnar
fram. Öll stjórnarblöðin lögðust
því á eitt um það í sumar að
styðja kaupkröfur járnsmiðanna
og annarra iðnaðarmanna, sem
slógust í fylgd með þeim.
Eini stéttarhópurinn, sem
Framsóknarmenn og kommúnist-
ar snerust á móti í sumar, voru
farmenn. Um þá stóð þó alýeg
sérstaklega á. Bjargráðin höfðu
skert hag þeirra mun meira en
annarra launamanna. Þetta
grundvallaratriði fékkst upplýst
með ótvíræðri umsögn Jónasar
Haralz, efnahagsráðunauts ríkis-
stjórnarinnar. Eftir að sú umsögn
var fram komin, samþykkti ríkis-
stjórnin að hækka farmgjöld til
þess að skipaeigendur gætu rétt
hlut sjómanna.
En svo undarlega brá við, að
V-stjórnin vildi endilega halda
leyndri álitsgerð Jónasar Haralz.
Hvað sem í raun og veru vakti
fyrir þeim, sem þetta reyndu,
hlutu áhrifin að verða slík sem
verið væri að gera leik að því að
ýta undir kauphækkunarkröfur.
Ella hlaut mönnum að vera
áhugaefni að halda á lofti álits-
gerðinni, sem sýndi, að ekkert
fordæmi var skapað með kaup-
hækkuninni til farmanna.
Hið sama hugsunarleysi eða
glannaskapur lýsti sér í því, þeg-
ar deildarstjóri fjármálaráðu-
neytisins var sendur á fund bæj-
arstjórnar Reykjavíkur til þess
að heimta þar, að Dagsbrún fengi
12% kauphækkun, þó að allir
vissu, að hún mundi sættast upp
á minna, og samið væri fáum
dögum síðar um einungis 9%%.
Atferli þeirra, sem svo fóru að,
verður þeim mun óskiljanlegra,
þar sem þeir öðru hverju tala
eins og þeim sé Ijós voðinn, sem
af verðbólgunni stafar. Hér sem
ella blindar valdhyggjan sýn,
mönnum, sem í raun og veru vita
betur og sjálfsagt vilja ekki illa.
★
Sjálfstæðismenn hafa ekki ráð-
ið stefnunni sl. 2Vz ár. Stjórn-
arherrarnir hafa orðið ásáttir um
fátt annað en það eitt að halda
Sjálfstæðismönnum, nær helming
þjóðarinnar, utan við.
Sjálfstæðismenn hafa stöðugt
varað við afleiðingum þess, að
loka augunum fyrir staðreyndun-
um og því hugsanabrengli, að
einhver vandi væri leystur með
að nefna hlutina öðru en sínu
rétta nafni.
En auðvitað kemst enginn hjá
að taka afleiðingunum af því,
sem orðið er. Jólagjöfin, bjarg-
ráðin og annað fálm V-stjórnar-
innar hefur komið þjóðinni í
fenið, sem nú verður að forða
henni úr. Alger misskilningur er,
að ófarnaði bjargráðanna verði
eytt með því einu að lækka
grunnkaupið um 6%. Margvís-
legri fleiri ráðstafana er þörf.
Sumt verður að gera nú þegar.
Annað má bíða þangað til eftir
kosningar.
í viðreisnartillögum sínum
hafa Sjálfstæðismenn markað
leiðina út úr ófærunni og fram
til farsældar. Þetta skilur almenn
ingur og þess vegna ætlast hann
nú til að hollráðum Sjálfstæðis-
manna verði fylgt.
UTAN UR HEIMI
Sandys er sjónhverfinga-
maður — en Bevan fæst v/ð
svínarækt
MIKIÐ hefir verið skrifað og
skrafað um dugnað brezka varn-
armálaráðherrans Duncan San-
dys. Hins vegar munu fáir vita,
að hann er frábær sjónhverf-
ingamaður, og hann er mikils
metinn í The Magic Circle, sem
Hugsið þér yðWr ákveðið spil,
segir ráðherrann.
munu vera samtök leikmanna í
þessu fagi.
Þó að hann sé önnum kafinn
við embættisstörf í skrifstofu
sinni í Whitehall, gefur hann sér
alltaf annað veifið tíma til að
æfa sig í alls konar brögðum,
enda er hann mjög eftirsóttur
gestur í jólasamkvæmum. Hann
getur „sagað í sundur“ hertoga-
frúr og stungið ótal sintium rýt-
ingum í jarla, án þess að þau
finni fyrir því eða þeim verði
meint af. En Sandys er þó öilu
leiknari í að fara með spil eins
og ósvikinn sjónhverfingamaður.
★
Þegar blaðamaður kemur til
„spekingsins í Whitehall“ og legg
ur fyrir hann óþægilega spurn-
ingu um varnarmál ríkisins, gríp-
ur Sandys til spilanna til að
draga athygli blaðamannsins frá
fj árhags vandamálunum.
— Hugsið þér yður ákveðið
spil, segir ráðherrann.
Þegar blaðamaðurinn hefir
gert það, dregur Sandys eitt spil
úr hrúgunni, og það bregzt
aldrei, að haiui leggi rétta spil-
ið á borðið.
★
Brezki verkalýðsleiðtogínn
Aneurin Bevan fæst hins vegar
við alls ólíka iðju í tómstund-
um sínum. Sagt er, að honum
hafi jafnvel dottið í hug að snúa
baki við stjórnmálunum vegna
tómstundaiðjunnar. Bevan fæst
við svínarækt á óðali sínu, þar
sem hann dvelst jafnan, er hann
getur komið því við.
Það þarf ekki að koma nein-
um á óvart, þó að hann léti stjórn
málin lönd og leið vegna svína-
ræktarinnar, því að hann kvað
engar ályktanir . .
atkvæðagreiðslur
engar
kunna mun betur við sig á óðali
sínu en í þinginu eða í ritstjórn-
arskrifstofum blaðsins Tribune.
Fyrir nokkru komst hann svo
að orði:
— Eftir því sem árin færast
yfir mig, á ég erfiðara með að
skilja mennina. Öðru máli gegnir
um svínin mín á Ashridge Farm
■ þau skilja mig og ég skil þau.
f okkar samskiptum er ekki um
neinar ályktanir eða atkvæða-
greiðslur að ræða.
Fanfani setur allt sitt traust
á Nenni-sósíalista
STJÓRNMÁLAÁSTANDIÐ á
Ítalíu er ótryggt um þessar mund-
ir. í þremur atkvæðagreiðslum,
sem fóru fram fyrir skemmstu í
ítalska þinginu, fékk stjórn Fan-
fanis mjög nauman meirihluta.
Þingmenn eru nú farnir í jóla-
leyfi, og þingið mun ekki koma
saman fyrr en um miðjan janúar,
svo að á næstu þremur vikum
mun a. m. k. ekki draga til tíð-
inda.
Fyrir nokkrum dögum komst
eitt af blöðum ítalskra kommún-
ista svo að orði: Fanfanistjórn-
inni má nú einna helzt líkja við
ítalskar vínflöskur, þ. e. a. s.
þær hafa verið tæmdar, ekkert er
eftir nema glerið og hulstrið, og
því fleygja menn venjulega út
um gluggann á gamlárskvöld . .
★
Stjórn Fanfanis er samsteypu-
stjórn kristlegra demókrata,
frjálslyndra og lýðveldisflokks-
ins. Tvær grímur eru að rénna
á frjálslynda og lýðveldisflokk-
inn í stjórnarsamstarfinu. Enn
alvarlegra fyrir Fanfani er samt
ósamkomulagið innan flokks
hans. Hann sjálfur og fylgismenn
hans vilja, að tekið verði langt
skref til vinstri í innanríkismál-
unum og stefnan í utanríkismál-
um verði hlutlausari. En hins
vegar eru ákveðnar skoðanir
annarra flokksmanna um að gera
stjórnarundirstöðuna traustari
með bandalagi við konungssinna
og nýfasista. Fanfani setur nú
allt sitt traust á vinstrisinnaða
sósíalista Nennis. Þeir halda árs-
þing sitt um miðjan janúar. Búizt
er við, að þar muni koma til á-
taka annars vegar milli flokks-
leiðtogans Nennis og fylgismanna
hans, sem eru ekki algjörlega frá-
Fanfani vill samstarf við Nenni
hverfir því að taka upp stjórnar-
samstarf við Fanfani, og hins veg
ar all fjölmenns hóps úr flokks-
forustunni, sem eru því enn
fylgjandi að vinna með komm-
únistum og eru undir áhrifum
ítalska kommúnistaleiðtogans
Togliatti. Ef þeir Fanfani og
Nenni koma sér saman um sam-
starf, myndi það hafa í för með
sér mjög róttæka stefnu í efna-
hags- og þjóðfélagsmálum' á
Ítalíu og miklar breytingar í ut-
anríkismálastefnu ítala. Fanfani
hefir þegar undirbúið þessar síð-
astnefndu breytingar með því að
skipa nýja menn í sendiherra-
stöður víða erlendis. .
Spurningin er aðeins, hvort
hann á nokkurn flokk að baki
sér, eftir að hann hefir tekið upp
samstarf við Nenni. Andstæðing-
ar Fanfanis innan flokksins ger-
ast æ háværari. Fyrir skömmu
afneituðu forystumenn kristi-
legra demókrata á Sikiley flokks
forustunni í Róm og gerðu banda-
lag við alla aðra flokka á eynni
í þeim tilgangi að berjast fyrir
auknu sjálfstæði eyjarinnar. Ný-
lega var stjórn Fanfanis harðlega
gagnrýnd af 16 áhrifamiklum
flokksmönnum Kristilegra demó-
krata fyrir að hafa ekki beitt
sér af nægilegri hörku gegn milli
liðafarganinu á Italíu. Einnig hef
ir það valdið miklum deilum inn-
an flokksins, að verð hefir hækk-
að mjög á neyzluvörum á Ítalíu
og sú staðreynd, að húsaleiga,
sem er háð verðlagseftirliti ríkis-
ins, mun um áramótin hækka enn
um 10%.
Svo virðist sem stjórnmálin á
Ítalíu taki æ meir á sig svip
franskra stjórnmála.
Það er engin tilviljun, að fyrr-
verandi Ítalíukonungur Umberto
hefir nýlega sezt að á Majestic-
hótelinu í Cannes. Þar ræðir
hann daglega við nokkra tugi
ítalskra aðalsmanna — sumir
þeirra eru háttsettir heima fyrir
eða í ítölsku utanríkisþjónust-
Kökuuppskriftir
FYRIR skömmu rakst ég inn í
Melabúðina á Hagamel og er ég
fór út var mér afhentur dálítill
bæklingur, sem í voru nokkrar
kökuuppskriftir. Hefur eigandi
verzlunarinnar, Sigurður Magn-
ússon, látið útbúa þessar upp-
skriftir til hagræðis fyrir við-
skiptavinina og aðspurður kvaðst
hann hafa í hyggju í framtíð-
inni að láta gefa út litla bækl-
inga til leiðbeiningar húsmæðr-
um um ýmislegt. Núna er t. d.
í undirbúningi bæklingur um
hreingerningavörur og hrein-
gerningar, og að sjálfsögðu fást
vörurnar í verzluninni.
Kaupmenn hér gera yfirleitt
allt of lítið fyrir viðskiptavinina,
fram yfir það sem er nauðsyn-
legt og því ber i,ð fagna þessari
nýbreytni.