Morgunblaðið - 26.03.1959, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 26.03.1959, Blaðsíða 11
Fimmtutlagur 26. marz 1959 MOR'lVMtLAÐlh 11 / / á u m o r ð u m s a g t Með Haraldi í Bugfirmi á páskum 1909 Jón Magnusson seglasaumari sóttur heim öðru sinni L MARGIR hafa spurt um fram- haldið af samtali okkar Jóns Magnússonar skipstjóra. Ég hitti hann því á verkstseði hans í Grófinni þriðjudaginn 17. marz sl. Hann var önnum kafinn við seglasaum. Jón leit um öxl, þeg- ar ég opnaði hurðina, gretti sig ofurlítið og sagði: — Nú já, þú kominn. Ég gekk inn fyrir, heilsaði hon um með handahandi og sagðist vera kominn til að efna gamalt loforð. — Ekki við mig, var hann fljótur að grípa fram í. Ekki hef ég beðið þig um að sniglast hér dag eftir dag og snuðra í öllum skotum. Hvurn fjandann viltu nú? Sérðu ekki, að hér er allt íullt upp af gestum? Við gluggann sat grannur mað ur miðaldra í brúnteinóttum fötum, en þó höldalegur, og skrifaði bréf á hvítan segldúk. Hann var með úfið rauðbirkið hár, og þegar hann sneri sér við til að athuga, hver kominn væri í heimsókn, mætti ég rauð- bólgnum augum hans sem snöggvast. Það var eins og að horfa inn i tóman hellisskúta. — Ég heiti Jói, sagði hann lágri rödd. Ég er að ljúka hér við bréf. Svo sneri hann aftur í okkur bakinu _ og hélt skrifi sínu á- fram. Ég virti fyrir mér skol- hærða konu, sem sat við hlið hans og slokaði í sig svart kaffi úr bjórflösku. Hún var á svipuðu reki, en ellilegri. Hún var í biárri kápu og hafði rifna slæðu bundna yfir hárið. Og ekki hægt að segja, að hún hafi verið tún- fögur í andliti. — Ég heiti Sigríður, sagði hún virðulega, og stóð upp. Hún rétti mér höndina. Ég sneri mér að Jóni Magnússyni og sagði: — Þú misskildir mig áðan, ég hafði ekki lofað þér neinu, en — — Jæja, svaraði Jón, en trufl- aðu mig ekki, svo ég saumi ekki í fingurna á mér. Svo leit hann snöggt upp og spurði: — Hvaða loforð ertu að tala um? — Ég lofaði lesendum Morgun- blaðsins að birta annað samtal við þig. Ertu búinn að gleyma því? — Loforð eiga menn að svíkja, þegar mótparturinn er svo svín- beygður af gunguskap, að hann þolir ekki að maður standi við loforðið. En fáðu þér sæti og haltu þér á mottunni. Ég sneri mér að Sigríði og Jóa og þau spurðu, hvort ég ætti nokkuð. Jón Magnússon leit upp og sagði snöggt: — Hvurn fjandann haldið þið að hann eigi, þessi blessaður aum ingi. Svo leit hann um öxl og sá, að ég hafði skilið hurðina eftir í hálfa gátt. Hann sagði með þjósti: — Af hverju tókstu hana ekki af hjörunum? Ég gekk fram og lokaði. Sagði svo: — Hvernig lízt þér á að við röbbum dálítið saman í dag? Jón sagði: — Sama er mér, en þú verður þá að hafa fyrir því sjálfur að reka gestina út. Sigríður sagði: — Svona er það í baráttunni. — Baráttunni? Nú, hvernig er það í baráttunni, spurði ég. Jói leit upp: — Beztu mennirnir verða að hrökklast út fyrir dýrunum, sagði hann og gaukaði brennivínstári að vinkonu sinni. Svo gekk hann út teinréttur og tígulegur eins og nýkjörinn þing maður og sagði um leið og hann kvaddi: — Ég er tré, sem fuglarnir setjast á, sagði hann. II. — Er ekki komið nóg af þessu rugli okkar, spurði Jón inn i þögn ina, þegar þau voru farin út. Það var engin baggabraut inn í hug- skotsholið á þeim manni. Ég spurði: — Það getur verið, en ég held AJlir efstir! það vanti dálitla „útleggingu" í páskablaðið. Ég treysti þér manna bezt til að bæta úr því. Hann brosti og ég sá, að hon- um líkaði svarið vel: — Jæja, sagði hann. Það er þá bezt ég segi þér frá því, þegar ég var með Harald á páskunum 1909. Svo tók hann upp kaffibrúsann sinn og hóf frásögnina: — Ég var austur í Bugt. Hann strekkti á landsunnan og ég tók það fyrir að fara heim til Reykja víkur og losa skipið. Ég kom inn um kvöldið þriðjudaginn fyrir páska og við gerðum utan um seglið. Þegar því er iokið segi ég við karlana: — Jæja, drengir, nú getið þið farið i land ,ef þið vilj- ið. Ég sé um upp- og útskipun. En sex annað kvöld komið þið um borð og ég sigli. Þegar ég ætlaði að sigla næsta dag, voru rúgbrauð in ekki tilbúin hjá Sveini Hjart- arsyni, svo ég geri körlunum boð og segi, að þeir megi vera í landi til kL 6 á skírdag. Tveir yngstu mennirnir um borð voru góðir vinir mínir og einskonar trúnað- armenn. Ég lét þá ferja karlana út í skipið. Á tilsettum tíma á skírdag kom ég niður á bryggju og lét ferja karlana um borð jafn óðum og þeir komu. Á miðnætti voru tólf komnir um borð. Ég bíð enn nokkra stund á bryggj- unni, en ekki koma fleiri. Þá fer ég niður í Austurstræti og sé þar einn blindfullan dóna, tek í öxl- ina á honum og fer með hann niður í bát. Báturinn var lítill, en háfermi á honum eftir að ég hafði tekið grútartunnur í örfiris ey. Á leiðinni frá eyjunni byrjar sá fulli að velta bátnum. Ég segi strákunum að leggja upp og stoppa og taka niður efstu tunn- una, sem var tóm, svo ég gæti lagt karlinn til milli hinna tveggja. Svo settist ég ofan á tómu tunnuna og allt gekk vel út að skipinu. Þegar við komum að skipshliðinni, stökk ég um borð og karlinn á eftir. Strákarnir losuðu tunnurnar. En karldjöf- ullinn var ekki fyrr kominn urn borð en hann henti sér útbyrðis hinumegin. Ég stekk yfir og grip haka og set í jakkann hans. Svo kalla ég til strákanna: — Það liggur ekkert á, strákar! Ég held hundinum, en komið þið með bát- inn yfir, þegar þið eruð búnir að losa. Svo dýfði ég karlinum nokkrum sinnum á kaf, áður en við fórum með hann niður. Þegar þessu er öilu lokið, fer ég að líta í kringum mig. Sé ég þá, að karl- arnir eru allir útúr drukknir og komnir í koju. Mér þótti það súrt í broti, því ég ætlaði að sigla, en auðvitað náði ég ekki upp seglum, eins og nú var á- statt um borð. Ég sagði við strák- ana: — Þið vakið áfram, ég ætla að leggja mig í svo sem klukku- tíma. Auðvitað kom mér ekki dúr á auga og eftir klukkutíma fer ég upp og segi við strákana: •— Jæja, þið farið í land, gangið að Ellingsens verzlun, og ef þið sjá- ið engan mann, beint um borð. Þið gerið skyldu ykkar, eins og þið eruð vanir, annars vitið þið, hvað það kostar. Þegar strákarn- ir eru farnir, ræsi ég karlana, og það gengur sæmilega. Strák- r~~rir komu mannlausir aftur. Þeg' r klukkan var langt gengin sex uti morguninn, er ég búinn að ræsa flesta karlana út og heisa seglin. e kk það sæmilega. Kl. sex segi ég við strákana: — Nú skreppið þið í land, en hvorugur fer upp úr bátnum. Sjáið þið aungan á bryggjunni, þá komið þið strax aftur. Þeir fóru og komu með níu menn um borð. Nú er ég laus úr höfn og fæ hægan kalda, og ég er ekki kominn út í bauju fyrr en klukkan langt gengin 11 um morguninn. Ég stend við stýr- ið. Þá koma þessir níu allt í einu upp i einum hóp og einn þeirra gefur orður: — Ef þú snýrð ekki aftur, þá tökum við stýrið, segir hann. Ég _var ekkert myrkfælinn við þá. Ég sagði bara: — Þið haldið þið séuð menn, drengir. Ég veit ég fell fyrir ykkur níu, því enginn má við margnum. En j ég skal sjá til þess, bæti ég við, að þið spásserið ekki allir eins og gleiðgosar um Austurstræti, þeg- ar við erum komnir í höfn. Og þegar ég er fallinn, þá skipti ég mér ekki af skipinu. Loks vil ég láta ykkur vita, að við gerum upp okkar sakir, ekki hér við stýrið, heldur uppi á Skólavörðustíg. Þeir sögðu ekkert, en löbbuðu burt. Klukkan 12 á hádegi er stýri- maðurinn kominn upp og ég segi við hann: — Við höldum fyrir Skaga. Ef eitthvað ber á milli skaltu kalla á mig upp. Svo fór ég niður að lesa fsa- fold. Klukkan 12 á hádegi kemur kokkurinn aftur í og segir, að ekki sé gott í efni. Hann geti ekki eldað. — Fyrir hverju? segi ég. Það komu vöflur á hann, svo ég bæti við: — Ertu sá dauðans ræfill að láta mig ekki vita af því, ef pottar og katlar eru í ólagi. Þá segir hann mér, að allt hafi ver- ið í standi, þegar við lögðum úr höfn, en nú séu dónarnir búnir að stinga gat á pottana _og rífa botnana úr kötlunum. Ég segi það sé í lagi, fyrst hann hafi staðið sína pligt: — Þú skalt bara fara í koju, segi ég, og liggja ró- legur, þangað til ég kalla á þig. Svo vindaði hann og ég austur í Bugt. Var búinn að vera fimm sólarhringa án þess að hitaður væri volgur sopi. Veðrið var á- gætt og íslendingur hífði upp við rassinn á mér. Ég kalla á hann og bið um leyfi til að fá að fara um borð: ■— Þú verður að vera fljótur, sagði hann, því ég er i fiski. Ég út með bátinn á augabragði, fer um borð með pottana og katlana og fæ gert við allt saman. Þú held ur kannski að karlarnir hafi ver- ið einhver óhræsi, en það er ekki rétt. Þetta voru allt ágætis menn, en vildu bara fá að vera heima um páskana. En ég hafði enga eirð í mér til að vera heima, þvi ég átti von á fiski. Þeir stóðu sig líka vel, renndu allir um- yrðalaust eftir þetta og það kall- ar maður drengskap. En nú er bezt við hættum þessu; þetta er saltlaus fjandi og mér skilst það megi hvorki blóta né nefna kon- ur á nafn á prenti. — Jú, ef það er fallegt. Hefurðu elskað margar konur, Jón? — Elskað? Heyrðu, viltu ég fleygi þér út? — Hefurðu aldrei horft fallega á konur? — Konur eru ekki til að horfa á. Maður á að horfa á fjöll. — Jæja — þá, bezt ég spyrji þig um kokkeríið. Þú hefur sagt mér, að þú hafir verið kokkur. — Já, ég var kokkur á To venn- er 1894. Skipstjórinn hét Jón, en ég er búinn að gleyma, hvers son hann var. Það gekk mjög illa. Ég kunni ekkert. Ég var víst fyrsta flokks skítkokk. Ég kunni ekki einu sinni að hita kaffi. Ég spurði: — Fékkstu þér ekki Kvenna- fræðarann eins og Þórbergur? — Nei, svaraði hann. Það var ekki til siðs á þeim árum. Það var ekki fyrr en löngu seinna, að farið var að kenna skítkokkum, en þá var ég orðinn maður á sjón um. — Við sigldum út eitt laug- ardagskvöld í marzmánuði. Þeg- ar ég var vakinn kl. 4 fyrstu nótt- ina, var ég svo sjóveikur, að ég lagðist fram i krús og treysti mér ekki upp. Karlarnir komu nið- ur að vekja mig, en ég anzaði þeim ekki. Þá kom skipstjórinn og draslaði mér upp. Þegar ég var kominn upp að kokkhúsi á dekkinu losnaði kabyssan og kom á fleygiferð á móti mér og fest- ist í dyrunum. Ég var feginn, hélt ég mætti fara niður aftur, en það var ekki meiningin. Ég var látinn dúsa í kokkhússúrring- unni eins og skepna, á meðan karl arnir komu kabyssunni fyrir á sinum stað. Þegar við höfðum verið viku á sjó, vorum við komn ir inn í Garðsjó, og þar fór skip- stjórinn að kenna mér að steikja fisk. Ég þorði ekki annað en gegna og vera hlýðið og gott barn, en _það gekk allt í hunda- molum. Ég er svo að snattast í kringum hann og læra að verka og steikja fisk, en þá valt kollan og hringirnir hentust út af maskínunni. Ég reyndi að ná í þá, en þá valt hún aftur og feitin fór ofan á lúkuna á mér. Ég þorði ekki að fara að væla og vann eins og áður. Um nóttina ligg ég í Reykjavik. Þá taka karl- arnir eftir brunasárinu á hend- inni á mér og spyrja, hvurnig standi á þessu. Ég segi þeim, að halda kjafti. Ég byrjaði snemma á því. En þeir fara með mig í land til skipstjórans. Hann er ískaldur og ber eggtlíu á sárið og rekur mig um borð aftur að kokka. Ég fer. En ég þurfti að sækja kol fram í lúkar handa mér og körlunum til næturinnar og það gekk illa, því ég var hálf krankalegur. Ég átti einnig erfitt með að vaska upp og ef kollan hallaðist og skvettist til með skammdekkinu, fór ég með allt draslið út að lunningu og skolp- aði þar upp meira með löppun- um en höndunum ,ef svo bar undir. — Fengu ekki karlarnir illsku í sig af þessu? — Nei, — nei, ferskum sjó? Og það var ekkert á tánum á mér nema kolaskítur. — Hvað þótti þér erfiðast I kokkstarfinu? — Þegar sætsúpan var á sunnu- dögum. Þá skammtaði stýrimað- urinn tvær sveskjur á mann. Þeim varð ég að skila eigand- anum, en alltaf voru þær komnar í mauk, því ég setti þær of fljótt í pottinn. Þá görguðu karlarnir: — Hvar eru minar sveskjur, hvar eru minar sveskj- ur? Ég tók þá til bragðs að setja sveskjurnar ekki í pottinn fyrr en rétt áður en ég skammtaði og þá fékk ég þær heilar. Á mið- vikudögum var fiskisúpa. Það voru líka sveskjur í henni. Karl- arnir vildu allir fá miðstykkið, en enginn sporð eða hnakka- stykki. Út af því varð oft leiðinda þvarg. Um vorið var ég orðinn sterkur á svellinu í kokkeríinu og farinn að brúka kjaft. Þá tek ég það ráðj að ég tíni öll beinin úr fiskinum set hann í stóran bakka, helli honum svo í pott- inn og hræri öllu saman. Þegar ég kom með þetta mauk niður í káetu, leit . skipstjórinn á mig stórum augum: — Ja, hvað á ég að gera? spurði ég. Það vilja all- ir miðstykkið. Nú eru allir jafn- ir. Jón skipstjóri sagði ekkert, en brosti. Upp úr þessu fór kokka- mennskan að ganga betur hjá mér. Eitt sinn um vorið vorum við norður i Röst. Það var eng- inn fiskur hjá þeim, og þá voru þeír alltaf verstir. Það var slétta logn og gott veður, svo ég notaði tækifærið og fór með pottinn út á dekk. Þar færði ég upp úr honum. Ég var búinn að ná í soðn- inguna fyrir káetuna og nú voru allir karlarnir komnir út. — Hvar er soðningin mm, hvar er soðningin mín? spurðu þeir hver i kapp við annan. — Hún er í pottinum, segi ég. Þá segja þeir: Því get ég ekki verið efstur í pottinum? Þá fýk- ur í mig, svo ég tek pottinn upp og hvolfi úr honum á dekkið og hrópa: — Allir efstir! Og étið nú skepnurnar úkkar. — M. Seykjovík — Hulnarijör»ui Férðir Hafnarfjarðarvagna um páskana verða sem hér segir: Skírdagur: ferðir hefjast kl. 10 síðasta ferð kl. 0.30 em. Föstudag. langi — kl. 14 — — kl. 0.30 em. Laugardagur — kl. 7 — — kl. 0.30 em. Páskadagur — kl. 14 — — kl. 0.30 em. Annar páskadagur — kl. 10 síðasta ferð kl. 0.30 em. Lasidieiðij’ hf. Til leigu Ný íbúð í Austurbæ. íbúðin c .... ,n. o herbergi. Umsóknir sendist afgreiðslu blaðsins fyrir mið- vikudag merkt: „Ný íbúð —5490“.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.